CESARSTWO

WSCHODNIE

(BIZANTYŃSKIE)

395 - 1453

TŁUSZCZ 1998

**************************************************************************************

CESARSTWO BIZANTYŃSKIE

17.01.395:Śmierć cesarza Teodozjusza w Mediolanie;

podział państwa na :

CESARSTWO WSCHODNIE i [ Cesarstwo Zachodnie ]

Dynastia Teodozjusza
	władca
395-408	Arkadiusz (Fl. Arcadius)
408-450	Teodozjusz II (Fl. Theodosius)
450-457	Marcjan
Dynastia tracka
457-474						Leon I, Trak
474						Leon II
474-475						Zenon z Izaurii
475-476						Basiliskos
476-491						Zenon
491-518						Anastazjusz I
Dynastia Justynów
518-527					Justyn I
527-565					Justynian I, Wielki
565-578					Justyn II
578-582					Tyberiusz II Konstantyn
582-602					Maurycjusz
602-610					Fokas
Dynastia Herakliuszy
610-641			Herakliusz
641			Konstantyn III
641			Herakleonas
641-648			Konstans II, Pogonatos
668-685			Konstantyn IV
685-695			Justynian II, Rinotmetos
695-698			Leontios
698-705			Tyberiusz III (Apsimaros)
705-711			Justynian II
711-713			Filippikos (Bardanes)
713-715			Anastazjusz II (Artemios)
715-717			Teodozjusz III
Dynastia syryjska
717-741		Leon III Syryjczyk
741		Konstantyn V, Kopronimos
741-743		Artabasdes
743-775		Konstantyn V
775-780		Leon IV, Chazaras
780-797		Konstantyn VI
797-802		Irena
802-811		Nicefor I
811		Staurakios
811-813		Michał I Rangabe
813-820		Leon V, Armeńczyk
Dynastia amoryjska
820-829		Michał II, Amoryjczyk
829-842		Teofil
842-867		Michał III, Metystes (Pijak)
Dynastia macedońska
867-886							Bazyli I, Macedończyk
886-912							Leon VI, Filozof
912-913							Aleksander
913-959							Konstantyn VII, Porfirogeneta
920-944							Roman I Lekapenos
921-931							Christofor
959-963							Roman II
963-969							Nicefor II Fokas
969-976							Jan I Tzymiskes
976-1025							Bazyli II, Bulgaroktonos (Bułgarobójca)
1025-1028							Konstantyn VIII
1028-1034							Roman III Argyros
1034-1041							Michał IV, Paflagończyk
1041-1042							Michał V, Kalafates
1042							Zoe
1042-1055							Konstantyn IX Monomach
1055-1056							Teodora
1056-1057							Michał VI, Stratiotikos
1057-1059							Izaak I Komnen
Dynastia Dukas
1059-1067				Konstantyn X Dukas
1067-1068				Eudoksja Makrembolitissa
1068-1071				Roman IV Diogenes
1071				Eudoksja
1071-1078				Michał VII, Parapinakes
1078-1081				Nicefor III Botaniates
Dynastia Komnenów
1081-1118		Aleksy I Komnen
1118-1143		Jan II
1143-1180		Manuel I
1180-1183		Aleksy II
1183-1185		Andronik I

Dynastia Angelos
1185-1195		Izaak II Angelos
1195-1203		Aleksy III
1203-1204		Izaak II
1203-1204		Aleksy IV
1204		Aleksy V Dukas, Murtzuflos
Dynastia Laskaris
1204-1222	Teodor I Laskaris
1222-1254	Jan III Wataces
1254-1258	Teodor II Laskaris
1258-1261	Jan IV
Dynastia Paleologów
1261-1282			Michał VIII Paleolog
1282-1328			Andronik II
1294-1320			Michał IX
1328-1341			Andronik III
1341-1376			Jan V
1347-1354			Jan IV Kantakuzen
1353-1357			Mateusz
1376-1379			Andronik IV
1379-1390			Jan V
1390			Jan VII
1390-1391			Jan V
1391-1425			Manuel II
1399-1408			Jan VII
1425-1448			Jan VIII
1448-1453			Konstantyn XI, Dragases

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

01. FLAWIUSZ ARKADIUSZ 395-408

17.01.395: Objęcie tronu przez Arkadiusza.

27.04.395: Ślub Arkadiusza z Eudoksją, córką Bauto - wodza wojsk Konstantyna.

395 : Hunowie przekraczają zamarznięty Dunaj i pustoszą Trację.

: Hunowie przekraczają Kaukaz i pustoszą Azję Mniejszą aż po Syrię.

: Przyłączenie Ilirii do Bizancjum.

: Alaryk - wódz Wizygotów najeżdża i łupi Ateny, Eleuzis, Olimpię, Korynt, Peloponez, ziemie

wokół Konstantynopola.

: Wódz zachodniorzymski Stylichon odprawia do Konstantynopola na żądanie Arkadiusza jego

wojska pod wodzą Gainasa.

8.11.395: Pogrzeb Konstantyna Wielkiego w Konstantynopolu w kościele Świętych Apostołów.

27.395: Egzekucja doradcy cesarza, Rufina dokonana w obecności Arkadiusza na rozkaz Gainasa

w Hebdomon koło Konstantynopola.

: Konfiskata majątków Rufina przez cesarza.

: Eunuch Eutropiusz zostaje doradcą cesarza.

396 :Zakaz odprawiania misteriów eleuzyjskich.

: Ponowny najazd Wizygotów Alaryka na ziemie greckie.

: Przewiezienie posągu Zeusa Olimpijskiego z Olimpii do Konstantynopola.

397: Ponowny najazd Wizygotów Alaryka na ziemie greckie.

: Zachodniorzymski wódz Gildon dowodzący w Afryce uznaje za swego pana cesarza Arkadiusza.

: Eutropiusz odrzuca Hunów za Kaukaz.

398: Wojska Honoriusza rozbijają i zabijają Gildona.

: Biskupem Konstantynopola zostaje protegowany Eutropiusza - Jan Chryzostom.

: Konstantynopol i Chalcedon nawiedzone prze trzęsienie ziemi.

1.01.399: Eutropiusz konsulem.

: Bunt żołnierzy gockich dowodzonych przez Tribigilda w Azji Mniejszej.

: Rozbicie wojsk Leona wysłanych do pokonania Tribigilda.

: W sierpniu upadek Eutropiusza na żądanie dowódcy Gainasa i cesarza zachodniego, Honoriusza.

: Aurelian prefektem pretorianów Arkadiusza.

400 : Gainas oskarżony o zdradę i zmowę z Tribigildem zmusza cesarza do wydania mu Aureliana,

Saturnina (dowódca wojsk w Tracji) i Joannesa (doradca cesarza)oraz złożenia przez cesarza

przysięgi, że nie będzie działał na szkodę Gainasa.

: Cezariusz prefektem pretorianów.

11/12.07.400: Wyjście Gainasa i Gotów z Konstantynopola - bitwa z wojskami cesarskimi,

wymordowanie i spalenie 7000 Gotów w kościele.

: Got Frawita rozbija wojska Gainasa na wodach Bosforu.

: Gainas ginie w bitwie z Hunami króla Uldina w Dacji.

: Frawita zaprowadza spokój w Dacji.

================================= V wiek =================================

1.01.401: Frawita konsulem.

10.04.401: Rodzi się syn Arkadiusza i Eudoksji, Teodozjusz - przyszły cesarz.

: Egzekucja Frawity.

: Joannes dowódcą armii.

: Urodził się Leon, przyszły cesarz wschodni.

403: Wygnanie biskupa Jana Chryzostoma i osadzenie Teofila.

: WygnanieTeofila i osadzenie Jana Chryzostoma.

404: W czerwcu wygnanie patriarchy Jana Chryzostoma z Konstantynopola za sprzeciw wobec

rozwodu cesarza z Eudoksją..

: Antemiusz prefektem pretorianów.

: Pożar w amfiteatrze konstantynopolitańskim.

