Temat pracy zaliczeniowej z kursu - Kierownik Koloni
Poznawanie potrzeb Podopiecznych - jak to zrobisz?
Szybkość zdobycia jak największej ilości wiedzy o każdym dziecku i dokonanie wyboru odpowiedniego postępowania z nim jest szczególnie ważne w kontakcie z grupą kolonijną. Oczywiście ten proces poznawania dzieci trwać będzie przez cały turnus, a czasami zdarzy się, że dopiero po powrocie z kolonii dokonamy jakiejś ogólnej oceny postępowania naszych wychowanków. Ale musimy się starać, aby przynajmniej minimum wiedzy uzyskać w ciągu pierwszych dni.
Lista uczestników i stosunkowo szybkie nauczenie się z niej imion i nazwisk
Zapoznanie się z treścią kolonijnych kart zdrowia. Karta zawiera rubryki bardzo dla nas ważne, a mianowicie informacje o zachowaniu, zainteresowaniach i uspołecznieniu dziecka opisane przez nauczycieli oraz rodziców
Ważne są także informacje o środowisku dziecka, o jego sytuacji rodzinnej i stanie zdrowia
Kolejnym źródłem informacji jest obserwacja dzieci i wyciąganie wniosków z ich zachowania. Ważne jest przy tym nie tylko to, co mamy okazję zaobserwować podczas zajęć kierowanych, ale również i wtedy, kiedy w grupie "nic się nie dzieje" - to znaczy kiedy dzieci myją się, czekają w kolejce do lekarza, stoją na placu apelowym, czy też grają w piłkę - warto na nie uważnie spoglądać, gdyż wtedy właśnie można się o nich najwięcej dowiedzieć.
W pierwsze dni kolonii warto pomyśleć o takich sprawach podczas których dzieci będą miały okazję do wszechstronnego zaprezentowania swych indywidualności. Dlatego też te pierwsze dni powinny objąć możliwie najszerszy wachlarz zajęć różnego typu, tak abyśmy mogli zorientować się, kto jest mocny w sporcie, kto ma zdolności artystyczne lub techniczne, komu bliskie są zagadnienia związane z turystyką itp.
Wszelkiego rodzaju gry zespołowe, w których dzieci same dzielą się rolami i muszą przestrzegać narzuconych przez siebie norm, dają nam bardzo dobre wyobrażenie o poszczególnych charakterach. Nawet zwykła gra w chowanego może nam powiedzieć wiele o tym, kto ma skłonność do ułatwiania sobie życia przez drobne szachrajstwa, kto odznacza się pomysłowością, kto jest kłótliwy, a kto zgodny.
Wypowiedzi ustne w których wszystkie dzieci będą miały okazję do indywidualnego i dość swobodnego wypowiadania się - coś w rodzaju ustnych wypracować na dowolny temat, np.: "co najbardziej lubię", albo "moja ulubiona książka lub film", "gdzie byłem z zeszłym roku na wakacjach", "moja dziwna przygoda" itp. Nigdy nie zmuszamy do wypowiedzi jeśli ktoś nie chce.
Bystra obserwacja i orientacja oraz dobra pamięć oddadzą nam nieocenione usługi w pierwszych dniach pracy na kolonii. Pamiętajmy, że w tym okresie szczególnie ważne jest konsekwentne egzekwowanie wykonania wydawanych poleceń. Nie możemy powiedzieć "dzieci, pozbierajcie te papierki" - a następnie zająć się czym innym i zapomnieć o tym. Kilka takich zdań "rzucanych na wiatr" utwierdzi dzieci w przekonaniu, że można w stosunku do nas stosować metodę "dryfu", tzn. że można zagadując nas i odwracając naszą uwagę powodować nami według swojej woli. Pamiętajmy jednak, że nie możemy ograniczać się jedynie do wydawanie poleceń. Powinniśmy zachęcać dzieci do ich wykonywania, najlepiej własnym przykładem - przecież "korona z głowy nam nie spadnie", jeśli przy sprzątaniu boiska schylimy się raz czy drugi po papierek...
