Zasady tworzenia Europejskich Szlaków Kulturowych Rady Europy:
1965 r.- raport opracowany przez Radę Europy- popularyzacja czasu wolnego,
Pierwszy projekt- Rada Europy przyjęła szlak Santiago Di Compostella,
Drugi projekt- szlak architektury wiejskiej, wykorzystywanie budownictwa ludowego ( ochrona dziedzictwa ),
Rada Współpracy Kulturowej przy Radzie Europy określiła podstawowe cele , jakie winny spełniać powoływane szlaki, m.in. :
- uświadomienie Europejczykom tożsamości kulturowej,
- zachowanie i ochrona dziedzictwa jako źródła społecznego, ekonomicznego i kulturowego rozwoju otoczenia w którym żyją,
- przyznanie priorytetu turystyce kulturowej wśród spędzania czasu wolnego.
Równocześnie sformułowano pojęcie „ Europejskiego Szlaku Kulturowego „, który winien przebiegać przez więcej niż 1 kraj lub region lub być zorganizowany wokół tematu określonego aspektami historycznymi, artystycznymi czy społecznymi dotyczącymi spraw Europy.
1997 r. opierając się na decyzji Rady Współpracy Kulturowej Rady Europy oraz Wielkiego Księstwa Luksemburg został powołany do życia Instytut Szlaków Kulturowych.
W celu stworzenia szlaku kulturowego wymagane są procedury formalne:
Reguła I : lista kryteriów dopuszczających temat, zawiera 6 warunków ( temat musi reprezentować wartości europejskie ),
Reguła II : należy ustalić hierarchię zakresów działań, każdy temat winien tworzyć wielodyscyplinarne projekty współdziałań na 5 polach oraz określać kolejność ich ważności.
Reguła III : określić kryteria powstawania sieci,
Reguła IV : należy ustalić kategorię szlaków- Komitet Doradczy i Departament Edukacji, Kultury i Sportu Rady Europy wydaje certyfikaty dla celów szlaków.
Kto może zaproponować temat szlaku Kulturowego:
sekretariat RE,
kraje członkowskie RE,
władze regionalne, lokalne
inni inicjatorzy- np. uniwersytety, stowarzyszenia, instytucje.
EUROPEJSKIE SZLAKI KULTUROWE RE:
1. SZLAK SANTIAGO DE COMPOSTELLA ( 1987 ):szlak pielgrzymkowy łączący opactwa z terenów Hiszpanii i Francji,
2. Szlak Wiejski ( 1987 ) chroni dziedzictwo kulturowe wsi Luksemburg, Walonii
3. Szlak Jedwabny ( 1988 ) przebiegający od Włoch, a następnie przez wiele krajów azjatyckich do Chin, Indii. Idea stworzenia tej trasy odnosi się do istniejącego już
w II w. p. n. e szlaku handlowego odkrytego na nowo przez Marco Polo w XII w. Szlak popierany przez UNESCO i WTO, ponieważ pokazuje zw. pomiędzy kulturami Zachodu i Orientu.
4. Szlak Kultury Barokowej ( 1988 ) - obejmuje obiekty na obszarze dużej ilości krajów europejskich. UNESCO proponuje dołączyć do tej trasy zabytki architektury barokowej z terenu Ameryki Łacińskiej.
5. Szlak Cysterski ( 1990 ) 1 ze szlaków tzw. zakonnych , w sposób formalny jest w nim ujęta Polska ( m.in. Jędrzejów, Koprzywnica, Sulejów, Wąchock, Kraków- Mogiła ),
6. Szlak Wikingów
7. Szlak Celtycki ( 1990/91 )- składa się z pięciu samodzielnych tras o odrębnych tematykach, które łączy spuścizna kulturowa Celtów
8. Szlak Hanzeatycki ( 1991 ) - prowadzi przez miasta krajów północnej, środkowej i wschodniej Europy, zrzeszone w średniowiecznej Hanzie
9. Szlak Mozarta ( 1991 ) - opracowany w Pradze w trakcie seminarium „ Europejska wymiana w czasach Mozarta „, obejmuje Salzburg, Wiedeń, Praga
10. Szlak Kultury Lombardów ( 1991 ) - Włochy, Niemcy, Austria, Węgry, Czechy, Słowacja - tereny byłej Jugosławii
11. Szlak Heinricha Schickhardta - „ Szwabski Leonardo „
12. Parki i Ogrody ( 1992/93 ) - kształtowanie się architektury ogrodowej na przestrzeni wieków
13. Szlak Fenicjan ( 1994 ) - obrazuje ich wkład w cywilizację basenu M. Śródziemnego
14. Szlak Architektury Obronnej ( 1997 ) - obejmuje najwybitniejsze przykłady różnorodnej zabudowy fortyfikacyjnej i jej ewolucję,
15. Szlak Andaluzyjski ( 1997 ) - wyznaczają go różnorodne obiekty
16. Szlak Zorzy Polarnych
17. Szlak Humanizmu
18. Szlak Festiwali
19. Szlak Cyganów
20. Szlak Miast- Portów z okresu wielkich odkryć geograficznych
21. Szlak Książki
22. Szlak Języka Kastylijskiego
23. Szlak Żywej Sztuki
Szlak Kulturowy - to nowa jakość w programach turystycznych dla całej Europy.