407: Zachodni wódz Stylichon żąda zwrotu prowincji bałkańskich.

: Najazd Alaryka na Epir.

14.12.407: Śmierć biskupa Jana Chryzostoma w Komanad nad Morzem Czarnym.

1.05.408: Śmierć cesarza Arkadiusza.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

02.FLAWIUSZ TEODOZJUSZ II 408 - 450

1.05.408: Objęcie tronu przez siedmioletniego Teodozjusza; władza prefekta Antemiusza.

408:Początek prac nad zbiorem praw zwanym „Codex Theodosianus”.

24.08.410: Alaryk wkracza do Rzymu.

414: Odejście Antemiusza; przejęcie władzy przez Pulcherię, siostrę Teodozjusza.

30.04.418: Edykt cesarski skazuje na wygnanię i przepadek mienia teologa Pelagiusza, za głoszenie

błędów doktrynalnych dotyczących winy Adama, nieistnienia grzechu pierworodnego,

równej wartości Starego i Nowego Testamentu.

7.06.421: Ślub Teodozjusza z Atenais - Eudokią, córką pogańskiego profesora.

422: Rodzi się Eudoksja, córka Teodozjusza i Eudokii.

425: W lutym powstaje uniwersytet w Konstantynopoplu.

3.10.427: Oddanie do użytku term w Konstantynopolu.

około 430: Urodził się Zenon, przyszły cesarz wschodni.

: Urodził się Bazyliskus, przyszły cesarz wschodni.

: Urodził się Anastazjusz, przyszły cesarz wschodni.

430: Teodozjusz zawiera układ pokojowy z królem Hunów, Ruasem.

434:Attyla zostaje władcą Hunów; cesarstwo płaci Hunom okup.

21.10.437: Przyjazd cesarza zachodniego, Walentyniana III do Konstantynopola.

29.10.437: Walentynian III żeni się z Eudoksją.

437:Przyjęcie w lutym i grudniu w obu cesarstwach szesnastotomowego zbioru praw zwanego

„Codex Theodosianus”.

438: Pielgrzymka Eudoksji do Jerozolimy.

439: Eudokia wspólnie z eunuchem Chryzafiosem pozbawiają wpływów siostrę cesarza, Pulcherię.

439 - 441: Poeta i zwolennik pogaństwa, Cyrus prefektem pretorian i prefektem Konstantynopola.

: Cyrus wprowadza do koncelarii i administracji język grecki.

: Cyrus odnawia Konstantynopol.

440: Magister officiorum. Paulinos zesłany do Kapadocji i ścięty.

441: Chryzafios pozbawia wpływów i stanowisk prefekta Cyrusa, który zostaje wygnany do Frygii,

gdzie obejmuje stanowisko biskupa.

: Attyla i Bleda zrywają układ pokojowy z Konstantynopolem i pustoszą Bałkany niszcząc Naissus,

Singidunum, Sirmium i Filipopolis oraz docierając nad Bosfor.

: Klęska armii w bitwie z Hunami na półwyspie Gallipoli.

: Hunowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

442: Kometa nad Konstantynopolem.

: Najazd Attyli i Bledy na Trację i Ilirię.

: Pokój z Persją.

443 - 460: Wygnanie Eudokii do Jerozolimy na skutek intryg Chryzafiosa.

443: Upokarzający pokój z Hunami zmuszający Konstantynopol do wypłaty 2500 funtów złota

rocznie oraz kontrybucji w wysokości 6000 funtów złota.

: Oddanie w Konstantynopolu do użytku term „Achillesowych”.

445: Attyla morduje Bledę.

445: Rozruch w Konstantynopolu spowodowane walkami stronnictw cyrkowych.

446: Głód z zaraza w Konstantynopolu.

447: Trzęsienie ziemi niszczy wiele miejscowości i mury obronne Konstantynopola.

: Odbudowanie murów obronnych przez prefekta Konstantyna.

: Nowy atak Attyli na cesarstwo powoduje klęskę armii i dotarcie Hunów do Konstantynopola.

: Pokój Anatoliusza zmusza cesarstwo do opuszczenia ziem wzdłuż Dunaju.

449: Sobór w Efezie układa wyznanie wiary według doktryny monofizytów.

: Posłowie Attyli, Edekon (ojciec Odoakra - późniejszego wodza Ostrogotów) i Orestes (ojciec

Romulusa Augustulusa - późniejszego ostatniego cesarza zachodniego złożonego z tronu przez

Odoakra) z warunkami pokoju w Konstantynopolu.

: Poselstwo cesarskie w osobach byłych konsulów, Anatoliusza i Nomusa u Attyli odracza wojnę.

26.07.450: Upadek cesarza z konia i uszkodzenie kręgosłupa.

28.07.450: Śmierć Teodozjusza II.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

03. MARCJAN 450 - 457

25.07.450: Legalne objęcie władzy przez Marcjana - oficera wojsk Aspara.

: Formalny ślub z Pulcherią, siostrą zmarłego cesarza.

: Ścięcie eunucha Chryzafiosa.

: We wrześniu trzęsienie ziemi niszczy Trypolis w Fenicji (odbudowane przez Marcjana)

: Obniżenie podatków w państwie.

: Odesłanie z niczym poselstwa Hunów domagających się kontrybucji.

451:Sobór w Chalcedonie uznaje doktrynę Leona I o nierozdzielności dwu doskonałych natur Jezusa,

co doprowadziło do schizmy Syrii i Egiptu.

: Sobór w Chalcedonie uznaje równorzędność biskupów Rzymu i Konstantynopola.

452: Cesarz zachodni, Walentynian III na żądanie swego wodza, Aecjusza uznaje władzę Marcjana.

: Marcjan uderza na ziemie Hunów.

452 (lub 450): Rodzi się Justyn I - przyszły cesarz.

455: Umiera Pulcheria.

457: W styczniu umiera Marcjan.

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

04. LEON I 457 - 475

457: Wódz Aspar wzywa z Selymbrii dowódcę garnizonu, Leona i doprowadza do obwołania go

przez wojsko cesarzem.

7.02.457: Senat zatwierdza wolę wojska.

: Koronacja Leona przez patriarchę Konstantynopola, Anatoliusza.

1.04.457: Majorianus za zgodą Leona I obwołany w Rawennie cesarzem zachodnim.

: Monofizycie egipscy zabijają podczas uroczystości wielkanocnych w Aleksandrii katolickiego

biskupa.

: Nowy biskup Aleksandrii, Tymoteusz opowiada się przeciwko postanowieniom soboru

chalcedońskiego.

460: Wygnanie z Aleksandrii biskupa Tymoteusza.

461: Leon I nie przyjmuje do wiadomości wybrania Libiusza Sewera na cesarza zachodniego.

467: Leon I osadza na tronie zachodnim Antemiusza.

: Urodził się Leon, syn Zenona Izauryjczyka, przyszły cesarz wschodni.

468: Korpus dowodzony przez Herakliusza wyruszył z Egiptu i - zajmując Trypolitanię - rozpoczął

wojnę z Genzerykiem, królem Wandalów w Afryce.

: Marcellinus wyzwala od Wandalów Sardynię.

: Bazyliskus rozbija flotę Wandalów w pobliżu Kartaginy.

: Genzeryk niszczy flotę Bazyliskusa.

: Marcellinus zostaje zamordowany na Sycylii.

: Leon zawiera pokój z Wandalami i odstępuje im Sardynię i Trypolitanię.

470: Leon nadaje synowi Aspara, Patrycemu tytuł cezara.

471: Rozruchy w Konstantynopolu; ucieczka Aspara na azjatycki brzeg.

: Zamordowanie Aspara i jego syna Ardabura na rozkaz Leona.

: Ostrogoci pustoszą Trację.

473: Pokój z Ostrogotami.

: Leon I mianuje cezarem Leona, sześcioletniego syna Zenona Izauryjczyka.

