39. SYTUACJA POLITYCZNA I GOSPODARCZA NA ŚLĄSKU W II POŁ. XIII W.
Po załamaniu się monarchii Henryków po 1241 r. nastąpiły zmiany na Śląsku. Henryk Pobożny pozostawił 5 synów. Najstarszy z nich Bolesław Rogatka poczatkowo objął rządy w księstwie (na okres niecałych 6 lat). Później do władzy musiał Bolesław dopuścić brata Henryka III, następnie wydzielić mu osobne ksiestwo (1248). Początkowo Rogatka sprawował władze we Wrocławiu a Henryk w księstwie legnickim. Po paru miesiącach bracia zamienili się. Rogatka jednak zmienił potem zdanie i chciał powrotu do swojej pierwszej dzielnicy. Henryk II jednak odmówił co doprowadziło do walk między braćmi. Kilkakrotnie Bolesław oblegał Wrocław. Gdy zabrakło mu na te wyprawy pieniędzy, zabiegał o pomoc z zewnątrz. W zamian za nią oddał jedną połowę grodu Lubusza abp. magdeburskiemu, a drugą Marchii Brandenburskiej [nie zdołał jej już później odkupić; z połączonej przez brandenburczyków (w 1252) Ziemi Lubuskiej powstała potem tzw. Nowa Marchia]. Natomiast henryk tzreci w poszukiwaniu sojusznika zastawił margrabiemu miśnieńskiemu pogranbiczny gród Szydłów (ten jednak do Śląska powrócił). W międzyczasie z roszczeniami wystąpił kolejny brat - Konrad, który porzucił kariere duchową. Początkowo Bolesław przyjął go do współrządów ale wkrótce zmuszony przez Przemysła I wielkopolskiego, wydziuelił mu księstwo głogowskie. Równocześnie kolejny brat Rogatki Władysław , dopuszczony został do współrządów Henrykiem w ks. Wrocławskim. Tu jednak nie doszło do wydzielenia odrębnaej dzielnicy, bo Władysław przebywał na dworze praskim, gdzie z czasem został kanclerzem, później arcybiskupem salzburskim. Zatem Bolesław posiadał Legnicę i Świdnicę, Konrad: Głogów, Henryk: Wrocław, Nysę, Otmuchów, Kluczbork, Byczynę i Wołczyn (był jeszcze Mieszko który objął rządami Lebusz, ale ten zmarł już w 1242). Po smierci Rogatki (1278) ksiestwo legnickie rozpadło się na ks. właściwe legnickie oraz jaworskie. Z księstwa głogowskiego po śmierci Henryka III (ok. 1273) wydziełiło się osobne państewko szprotawsko- ścinawskie. Przyłączył je spowrotem do księstwa głogowskiego w 1289 r. Henryk I głogowski. Dzielnica opolsko - raciborska utrzymała się w całości aż do śmierci ks Władysława (1281), po czym rozpadła się na 4 ks.: oplolskie , raciborskie, cieszyńskie i bytomskie.
Prawie wszyscy książęta Śląscy coraz bardziej zbliżali się do Czechów, bratając się z Ottokarem (1260 - 1265). Z dala trzymał się Henryk Biały, który dbał o rozwój własnej dzielenicy, prowadził działalność lokacyjną na prawie niemieckim, żył w dobrych stosunkach z bp wrocławskim.
Gdy zmarł Henryk III (1266), władzę po nim objął jego syn Henryk IV Probus. Dbał on o swoją dzielnicę i popierał rozwój miast, udzielając im nowych przywilejów. Opowiedział się on po stronie przemysła Ottokara w walce z Rudolfem Habsburgiem. Henryk IV podjął walke o zjednoczenie ziem polskich, stąd zawarł przymierze z synem Władysława Opolczyka - Bolesławem o wzajemnej pomocy. W 1280 zawarł z ojcem Bolesława układ, iż Probus w razie uzyskania korony królewskiej, ukoronuje swą żonę na królową Polski (była ona córką ksiecia opolskiego). Probus podjął walkę z innymi książętami śląskimi. Najpierw z ks. świdnickimi - Bolkiem i Bernardem. Nastepnie więził przez jakiś czas Henryka legnickiego, Henryka głogowskiego oraz ks. wielkopolskiego Przemysława.
