WSTĘP

Każde przedsiębiorstwo musi dysponować majątkiem, umożliwiającym prowadzenie działalności gospodarczej. Majątek z punktu widzenia roli, jaką spełnia w procesach gospodarczych, dzieli się na: majątek trwały i majątek obrotowy.

Podział majątku na trwały i obrotowy jest konsekwencją ruchu okrężnego środków.

Charakterystyczną cechą majątku trwałego jest to, że jest on wykorzystywany w działalności gospodarczej, na ogół, w wielu cyklach produkcyjnych, przez stosunkowo długi okres, dłuższy niż jeden rok i nie wchodzi w naturalnej postaci do wytworzonego produktu. W skład majątku trwałego wchodzą najbardziej trwałe składniki majątku przedsiębiorstwa, a tym samym ich zużycie jest stosunkowo wolne i następuje stopniowo w czasie gospodarczego wykorzystania. Środki trwałe przenoszą, więc w każdym procesie produkcyjnym na wytworzony produkt gotowy tylko niewielką część swojej wartości. Pełny, zatem obrót ich wartości następuje dopiero po wielu cyklach produkcyjnych, wobec czego wymagają one otworzenia nie po każdym, ale po wielu procesach produkcji.

ROZDZIAŁ I

Charakterystyka majątku trwałego

Składniki majątku trwałego można sklasyfikować według funkcji, które pełnią w procesach gospodarczych. Można, więc wyodrębnić cztery podstawowe grupy majątku trwałego:

• rzeczowy majątek trwały,

• wartości niematerialne i prawne,

• finansowy majątek trwały,

• należności długoterminowe.

Do rzeczowego majątku trwałego przedsiębiorstwa można zaliczyć:

Grunty własne, budynki o różnym przeznaczeniu (np. hale produkcyjne, magazyny, biurowce, budynki mieszkalne), budowle (np. bocznice kolejowe, gazociągi, wodociągi, sieć centralnego ogrzewania, podstacje trakcji elektrycznej, oświetlenie terenu), urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, inwentarz żywy, inwestycje rozpoczęte, zaliczki na poczet inwestycji.

W skład wartości niematerialnych i prawnych przedsiębiorstwa wchodzą:

Nabyte prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok, koszty organizacji poniesione przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu przedsiębiorstwa, wartość firmy, którą jest różnica między ceną nabycia określonego przedsiębiorstwa (lub jego części) a niższą od niej wartością rynkową wszystkich składników majątkowych przedsiębiorstwa, koszty zakończonych prac rozwojowych, czyli badania, albo w inny sposób uzyskana wiedza, której wynik może być wykorzystany do produkcji nowych lub ulepszenia dotychczasowych produktów lub technologii.

Finansowy majątek trwały przedsiębiorstwa obejmuje:

Udziały w obcych podmiotach gospodarczych, pożyczki długoterminowe udzielane innym przedsiębiorstwom, długoterminowe papiery wartościowe, które uznano za lokaty, a ich termin realizacji przypada, co najmniej po upływie roku.

Za należności długoterminowe przedsiębiorstw uważane są:

Należności dla których termin wymagalności jest dłuższy od jednego roku. Przedsiębiorstwo może zaliczyć do majątku trwałego te środki, które są:

• wykorzystywane dłużej niż jeden rok,

• w momencie przekazania kompletne i zdatne do użytkowania,

• jego własnością lub współwłasnością,

• przeznaczone na jego potrzeby lub do oddania w użytkowanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze,

• o wartości początkowej ponad 3500 PLN i podlegają odpisom amortyzacyjnym, obcymi środkami trwałymi używanymi przez przedsiębiorstwo na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze i przedsiębiorstwo ma prawo do ich amortyzowania .

Na majątek trwały przedsiębiorstwa składają się środki trwałe, które przedsiębiorstwo:

zakupiło, wytworzyło, przebudowało i zmodernizowało, otrzymało bezpłatnie w formie darowizny, spadku lub w inny nieodpłatny sposób, przyjęto w formie aportu (wkład niepieniężny) od udziałowca, akcjonariusza lub wspólnika, użytkuje na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu.