18.01.474: Śmierć Leona I w pożarze.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

05. LEON II 473 - 474 06. BAZYLISKOS 475 - 476 07.ZENON 474 - 491

9.02.474:Siedmioletni Leon II „nadaje” swemu ojcu, Zenonowi Izauryjczykowi tytuł augusta.

: Koczownicy arabscy atakują Syrię.

: Hunowie atakują Dację.

: Ostrogoci atakują pod wodzą Teodoryka Trację i biorą do niewoli wodza Herakliusza.

: Wódz Illus (Izauryjczyk) odnosi sukcesy w walce z Ostrogotami.

: Wandalowie Genzeryka atakują wybrzeża Grecji.

: Senator Sewer zawiera w Kartaginie pokój (trwał będzie sześćdziesiąt lat) z Genzerykiem.

: Jesienią umiera nagle Leon II.

: Wdowa po Leonie I, Weryna oraz Patrycjusz - urzędnik cesarski, były dowódca Bazyliskos,

wódz Illus, Armatus - siostrzeniec Weryny, dowódca wojsk w Tracji wraz z królem Ostrogotów

- Teodorykiem zawiązują spisek przeciwko Zenonowi.

9.01.475: Zenon ucieka z Konstantynopola do Izaurii.

: Mieszkańcy stolicy urządzają rzeź Izauryjczyków.

: Bazyliskos koronuje się na cesarza.

: Weryna spiskuje przeciwko Bazyliskosowi na rzecz Zenona.

1.01.476: Armatus, siostrzeniec Weryny konsulem.

: Illus z bratem, Trokundusem skierowani do walki z Zenonem.

: Tymoteusz i Piotr, biskupi monofizyccy z Aleksandrii i Antiochii obejmują na powrót swe

stanowiska.

: Patriarcha Konstantynopola, Akacjusz protestuje przeciwko planowi wyjęcia diecezji azjatyckich spod zwierzchnictwa Konstantynopola.

: Illus przechodzi na stronę Zenona.

: Pożar trawi w Konstantynopolu bibliotekę Juliana Apostaty ze 120000 tomów oraz pałac

cesarski.

: Bazyliskos wysyła przeciwko Zenonowi armię pod dowództwem Armatusa, który przechodzi

na stronę wroga.

: W sierpniu Zenon powraca do stolicy i zsyła Bazyliskosa z rodziną do Kapadocji, gdzie wszyscy zostają zamorzeni głodem.

476: Władca germańskich Ostrogotów, Odoaker odsyła insygnia cesarza zachodniorzymskiego

Romulusa Augustulusa do Konstantynopola.

476: Ostrogoci oblegają nieskutecznie Konstantynopol.

**UMOWNY KONIEC EPOKI STAROŻYTNEJ -POCZĄTEK ŚREDNIOWIECZA**

: Weryna i Ariadna, żona Armatusa spiskują przeciwko Zenonowi.

477: Zenon mianuje Armatusa dożywotnim dowódcą wojsk.

: Zenon skazuje na śmierć Armatusa, którego zabija Onulfus, brat Odoakra.

: Próba zamachu na Illusa.

1.01.478:Illus konsulem.

: Zenon nakłania Teodoryka, władcę Ostrogotów do usunięcia Odoakra z Italii.

479: :Próba zamachu na Illusa.

: Weryna wydana zostaje Illusowi i osadzona w klasztorze w Izaurii.

: Syn cesarza rzymskiego Antemiusza (467 - 472) Marcjan zgłasza pretensje do tronu

w Konstantynopolu.

: Próba zamachu stanu przeprowadzona przez Marcjana, Prokopiusza Antemiusza oraz oficera,

Balbusa doprowadza do spalenia pałacu Illusa i ataku na pałac cesarski.

: Marcjan zesłany do Cezarei w Kapadocji.

: Marcjan podnosi bunt i na czele chłopstwa rusza na Ancyrę.

: Marcjan uwięziony w Izaurii.

480 : Nieudany zamach na Illusa.

481: Illus przenosi się do Antiochii.

481: Ginie Teodoryk Strabon.

482:Zenon wydaje edykt „Henotikon” unijny mający załagodzić spory między monofizytami i arianami

: Papież Symplicjusz potępia Zenona.

: Rodzi się Flawiusz Petrus Sabbatiusz - przyszły cesarz Justynian I Wielki.

483: Papież Symplicjusz umiera- następcą zostaje

Feliks.

: Bunt Illusa.

: Leoncjusz skierowany do walki z Illusem zdradza Zenona.

: Jan Scyta, były biskup Kapadocji, skierowany do walki z Illusem i Leoncjuszem.

19.07.484: Weryna i Illus doprowadzają w Tarsie do koronacji cesarskiej Leoncjusza.

: Klęska wojsk Leoncjusza pod Antiochią.

488: Upadek górskiej twierdzy Illusa zdradzonej przez Izauryjczyka Indakusa.

: Ścięcie Illusa i Leoncjusza.

: Odejście Ostrogotów z Bałkanów.

1.01.490: Konsulem został Longinus, brat Zenona.

9.04.491: Umiera Zenon

10.04.491:Wdowa po Zenonie, Ariadna wybiera na cesarza Anastazjusza- urzędnika dworu

cesarskiego

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

08. ANASTAZJUSZ I 491 - 518

11.04.491: Anastazjusz składa przed Senatem przysięgę cesarską.

20.05.491: Ansatazjusz żeni się z Ariadną- córką Leona I, żoną Zenona, matką Leona II.

: Longinus, brat Zenona rozpoczyna rozruchy przeciwko Anastazjuszowi.

: Prefektem miasta zostaje Sekundyn, krewny cesarza, który wyrzuca z miasta Izauryjczyków,

Longinusa skazuje na wygnanie do Tebaidy.

: Longinus z Kardali oraz Lilingis, dowódca wojsk w Izaurii rozpoczynają bunt przeciwko

Anastazjuszowi.

: Początek walk ze Słowianami.

492: Longinus z Kardali przegrywa bitwę w Izaurii i zostaje ścięty.

15.03.492: Teodoryk zabija własnoręcznie Odoakra.

496: Patriarcha Eufemiusz zmuszony do odejścia z powodu wrogości wobec monofizytów.

: Synod obiera na stanowisko patriarchy mnicha Macedoniusza, zwolennika uchwał chalcedońskich.

498: Najazd koczowników arabskich na Syrię.

: Najazd mongolskich Protobułgarów na Bałkany.

: Prefekt Konstantynopola więzi przywódców stronnictwa cyrkowego „Zielonych” za rozniecanie

burd podczas zawodów.

500: Rodzi się Belizariusz - w przyszłości znakomity wódz Justyniana.

================================ VI wiek =================================

501: Śmierć 3000 osób podczas pogańskiego święta „Brytaj”.

: Zakaz obchodzenia świąt pogańskich oraz zakaz rzucania ludzi zwierzętom na pożarcie.

502: Perski król Kawad rozpoczyna działania wojenne pod pozorem obrazy swej godności

przez posłów Anastazjusza domagających się zwrotu twierdzy Nisibis wydzierżawionej

przez Persów za czasów Juliana Apostaty na 120 lat.

503: Kawad zdobywa w Armenii twierdzę Amidę, której obrońcy - mnisi upili się.

: Klęska Hypacjusza i Patrycjusza w wojnie z Persami.

: Obleganie twierdzy w Edessie bronionej przez Aerobindusa.

505: Rozejm między Persami i Konstantynopolem na 7 lat.

506: Koniec walk z Persami na ziemiach północnej Mezopotamii i Syrii.

: Budowa twierdzy granicznej Anastasiopolis w Dara naprzeciwko Nisibis.

506: Powstaje „Brewiarz Alaryka” zbiór praw obowiązujący na zachodnich ziemiach b. Cesarstwa

Rzymskiego.

507: Tumult antyżydowski w Antiochii.

511: Synod pozbawia mnicha Macedoniusza stanowiska patriarchy i wybiera Tymoteusza

512:Fortyfikacja „Długi Mur” przeciwko Protobułgarom.

