APOKALIPSA ŚW. JANA - Ap .( tj Objawienie Boże )
A. Powstanie
Jest najbardziej tajemniczą księgą NT .Jej treść i pouczenia mają dla nas znaczenie niezmienne , aktualne . Napisana dla Kościoła u schyłku I w. .Stanowi dopełnienie całości objawienia . Ukazuje ostatnią fazę dziejów zbawienia . Autorem jest Jan Ewangelista .Apokalipsa powstawała etapami .
Autor miał widzenie na wyspie Patmos ( na morzu Egejskim )dokąd został karnie zesłany w r. 95 za rządów Domicjana .
Adresatami Ap byli chrześcijanie z Azji Mniejszej , nad którymi św. Jan jako biskup Efezu roztaczał duszpasterską opiekę . Życie ich było skomplikowane przez synkretyzm religijny (pomieszanie religii ), byli atakowani ze strony synagogi żydowskiej, chrześcijanie byli wyznawcami religii zakazanej (tolerancja religijna -313r.)
Narody wchodzące w skład imperium miały oddawać boski kult osobie cezara , co było nie do przyjęcia dla chrześcijan . Prześladowania zaczynają się od Nerona 64 r .
Wyznawcom Chrystusa potrzebne było podtrzymywanie na duchu .To zadanie wypełnia Apostoł Jan przekazując wiernym swoich czasów i następnych czasów , wieków , otrzymane objawienie dalszych losów Kościoła , aż do powtórnego przyjścia Chrystusa .
B. Rodzaj literacki
apokaliptyczno - prorocki . Wcześniejszym przykładem tego rodzaju jest księga Daniela . Jan nawiązuje do apokalipsy żydowskiej ( objawienie , symbole , obrazy ).
Apokaliptykę zrodził klimat duchowy po niewoli za Antiocha Epifanesa - II w .przed Chrystusem .
APOCALIPTO - APOKALIPSIS -objawiam , odsłaniam , usuwam zasłonę z czegoś co było zakryte , nieznane .
Apokalipsa biblijna , to taka forma przedstawienia treści , która :
nie jest wyłącznie proroczą , lecz posiada także więzy historyczne wynikające z planu Bożych rządów nad światem .
zawiera nie tylko właściwe zapowiedzi przyszłości , ale także fakty z przeszłości ujęte w formę prorocką .
Apokalipsa jest jedynym w NT dziełem apokaliptycznym . Forma liter jest pełna symboli , głosi bliski sąd ostateczny , eschatologię i nastanie wiecznego szczęścia , nadejście ery mesjańskiej .
C. TREŚĆ
Tematem zasadniczym Ap są dzieje ludzkości i Kościoła ukazane w kolejnych obrazach . Osoby i fakty są w niej typami , które w dziejach wielokrotnie będą się powtarzać . Pociechą jest ostateczny triumf Kościoła . Głównym pouczeniem moralnym jest hasło :
ŚWIADCZYĆ NIEZŁOMNIE CHRYSTUSOWI .
Objawienie apokaliptyczne udzielone jest za pośrednictwem wizji . Widzący opisuje je posługując się obrazami , liczbami , symbolami .
Celem widzącego jest przekazanie idei od Boga . Nie chodzi o szczegóły , o dokładne wyobrażanie sobie tych obrazów , ale
O wyobrażenie intelektualne tych symboli .
* Baranek cieszy się pełnią wiedzy i władzy - liczba 7 rogów ;
Bestia reprezentuje cesarstwo rzymskie z jego cesarzami ( głowy ) i królami , wasalami (rogi ) .
D. CEL NAPISANIA APOKALIPSY .
jest deklaracją chrześcijańskiej wiary i nadziei ;
jest manifestem skierowanym przeciw oficjalnemu pogaństwu Rzymu ;
jest komentarzem do słów Jezusa skierowanym do uczniów J 16, 33 „ TO WAM POWIEDZIAŁEM , ABYŚCIE POKÓJ WE MNIE MIELI . NA ŚWIECIE DOZNACIE UCISKU , ALE MIEJCIE ODWAGĘ : JAM ZWYCIĘŻYŁ ŚWIAT ".
dla pocieszenia i umocnienia chrześcijan pośród prześladowań.