Wartość początkową nowych środków trwałych, które przedsiębiorstwo wykorzystuje w procesach gospodarczych, zalicza się do majątku trwałego w wysokości rzeczywistej ceny nabycia lub kosztów poniesionych na ich wytworzenie, przebudowę, rozbudowę lub modernizację. Natomiast wartość początkową nabywanych używanych środków trwałych ustala się w wysokości rzeczywistej ceny zakupu powiększonej o koszt transportu, remontu oraz zainstalowania. Środki trwałe, które przedsiębiorstwo otrzymało nieodpłatnie, powiększają wartość majątku przedsiębiorstwa o kwotę stanowiącą wartość rynkową tego środka w dniu otrzymania, chyba, że umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości. Wartość środków trwałych wniesionych do przedsiębiorstwa w postaci aportu zwiększa kwotę ustaloną przez dany podmiot gospodarczy samodzielnie, przy czym nie może być ona wyższa od ich wartości rynkowej.

Do środków trwałych nie zalicza się: dzieł sztuki, eksponatów muzealnych, mebli i dywanów, książek, środków dydaktycznych, urządzeń rozbieralnych stanowiących wyposażenie placów oraz zaplecza budów, urządzeń sygnalizacyjnych.

Czterech pierwszych przedmiotów nie zalicza się do środków trwałych, ponieważ w miarę upływu czasu nie tracą one na wartości, lecz - wręcz przeciwnie - zyskują. Natomiast pozostałe przedmioty, ze względu na specyficzną rolę, jaką spełniają, wygodniej jest zaliczać w koszty niż przez wiele lat amortyzować. Wynika to z chęci pobudzania do ich nabywania, ze względu na ich znaczenie społeczno-gospodarcze.

Wszystkie środki trwałe wykorzystywane w przedsiębiorstwie w wielu powtarzających się cyklach produkcyjnych zużywają się stopniowo, przenosząc wartość zużycia na wytworzone wyroby. Jednocześnie następuje zmniejszenie początkowej wartości majątku trwałego w przedsiębiorstwie.

Zużycie środków trwałych może mieć charakter:

• zużycia fizycznego,

• zużycia ekonomicznego (moralnego).

Zużycie fizyczne środków trwałych polega na zmianie ich początkowych właściwości i zależy bezpośrednio od materiałów, z których środki trwałe były wykonane, konstrukcji tych środków, a także od stopnia ich wykorzystania itp. Można wyróżnić dwa rodzaje fizycznego zużycia: zużycie wynikające z uczestnictwa środka trwałego w procesach produkcyjnych, zużycie wynikające z oddziaływania na ten sam środek trwały sił przyrody i warunków zewnętrznych, takich jak deszcz, śnieg, zmiany temperatury.

Ekonomiczne (moralne) zużycie środków trwałych polega na utracie przez te środki wartości jeszcze przed upływem okresu ich rzeczywistego fizycznego zużycia. Może to być spowodowane przez:

• tempo postępu technicznego,

• skonstruowanie bardziej wydajnych środków trwałych,

• unowocześnienie technologii produkcji wytwarzania środków trwałych,

• import nowocześniejszych linii produkcyjnych,

• brak popytu na wyroby wytwarzane przez dane środki trwałe,

• konieczność zmian charakteru produkcji.

Przedsiębiorstwa powinny racjonalnie gospodarować swoim majątkiem trwałym, sukcesywnie wykonywać prace remontowo-naprawcze, których celem jest przywracanie środkom trwałym ich poprzedniej wartości użytkowej utraconej w procesach produkcyjnych (reprodukcja częściowa). Proces otworzenia całkowicie zużytego środka trwałego nazywamy reprodukcją całkowitą i zazwyczaj nowy środek trwały jest unowocześniony, wytworzony na bazie nowych rozwiązań technologicznych.

