DYDAKTYZM BAJEK IGNACEGO KRASICKIEGO

Bajki Krasickiego są dla niego tym, czym dla Kochanowskiego fraszki. Mają one charakter dydaktyczny. Krasicki wyśmiewa ludzkie wady: głupotę i pychę. Służą mu do tego maski, czyli zwierzęta, pod których postaciami kryją się różne postawy ludzkie. Swój program artystyczny przedstawił w bajce pt. "Wstęp do bajek". Bajki nie należy traktować serio, czerpie ona swe tematy z życia ludzi, pokazuje typowe postawy, dotyka prawdy. W bajce "Szczur i kot" stykają się dwie postawy ludzkie: postawa pełna pychy i sprytu. Kot dopada wreszcie szczura, który jest zarozumiały i myśli, że nic mu nie grozi. Bajka pt. "Ptaszki w klatce" pokazuje dwa ptaszki. Jeden z nich był kiedyś na wolności i pragnie na nią powrócić, drugi urodził się w klatce i nie czuje tego co kompan. Każdy pragnie wolności. Bajka nawiązuje do rozbioru Polski. Bohater bajki pt. "Filozof" nie wierzył w Boga, jednak w chorobie zaczyna wierzyć, wręcz uwielbia Boga. Ludzie są zmienni, człowiek jest ułomny. "Jagnię i wilcy" to bajka mówiąca o sile. Silniejsze wilki pożerają bez przyczyny jagnię, które uosabia tu niewinność i kruchość. Wilki symbolizują ludzi silnych i okrutnych. Polska była w owym czasie jagnięciem w stosunku do zaborców. W bajce pt. "Dewotka" autor mówi o powierzchowności wiary. Uważa, że wiara powinna polegać na życiu wg określonych zasad. "Kruk i lis" przedstawia dwie cechy ludzkie odgrywające ogromne znaczenie. Lis to człowiek chytry, skąpy i przebiegły, zaś kruk to uosobienie głupoty i zbytniej ufności. W bajce "Malarze" autor mówi, że nie zawsze dobrze jest przedstawiać świat tak, jak on naprawdę wygląda. Bajki mają charakter ponadczasowy i dydaktyczny, tzn. bawiąc uczą czytelnika. Zawierają wiele zasad i pouczeń żywych do dnia dzisiejszego. Człowiek jest istotą zmienną. Świat zdominowany jest przez siłę, pychę i głupotę, co zmusza do refleksji nad światem i człowiekiem w nim żyjącym.

ALEGORIA - znak językowy mający oprócz swojego znaczenia dosłownego jeszcze inne ukryte i domyślne, ale ściśle określone i przypisane, w zasadzie umowne, usankcjonowane tradycją, np.: sowa - mądrość, lis - chytrość

SYMBOL - o danym utworze literackim - zbiór ukrytych i niejasnych treści dopusz- czających rozmaite interpretacje opierające się na subiektywnych doświadczeniach i przeżyciach - w przeciwieństwie do alegorii opartej na umowie; symbol stale powtarzający się w pewnej funkcji staje się alegorią

BAJKA - krótka opowieść wierszem lub prozą będąca ilustracją pewnej prawdy ogólnej, często satyryczna z morałem na temat ludzkich charakterów i postaci; bohaterowie są to najczęściej zwierzęta

TYTUŁ	BUDOWA	TYP	MORAŁ	NAUKA MORALNA
"Szczur i kot"	epigramatyczna	alegoryczna	"...gdy się dymem kadzideł zbytecznych zakrztusił,/ Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił."	zbytnia pewność siebie nie popłaca.
"Ptaszki w klatce"	epigramatyczna	alegoryczna	"Jam był wolny, dziś w klatce i dlatego płaczę."	najlepsze miejsce do życia to miejsce, gdzie się wychowało - dom rodzinny, stare zwyczaje
"Filozof"	epigramatyczna	satyryczna	"Przyszła słabość, aż mędrzec, co w firmament mierzył,/ Nie tylko w Pana Boga - i w upiry wierzył."	umieć przystosować wiedzę praktyczną do teoretycznej; "jak trwoga to do Boga"
"Groch przy drodze"	narracyjna	satyryczna	"Niech się miary trzymają i starzy i, młodzi: i ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi."	nie przesadzać z ostrożnością
"Jagnię  i wilcy"	epigramatyczna	alegoryczna	"Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie."
"Dewotka"	epigramatyczna	satyryczna	"Mówiąc właśnie te słowa : "i odpuść nam winy, jako my odpuszczamy" biła bez litości."	należy być chrześcijaninem i robić to co się mówi (słowa modlitwy)
"Kruk i lis"	narracyjna	alegoryczna	"Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym."	nie dać się zwieść zbytnim pochwałom - rozwaga
"Malarze"	epigramatyczna	satyryczna	"Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze."	ludzie lubią pochlebstwa, a szczerość nie popłaca
"Wilczki"	narracyjna	alegoryczna		oddawanie się rzeczom błahym zmyla czujność na rzeczy ważne
"Przyjaciele"	narracyjna	alegoryczna	"Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły."	prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie
"Dzieci i żaby"	narracyjna	satyryczna	"Źle się bawicie,/ dla was to jest igraszką, nam chodzi o życie."	znęcanie się nad słabszym, zabawa jego kosztem jest złem
"Lew pokorny"	epigramatyczna	alegoryczna	"Żle zmyślać, źle i prawdę mówić w pańskim dworze."	krytyka silniejszego nie popłaca, bo "prawda w oczy kole"
"Mądry i głupi"	epigramatyczna	satyryczna	"Nie nowina, że głupi mądrego przegadał(...)/ dlaczego dzwon głośny, bo w środku pusty"	należy mało, ale mądrze mówić
"Lis i osieł"	epigramatyczna	alegoryczna	"Głupi ten, kto wniść w przyjaźń z łotrem się ośmiela,/ umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela."

FILOZOFIA BAJEK:

- łączenie ze sobą paradoksu, sceptyzmu i etyki zdrowego rozsądku

- filozofia pesymistyczna

- piętnacja natury ludzkiej, wyzyskiwania słabszych i okrucieństwa

- zachowanie umiaru, nieufności i postawy asekuracyjnej

- dydaktyczna rola bajek - autor wychowawcą

- wskazywanie drogi medytacji nad życiem

- Krasicki w bajkach drwił z głupoty i naiwności ludzkiej, nie litował się nad ofiarami własnej głupoty oraz oburzał się na moralność uznającą prymat siły nad prawem

---