4.11.512: Rozruchy religijne w Konstantynopolu - atak ortodoksów na monofizytów.

6.11.512: Początek powstania w Konstantynopolu.

7.11.512: Anastazjusz wyraża chęć abdykacji.

513: Bunt wodza Witaliana na Bałkanach

:Kleska Hypacjusza w walce z Witalianem.

: Klęska Anastazjusza pod Warną w walce z Witalianem.

514: Witalian opanowuje na czele floty wybrzeża Bosforu.

: Anastazjusz mianuje Witaliana wodzem wojsk w Tracji.

515: Witalian rozpoczyna działania i opanowuje twierdzę Galatea na azjatyckim brzegu Bosforu.

: Anastazjusz mianuje Marinusa dowódcą floty.

: Marinus zwycięża w bitwie morskiej siły buntownika.

: Umiera cesarzowa Ariadna.

515: Powstaje „Edykt Teodoryka” - zbiór praw obowiązujący na ziemiach zajętych przez Germanów.

516: Powstaje „Kodeks Burgundzki” - zbiór praw obowiązujący na zachodnich ziemiach b. Cesarstwa

Rzymskiego.

8/9.07.518: Umiera Anastazjusz.

.xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

09. JUSTYN 518 - 527

10. 07. 518: Wojsko ogłasza cesarzem oficera - Jana oraz wodza - Patrycjusza.

: Przełożony eunuchów pałacowych, Amancjusz poleca Justynowi zgłoszenie kandydatury

Teokryta.

: Przekupiony przez Justyna motłoch żąda ogłoszenia go cesarzem.

: Patriarcha Jan koronuje analfabetę - Justyna.

: Skazanie na śmierć Amancjusza - początek wszechwładzy Justyniana, poplecznika Justyna.

25.03.519: Delegaci papieża Hormizdasa I w Konstantynopolu doprowadzają do wspólnego potępienia

monofizytyzmu.

: W Tessalonikach powstanie przeciwko rzymsko-konstantynopolitańskiej zgodzie religijnej

kierowane przez miejscowego biskupa.

520: Zamordowanie Witaliana.

: Ostatnia olimpiada w Antiochii.

: Urodził się Justyn - cesarz Bizancjum w latach 565- 578

: Urodził się Tyberiusz - cesarz Bizancjum w latach 578 - 582.

523: Umiera Trasamund, król Wandalów, następcą zostaje Hilderyk.

523: Rozruchy stronnictw cyrkowych w Konstantynopolu stłumione przez prefekta stolicy i skazanego

za to na wygnanie.

525: Wielkanocna (19 kwietnia) wizyta papieża Jana I u patriarchy Epifaniusza w Konstantynopolu.

26.05.526: Trzęsienie ziemi niszczy Konstantynopol.

: Podczas trzęsienia ginie patriarcha Epifaniusz, a jego miejsce zajmuje Efrem.

526: W Rawennie umiera wódz Ostrogotów Teodoryk Wielki.

1.04.527: Justyn wyznacza następcę - Justyniana.

1.08.527: Umiera Justyn.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

10.JUSTYNIAN I WIELKI - Flawiusz Petrus Sabbatiusz 527-565

1.08.527: Justynian i jego żona, Teodora koronowani jako cesarze; wprowadzenie ceremoniału adoracji

-padania na twarz i całowania nóg pary monarszej.

528 - 531: Wojna z Persami.

528: Poganie, Żydzi, Samarytanie i heretycy tracą prawa przysługujące „prawowiernym”.

: Kara śmierci za wypełnianie obrzędów pogańskich.

: Zakaz wypełniania zawodu nauczyciela przez nie-ortodoksów.

529:Zamknięcie Akademii Platońskiej w Atenach.

: Procesy przeciwko nieprawowiernym.

Powstanie Samarytan pod wodzą „cesarza” Juliana w Judei wydziedziczanych przez chrześcijan.

7.04.529: Trybonian dokonuje publikacji zebranych norm prawnych w „Kodeks Justyniana” z mocą

od 16.04.529 roku.

15.12.529: Trybonian staje na czele zespołu 17 prawników mających opracować „Digesta” -

wytyczne dla prawników.

530: Belizariusz bije Persów pod twierdzą Dara,

: Sittas bije Persów w Armenii.

: Belizariusz pobity przez Persów pod Kallinikum.

531: Umiera Kawad, a królem Persji zostaje Chosroes I.

531: Justynian zawiera „wieczysty” pokój na siedem lat z nowym królem Persów, Chosroesem I.

: Jan z Kapadocji prefektem miasta.

: Powstają „Consultae/ Decyzje” -zbiór pięćdziesięciu systematyzacji prawa obowiązującego

na ziemiach Cesarstwa.

11.01.532: Powstanie „Nika” wywołane przez stronnictwa cyrkowe w Konstantynopolu.

18.01.532: Wystąpienie w Justyniana w cyrku powoduje wzburzenie tłumu i wybór Hypacjusza,

siostrzeńca zmarłego cesarza Anastazjusza na cesarza .

15.01.532 : Oblężenie pałacu cesarskiego przez buntowników.

18.01.532: Śmierć 30000 (50000 ?) mieszkańców z rąk wojsk Belizariusza i Mundusa.

19.01.532: Ścięcie Hypacjusza i jego brata, Pompejusza.

533:Wyprawa z Konstantynopola przeciwko Wandalom złożona z 500 okrętów i 18000 żołnierzy

prowadzona przeciwko Wandalom króla Gelimera ląduje w sierpniu pod Kartaginą.

: Opublikowano „Institutiones” studium prawa autorstwa Tryboniana i współpracowników.

13.09.533: Wódz wandalski Gibamond przegrywa bitwę z Bułgarami posiłkującymi Justyniana.

:Brat Gelimera, Ammatas morduje uwięzionego byłego króla, Hilderyka i wydaje

Belizariuszowi bitwę, w której ginie.

: Gelimer bije Belizariusza.

: Belizariusz gromi Gelimera pod Decimum, a Wandale w panice rozpraszają się.

15.09.533: Belizariusz wkracza do Kartaginy.

: Gelimer oblega Kartaginę bronioną przez Belizariusza.

: W grudniu Wandale na skutek tchórzostwa Gelimera przegrywają bitwę pod Trikamarum.

: Belizariusz zajmuje Hipponę ze skarbcem Gelimera.

: Koniec oporu Wandalów.

12. 533: Opublikowano „Digesta” Tryboniana i zespołu (dzieło złożone z 50 ksiąg i zawierające

wykładnię prawa).

534: W marcu Gelimer poddaje się w górskiej twierdzy w zachodniej Numidii a państwo Wandalów

w Afryce przestaje istnieć.

: Justynian zajmuje Afrykę po Ceutę oraz Korsykę, Sardynię, Baleary.

: Justynian pozwala Belizariuszowi na odbycie triumfu.

: Opublikowano uzupełnione wydanie „Kodeksu Justyniana”.

534: Umiera Atalaryk, król Ostrogotow w Italii.

1.01.535: Belizariusz zajmuje palermo i ogłasza się konsulem.

: Belizariusz otrzymuje polecenie wyzwolenia Italii.

535: Królowa Amalasunta zostaje uduszona w Italii przez męża

i współwładcę, Teodata.

535: Wojska Justyniana stacjonujące w Ilirii zajmują okupowaną przez Ostrogotów Dalmację.

: Belizariusz wyrusza na zdobycie Sycylii.

: Papież Agapit wyrusza do Konstantynopola na polecenie króla Ostrogotów, Teodata w celu

pośredniczenia w rozmowach pokojowych.

: Wizyta Agapita w Konstantynopolu doprowadza do usunięcia monofizyckiego patriarchy

i osadzenia tam Sylweriusza, syna papieża Hormizdasa.

: Wojska Teodata odzyskują Dalmację.

: Bunt w Afryce przeciwko Justynianowi.

: Belizariusz odzyskuje Dalmację i wkracza do Italii.