Proces zużywania fizycznego i ekonomicznego środków trwałych, powodujący w konsekwencji zmniejszanie się wartości majątku trwałego, określa się mianem umorzenia. Natomiast to samo zmniejszanie w procesie produkcji wartości środków trwałych przez stopniowe przenoszenie ich wartości na nowe produkty wytwarzane za ich pomocą zaliczane do kosztów produkcji prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej nazywa się amortyzacją. Jest to suma kosztów, które poniosło przedsiębiorstwo na budowę w toku, montaż lub przekazanie do użytku nowego środka trwałego lub ulepszenie istniejącego.

Są to środki pieniężne wydatkowane na rzecz przyszłych dostaw, robót lub usług związanych z inwestycjami nierozliczonymi. Na przykład prawo użytkowania wieczystego gruntu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawa autorskie, prawo do patentów, projektów, znaków towarowych, wzorów, programów komputerowych.

Wartość firmy zależy przede wszystkim od spodziewanych dochodów przedsiębiorstwa. Te, z kolei, pozostają pod wpływem takich trudno wymiernych czynników, jak pozycja przedsiębiorstwa na rynku, opinia w bankach i wśród kontrahentów, struktura organizacyjna, możliwość pozyskania kapitałów, technicznie i handlowe doświadczenie. Na przykład akcje, obligacje, długoterminowe weksle, bony, listy zastawne. Środki o wartości nie wyższej niż 3500 PLN przedsiębiorstwo może zaliczyć do środków trwałych lub nie.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 6 kwietnia 1993 r. w sprawie zaliczenia przedmiotu umów najmu lub dzierżawy rzeczy albo praw majątkowych do składników majątku stron tych umów [Dz. U. Nr 28, póz. 129], Ustawa z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych [Dz. U. Nr 95, póz. 1101].

ROZDZIAŁ II

Charakterystyka majątku obrotowego.

Majątek Obrotowy obok majątku trwałego jest składnikiem majątku firmy. Składniki majątku obrotowego obejmują te składniki majątku firmy, które w procesie gospodarczym mogą zmieniać postać na pieniężną. O zakwalifikowaniu poszczególnych pozycji do majątku trwałego lub obrotowego decyduje zamiar, w jakim go kupowano. Majątek obrotowy jest finansowany z kapitału stałego (kapitał własny, zobowiązania długoterminowe, zysk niepodzielony).

Podstawą obliczania majątku obrotowego firmy są pozycje jej bilansu, które połączono w zespoły o podobnych cechach. Majątek obrotowy ma płynny charakter, co oznacza, że firma może obracać gotówką w okresie krótszym od sprawozdawczego. W okresie sprawozdawczym majątek obrotowy ulega ciągłym, sezonowym i znacznym zmianom, co jest wynikiem kondycji firmy, jej pozycji na rynku oraz odzwierciedla ogólne tendencje branży.

Majątek Obrotowy Netto = Majątek Obrotowy - Zobowiązania Bieżące

Biorąc pod uwagę powyższy wzór zarządzanie majątkiem obrotowym będzie wynikiem:

* Wysokości zapasów w firmie, na które składają się: materiały dla produkcji, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe w magazynach, towary, zaliczki na poczet przyszłych dostaw materiałów.

* Wysokości należności i roszczeń: należności z tytułu dostaw, robót i usług wykonywanych przez firmę, należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych, należności wewnątrzzakładowe, należności dochodzone na drodze sądowej, pozostałe należności.

* Wartości papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu: udziały lub akcje własne do zbycia, inne papiery wartościowe.

* Środków pieniężnych znajdujących się w dyspozycji firmy: środki pieniężne w kasie, środki pieniężne na bieżącym rachunku w banku, inne środki pieniężne (weksle, czeki obce itp.).

* Zobowiązań bieżących: zobowiązań terminowych wobec dostawców, instytucji, budżetu i pracowników, kredytów otrzymanych w bankach, pożyczek.

