PAŃSTWO KAROLA WIELKIEGO
Przed obejmującym władzę w państwie Franków w 768 roku Karolem szybko stanął problem buntującej się Akwitanii. Karol rychło poradził sobie jednak z rewoltą akwitańską a wdawszy się w negocjacje z Longobardami szybko porzucił ten środek prowadzenia polityki. W 773 roku przerywając walki z Sasami na północnym Wschodzie udał się do Włoch. Szybko rozbił Longobardów a od broniącego się w Pawii króla longobardzkiego Dezyderiusza przyjął kapitulację po czym pozbawił go tytułu królewskiego i przyjął go sam. Papieżowi potwierdził nadanie ojca i utworzenie Państwa Kościelnego, obiecał też poszerzenie jego granic. Po załatwieniu spraw w Italii musiał Karol znowu zająć się kwestią saską. Zdecydował się na prowadzenie systematycznego podboju tego kraju, którą to akcję rozpoczął w 779 roku. Przymusowa chrystianizacja Sasów prowadziła do ich buntów i powstań. Ostateczny podbój tych terenów zakończył się dopiero w 804 roku. Walki z Sasami uwikłały Karola w konflikt ze Słowianami serbo-łużyckimi i konieczność zorganizowania wypraw przeciwko nim w 782 i 789 roku. Bizancjum ustawicznie paktowało i intrygowało przeciwko Karolowi ze względu na jego obecność we Włoszech. Nadał on tytuł królewski we Włoszech swemu małoletniemu synowi Pepinowi. Analogicznie uczynił we wciąż buntującej się Akwitanii, gdzie tron oddał formalnie swemu synowi Ludwikowi. Wyprawa przeciwko Arabom na Półwysep Iberyjski w 778 roku zakończyła się niepowodzeniem, a rozpoczęta poprzez napaść Arabów na Akwitanię w 793 roku wojna trwała do roku 810 ale zakończyła się triumfemFranków.
Ze względu na rozrost terytorialny państwa oraz autorytet jakim cieszył się Karol, władca ten sam zaczął zamyślać o tytule cesarskim, gdy niespodziewanie papież Leon III przy okazji obchodów Świąt Bożego Narodzenia w 800 roku dokonał jego koronacji poprzez nałożenie mu na głowę diademu cesarskiego. Koronacja ta nie cieszyła zbytnio Karola, ponieważ zgodnie z zamierzeniem papieża symbolizowała wyższość władzy papieskiej nad władzą świecką Karola a ponadto nie była zupełnie uzgodniona z Bizancjum, co spowodowało krytykę Konstantynopola i uznanie Karola jako cesarza dopiero w 812 roku.
Władzę w państwie Karol sprawował osobiście. W państwie nie było stolicy a władca jeździł ze swym dworem po całym kraju. Pod koniec życia najczęściej przebywał w Akwizgranie. Zlikwidowano urząd majordoma, a powstał urząd stolnika nadzorującego służbę i dbającego o stół królewski, cześnik zarządzał piwnicą królewską, komornik zajmował się skarbem, koniuszy-stajniami, kanclerz-kancelarią i kaplicą, palatyn zastępował króla w sądzie dworskim. Oprócz tych urzędników istniały liczne stanowiska mniejszej wagi. Organem doradczym pozostawała rada królewska.
Oprócz ziem w podziale administracyjnym pojawiły się hrabstwa na czele z hrabiami, czyli dawnymi comesami, których funkcje zasadniczo nie uległy zmianie. Hrabiów mianował zupełnie dowolnie król a ze swej działalności mieli składać coroczne sprawozdania. Nie pobierali wynagrodzenia, ale użytkowali dobra królewskiego na zasadzie beneficjów i pobierali cześć opłat i grzywien sądowych. Tereny graniczne, nowo podbijane zarządzane były odmiennie. Nazywano je marchiami, a hrabia tytułowany był tu margrabią lub księciem. Karol poprzez swych urzędników dokonywał ciągłych inspekcji państwa.
Podobnie jak za Merowingów wyglądało sądownictwo. Nadal istniał sad hrabiego, ale na comiesięcznym zgromadzeniu sądowym nie musiała już być obecna cała ludność wsi a jedynie ławnicy. Odwoływać od wyroków hrabiego można było się do sądów dworskich.
Dalej nie było rozróżnienia na skarb królewski i państwowy. Największy udział w dochodach państwa miały daniny ściągane z podbitych ludów i łupy wojenne, mniejsze znaczenie miały podatki. Zwiększono wymiar posług na rzecz króla. Służba wojskowa dotyczyła całej ludności państwa, nawet chłopi małorolni musieli wspólnymi siłami wyposażyć jednego spośród siebie. Pola marcowe przekształcono na pola majowe ze względu na lepszą możliwość zapewnienia paszy koniom.
