• Właściwości orkiszu

Zweryfikowany przez:mgr Aneta Kościołek - dietetyk, biotechnolog, specjalista ds. zdrowia publicznego. Doktorantka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Zdjęcie autorstwa poppet with a camera / CC BY 2.0

Prozdrowotne właściwości orkiszu były znane od dawna, jednak przez ostatnie 20 lat ten gatunek zboża był raczej zapomniany. Wiele zmieniło się stosunkowo niedawno. Zdrowa żywność (a wraz z nią orkisz) stała się popularna. W rezultacie w sklepach pojawił się chleb orkiszowy, płatki orkiszowe, a nawet ciastka orkiszowe. Wartości odżywcze orkiszu są godne uwagi. Orkisz, czyli tak zwany jęczmień dwurzędowy, zawiera wiele witamin i minerałów. Niestety, produkty orkiszowe są dość drogie, co zniechęca wiele osób do ich kupowania.

• Wartości odżywcze orkiszu

Patrycja Sankowska Dietetyk, Wałcz

Orkisz można określić „leczniczym praziarnem”. Jest źródłem białka, błonnika pokarmowego, fitosteroli, szeregu witamin (A, E, D) i składników mineralnych (cynk, miedź, selen). Oprócz tego zawiera kwas linolenowy wpływający korzystnie na liczne funkcje naszego organizmu. Spożywanie produktów orkiszowych może się przyczynić np. do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi.

Orkisz składa się w 56% ze skrobi, w 11,6% z białka, 2,7% z tłuszczu i 2% z minerałów. Zawiera także zdrowe nienasycone kwasy tłuszczowe. Dzięki temu jęczmień dwurzędowy korzystnie wpływa na układ krążenia, a także poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego. Jest to źródło błonnika, żelaza, wapnia, cynku i potasu oraz witamin z grupy B i PP. Dojrzały orkisz to także źródło kwasu krzemowego. Jak działa jęczmień dwurzędowy? Wpływa na skórę, paznokcie i włosy, poprawia koncentrację i aktywność mózgu. Gluten zawarty w orkiszu jest dobrze tolerowany, także przez bezglutenowców. Badania nad właściwościami orkiszu przez 35 lat prowadzili Gottfried Hertzka i Wighard Strehlow z Konstancji. Odkryli oni, że najwięcej składników odżywczych znajduje się w wewnętrznym ziarnie. Znajduje się w nim rodanid, czyli substancja naturalna wykazująca właściwości przeciwbakteryjne. Chroni więc przed infekcjami bakteryjnymi, co jest szczególnie istotne w okresie jesienno-zimowym. Dieta orkiszowa wzmacnia i regeneruje narządy w organizmie oraz poprawia funkcjonowanie układów. Ponadto orkisz wzmacnia narządy zmysłów, wspomaga chorych po zawale serca i jest wskazany dla niedożywionych, wyczerpanych osób. Kleik z orkiszu jest doskonały dla chorych na cukrzycę, gdyż zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę i przyspiesza przemianę materii. Kaszka z orkiszu obniża cholesterol, zapobiega kamicy żółciowej, ma dużo białka i błonnika. Kawa orkiszowa jest delikatnie przeczyszczająca i poprawia trawienie. Jedząc jęczmień dwurzędowy w celach leczniczych, należy pamiętać, że nie powinien on zawierać domieszek innych ziaren lub zbóż. Ponadto, przygotowując orkisz, ważne jest, by unikać aluminiowych naczyń, naczyń z tworzyw sztucznych, z uszkodzonym teflonem lub emalią. Nie należy także korzystać z kuchenek mikrofalowych, a gotowych potraw odcedzać.

• Co warto wiedzieć o orkiszu?

Jęczmień dwurzędowy to podgatunek pszenicy. Orkisz znany jest od czasów starożytnych, kiedy był powszechnie uprawiany. Izraelici uprawiali go na Dalekim Wschodzie, a Rzymianie i Germanie w Europie. Jęczmień dwurzędowy uznawany był za źródło siły, więc z chęcią zjadali go gladiatorzy i zawodnicy igrzysk. Wiek XII to czas rozpropagowania orkiszu, a wszystko dzięki mniszce Hildegardzie z Bingen. Wychwalała ona zdrowotną moc orkiszu, który według niej działa natłuszczająco i rozgrzewająco. Dziś orkisz powoli wraca do łask. Z orkiszu wytwarza się wiele produktów. Dostępne są kasze, mąka, pieczywo, ziarno, otręby, płatki, syrop, kawa z orkiszu. Niestety, kilogram mąki orkiszowej to wydatek 6 zł, podobnie 600 g kaszki.

Natomiast 400 g płatków orkiszowych kosztuje 4 zł. Jęczmień dwurzędowy można uprawiać w bardzo łatwy sposób. Nie wymaga stosowania sztucznych nawozów. Odradza się także produkcja ekologiczna orkiszu, dzięki jego odporności na warunki pogodowe i wysokie plony, nawet na ubogich glebach. Warto pamiętać, że jego mocne łuski doskonale zabezpieczają ziarno przed zanieczyszczeniami zewnętrznymi, a nawet promieniowaniem radioaktywnym.

Produkty orkiszowe powinny znaleźć się w jadłospisie wszystkich osób, które dbają o zdrowie. Orkisz nie jest tani, ale nie trzeba spożywać go w dużych ilościach, by skorzystać z jego zdrowotnych właściwości.

---