Tak obliczony majątek obrotowy jest testem pokazującym płynność finansową firmy i jej pozycję rynkową. Jeżeli określimy majątek obrotowy w dwóch okresach, to jego wzrost lub spadek oznacza strumień pieniądza przychodzącego lub odchodzącego z firmy. Wzrost majątku obrotowego oznacza dodatkowe zapotrzebowanie na pieniądz, natomiast spadek uwalnia środki pieniężne. Do uwolnienia środków pieniężnych w firmie może przyczynić się:

* spadek należności lub wzrost zobowiązań. Firmom oczekującym na zapłatę zależy na skróceniu tego okresu, ponieważ są zmuszane w skrajnych przypadkach do zaciągania wysoko oprocentowanych kredytów;

* spadek zapasów, który jest wynikiem spadku sprzedaży lub poprawy funkcjonowania zaopatrzenia.

Skokowy wzrost majątku obrotowego może być przejawem szybkiego rozwoju firmy, ponieważ gwałtownemu wzrostowi sprzedaży towarzyszy wzrost wszystkich aktywów - składników majątku obrotowego netto. Tempo tego wzrostu zależy przede wszystkim od szybkości obiegu środków obrotowych. Jeżeli wzrostowi sprzedaży będzie jednocześnie towarzyszyła poprawa organizacji obiegu elementów majątku obrotowego to niekoniecznie musi wystąpić dodatkowe zamrożenie środków pieniężnych w obrocie. Przyspieszenie obrotu wyzwala zawsze dodatkowe środki pieniężne, które można użyć do realizacji dodatkowych zadań. Do majątku obrotowego przedsiębiorstwa zaliczamy wszystkie pozostałe składniki majątkowe, które nie zostały zaliczone do środków trwałych, a są niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Są to te składniki majątkowe, które przedsiębiorstwo zamierza zużyć, spieniężyć lub sprzedać w ciągu jednego cyklu gospodarczego. W związku z tym środki obrotowe w przedsiębiorstwie są w ciągłym ruchu okrężnym, przechodząc kolejno fazę zaopatrzenia, produkcji i zbytu. W zależności od działu, gałęzi, wielkości, zasobności, miejsca położenia oraz charakteru przedsiębiorstwa występuje różna struktura rodzajowa środków obrotowych.

W większości przedsiębiorstw można wyodrębnić pięć podstawowych grup środków obrotowych. Są to:

• zapasy,

• należności i roszczenia,

• papiery wartościowe przeznaczone do obrotu,

• środki pieniężne,

• nakłady przyszłych okresów.

Do zapasów w przedsiębiorstwie można zaliczyć:

• zapasy materiałowe:

• materiały podstawowe, które stanowią podstawę wytwarzanych wyrobów,

• materiały pomocnicze, które zapewniają dodatkowe właściwości (np. kolor), a także utrzymują oraz konserwują urządzenia produkcyjne (np. smar),

• paliwo to zapasy przeznaczone na cele technologiczne, energetyczne i gospodarcze zmagazynowane w przedsiębiorstwie,

• opakowania,

• części zapasowe do maszyn i urządzeń, które nie zostały zaliczone do środków trwałych,

• zapasy produkcyjne:

• produkcja w toku to środki obrotowe, które są zaangażowane w procesie produkcji w okresie ich przetwarzania,

• półfabrykaty to produkty o pewnym stopniu przetworzenia, które ukończyły pewien etap produkcji,

• wyroby gotowe to produkty wytworzone, w pełni ukończone i przeznaczone do sprzedaży,

• towary to środki obrotowe przeznaczone na sprzedaż, ale nie wytworzone w danym przedsiębiorstwie.

ROZDZIAŁ III

Metody amortyzacji

Ustawy o PDOF i PDOP określają wiele metod amortyzacji, wśród których może wybierać podatnik. Metodę wybiera tylko raz. Dokonuje wyboru jednej z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego i nie można jej już zmienić. Dopuszczalne są jednak zmiany stawek w ramach stawek podwyższonych i obniżonych.

Mogą to być następujące metody amortyzacji środków trwałych:

• metoda liniowa,

• metoda degresywna,

• metoda progresywna,

• metoda naturalna.

