B. Leśmian
urodzony w Warszawie, 22.01. 1877 (lub 1878), właściwe nazwisko - Lesman,
rodzice - inteligencja pochodzenia żydowskiego, brat Kazimierz, siostra Aleksandra,
poezja Leśmiana obfituje w elementy biograficzne,
w Kijowie ukończył wydział prawa na Uniwersytecie Świętego Włodzimierza,
poezja jego jest programowo pozahistoryczna i pozageograficzna,
należy do poetów polskich szkoły ukraińskiej (w romantyzmie byli tu: Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński, Bohdan Zaleski, Juliusz Słowacki, w XX wieku Iwaszkiewicz),
od 1897 podpisuje się jako Leśmian,
1901 - przebywa w Warszawie,
1903 - podróż przez Niemcy do Francji, do 1906 roku przebywa w Paryżu, żeni się z malarką Zofią Chylińską, ma z nią dwie córki,
pisze do pisma Miriama - „Chimera”
1912 - Sad rozstajny - pierwszy zbiór poezji, odejście od „Chimery”,
1911 - reżyser i współzałożyciel Teatru Artystycznego w Warszawie,
1913 - Klechdy sezamowe, Przygody Sindbada Żeglarza, przekład Opowieści nadzwyczajnych Poego,
1912 - 1914 - pisze Klechdy polskie, wydane w 1956,
w czasie wojny mieszka w Łodzi. 1918 - 1922 - Hrubieszów, potem Zamość,
1920 Łąka, 1936 Napój cienisty. Tuwim go ceni, ale nie chcą Leśmiana w Skamandrze,
w latach 30. Kazimierz Wierzyński drukuje go w „Kulturze”, zaczyna się zainteresowanie nim,
adresatką cyklu W malinowym chruśniaku może być Dora Lebenthal,
umiera na serce w Warszawie, 7.11.1937. Nie umiał odeprzeć ataków związanych z pochodzeniem,
1938 wydana pośmiertnie Dziejba leśna,
Poezja:
według Leśmiana człowiek pierwotny posiadał cechy jednostki twórczej i wybitnej,
poezję buduje Leśmian na mitach, wierzeniach kulturowych, baśniach, fantastyce ludowej. Próba połączenia motywów pierwotności z mitem powrotu do natury,
całkowita łączność z naturą prowadzi do odhumanizowania, śmierci świadomości - stąd przerażenie naturą,
Ludowość (głównie Łąka):
są nawiązania do motywów ludowych innych kultur i mitologii,
świat twórczości ludowej jest wolny od problematyki narodowo-patriotycznej,
ludowość to przejaw zainteresowania symbolizmem,
nie ma związku z chłopomanią,
spadkobierca romantyków i ich ludowych ballad. Wyka nazwał ballady Leśmiana balladami filozoficznymi, bo przekształca motywy ludowe, by ukazać filozoficzne problemy dwudziestowiecznego poety,
jest ludowy bohater, motywy, stylizacja językowa, realia ludowego życia i świata, narrator ludowy (tu: gaduła, gawędziarz, bajarz ludowy, śpiewak, pleciuga),
stylizacja językowa - 1) dialektyzmy, 2) zabiegi stylizacyjne - a) porównania przeczące, b) annominacje - tautologie „roztopolić topolę, niewolą niewolić”, c) trychotomia - powtarzanie po 3 razy pewnych czynności, dzielenie akcji na trzy, d) powtarzanie - refrenowość, regularny rytm, anafora, e) rytm i wersyfikacja, f) bylejakość - „da dana”,
świat ludowy - koło rodzinne, brak imion, postacie charakterystyczne - dziad, szewczyk, kościelny; postacie jako typy. Miejsce akcji - typowe - na łące, w lesie, przy płocie, na drodze, w ogrodzie. Są typowe drzewa - dąb, brzoza, wierzba, jawor, kalina, topola, wiśnia. Zwierzęta: wół, koń, pszczoły,
świat - ludowy kosmos - już wyłoniony z natury, a jeszcze z nią związany,
motyw tańców śmierci - by ukazać jedyność i niepowtarzalność życia,
kalectwo - pogłos okrucieństw drugiej wojny światowej,
ludowy humor - ma opanować obraz śmierci, ale i wyolbrzymić go
po Łące - motywy elegijne, przeciwstawienie człowieka i Boga, świata i zaświata,
wątek antropologiczny w nurcie religijnym - wiara w Boga - kult przodków,
poeta kreuje demony - mitotwórstwo spełnia rolę poznawczą, mity pojawiają się na pewien czas i znikają. Według Leśmiana to jest baśń,
egzystencjalizm, problematyka absurdu, sensu życia i humanizmu,
nicość, pustka i próżnia są przeciwstawione bytowi,
sens życia - objawia się w heroicznej postawie dążenia do sensu (s. XXXV)
pierwiastek ludzki stawia opór przeciwko zniknięciu,
ludzie żyjący na marginesie społecznym mają funkcję jak człowiek pierwotny. Wartościowanie człowieka marginesu (w poezji trubadurów, w powieści łotrzykowskiej). Postać artysty jest też przeciwstawiona formom społecznym - jest on nędzarzem, wyklętym,
człowiek z nizin nie jest typowy, z robotnika czyni robota (protest przeciwko dehumanizacji stosunków społecznych),
liryka osobista - ton pamiętnika. Utracony raj jednostkowy - dzieciństwo. Humanizm Leśmiana jest pesymistyczny, tragiczny,
motyw miłości - miłość jest głęboką postawą duchową, miłość współnego życia, doli i niedoli, jest sensualna. Erotyzm jest żywiołowy i sublimowany. Rubaszny - tylko w fantastycznych balladach,
miłość franciszkańska - pokorna, obejmująca człowieka i naturę. Platońska - do najwyższej zasady miłości kieruje. W zestawieniu z Biblią, wątek Tristana i Izoldy i Don Juana,
przy motywie miłości duchowej nie ma przeciwstawienia ducha ciału. Często umarli spotykają się za grobem, filozoficzna „nekrofilia”,
Poezja:
jako zwierciadło, w którym odbija się obraz życia,
poznanie nie bywa odbijaniem. Leśmian uważa, że metafora ma wyznaczać nieistniejące w życiu codziennym powinowactwa,
rola poezji - życiotwórcza i poznająca rola mitu (dziś: mit niesie prawdę życiową),
poezja powinna przekazać trwanie w czasie, jest dynamiczną strukturą poznającą,
poezja - poszukiwanie tajemnicy życia - zdolności powtarzania i źródła młodości,
rozważania o istnieniu kończą się obrazem śmierci,
czas to słowo - klucz, cecha trwania, możliwa do zrozumienia intuicyjnego,
sztuka symboliczna, awersja do realizmu. Symbolem u Leśmiana rządzą mity,
kult konkretu, symbol daje konkretowi wymiar,
różnica poezji i prozy - muzyczność wiersza, teoria rytmu,
istnieją symbole puste, nieobjawiające żadnych tajemnic. Za symbolem kryją się formy egzystencji ludzkiej,
z Leśmiana jest symbolista egzystencjalny z jednej strony, a z drugiej - realista poetycki i metafizyczny,
s. LX sztuka Leśmiana łączy systemowo przeciwieństwa