Chrześcijanie , czytelnicy Ap umieli odczytać aluzje w niej zawarte ; goniec dopowiadał , wyjaśniał .
Stałym przedmiotem zainteresowań był los męczenników , szczęśliwość męczenników .
Ap 6, 9-11;
„ A gdy otworzył pieczęć piątą , ujrzałem pod ołtarzem dusze zabitych dla Słowa Bożego i dla świadectwa , jakie mieli .
I głosem donośnym tak zawołały :
< Dokądże , Władco święty i prawdziwy , nie będziesz sądził i wymierzał za krew naszą kary tym , co mieszkają na ziemi? >
I dano każdemu z nich białą szatę , i powiedziano im , by jeszcze krótki czas odpoczęli , aż pełną liczbę osiągną także ich współsłudzy oraz bracia , którzy , jak i oni , mają być zabici . „
-męczennicy noszą białe szaty zwycięstwa ;
święto namiotów stale w niebie ;
szatan nie ma nad nimi władzy ;
są bliscy Barankowi ;
ich imiona są zapisane w księdze życia ;
E . PLAN APOKALIPSY .
Prolog 1 , 1-3;
Wprowadzenie 1, 4-8 ;
Wizje Syna Człowieczego 1, 9-20 ; - Widzenie wstępne ;
CZĘŚĆ I
Listy do 7-miu Kościołów w Azji ( 1,4 - 3, 22 )
Do K-ła w : Efezie
Smyrnie
Pergamonie
Tiatyrze
Sardes
Filadelfii
Laodycei
CZĘŚĆ II .
!. Wizje prorocze Ap 4, 1 - 22,15 ;
7 pieczęci
7 trąb
7 czasz
Są to zwiastuny wielkiego dnia gniewu Bożego ( 4, 1 - 16, 21 );
losy całej ludzkości ( 4- 11 )
losy Kościoła ( 12- 16 )
2. Kara na Wielki Babilon 17, 1 - 19, 10 ;
3. Zagłada wrogich narodów 19, 11 - 20,15 ;
4 . Nowe Jeruzalem 21, 1 - 22, 15
5. Epilog 22, 16 - 22, 21 ;
F. WYJAŚNIENIE
A . Prolog 1 , 1-3 ;
- przedstawia Ap jako list do odczytania na uroczystej liturgii; stanowi legitymację księgi - wskazuje na powstanie i znaczenie księgi, to co Jan otrzymał w widzeniach od Jezusa Chrystusa, to pokazuje.
Wprowadzenie Ap 1, 4-8 napisane wg starożytnej formy (kto pisze? - Jan, do kogo pisze? - do starożytnych kościołów, dodaje formę trynitarną.
Podkreśla Syna, Jego wcielenie, śmierć i chwałę.
Widzenie wstępne Ap 1, 9-20 Jan otrzymał polecenie od uwielbionego Syna Człowieczego co ma być objawione i wysłał do siedmiu kościołów w Azji
“7 kościołów” ta liczba nie jest przypadkowa, lecz uporządkowana. Te Kościoły były połączone drogą okrężną, która biegła od Efezu do Smyrny ku Pergamonu, a następnie na południe.
Liczbę 7 mógł dyktować charakter sakralny. Siódemka reprezentowała całą prowincję i cały Kościół Chrystusowy. Tradycja widziała w “7” różne odcienie powszechności zawarte w tej cyfrze. Pisma starochrześcijańskie podkreślają stałą aktualność: przez 7 Kościołów do całego Kościoła.
Ap 1, 9 - Patmos - wyspa na morzu Egejskim, słabo zaludniona, skalista (miejsce wygnania, 90 km od Efezu, tam Jan miał objawienia)
Ap 1, 10 - “Dzień Pański” - Chrystus ukazany jako Sędzia, Król;
* Efez otrzymuje pochwałę i naganę
* Smyrna, Tiatyra, Filadelfia (parzyste) wychwala
* Pergamon, Sardes, Laodycea (nieparzyste) - gani
Wady: pochłonięcie i utrata miłości.