Jestem terapeuta, dlatego w swojej pracy wychowawczej w poznaniu potrzeb podopiecznego zastosowała bym;
Testy po przez rysunek.
Ankietę dla rodziców.
W niej zawarte informacje o środowisku dziecka, o jego sytuacji rodzinnej i stanie zdrowia, zainteresowaniach
Rozmowy podczas których zastosowała bym metody takie jak;
Metoda Pedagogiki Zabawy (Ta metoda poniżej opisana)
Metody podające (przyswajanie): opowiadanie, pogadanka, historyjka obrazkowa, wiersze, piosenki, praca z tekstem.
Metody problemowe (odkrywanie): gry dydaktyczne, giełda pomysłów, czyli "Burza mózgów", inscenizacja.
Metody aktywizujące (przeżywanie): drama, wystawa (ekspozycja), pokaz.
Metody praktyczne (działanie): ćwiczenia.
Klimat wychowawczy to klimat zaufania i porozumienia między dzieckiem a dorosłym i potrzeba wolności w środowisku wychowawczym. To prawo dziecka do wyrażania tego, co czuje i myśli w sposób spontaniczny, do zaspokajania potrzeb. To także poczucie bezpieczeństwa, zrozumienia, bezwarunkowej akceptacji i szacunku ze strony innych. Dobry klimat wychowawczy tworzy możliwość wyrażania siebie, swojego autentycznego ,ja”, co sprzyja konstruktywnemu rozwojowi osobowości, otwartości w przekazie werbalnym i niewerbalnym ukrytych wiadomości, postaw, sądów, sposobów myślenia. Dobry klimat wymaga od wychowawcy umiejętności empatycznych, świadomej pokory, cierpliwości, panowania nad sobą, pedagogicznego optymizmu, dążenia bardziej do rozwoju wychowanka niż do wygody i osobistego spokoju. Wychowawca powinien posiadać szeroki zakres wiedzy z nauk takich jak anatomia i fizjologia dziecka, psychologia, socjologia i pedagogika. Odpowiednia praca z dzieckiem poprzez kształtowanie jego sfery fizycznej jak również zdolności plastycznych czy muzycznych, daje wynik w postaci właściwego rozwoju psychicznego.
Uważam ze rola każdego wychowawcy jest dobre poznanie wychowanka: jego potrzeb, możliwości, zainteresowań, motywacji, wiedzy osobistej, umiejętności i adekwatne do tego organizowanie aktywności dzieci w różnorodnych sytuacjach problemowych, w których dziecko poprzez autentyczne doświadczenia będzie samodzielnie tworzyło osobiste kompetencje.
Zadaniem wychowawcy jest celowe tworzenie takiego środowiska dziecka, aby w każdym momencie mogło się uczyć.
Ważne w tym jest to by wychowawca potrafił tworzyć przestrzenie spokoju, które sprzyjają wyciszaniu się i otwieraniu dziecka na nowe postrzeganie siebie i środowiska.
W poznawaniu dziecka duże znaczenie ma zastosowanie technik projekcyjnych (z łac. "proiectio" - wyrzucenie). Rysunki projekcyjne mogą stanowić podstawę poznania osobowości wychowanka - szczególnie jego motywacji, celów, dążeń i sposobu odbierania rzeczywistości społecznej.
Projekcja to mechanizm psychiczny, za pomocą którego można przenosić uczucia, postawy, właściwości czy pragnienia na pewne przedmioty bądź osoby.