536: W oblężonym Neapolu część Ostrogotów wybiera nowego króla, Witigesa

: Teodat ucieka z Rzymu do Rawenny, gdzie w grudniu zostaje zamordowany.

09.12.536: Belizariusz nawiązuje porozumienie z papieżem i wchodzi bez walki do Rzymu.

537: Wojska ostrogockiego Witigesa oblegają przez rok i dziewięć dni Rzym broniony

przez Belizariusza.

: W grudniu Bizantyjczycy otrzymują do oblężonego Rzymu posiłki.

26.12.537: Justynian i patriarcha Menas inaugurują budowę kościoła Haga Sofia w Konstantynopolu.

538: Witiges wycofuje się spod Rzymu i ucieka poza Apeniny.

:Korpus bizantyjski dowodzony przez eunucha Narsesa ląduje na adriatyckiech wybrzeżach Italii.

: Burgundowie oblegają, zdobywają Mediolan i mordują jego mieszkańców.

: Justynian odwołuje Narsesa z Italii.

539: Frankowie najeżdżają dolinę Padu.

: Urodził się Maurycjusz - przyszły cesarz Bizancjum

540: Belizariusz koronowany na cesarza zachodniego i króla Ostrogotów wkracza do Rawenny

: Belizariusz powraca do Konstantynopola wraz z pojmanym Witigesem.

: Italia, Sycylia i część Hiszpanii w granicach Bizancjum.

: Kodeks Cywilny Justyniana - „Corpus Iuris Civilis”.

: Król perski Chosroes wypowiada Justynianowi wojnę i zajął twierdzę Sura w Mezopotamii i pali

miasto Beroja (Aleppo) w Syrii.

: Persowie zajmują i niszczą Antiochię.

: Persowie zajmują Apameę.

: Słowianie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

1.01.541: Po raz ostatni wybrano konsula - Bazyliusza.

541: Chosroes zajmuję lenno Justyniana - kaukaski kraj Lazów nad Morzem Czarnym.

: Belizariusz wyrusza z krótką wyprawą przeciwko Chosroesowi.

: Prefekt Jan z Kapadocji traci swe stanowisko i majątki na skutek intryg Teodory, żony Justyniana

i zostaje po torturach zesłany do Egiptu.

542: Epidemia zawleczona do Egiptu z Abisynii pustoszy Italię, Hiszpanię i Galię..

: Belizariusz nie potrafił przeszkodzić Chosroesowi w zdobyciu mezopotamskiego Kallinikum.

543: Epidemia nawiedza w maju Konstantynopol i pochłania 300000 ofiar.

: Wodzowie - Belizariusz i Bezeus odwolani z Mezopotamii i pozbawieni stanowisk i majątków

na skutek intryg Teodory.

: Bizantyjczycy ponoszą klęski w wojnie z Chosroesem na terenie Armenii.

: Król Ostrogotów Ildibad Baldwila „Totila” najeżdża Italię, zajmuje Umbrię i zdobywa Neapol.

: Edykt potępiający nestorianizm.

544: Belizariusz przywrócony do łask i wyprawiony z wojskiem do Italii.

: Chosroes najeżdża Syrię i nieskutecznie oblega Edessę.

: Totila zdobywa Bolonię, Spoleto, Asyż, Plascentię i Rzym.

545: Justynian zawiera rozejm z Chosroesem.

546: Krwawe prześladowania pogan, Żydów, Samarytan i heretyków.

: Totila - król Ostrogotów gruntopwnie niszczy Rzym.

547: Papież Wigiliusz sprowadzony do Konstantynopola potępia nestorianizam.

6.02.547: Zaćmienie Słońca.

7.08.547: Zaćmienie Słońca (?).

28.06.548: Umiera na raka cesarzowa Teodora.

: Odejście Belizariusza ze służby.

549: Powstanie Żydów i Samarytan w Judei.

16.01.550: Rzym poddany przez Izauryjczyków królowi Ostrogotów, Totili.

: Totila zajmuje Tarent i w maju zdobywa Sycylię.

: Wódz Germanus umiera jesienią w Sofii w drodze do Italii.

: Bizantyjczycy zajmują południową Hiszpanię z Malagą, Kordobą i Kartageną.

551: W bitwie morskiej na Adriatyku Bizantyjczycy gromią flotę Ostrogotów koło Sena Gallica.

: Goci zajmują Sardynię i Korsykę.

: Słowianie przekraczają Dunaj i zajmują Ilirię, Dalmację, Macedonię i Trację.

6.06.552: Narses na czele 20000 zbrojnych Herulów, Longobardów, Gepidów, Protobułgarów i Hunów

wyrusza z Rawenny przeciwko Ostrogotom.

: W czerwcu Narses rozbija wojska Totili pod Busta Gallorum.

: Narses zdobywa a Rzym i Kume bronione przez wodza Teję.

: Pod Sorrento Ostrogoci przegrywają swoją ostatnią bitwę - Teja ginie w walce.

553: Justynian zwołuje sobór do Konstantynopola składający papieża Wigiliusza z urzędu.

:Narses restauruje Italię jako prowincję Cesarstwa i osadza w Rawennie namiestnika.

554: Frankowie pod wodzą Butilina i Liutara pustoszą południową Italię.

: Narses rozbija Liutara pod Pesaro.

: Narses rozbija Butilina pod Kapuą.

: Konstytucja „pragmatyczna” porządkująca stosunki własnościowe w cesarstwie w Italii.

: Bizantyjczycy biją Wizygotów i restaurują Hiszpanię jako prowincję Cesarstwa.

555: Papież Wigiliusz umiera w drodze z Konstantynopola do Rzymu.

557: Wali się kopuła budowanego kościoła Haga Sofia w Konstantynopolu.

558: Do Bizancjum przybywa poselstwo Awarów.

559: Hunowie i Słowianie walczą z Bizantyjczykami pod Termopilami i Konstantynopolem.

około 560: Umiera Prokopiusz, historyk, autor ośmiotomowego dzieła „O wojnach”, „O budowlach”

i „Anektoda” („Historia sekretna”).

560: Justynian postanawia narzucić chrześcijanom pogląd dowodzący, że ciało Jezusa nie podlegało

prawom fizycznym i biologicznym

: Patrircha Konstantynopola na rozkaz Justyniana zostaje pozbawiony stanowiska i skazany

na wygnanie za sprzeciw wobec poglądów chrystologicznych cesarza.

561: Trwały rozejm Bizancjum z Persją.

: Nad dolnym Dunajem pojawiają się Awarowie.

561 lub 562: Ostrogoci tracą Weronę i Brescię.

25.12.562: Powtórna inauguracja budowy kościoła Haga Sofia.

563: Do Bizancjum przybywa poselstwo tureckie władcy kaganatu Starotureckiego, Istemiego

z propozycją zawarcia sojuszu

565: W marcu zamarł wódz Belizariusz.

: Justyn, syn Wiligancji i Justyn, dowódca wojsk zawierają pakt stanowiący, że ten, który zostanie

cesarzem przeznaczy dla drugiego najwyższe stanowiska państwowe.

: Publikacja Novellae - zbiór praw Justyniana dotyczących spraw publicznych, prywatnych,

kryminalnych, obywatelskich, świeckich i kościelnych.

14/15.11.565: Umiera osiemdziesięciotrzyletni Justynian (panował 38 lat, 7 miesięcy, 13 dni)

: Radość w Konstantynoplu..

: Eunuch Kallinik obwieszcza wolę Justyniana, by władcą został Justyn, syn Wiligancji.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

11 . JUSTYN II - 565 - 578

16.11.565: Koronacja Justyna w katedrze.

566: Justyn - były dowódca wojsk zostaje przez cesarza nagle pozbawiony stanowiska i zesłany

do Aleksandrii, gdzie go skrytobójczo zamordowano z polecenia cesarzowej Zofii.

566/567: Nad Dunajem osiedlają się Awarowie i podporządkowują sobie część Słowian.

567: Bizancjum odbiera Gepidom Sirmium.