Nikolaici - sekta gnostycka, głosząca nieskrępowaną swobodę obyczajów, o bliżej nieokreślonym pochodzeniu.
LIST DO KOŚCIOŁA W EFEZIE - Ap 2, 1-7
Kościół założony przez św. Pawła podczas III podróży misyjnej (54-57)
Św. Paweł przebywał tam 3 lata, a około 66 roku na czele postawił Tymoteusza. Po 70 roku osiedlił się tam, umarł i został pochowany św. Jan.
* pochwały - znam Twoje czyny - trud i wytrwałość
* nagany - odstępstwo od pierwotnej miłości
LIST DO KOŚCIOŁA W SMYRNIE - Ap 2, 8-11
Początki chrześcijaństwa sięgają czasów św. Pawła. Druga co do wartości po Efezie.
*pochwały - “Znam Twój ucisk i bogactwo”, ale jesteś bogaty, bo dobrze postępujesz.
LIST DO KOŚCIOŁA W PERGAMONIE - Ap 2, 12-17
Pergamon - dawna stolica władców Mizji - Attalidów (ok. 70 km na północ od Smyrny na rzeką Kolgas.
Jest tam ołtarz Zeusa. Święta pogańskie. Augustelium - świątynia w której czczono cezarów. Miasto bogate, przemysł, wyrób pergaminu.
Początki chrześcijaństwa nieznane.
Synkretyzm religijny
* pochwały - wiary się nie zaparłeś, trzymasz się mego imienia.
* nagana - “wiem, gdzie mieszkasz, tam gdzie tron szatana” (tłum. “tron szatana” - kult cezara)
- trzymanie się nauki Nikolaitów
LIST DO KOŚCIOŁA W TIATYRZE - Ap 2, 18-29
Tiatyra - przemysłowy ośrodek w Lidii, leży 65 km na południowy wschód od Pergamonu. Ośrodek wielu kultów pogańskich. Chrześcijaństwo do Tiatyry przyniosła Lidia - uczennica św. Pawła.
Kolonia macedońska, przemysł, purpura.
* pochwały - miłość, wytrwałość, wiara, posługa.
* nagany - niewierność wobec Boga, pogański kult, rozpusta
Jezebel - imię symboliczne (ST - żona Achaba) zwolenniczka pogaństwa.
LIST DO KOŚCIOŁA W SARDES - Ap 3, 1-6
Sardes - dawna stolica Lidii, na południe od Tiatyry
VI w. przed Chrystusem - okres świetności za Krezusa. Niski poziom moralny. Po trzęsieniu ziemi Tyberiusz odbudował Sardes i postawiono mu świątynię. Część Kybele - wielka macierz bogów.
Początki chrześcijaństwa nieznane
* nagany - czyny niedoskonałe wobec Boga “żyjesz a jesteś umarły”
LIST DO KOŚCIOŁA W FILADELFII - Ap 3, 7-13
Filadelfia - 45 km od Sardes, okolica wulkaniczna. Kult Heliosa, Dionizosa. Początki chrześcijaństwa nieznane. Niebezpieczeństwa ze strony Żydów.
* pochwała: “zachowałeś moje słowa, nie zaparłeś się mego imienia”
LIST DO KOŚCIOŁA W LAODYCEI - Ap. 3 14-22
Laodycea - 65 km od Filadelfii na północ. Miasto bogate - banki, wyrób czarnej wełny, szkoła lekarska, cenne leki, produkcja balsamu. Po trzęsieniu ziemi sama się podźwignęła.
* nagany (Ap 3, 15) “ani zimny, ani gorący” - letni
Nieszczęsny i godzien litości - wezwanie do nawrócenia.
WIZJE PROROCZE
7 pieczęci, 7 trąb, 7 czasz - wyjaśnione jako zwiastuny wielkiego dnia gniewu Bożego.