Przy dokonywaniu odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) stosuje się najczęściej metodę liniową, która polega na naliczeniu odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub, w którym postawiono je w stan likwidacji, sprzedano lub stwierdzono ich niedobór, czyli co miesiąc naliczamy równe raty amortyzacji (przez cały okres amortyzacji danego środka trwałego) od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia do ewidencji, do całkowitego zamortyzowania, likwidacji, sprzedaży, itp. Stawki amortyzacyjne można znaleźć w wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiących załącznik do ustawy o PDOP i PDOF ( załącznik 1).

Powyżej opisana metoda liniowa nazywana jest również metodą równomiernej stałej amortyzacji, ponieważ zakłada się, iż środek trwały zużywa się jednakowo przez cały czas jego eksploatacji.

Przykład

1. Środek trwały został wprowadzony do ewidencji w grudniu 2008 roku.

2. Wartość początkowa środka trwałego to 60.000,00 PLN.

3. Stawka amortyzacyjna w skali rocznej wynosi 10%.

W 2009 roku podatnik może dokonać odpisów amortyzacyjnych metodą liniową w następujący sposób:

60.000,00 x 10 % = 6.000,00 PLN

6.000,00 PLN : na 12 miesięcy = 500,00 PLN

Miesięcznie może dokonać odpisu amortyzacyjnego od danego środka trwałego w wysokości 500,00 PLN

W praktyce stosowana jest w odniesieniu do maszyn produkcyjnych i urządzeń, czyli wyłącznie dla środków trwałych z grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych metoda degresywna liczenia amortyzacji, polegająca na tym, że stawki amortyzacyjne początkowo są wysokie, a później stopniowo maleją wraz ze zmniejszeniem się przydatności środka trwałego.

Metodę degresywną opisuje art. 16k ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 22k ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jeżeli firma stosuje metodę degresywną może wtedy dla powyższych środków trwałych stosować współczynnik podwyższający podstawową stawkę amortyzacji (z wykazu stawek amortyzacyjnych) nie wyższą niż 2,0, a w przypadku ich używania w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym albo w gminie zagrożonej recesją i degradacją społeczną nie wyższą niż 3,0.

Przykład

1. Środek trwały został wprowadzony do ewidencji w grudniu 2008 roku.

2. Wartość początkowa środka trwałego to 90.000,00 PLN.

3. Stawka amortyzacyjna w skali rocznej wynosi 20%.

4. Współczynnik podwyższający wynosi 2,0

Podatnik wybierając metodę degresywną może w roku 2009 dokonać miesięcznych odpisów amortyzacyjnych w następujący sposób:

90.000,00 x 20 % = 18.000,00 PLN

18.000,00 PLN : x 2,0 = 36.000,00 PLN

36.000,00 PLN : na 12 miesięcy = 3.000,00 PLN

W tym przypadku miesięczny odpis będzie wynosił 3.000,00 PLN.

W metodzie progresywnej amortyzacji (umorzenia) odpisów dokonuje się, zakładając, że starzenie się środków trwałych wymaga częstszych remontów. W związku z tym potrzeba jest stosowania coraz wyższych odpisów amortyzacyjnych, które stanowią odpowiednik zużycia środków trwałych i wykonanych remontów, czyli polega na rosnących odpisach w kolejnych latach. Ma to uzasadnienie wtedy, gdy nabyty lub wytworzony środek trwały nie osiągnie od razu zdolności eksploatacyjnej, a dochodzi do niej powoli w ciągu kilku lat.

Przykład

Fabryka zakupiła nową linię produkcyjną w wysokości 250.000,00 PLN (wartość początkowa). Zakładamy, że jest to zespół maszyn, urządzeń i aparatów przemysłu meblowego. Stawka amortyzacyjna wynosi 10%, więc linia ta zamortyzuje się w ciągu 10 lat. Pełną zdolność produkcyjną osiągnie po 4 latach.

Przyjmujemy, że zdolność tej linii będzie odpowiednio wynosiła:

• w pierwszym roku 25%

• w drugim roku 40%

• w trzecim roku 80%

• w czwartym roku 100%

w pierwszych trzech latach należy zastosować obniżone stawki amortyzacji, w produkcji do zdolności produkcyjnych.