568:Longobardowie pod wodzą króla Albuina najeżdżają Italię wypierając z niej Bizantyjczyków.

573: Król Longobardów Albuin ginie zamordowany przez królową Rozamundę.

575: Bizantyjczycy ponoszą od Longobardów klęskę pod Neapolem.

568: Justyn III zawiera sojusz z osiedlającymi się nad Morzem Kaspijskim Turkami przeciwko

Persom.

: Cesarz odmawia płacenia Persom przyrzeczonego w 561 roku trybutu.

około 570: Urodził się Fokas - cesarz Bizancjum.

572 Wojna z Persją, w wyniku której Bizancjum traci twierdzę Dara w Mezopotamii.

: Cesarz popada w obłęd - rządy przejmuje Zofia.

574: Justyn II uznaje Tyberiusza swoim następcą.

: Rodzi się Herakliusz, przyszły cesarz.

575: Chosroes pustoszy Armenię.

: Na ziemiach Melitene Justynian, syn Germanikusa odnosi zwycięstwo nad wojskami Chosroesa.

: Odparcie ataków Awarów na Sirmium.

: Bunt Maurów w Afryce.

: Wizygoci zabierają ziemie w Hiszpanii.

36.09.578: Tyberiusz koronowany zostaje na cesarza.

: Śmierć Justyna II.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

12. TYBERIUSZ I -578 - 582

36.09.578: Tyberiusz koronowany zostaje na cesarza.

5.10.578: Początek samodzielnych rządów Tyberiusza.

579: Umiera król Persji, Chosroes - następcą zostaje Hormizdas.

: Awarowie króla Bajana najeżdżają ziemie nad Sawą i oblegają Sirmium, które zdobywają.

: Tyberiusz płaci Awarom haracz 240000 sztuk złota.

: Prześladowanie monofizytów i pogan.

582: Awarowie zajmują Sirmium.

5.08.582: Tyberiusz czyni swym następcą Maurycjusza.

13.08.582: Tyberiusz w pałacu Hebdomon koronuje Maurycjusza.

14.08.582: Tyberiusz umiera.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

13. MAURYCJUSZ - 582 - 602

586: Zwycięstwo Filipikusa nad Persami pod Solachon w Armenii.

: Stworzenie egzarchatów w Italii i Afryce.

: Bunt wojska z powodu obniżenia żołdu doprowadza do obrania cesarzem Germanikusa,

komendanta wojsk z prowincji Fenicja Libańska.

: Germanikus rozbija Persów, a sztandary odesłał Maurycjuszowi.

590: Koronacja Teodozjusza, pięcioletniego syna cesarza.

: Papieżem zostaje Grzegorz („Wielki”).

: Wojsko ponownie uznaje Maurycjusza za władcę.

592: Maurycjusz przerzuca wojska nad Dunaj przeciwko Awarom, którzy ponownie zajęli Sirmium

i przeciwko Słowianom.

593: Uroczystości pogrzebowe Pawła, ojca cesarza.

600: Pokój z Awarami, którzy zagrozili bezpośrednio Konstantynopolowi.

================================ VII wiek =================================

602: Bunt wojska, które obiera cesarzem podoficera, Fokasa.

: Atak Fokasa na stolicę.

: Rozruchy w stolicy.

2.11.602: Ucieczka Maurycjusza na azjatycki brzeg.

: Cyrkowe stronnictwo Zielonych opowiada się za Fokasem.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

14. FOKAS - 602 -610

23.11.602: Fokas koronowany na cesarza w pałacu Hebdomon.

24.11.602: Fokas wkracza do Konstantynopola.

27.11.602: Egzekucja nad brzegiem morza - cesarza Maurycjusza oraz jego czterech synów.

: Egzekucja najstarszego syna Maurycjusza - Teodozjusza.

: Penegiryczny list papieża Grzegorza „Wielkiego” do Fokasa rozpoczynający się od słów -

„Niech radują się niebiosa, niech ziemia rozbrzmiewa weselem ... nad Twymi wspaniałymi

czynami !”

603: Król Persji, Chosroes II wtrąca do lochu posła Fokasa i wypowiada wojnę cesarstwu.

: Bunt Narsesa dowodzącego wojskami w Syrii.

603 - 604: Persowie zajmują Darę i część Mezopotamii oraz pustoszą Syrię i Palestynę.

604: Fokas płaci Awarom haracz.

: Słowianie samowolnie zajmują ziemie nad Dunajem.

: Walka stronnictw cyrkowych w stolicy.

: Krwawe prześladowania Żydów przez Fokasa.

605: Ścięcie żony Maurycjusza, Konstancji oraz czterech córek, a także żony Teodozjusza.

607: Fokas kieruje do papieża Bonifacego III list, w którym stwierdza, że „tron apostolski świętego

Piotra jest głową wszystkich kościołów chrześcijańskich”.

1.08.608: Papież Bonifacy III w imieniu egzarchy Italii, Smaragdusa rezydującego w Rawennie

funduje w Rzymie kolumnę poświęconą „najlepszemu i najpobożniejszemu cesarzowi ...

Fokasowi”

608: Egzarcha Afryki Herakliusz buntuje się przeciwko Fokasowi.

609: Herakliusz zajmuje Aleksandrię.

: Herakliusz, syn Herakliusza z Kartaginy wyrusza przeciwko Konstantynopolowi.

609 - 610: Persowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

610: Egipt, Jerozolima i terytoria bliskowschodnie dostają się pod panowanie Persów.

3.08.610: Herakliusz wpływa na wody Hellespontu

3.10.610: Herakliusz zajmuje Konstantynopol.

5.10.610: Fokas wraz z doradcami zostaje żywcem spalony na jednym z placów targowych stolicy.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

15. HERAKLIUSZ - 610 - 641

5.10.610: Herakliusz, syn Herakliusza został ukoronowany przez patriarchę Sergiusza i przyjął tytuł

„basileusa” .

: Greka staje się językiem urzędowym w państwie.

: Ślub cesarza z Eudokią, córką afrykańskiego arystokraty.

: Priskus walczy z powodzeniem z Persami w Kapadocji.

611: Priskus odzyskuje Cezareę w Kapadocji.

: Persowie zajmują Emesę w Syrii.

612: Ślub cesarza z Martyną.

: Persowie zajmują Melitene nad Eufratem oraz Armenię.

: Priskus zostaje oskarżony o zdradę i osadzony w klasztorze, a jego miejsce zajmuje Nikates.

613: Klęska Bizantyjczyków pod Antiochią i zajęcie przez Parsów Damaszku.

614: Persowie zajmują Jerozolimę mordując 60000 chrześcijan a 40000 biorąc do niewoli.

615: Persowie docierają do Chalcedonu.

: Słowianie docierają do Krety i Konstantynopola.

: Herakliusz przeprowadza reorganizację państwa i jego administracji w wyniku czego następuje

podział obszaru Azji Mniejszej na okręgi militarne (temy) pod zarządem strategów skupiających

władzę wojskową i cywilną. Dzięki osiedlaniu żołnierzy powstała milicja chłopska (stratioci).

Każdy stratiota był zobowiązany do służby pod bronią w zamian za dziedziczną posiadłość.

617: Persowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

622: Persowie i Awarowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

20.09.622: Machomet dociera do Medyny, skąd zaczyna głosić islam.

5.04.622: Cesarz rozpoczyna udaną wyprawę przeciwko Persom, podczas której plądruje pałac

Chosroesa w Dastager, odzyskuje relikwie Drzewea Krzyża .

625: Awarowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

626 : Persowie docierają do Bosforu.

: Awarowie i Słowianie oblegają Konstantynopol i ponoszą klęskę w bitwie morskiej.

: Persowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

627 : Persowie ponoszą klęskę pod Niniwą.

628: Perski król Chosroes zostaje zamordowany, a jego następca prosi Herakliusza o pokój.

: Machomet zajmuje Mekkę.

629: Herakliusz odzyskuje Egipt, Palestynę, Syrię, część Mezopotamii i Azji Mniejszej.

