SZTUKA ETRUSKA

Sztuka etruska powstała w północnej i środkowo -zachodniej części Półwyspu Apenińskiego zwanej Etrurią, a swój rozkwit osiągnęła w VII - VI p.n.e. Twórcami tej kultury są Etruskowie, lud niewiadomego pochodzenia. Trwają spory, czy byli autochtonami, czy przybyli ze Wschodu. Przez współczesnych zwani Tuskami, siebie sami nazywali Rasenna. Ich wybitne umiejętności artystyczne, rzemiosło i osiągnięcia techniczne wykorzystywali i udoskonalali przez wieki Rzymianie. Cywilizacja etruska, wraz z rozwojem kulturalnym, gospodarczym i licznymi kontaktami handlowymi długo górowała nad innymi plemionami italskimi. Ustąpiła dopiero nowej potędze - Rzymowi.

Architektura

Rekonstrukcja świątyni Thesan

Świątynia etruska, prostokątna, drewniana lub z cegły, pozbawiona kolumnady tak charakterystycznej dla Grecji, umieszczona na wysokim podium, posiadała rozbudowany przedsionek zaakcentowany dwoma rzędami kolumn. Ważną częścią architektury etruskiej były także wielkie grobowce rodzinne utworzone z podziemnej komory nakrytej kopcem - kopułą pozorną, którą udoskonalą później Rzymianie. Domy Etrusków o ścianach z suszonej gliny były prostokątne z centralnym atrium. Etruskowie byli również autorami porządku toskańskiego, zbliżonego do porządku doryckiego, ale tu kolumna pozbawiona żłobków stanęła na bazie.

Rzeźba

Sarkofag małżonków z Caere

Rzeźba etruska to przede wszystkim niewielkie rzeźby wotywne i dekoracyjne wykonywane z reguły z brązu, natomiast ogromne ozdoby świątyń i figury nagrobne, rzeźbiono w terakocie. Plastyka etruska jest dynamiczna, ekspresyjna, nie idealizuje i bezkompromisowo akceptuje niedoskonałości człowieka. Z wielką dbałością traktuje wykonanie każdego szczegółu, co widać wyraźnie nie tylko w rzeźbie, ale także i w rzemiośle artystycznym prezentowanym miedzy innymi przez bucchero, czyli naczynia ceramiczne o czarnej, błyszczącej powierzchni z rytą dekoracją figuralną.

Malarstwo

Malarstwo etruskie prezentowane jest przez freski pełne witalności, optymizmu, radości, erotyzmu, zmysłowości, o bogatej tematyce i delikatnej kolorystyce. Zdobiły one wnętrza grobowców. Choć twórca w kompozycji dzieła nie dbał o perspektywę, iluzję przestrzeni, wieloplanowość, ulegając nieco wpływom greckim, uzyskiwał jednak sugestywny i plastyczny efekt. Sprawił to elegancki, giętki, miękki i swobodny rysunek, który czytelnie konturując płaską plamę barwną, wprowadza dynamikę i żywotność przedstawienia. Uwagę zwraca beztroska tematyka malowideł grobowych z VII i VI w. p.n.e. będących świadectwem odwiecznych marzeń człowieka o spokojnym, dostatnim, radosnym, arkadyjskim życiu. Natomiast w IV w. p.n.e. sielankowe sceny rodzajowe ustąpiły motywom eschatologicznym, pełnym grozy i demonów.

---