1. Taki test rozwojowy może stanowić rysunek, co jest podyktowane następującymi faktami:
rysunki autorstwa dzieci lub młodzieży zawierają wiele różnych elementów związanych z kolorem, formą i treścią
rysunki odzwierciedlają bardziej poziom rozwoju umysłowego niż estetycznego - są determinowane posiadanymi przez dziecko spostrzeżeniami, wyobrażeniami i pojęciami w dużo większym stopniu niż wyobraźnią wzrokową lub zręcznością
rysunki te wykorzystuje się jako źródło poznania osobowości ich autorów
rysunki odkrywają zainteresowania, potrzeby, postawy, cechy temperamentu, motywację, przeżycia emocjonalne czy samoocenę dziecka
są kształtowane pod wpływem doświadczeń, są również determinowane kulturowo
Wyróżnia się następujące etapy rozwoju rysunku u dzieci:
bazgroły: do 3 roku życia, są to początki wyrażania przez dziecko się rysunku:
jest to spontaniczne i pozbawione głębszej treści działanie
dziecko kreśli ołówkiem na papierze pewne ślady
bazgroły powstają w sposób mechaniczny dzięki rytmicznym ruchom ręki i są one odbiciem fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka
okres przedszkolny: 3 - 6 roku życia, jest to faza przedschematyczna, charakteryzująca się tym, iż:
istnieje pewne podobieństwo do rysowanego przez dziecko przedmiotu
rysowanie człowieka bazowane jest na kole
następują tutaj próby przedstawiania postaci ludzkiej, a więc jest to okres uruchamiania wyobraźni dziecka
występuje zależność między tym, co rysuje, a tym, co chce narysować dziecko
jest to czas ujawniania się podstawowych procesów umysłowych
okres wczesnoszkolny: 7 - 11 roku życia, jest to faza schematu:
dziecko posiada własny schemat rysowania istoty ludzkiej, który ciągle udoskonala
rozwojowi fizycznemu towarzyszy rozwój psychiczny
rysunki zawierają bogate treści, można rozróżnić płeć postaci
rysunku stają się coraz bardziej harmonijne i zintegrowane
starszy wiek szkolny: 11 - 15 roku życia, jest to faza realizmu, charakteryzująca się następującymi cechami:
dziecko stara się na rysunku uchwycić wszystkie szczegóły
rysunek człowieka zaczyna odzwierciedlać proporcje prawdziwej postaci
rysunki są realistyczne, dziecko staraj się kopiować spostrzegane zjawiska czy wzory
odejście od schematu
Wyróżnia się następujące rodzaje metod projekcyjnych:
projekcja antyczna
projekcja racjonalna
projekcja w sensie atrybutowym
projekcja w ujęciu klasycznym
Istnieją następujące rodzaje technik projekcyjnych:
oparte na swobodnej asocjacji, słownej bądź pisemnej (na przykład: testy słowne czy plamy Roschacha
konstrukcyjne - osoba badana musi ułożyć pewną historyjkę lub opowiadanie (obrazkowe)
uzupełniające - treść obrazka bądź opowiadania, różne wersje niedokończonych bajek czy opowiadań
wyboru - bardzo duża spontaniczność reakcji badanej osoby
ekspresyjne - bardzo często wykorzystywane w terapii, zalicza się tutaj również swobodną twórczość artystyczną oraz swobodne zabawy
klockowe, słowne, obrazkowe
Wyróżnić można następujące testy projekcyjne: (Opisze krótko 5 Testów)
test Buck'a - wyodrębnia trzy elementy, które razem ujawniają bliskość bądź odległość:
1. dom - środowisko rodzinne
2. drzewo - stosunek do otoczenia (rozłożyste oznacza szczerość i komunikatywność, natomiast szczupłe może oznaczać nieśmiałość)
3. człowiek - stosunek do innych ludzi
test Diamond'a - stanowi odmianę testu Buck'a; dziecko układa opowiadanie z trzema elementami - z domem, drzewem i człowiekiem, które ukazują jego pewne cechy osobowości, umiejętność wypowiadania się oraz przekazywania własnych myśli
test Kocha - bezsłowny, dziecko ma ułożyć w ustalonym czasie oraz porządku pewne figury geometryczne poczynając od najprostszych, kończąc na najtrudniejszych
test Roschacha - polega na swobodnej interpretacji przypadkowych form: 10 czarnych oraz 10 kolorowych plam z atramentu
test Rosenberga - można dokonywać dowolne zmiany w rysunku: dziecko dostaje 2 kartki pomiędzy którymi znajduje się kalka - na jednej kartce rysuje mężczyznę, a na kopii może dokonać jakichkolwiek zmian (tak samo postępuje w przypadku rysunku kobiety); test ten ujawnia na przykład postawę nieprzyjazną do rodziców, do samego siebie, sztywność bądź plastyczność, osobowościowy dynamizm
2. Ankieta dla rodziców w celu poznania ich dzieci
W niej zawarte informacje o środowisku dziecka, o jego sytuacji rodzinnej i stanie zdrowia, zainteresowaniach.