630; Triumfalny powrót cesarza do Konstantynopola.

: Rodzi się Herakliusz Konstantyn - przyszły cesarz Konstantyn III.

08.06.632: Umiera Machomet.

635: Muzułmańscy Arabowie zajmują Damaszek.

636: Rodzi się Herakliusz Herakleonas - przyszły cesarz.

20.08.636: Klęska nad rzeką Jarmuk w Syrii zadana przez Arabów.

637: Arabowie zdobywają Jerozolimę.

639 - 640: Arabowie zajmują Mezopotamię i część Armenii.

638: Umiera Sergiusz, patriarcha Konstantynopola.

: Cesarz nakazuje przyjęcie doktryny monoteletyzmu twierdzącej, że Jezus miał tylko jedną -

boską naturę.

640: Arabowie zajmują Aleksandrię (niszczą Bibliotekę), Cypr, Rodos i podchodzą

pod Konstantynopol.

641: Herakliusz przekazuje tron synom - Konstantynowi i Herakleonasowi.

11.02.641: Herakliusz umiera.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

16.HERAKLIUSZ KONSTANTYN i 17. HERAKLIUSZ HERAKLEONAS

641 641

24.02.641: Herakliusz Konstantyn umiera. 641: We wrześniu Herakliusz Herakleonas

(pozbawiony nosa) oraz matka, Martyna

(pozbawiona języka) zostali posądzeni przez

Senat o zamordowanie Herakliusza

Konstantyna, zdetronizowani, i zesłani

na Rodos.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

18. HERAKLIUSZ KONSTANTYN III (KONSTANS II„Pogonatos” )

- 641 - 668

641: Arabowie zajmują ponownie Egipt i wybrzeża Libii, grabią Cypr, Rodos i Kretę.

648: Zakaz prowadzenia dysput chrystologicznych.

649: Papież Marcin potępia edykt „Typos” zakazujący dysput chrystologicznych.

652: Urodził się przyszły cesarz Konstantyn IV.

653: Namiestnik Rawenny więzi papieża Marcina, poddajego chłoście i zsyła z woli dworu

w Konstantynopolu na Krym.

: Ortodoksyjny Maksym „Wyznawca” zostaje zesłany na Krym.

655: Arabowie gromią flotę bizantyjską u wybrzeży Azji Mniejszej.

659: Pokój z Arabami pozwala cesarzowi na wojnę ze Słowianami w Macedonii.

około 660: Urodził się Leoncjusz - przyszły cesarz.

663: Wyjazd cesarza do Rzymu, a następnie na Sycylię.

15.09.668: Cesarz zostaje zamordowany przez jednego z dworzan podczas kąpieli na Sycylii.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

19. KONSTANTYN IV -668 - 685

668: Na Sycylii siedemnastoletni cesarz tłumi bunt i karze śmiercią uzurpatora.

668 - 675: Kartagina w ręku Arabów.

671: Konstantyn skazuje na obcięcie nosów swych braci - Herakliusza i Tyberiusza., a swym następcą

mianuje syna, Justyniana.

674: Arabowie blokują wody wokół Konstantynopola.

678: Odstąpienie floty arabskiej kalifa Mussuwiji spod Konstantynopola po dotkliwych stratach

poniesionych w wyniku zastosowania przez Bizantyjczyków „ognia greckiego”.

: Bułgarzy osiedlają się nad dolnym Dunajem.

: Rodzi się Justynian - przyszły cesarz.

680: W Konstantynopolu od listopada do września 681 roku obraduje VI Sobór Powszechny

potępiający monotelitów.

685: Cesarz umiera we wrześniu.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

20. JUSTYNIAN II - 685 - 695

685: Cesarz zawiera z Arabami korzystny pokój, w wyniku którego Cypr, Armenia i kaukaska Iberia

stają się wspólną własnością obu państw.

689: Ujarzmienie Słowian w południowej Macedonii i przesiedlenie części z nich do Azji Mniejszej

jako osadników wojskowych.

691 - 692: Sobór ustala w 102 kanonach przepisy liturgiczne i zasady dyscypliny kościelnej,

co doprowadza do sprzeciwu papieża Sergiusza I.

: Uwięzienie Sergiusza I i sprowadzenie go do Konstantynopola nie dochodzi do skutku wobec

zbrojnego sprzeciwu mieszkańców Rzymu.

692: Cesarz zerwał pokój z Arabami, najechał Armenię i poniósł klęskę pod Sebastopolis - Armenia

przeszła na własność Arabów.

695: Wódz Leoncjusz zostaje przez tłum okrzyknięty cesarzem.

:Bunt ludności Konstantynopola i arystokracji doprowadza do spalenia żywcem mnicha Teodota

i ministra finansów, Stefana .

: Justynian zesłany zostaje na Krym do Chersonu po uprzednim obcięciu nosa.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

21. LEONTIOS - 695 - 698

698: Wódz Jan traci Afrykę. Arabowie burzą Kartaginę.

: Admirał Apsimaros przyjmuje imię Tyberiusza i opanowuje Konstantynopol.

: Leoncjusz z obciętym nosem zostaje zamknięty w jednym z klasztorów.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

22. TYBERIUSZ II -698 - 705

698: Arabowie docierają do Atlantyku.

: Herakliusz, brat cesarza pomyślnie walczy z Arabami w Syrii i Cylicji oraz odzyskuje Cypr.

: Strata Kaukazu i Armenii.

================================ VIII wiek ================================

705: Bułgarzy i Słowianie dowodzeni przez chagana Terbela oraz byłego cesarza Justyniana zjawiają

się pod murami Konstantynopola.

: Ucieczka Tyberiusza i odzyskanie tronu przez Justyniana.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

23. JUSTYNIAN II -705 - 711

705 - 711: Chagan Terbel współrządcą cesarstwa z woli cesarza Justyniana.

: Publiczna egzekucja Tyberiusza II i Leoncjusza.

: Oślepienie patriarchy Kallinikosa.

: Karna ekspedycja przeciwko Rawennie ( oślepienie miejscowego biskupa) za popieranie

papieża Sergiusza w latach 691 - 692.

710: Wizyta papieża Konstantyna w Konstantynopolu wezwanego tam przez cesarza.

: Podboje arabskie w Azji Mniejszej.

: Zajęcie Septum (Ceuta) naprzeciw obecnego Gibraltaru.

: Karna ekspedycja przeciwko mieszkańcom Chersonu - miejscu zesłania Justyniana

w latach 695 - 705 doprowadza do kaźni miejskich notabli.

: Druga ekspedycja przeciwko Chersonowi zniszczona przez burzę morską.

711: Trzecia ekspedycja przeciwko Chersonowi doprowadza do buntu miasta, obwołania cesarzem

zesłanego oficera Bardanesa - Filipikosa, przystąpieniem do buntu floty ekspedycyjnej.

: Flota Bardanesa - Filipikosa wpływa do Konstantynopola.

: Śmierć Justyniana - zabitego przez jednego z oficerów i zabójstwo w kościele jego małoletniego

syna, Tyberiusza.

------------------ Koniec dynastii herakliańskiej -----------------------------

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

24. FILIPIKOS - 711 - 713

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

25.ANASTAZJUSZ II - 713 - 715

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

26. TEODOZJUSZ III - 715 - 717

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

27.LEON III SERAKENOPHORON - 717 - 741

717: Skuteczna obrona Konstantynopola przed Arabami dokonana przy pomocy Bułgarów.

718: Arabowie zmuszeni do defensywy.

726: Edykt przeciwko kultowi obrazów.

730: Zamknięcia uniwersytetu w Konstantynopolu.

: Ruch ikonoklastów.

: Ekloga zapowiadająca opłacanie sędziów z kasy państwa.

: Klęska zadana przez bułgarskiego chana Kruma.

: Popieranie przez cesarza sekty bogomiłów.

731: Papież Grzegorz III zwołał synod biskupów, na którym zagroził ekskomuniką ikonoklastom.