I tak: I rok = 0,25 x 10% = 2,5%

II rok = 0,40 x 10% = 4%

III rok = 0,80 x 10% = 8%

IV rok i następne lata po 10%

Byłaby to metoda progresywno - liniowa, lecz przepisy rozporządzenia Ministra Finansów nie przewidziały tej metody amortyzacji.

Z wymienionych wyżej metod amortyzacji pozostała jeszcze jedna metoda - metoda naturalna, w której przyjmuje się, że zużycie środków trwałych jest jednakowe na jednostkę pracy. Aby ustalić stawkę amortyzacji wartość środka trwałego dzieli się przez przewidywaną liczbę jednostek pracy, jaką ma wykonać środek trwały w całym okresie jego eksploatacji.

Od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje nowy sposób amortyzowania - do 50.000 euro rocznie. Nie jest to odrębna metoda amortyzacji tylko limit wartości początkowej, jaką podatnicy mogą wliczyć w koszty w jednym roku jako odpis amortyzacyjny. Z takiej możliwości mogą skorzystać:

• mali podatnicy (w roku rozpoczęcia działalności i w latach następnych, w których będą spełniać kryteria wynikające z definicji małego podatnika) oraz

• podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą - w roku jej rozpoczęcia, bez względu na wielkość obrotów.

Natomiast z takiej możliwości nie mogą skorzystać podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, którzy w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia: prowadzili działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej lub działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa (chodzi o czas prowadzenia działalności przez małżonka, w czasie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok rozpoczęcia działalności przez podatnika).

Przy zakupie środków trwałych możliwe jest dokonanie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego w miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji od wartości początkowej. Dotyczy to środków trwałych zaliczanych do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych. Z tych zasad amortyzowania zostały wyłączone samochody osobowe.

Łączna kwota odpisów dokonana tą metodą w danym roku podatkowym nie może przekroczyć równowartości 50.000 euro. Do jego wartości nie wlicza się odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, których wartość początkowa nie przekracza 3.500,00 PLN.

Przeliczenia na złote dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego. Przy rozliczeniu dla celów podatkowych w bieżącym roku ma zastosowanie kurs euro zgodny z tabelą średnich kursów NBP z 1 października 2008 r., który wynosił 3,3775 PLN. Po przeliczeniu jest to kwota 168.875,00 PLN. Zgodnie z zasadą zaokrąglenia do 1000 zł, limit ten w roku 2009 wynosi 169.000,00 PLN. Kwota w bieżącym roku jest niższa o około 20.000,00 PLN w porównaniu z poprzednim rokiem podatkowym. Jest to spowodowane zmianą kursu euro wynikającą z umocnienia się złotego, a w konsekwencji do obniżenia się rocznego limitu kwoty odpisów amortyzacyjnych.

Kupując majątek trwały z określonych grup KŚT, podatnik może wliczyć w koszty w pierwszym roku amortyzacji ich wartości początkowe nie więcej jednak niż 50.000 euro. To znaczy, że w danym roku może zamortyzować zakupione środki trwałe w sumie do tej kwoty. Limit ten nie dotyczy jednego środka trwałego. Zatem podatnik może zamortyzować jeden albo więcej środków trwałych na łączną kwotę do 50.000 euro. Podatnik nie może dokonać dalszej amortyzacji tego samego środka trwałego w tym samym, pierwszym roku podatkowym, nawet w ramach limitu. Musi to być amortyzacja jednorazowa. Limit, który nie został wykorzystany w danym roku przepada. Nie przenosi się go na rok następny - dotyczy on tylko roku wprowadzenia do ewidencji. W roku kolejnym jest nowy limit 50.000 euro dla środków trwałych przekazanych do używania w tym przyszłym roku.

Warto zwrócić uwagę, że prawo do jednorazowej przyspieszonej amortyzacji przysługuje małemu podatnikowi i podatnikowi rozpoczynającemu działalność gospodarczą zarówno wtedy, gdy zakup środków trwałych finansowany jest przez niego z przychodów firmy jak i ze środków obcych, np.: z kredytu, pożyczki czy leasingu.