Ap 4, 2-3 trzy drogie kamienie (szmaragd, jaspis, krwawnik) - symbol nieskończoności transcendentalnego piękna.
Ap 4, 4 Tłumaczenie: “tron baranka”
24 trony - święci lub patriarchowie - kościół idealny, liczba 24 - symbol kosmicznej całości, podwojona liczba apostołów, pokoleń Izraela.
Ap 4, 5 symbol sakramentalny, symbol Ducha Świętego (wzorowany na świeczniku przybytku
Ap 4, 6 Liczba “4” - liczba stron świata, cały wszechświat, całe stworzenie bierze udział w liturgii niebiańskiej
Ap 9, 11 Abandon - niszczyciel, aluzja do Boga Apollona - łucznik siejący strzałami nieszczęścia,
Ap 9, 16 - “A liczba ich - konnicy: dwie miriady miriad - posłyszałem ich liczbę” - dwie miriady miriad - liczba fantastyczna, niezliczona ilość, symbol
Ap 9, 20 bałwochwalstwo, ukarani za bałwochwalstwo
Ap 10, 1-11 Książeczka ostatecznych wyroków - posłannictwa Jezusa w związku z dniem gniewu.
Ap 11, 1-12 Zachowanie Kościoła od nieszczęść; deptanie miasta przez pogan - 42 miesiące = będą prorokować przez 1260 dni
- Okres doczesnych prób przez jakie musi przechodzić Kościół na ziemi (3,5 roku czas ograniczony) (3,5 roku połowa siódemki - połowa oznacza brak pełności, coś niedoskonałego, ograniczonego)
- dwaj świadkowie - dwaj prorocy ST - Eliasz, Mojżesz lub apostołowie Jakub i Jan oraz Piotr i Paweł, lub jako nieznani dwaj prorocy czasów eschatologicznych. Od IV wieku symbole Kościół dwóch testamentów: Kościół nauczający i Kościół prorocki.
W świadkach widzimy symbol ponadhistorycznego apostolatu Kościoła, który trwa aż do paruzji.
Ap 11, 9 A po trzech i pół dniach - triumf zła będzie przewrotny i niepełny.
LOSY KOŚCIOŁA
12 rozdział Niewiasta i smok
Niewiasta - Maryja
Smok - szatan
13 rozdział “Smok przekazuje władzę bestii”
Bestia - pogański Rzym, ziemska potęga, bałwochwalstwo; druga bestia to symbol fałszywych kultów religijnych; fałszywy prorok na usługach bestii pierwszej
Ap 13, 1 podrabianie prawdy do swych celów - naśladowanie zła
Ap 13, 18 Liczba Szatana - 666 - nie dociąga do siódemki, symbol wcielonej niedoskonałości, antychrysta, syn zła, istota do głębi zła.
Ap 14, 1-5 “Dziewiczy orszak Baranka”
Liczba 144 - obraz niebiańskiej świętości Kościoła na ziemi. 144 tys. - to wierni Chrystusowi.
Ap 14, 6 - zapowiedź sądu (lecący anioł przez środek nieba)
Ap 14, 20 1600 stadiów - liczba symbolizuje ogólnoświatowe rozmiary klęski wrogów Boga, światowe rozmiary zagłady, nikt z wrogów Jezusa nie ujdzie kary, obraz paruzji.
144 000 - ilość nieograniczona.
Ap 19, 1-6 Dziękczynne Alleluja niebiańskie - Alleluja - Halah Jahwe - Chwalcie Pana ( liturgiczna aklamacja, religijna radość ludu Bożego) w NT tylko w Apokalipsie - Alleluja
Ap 20, 1-6 Tysiącletnie Królestwo - pełnia czasów, długie trwanie Kościoła aż po paruzję, pokój Chrystusowy oparty na łasce, będący zadatkiem nieba.
Rozdział 21 - nowe Jeruzalem - ukazuje się nowy wszechświat, a w nim Kościół w fazie ostatecznej jako nowe Jeruzalem, przeciwieństwo wielkiego Babilonu.