Pojęcie Szlaku kulturowego można rozpatrywać w wielorakim wymiarze ( Ashworth 1997 ) np. :
przestrzennym- dziedzictwo kulturowe stanowi element przestrzeni tworząc tzw. krajobraz kulturowy.
politycznym - dziedzictwo kulturowe jest elementem tworzenia się społeczeństw, może być przekaźnikiem różnych treści politycznych ( „ kapitał polityczny „ ), a więc stać się elementem pomocnym przy integracji europejskiej.
gospodarczym - dziedzictwo to pewien potencjał gospodarczy, turystyka rozwija się w oparciu o dziedzictwo,
kulturotwórczym - każdy odbiorca dziedzictwa stanowi świadomie lub nieświadomie integralną jego część, żadne dziedzictwo nie jest dziełem estetycznie skończonym,
edukacyjnym - szlaki dziedzictwa winny uczyć tolerancji.
Planowanie szlaków dziedzictwa musi mieć charakter zintegrowanego podejścia np. w takim kontekście jak :
Planowanie dziedzictwa staje się instrumentem dla regulacji zagospodarowania turystycznego,
Planowanie dziedzictwa z punktu widzenia zarządzania regionami, miejscowościami,
Planowanie dziedzictwa jako marketing
Szlaki kulturowe mogą powodować deglomerację ruchu turystycznego, połączenie w całość pojedynczych zabytkowych obiektów, które zyskują na wartości tworząc nowy produkt.
Szlaki kulturowe :
światowe
kontynentalne ( europejskie )
krajowe ( np. odcinek Polski )
regionalne, lokalne lub miejskie
Aby stworzyć szlak należy wymyślić idee wiążącą ( ideę wolnościową )
Inicjatywa „ Zielone Korytarze „ - Kraje Europy Środkowowschodniej funkcje ekologiczne, komunikacyjne, turystyczno- rekreacyjne, rozwijanie przedsiębiorczości.
Fundacja Partnerstwo dla środowiska,
Szlak Bursztynowy- Budapeszt- Gdańsk - przez Bańską Bystrzycę,
projekt „Zielony Rower” - Polska, Ukraina, Słowacja,
„Zielona droga „ szlak - sadzenie zielonych drzew, aż do Wiednia,
Szlak „Nowa Huta” - Dłubnia - różnorodność
„Naszyjnik Północy” - trasa rowerowa, piesza, kajakowa
Migracje -wymuszone, dobrowolne
Pielgrzymki do 3 elementów przestrzennych
Środowisko przyrodnicze
Miejsca kultu religii
Obiekty stworzone przez człowieka
Pielgrzymka - podróż podjęta z motywów religijnych do miejsc świętych.
Motywy pielgrzymek :
Pobożność,
Asceza,
Pokuta,
Ciekawość
Komponenty migracji pielgrzymkowych :
Człowiek
Przestrzeń pielgrzymkowa,
Przestrzeń sakralna,
Sacrum
Obecnie pielgrzymuje ok. 250 mln osób :
150 mln - chrześcijaństwo
40 mln - isalm, buddyzm,
30 mln - hinduizm
Chronologia w migracjach :
do Ziemi świętej - rozwinęła się po śmierci Chrystusa
kult pustelników - św. Antoni
kult męczenników i relikwii
kult maryjny
kult męki pańskiej
Kult Męczenników i relikwii : męczennik - martyr, martus, to świadek ten kto dał świadectwo wiary. Początkowo - apostołowie, później inni ludzie
martyria - Kalat Seman, Rotunda św. Cecylii
podstawa - posiadanie grobu świętego lub jego relikwii
wznoszono poza murami miasta, specjalne kościoły - martyria
charakterystyczne dla chrześcijan zachodnich, już od czasów Konstantyna.
Najważniejsze ośrodki pielgrzymowania :
Jerozolima
Rzym
Santiago de Compostella
Ośrodki pielgrzymowania do męczenników i relikwii :
- Efez -Jan - II w
- Abu Mena - Menas - III w
- Mediolan - Gerwazy i Protazy - IV w
- Toures - Marcin - IV w
- Saint Gelles - Idzi - VIII w
- Canterbury - Tomasz Becet - XII w
- Antoni - Padura - XII w
- Franciszek i Klara - Asyż - XIII w
- Gniezno - Wojciech - XI w
- Kraków - Stanisław - XI w
RELIKWIE CHRYSTUSA :
Jerozolima - krzyż, 4 gwoździe, św. Włócznia, tablica z napisem INRI, krzyże łotrów, całun, tunika, chusta św. Weroniki
Trewir - tunika i płaszcz z Drogi Krzyżowej
Brugia - zmyta krew
Akwizgran - perizonium, także szaty Marii i całun Jana Chrzciciela
Rzym - Bazylika Krzyża Jerozolimskiego ( fragment krzyża, gwóźdź, tabliczka, dwa ciernie, palec św. Tomasza, fragment kolumny z biczowania
Bazylika Jana na Lateranie - fragment stołu Ostatniej Wieczerzy