3. Rozmowy podczas których zastosowała bym metody takie jak;
Metoda Pedagogiki Zabawy - pobudza do aktywności, przeżyć, interakcji w grupie posługując się różnymi środkami - słowo, gest, ruch, taniec, malowanie, dotyk, dźwięk. Dzieci przeżywając różne sytuacje nabywają własne doświadczenia, a dodatkowo poznają lepiej siebie. Metoda ta aktywizuje dzieci, wyzwala emocje, wyobraźnię integruje grupę poprzez zabawę, która jest najbliższa dziecku. To w zabawie dzieci odnajdują radość, poczucie więzi, to ona wyzwala w nich aktywność, twórczość, pozwala wyrazić siebie, ułatwia uczenie się. Aktywizujące zabawy mają tę szczególną zaletę, że zawsze pozostają zachętą, wzmocnieniem motywacji, pobudzeniem zainteresowania, a nie stają się nakazem.
Na pewno w poznaniu potrzeb podopiecznych dostosowałabym się do Próśb Dziecka zastosowanego i przedstawieniu przez Janusza Korczaka
Prośba Dziecka
Nie psuj mnie! Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.
Nie bój się stanowczości! Właśnie tego potrzebuję - poczucia bezpieczeństwa.
Nie bagatelizuj moich złych nawyków! Tylko Ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.
Nie rób ze mnie większego dziecka niż jestem! To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą.
Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach (jeśli nie jest to absolutnie konieczne)! O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.
Nie chroń mnie przed konsekwencjami! Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.
Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są złem! To zagraża mojemu poczuciu wartości.
Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że Cię nienawidzę! To nie Ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga.
Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości! Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć Twoją uwagę.
Nie zrzędź! W przeciwnym razie muszę się przed Tobą bronić i robię się głuchy.
Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia! Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.
Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli! To dlatego nie zawsze się rozumiemy.
Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości! Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa.
Nie bądź niekonsekwentny! To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w Ciebie.
Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę cię pytaniami! Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić Ciebie o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.
Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie! One po prostu są.
Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału! Prawda na Twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia.
Nie wyobrażaj sobie, że przepraszając mnie stracisz autorytet! Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.
Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty! To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy.
Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę! Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało.
Nie bój się miłości! Nigdy!
Bibliografia:
J. Kujawiński: Rozwijanie aktywności twórczej uczniów klas początkowych. Zarys metodyki , WSiP , Warszawa 1990
K. Rau , E. Ziętkiewicz „ Jak aktywizować uczniów- Burza mózgów i inne techniki w edukacji, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2000
I. Polkowska : Praca rewalidacyjna z dziećmi upośledzonymi umysłowo w szkole życia .Poradnik metodyczny dla nauczycieli, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne , Warszawa 1998.
http://www.poradnik.kolonia.waw.pl/pobierz.htm teksty z artykułu ,,Poradnik wychowawcy kolonijnego”
Opracowała Mariola Krupa