12 bram - symbol powszechności Kościoła
Ap 21, 16
12 000 stadiów- 2220 km - symbol wielkości i powszechności. Czworobok - symbol doskonałości.
ZNACZENIE LICZB
“3” sama nie odgrywa żadnej roli
“24” powszechność Kościoła
7 głów, 10 Regów - Bestia
Baranek cieszy się pełnią władzy i wiedzy.
Opieczętowani - wybrani do zbawienia
“12” całość
“7” doskonałość i obfitość
“10” zaokrąglona całość - w Ap - władza ograniczona
1000 lat - niewyobrażalnie długi okres;
888 - symbol nieskończonej pełności - znak Chrystusa
SYMBOLIKA W KSIĘDZE APOKALIPSY
7 PIECZĘCI
1 - biały koń - łuk jako zwycięzca - symbol zwycięskiego pochodu Ewangelii (Ap 6, 2)
2 - koń barwy ognia - wielki miecz aby odebrać ziemi pokój - symbol wojny (Ap 6, 4)
3 - Koń czarny - waga - symbol głodu, podczas którego skąpo odważa się żywność (Ap 6,5)
4 - koń trupio biały - śmierć i otchłań, aby zabijała głodem, mordem, mieczem. Dzikie zwierzęta - uosobienie krainy zmarłych (Ap 6, 8)
5 - dusze zabitych dla Słowa Bożego - tj. męczennicy przed tronem
6 - Trzęsienie ziemi, słońce czarne, księżyc jak krew, gwiazdy spadły na ziemię - sąd Boży (Ap 6, 12-17)
7 - Wizja trąb ( na ziemi gromy, głosy, błyskawice, trzęsienie ziemi) 7 aniołów
7 TRĄB
1 - grad i ogień z krwią spadły na ziemię, spłonęła trzecia część ziemi (Ap 8,7)
2 - góra zionąca ogniem wrzucona w morze (trzecia część morza stała się krwią) (Ap 8, 8-9)
3 - Gwiazda płonąca jak pochodnia spadła na trzecią część rzek i źródła wód - woda stała się piołunem (Ap 8, 11)
4 - rażona trzecia część słońca i księżyca i gwiazd - zaćmiła się trzecia część nieba.
5 - trąba piąta - pierwsze “Biada” - gwiazda spadła na ziemię i otworzyła studnię czeluści - symboliczne działania złych duchów (Ap 9, 1-12)
Szarańcza - charakterystyczna dla złych duchów
Abaddon - anioł czeluści - zatracenie.
6 - trąba szósta - drugie “Biada” - uwolnienie czterech aniołów związanych nad rzeką Eufrat - od ognia, dymu, siarki - zabita część ludzi. Symbole: narzędzia kary Bożej - złe duchy, przywódcy piekielnej konnicy, żywioły kary Bożej (Ap 9, 13-19)
7 - trzecie “Biada” nastanie królowanie Pana i Jego Pomazańca.
ANIOŁOWIE - 7 CZASZ - 7 PLAG
(Czasze złote, pełne gniewu Boga)
1 czasza - wrzód złośliwy, bolesny na ludziach ze znamieniem bestii (Ap 16, 12)
2 czasza - wylana na morze. Staje się ono jak krew zmarłego (Ap 16, 3)
3 czasza - wylana na rzeki i źródła wód - rzeki stały się krwią (Ap 16, 4)
4 czasza - wylana na słońce - dotykanie ogniem (w upale) (Ap 16, 8)
5 czasza - wylana na tron bestii - nastały ciemności, ludzie nadal. Bluźnili Boku i z bólu gryźli języki
6 czasza - wylana na rzekę Eufrat - woda wyschła (nawiązanie do przejścia przez Morze) (ropucha - symbol gadatliwej propagandy szatańskiej) (Ap 16, 12-14)
7 czasza - wylana w powietrze - błyskawice, gromy, trzęsienie ziemi - runięcie miast pogańskich (Ap 16, 17-21)