ROZDZIAŁ IV

Wskaźniki efektywności

Wskaźniki efektywności wykorzystania majątku są to przede wszystkim wskaźniki określające szybkość, z jaką w przedsiębiorstwie obracane są zapasy, należności i aktywa ogółem, oraz okres, po jakim firma przeciętnie spłaca swoje zobowiązania.

Wskaźnik rotacji majątku obrotowego

Wskaźnik rotacji majątku obrotowego opisuje efektywność wykorzystania aktywów obrotowych.

Oczekuje się wzrostu jego wartości w czasie, świadczącego o coraz lepszym wykorzystaniu aktywów obrotowych przez jednostkę. Na jego wartość wpływają wszystkie składniki majątku obrotowego, dlatego też dla dokładniejszej analizy konieczne jest badanie efektywności poszczególnych grup aktywów - przede wszystkim należności i zapasów.

Wskaźnik rotacji należności

Wskaźnik rotacji należności informuje ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtworzyło swój stan należności, czy też ile cykli obrotowych należności miało miejsce w ciągu roku obrachunkowego. Jego konstrukcja wygląda następująco:

Nie występuje wzorcowa wartość tego wskaźnika, choć niektórzy autorzy próbują ją podawać¹. Jedyną możliwością jego oceny są porównania w czasie i przestrzeni. Oczekuje się, że w rozwijającym się podmiocie wartość tego wskaźnika będzie wysoka, z tendencją wzrostową. Porównywanie w przestrzeni musi być przeprowadzane w stosunku do konkretnej branży lub przedsiębiorstwa.

Wskaźnik rotacji zapasów

Wskaźnik rotacji zapasów informuje o tym, ile razy w ciągu roku posiadane przez jednostkę zapasy zostały przekształcone w wyroby gotowe. Jest to wskaźnik określający efektywność wykorzystania zapasów. Niski wskaźnik sugeruje, że poziom zapasów jest zbyt wysoki i spółka niepotrzebnie ponosi koszty magazynowe².

Wskaźniki uzupełniające

Wskaźniki uzupełniające są to przede wszystkim wskaźniki długości trwania jednego obrotu; w przypadku należności nazywane wskaźnikami czasu windykacji. Pokazują one tą samą informację co wskaźniki obrotowości, tylko w innej jednostce. Dodatkowo moża również badać wskaźnik produktywności kapitału pracującego.

Wskaźnik średniego okresu windykacji należności

Można go liczyć na dwa sposoby

Wskaźnik ten ukazuje przeciętny czas jaki przedsiębiorstwo czeka na spłatę należności. Oczekuje się, że wskaźnik ten będzie wykazywał tendencję malejącą, lub przynajmniej będzie stabilny. Negatywnym zjawiskiem jest jego wzrost, mogący świadczyć o utrudnieniach w ściąganiu należności.

Wskaźnik czasu trwania jednego obrotu zapasów

Podobnie jak dla należności, również w przypadku zapasów można obliczyć wskaźnik czasu trwania jednego obrotu. Dwie metody jego wyznaczania wyglądają następująco:

Z reguły korzystnym zjawiskiem jest wzrost wskaźnika rotacji zapasów i spadek wskaźnika czasu trwania jednego obrotu. W tej sytuacji bowiem, firma zmniejsza ilość utrzymywanych zapasów, co powoduje spadek kosztów magazynowania.

Wskaźnik produktywności kapitału pracującego

Wskaźnik produktywności kapitału pracującego informuje o wielkości przychodów ze sprzedaży przypadających na jedną złotówkę kapitału pracującego.

Pozytywnym zjawiskiem jest jego wzrost oznaczający wzrost obrotowości kapitału pracującego.

Literatura

• "Podstawy nauki o przedsiębiorstwie" pod red. J. Lichtarskiego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2003

• J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Podstawy teorii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999

Internet

• http://www.empi2.pl/czytaj_z_nami/ep2/majatek_podr.htm

14

---