Karol Wielki doprowadził do reformy monetarnej i wprowadzenia monety srebrnej. Nie bito już monety złotej.
W dziedzinie kultury doszło do tzw. renesansu karolińskiego", którego podstawą stała się reforma szkolnictwa. Obok szkół klasztornych zaczęto zakładać szkoły katedralne. Program nauczania miał opierać się na siedmiu sztukach wyzwolonych. Ze względu na korzystanie z dzieł przy nauce łaciny wzrosła liczba kopistów, którzy zaczęli stosować nowy typ pisma - minuskułę karolińską. Zadbano o oczyszczenie łaciny i przywrócenie jej klasycznego charakteru. Karol Wielki sam interesował się nauka, otaczał uczonymi, powstała nawet szkoła pałacowa kształcąca dworzan. Wybitny dziejopis Reinhard był autorem biografii Karola. Rozwój przeżywała też sztuka a jej przykładem jest kaplica pałacowa w Akwizgranie. W malarstwie zwracano się ku źródłom starożytnym, nadawano mu też funkcję moralizatorsko-dydaktyczną, dla tych celów zaczęto ikonografia religijną.
Państwo Karola Wielkiego było ogromnym organizmem państwowym połączonym jedynie osobą władcy. Mimo wysiłków podejmowanych na rzecz scentralizowania państwa ogromna monarchia Karola nie stała się tworem jednolitym i zintegrowanym, stąd zachodziła obawa o jej przetrwanie jako całości. Obawy okazały się słuszne, bowiem po śmierci Karola w 814 roku władza przeszła na jego syna Ludwika, który utrzymał państwo w jedności przez trzydzieści lat. Nie był władca tego formatu co ojciec, szybko dał się uwikłać w intrygi dynastyczne, które doprowadzały do ciągłych buntów jego synów. Ponadto poszczególne dzielnice dążyły do uniezależnienia się a i zewnątrz groziło państwu niebezpieczeństwo. Wybrzeże północne państwa wciąż narażone było na taki piratów normańskich, na południu w rejonie Morza Śródziemnego natomiast podobną działalność prowadzili Saraceni. Mniej groźne były napaści piratów bałkańskich na Półwysep Apeniński oraz na wschodzie buntujących się plemion słowiańskich. W tej sytuacji zadecydowano o podziale państwa, który położył kres państwu Karola Wielkiego. Traktat zawarty w Verdun z 843 roku podzielił państwo Franków na trzy części pomiędzy synów Ludwika - Lotara, który otrzymał Włochy i tereny późniejszej Lotaryngii, Ludwika Niemieckiego, któremu przypadła dzielnica zachodnia i Karola Łysego, który objął władzę nad terenami, gdzie ludność posługiwała się językami romańskimi. Dało to jednocześnie początek istnieniu organizmów politycznych, które w przyszłości miały przekształcić się w Francję i Niemcy. Podział ten nie był ostateczny i poszczególne dzielnice zmieniały swe granice, a nawet w latach 885-887 znalazły się pod zwierzchnictwem jednego władcy, jednak szybko doszło do podziału, który ostatecznie utrwalił powstanie Włoch, Francji i Niemiec.
Po śmierci Karola Wielkiego zaczęło też dochodzić do coraz większego rozdrobnienia feudalnego. Urzędnicy zaczęli powiększać swe majątki, ale także i zakres władzy. Sprzyjał temu chaos panujący na terenie monarchii. Hrabiowie stali się właściwie urzędnikami dożywotnimi, często też dziedzicznymi. Władza nad określonym terytorium pełniona z woli króla zaczęła stopniowo przekształcać się w stosunek lenny. Ludność często oddawała się w opiekę możnym, którzy stopniowo osiągali taką władzę, że zaczęli sobie rościć prawa do zarządzania dzielnicami. W takiej sytuacji państwo zaczęło powoli przekształcać się w formę luźnej federacji a zupełną niezależność zyskało Królestwo Burgundii i Prowansji. W IX wieku na terenie monarchii karolińskiej zwyciężył, więc partykularyzm. Poszczególne włości zamykały się na relacje zewnętrzne starając się być samowystarczalnymi. Na urzędy duchowne wpływowi możni narzucali nawet osoby świeckie, w ten sposób zyskując dostęp do majątków kościelnych. Duchowieństwo paradoksalnie ulegało procesowi zeświecczenia. Zwycięski w monarchii karolińskiej partykularyzm doprowadził do ukształtowania się stosunków lennych.