Henryk Probus wplątał się w zatarg z biskupem wrocławskim, gdyz chciał pobierać podatki z dóbr biskupich. Poza tym stał na stanowisku wyższości władzy świeckiej nad duchowną. Zatarg skończył się uwięzieniem bp wrocł. Następca na stolcu biskupim, Tomasz II również popadł w konflikt z Henrykiem IV. Rzucił nawet na niego klątwę a na jego księstwo nałożył interdykt. Ściągął nawet na pomoc króla czeskiego. Probus jednak pokonał Tomasza i zmusił go do ukorzenia się.
W 1287 r. Leszek Czarny zawarł układ z Henrykiem Probusem, na mocy którego ten ostatni miał po śmierci Leszka objąć Kraków. Tak też się stało jednakże musiał się Henryk z Krakowa wycofać wskutek naporu na ten tron Wacława I czeskiego. W 1290 Probus zmarł. Na mocy jego testamentu Henrykowi głogowskiemu dostał się Wrocław (w wyniku tzw. ukł. na przeżycie) a Przemysłowi II wielkopolskiemu ziemia sandomierska. Przepisał również ziemię kłodzką królowi czeskiemu, aby ten w przyszłości nie rościł pretensji do żadnych ziem.
Miszczanie krakowscy nie wpuścili Henryka głogowskiego do miasta. Również k®ól czeski sprzeciwił się testamentowi żądając całego spadku po Probusie. Tymczasem na tron wrocłaski wymieniano Henryka V legnickiego, doszło więc do walki między nim a głogowczykiem, którą wygrał ten drugi. Musiał teraz H. Legnicki odstąpic ze swego ks. wrocławskiego znaczną częsć terenu. Tym sposobem wśród księstw Śląskich, głogowskie wysunęlo się na czoło. Henryk głogowski stale poszerzał swe księstwo. Przemysł II wielkopolski uznał go swym następcą. W tym czasie rozwineło się również ks. jaworsko-świdnickie rządzone przez Bolka I (syna Bolesława Rogatki), który dbał o rozwój gospodarczy, r. miast i handlu.
W 1291 Bolko opoloski i Mieszko cieszyński odali swe księstwa w ręce Czech, wzieli oni niechlubnie udział w wyprawie wacława II do Polski i w bitwie stoczonej pod Siewierzem w 1292 r. Był to tez okres szczytowego rozbicia Śląska.
GOSPODARKA
W XIII w. na Śląsk w wyniku kolonizacji napływac zaczyna ludność pochodzenia niemieckiego. Henryk probus popiuerał rozwój miast. Również wcześniej Henryk Biały dbał o gospodarcze podniesienie swego ks. prowadząc działalność lokacyjną na prawie niemieckim. Bolko swidnicki natomiast wzmocnił skarb swego ks. pobierając od miast wysokie podatki, dbał o rozwój handlu i wydał w związku z tym szereg przywilei. Zbudował na granicy swego ks. szereg fortyfikacji i grodów. Handel rozwijał się na Śląsku dzięki położeniu miast na szlakach handlowych. W II poł. XIII w. zostały ulokowane takie miasta jak: Brzeg (1250), Legnica i Kluczbork (1252), Bytom (1254), Opole (1258) i inne. Wzrosła również ilość mieszkańców. Duże znaczenie miało górnictwo, a także wydobycie złota i srebra. Na ten okres datuje się również początek hutnictwa. Śląsk był pierwszą dzielnicą w której ludność zaczęła przechodzić na rentę pieniężną.