732: Nieudana wyprawa floty na Rawennę w celu jej zdobycia i aresztowania papieża Grzegorza III;

flota zatonęła na Adriatyku.

732: Zwycięstwo Karola Młota pod Poitiers nad Arabami.

740 : Bizantyńczycy odnieśli zwycięstwo nad Arabami w bitwie pod Akroinon. xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

28. KONSTANTYN V KOPRONYMOS - 741 - 775

749: Zaraza w Konstantynopolu.

751: Lombardia zajmuje Rawennę, co jest równoznaczne z końcem panowania bizantyjskiego w Italii.

753: Kolejny dekret przeciwko czcicielom ikon.

756: Prześladowania czcicieli ikon.

765: Cesarz urządza defiladę mnichów, mniszek - czcicieli ikon i prostytutek na stadionie stołecznym,

a tłum zmusza ich do zawierania małżeństw lub skazuje na wygnanie na Rodos.

775: Zamordowanie cesarza.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

29. LEON IV -775 - 780

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

30. KONSTANTYN VI - 780 - 797

781: Persowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

782: Saraceni atakują i pustoszą Paflagonię.

13.09.- 13.10.787: VII Sobór Ekumeniczny rozpoczął obrady w Konstantynopolu, lecz rozpędzony

przez oddziały gwardii wierne poglądom ikonoklastycznym kontynuował obrady

w Nicei w obecności cesarza i patriarchy Tarasiosa.

787: Sobór w Nicei wypowiada się przeciwko kultowi ikon.

790: Cesarzowa - regentka Irena oddaje władzę Konstantynowi.

795: Cesarz rozwodzi się z Marią z Amnium.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

31. IRENA - 797 - 802

797:Cesarzowa-matka, Irena rozkazała oślepić syna, Konstantyna VI i sama sprawowała władzę.

800: Karol Wielki, król Franków koronuje się w rzymskiej bazylice

świętego Piotra na cesarza.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

32. NICEFOR I - 802 - 811

802: Irena zesłana na Lesbos.

811: Śmierć władcy w przegranej bitwie z bułgarskim chaganem Krumem.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

33. STAURAKIOS - 811

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

34. MICHAŁ I RANGABEUSZ - 811 - 813

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

35.LEON V - 813 - 820

813: Leon uznał Karola Wielkiego za cesarza .

: Prześladowanie czcicieli ikon.

617: Bułgarzy nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

815: Urodził się Metody - przyszły apostoł Słowian (zmarł w 884 roku).

820: Cesarz zamordowany nocą przez spiskowców.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

36.MICHAŁ II - 820 - 829

820: Michał poślubia Eufrozynę.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

37.TEOFIL - 829 - 842

832: Palermo wpada w ręce Arabów i staje się stolicą emiratu (do roku 938).

842: Zamieranie ruchu ikonoklastów tępionego zbrojnie.

: Ponowne otwarcie uniwersytetu w Konstantynopolu.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

38.MICHAŁ III BARDAS „METYSTES /PIJAK“ - 842 -867

843: Zwycięstwo zwolenników kultu ikon.

: Natężenie korsarstwa arabskiego na Morzu Śródziemnym.

860: Założenie nowego uniwersytetu w Konstantynopolu.

862: Władca Państwa Wielkomorawskiego, Rościsław prosi cesarza o przysłanie misjonarzy.

863: Cyryl i Metody [Konstantyn ] wyruszają z misją chrystianizacyjną na Morawy. 863 : Michał III odniósł zwycięstwo nad emirem Meliteny. 864: Chrzest Borysa, władcy Bułgarów w obrządku bizantyjskim.

865: Wojska ruskie nieskutecznie oblegają Konstantynopol. 867: Patriarcha Focjusz zerwał więzy Kościoła greckiego (prawosławnego) z Rzymem.

: Cesarz nakazuje ekshumację zwłok Konstantyna Kopronymosa i spalenie ich.

: Zamordowanie cesarza.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

39.BAZYLI I MACEDOŃCZYK - 867 - 886

867 - 879: Ukazuje się encyklopedia „Procheiron Nomos”.

872 :Likwidacja ruchu bogomiłów.

885: Cesarska Złota Bulla nadaje status Świętej Góry pówłwyspowi Athos i zezwala tam mieszkać

jedynie mnichom i pustelnikom.

: W Welehradzie - na węgierskiej Słowaczyźnie umiera bizantyjski apostoł Słowian, Metody.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

40.LEON VI - 886 - 912

893: Synod wypowiada się za przywróceniem kultu obrazów.

901: Wypędzenie Arabów z Krety.

904: Wojska ruskie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

906: Konflikt z patriarchą Konstantynopola Mikołajem Mystikosem, który zakazał władcy wstępu

do kościoła Haga Sophia za nielegalne czwarte małżeństwo z Zoe Korbonopsina.

: Papież udziela dyspensy Leonowi, który zmusza patriarchę do abdykacji.

907: Norman Helgi, władający Kijowem oblega nieskutecznie Konstantynopol.

911: Leon VI wydaje „Księgę Prefekta” - zbiór uprawnień cechów rzemieślniczych

w Konstantynopolu.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

41.ALEKSANDER - 912 - 913

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

42.KONSTANTYN VII Porfirogeneta - 913 - 959

i 43. ROMAN I LEKAPENOS - 920 - 944

: Konstantyn napisał „Księgę ceremonii” określającą zasady ceremonialnego bizantynizmu.

: Konstantyn zmuszony przez możnowładztwo do podzielenia się władzą ze współcesarzem

- Romanem I Lekapenosem.

913: Bułgarzy nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

924: Bułgarzy nieskutecznie oblegają Konstantynopol

941: Kijowski kniaź Igir (Ingwar?) oblega nieskutecznie Konstantynopol.

942: Wizyta Liutpranda, ambasadora króla Italii i historyka Otona Wielkiego w Konstantynopolu.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

44.ROMAN II - 959 - 963

961: Bizancjum odzyskuje Kretę.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

45.NICEFOR II FOKAS - 963 - 969

: Podbój Cylicji i częściowo Syrii.

: Na Athos powstaje pierwszy stały klasztor.

: Kontakty z niemieckim Ottonem I.

966 - 967: Drużyny kijowskiego księcia Światosława przekupionego przez Nicefora 900 kilogramami

złota zdobyły stolicę Bułgarii, Presław.

969: Cesarz zamordowany przez własną żonę - Teofano, wdowę po Romanie II.

: Bizancjum odzyskuje Antiochię w Syrii.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

46.JAN I TZIMISKES - 969 -976

969: Teofano koronę oddała kochankowi - Janowi Tzimiskesowi. Patriarcha Polyeuktes zażądał

od Jana wygnania zabójczyni, co cesarz uczynił.

: Cesarz rozszerzył podboje poprzednika w Syrii.

972: Podstawowy typikon - Karta Praw określa monastyczny ośrodek kultu na górze Athos.

975: Cesarz dokonuje przesiedlenia armeńskich heretyków - paulicjan pod Filipopol (obecnie

- Płowdiw).

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

47.BAZYLI II BUŁGAROBÓJCA - 976 - 1025

989: Triumf nad zbuntowanymi armiami magnatów przy pomocy armii złożonej z Waregów.

przed 1000: Symeon Metafrastes kompiluje Menologion - zbiór żywotów chrześcijańskich świętych.

1014: Klęska Bułgarów pod Serres w Macedonii, po której cesarz nakażał wyłupić oczy 14000

pojmanych wojowników i odesłąć ich carowi Samuelowi.

1017: Triumf nad Bułgarami.

: Walki w Syrii.

1018: Car Bułgarii Jan Władysław poddaje się cesarzowi.

1025: Śmierć Bazylego II.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

48.KONSTANTYN VIII - 1025 - 1028

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

49.ROMAN III ARGYROS - 1028 - 1034

1031: Strateg Prusianos - syn Jana Władysława, byłego władcy Bułgarii został oślepiony

za przygotowanie wraz z Teodorą, siostrą cesarzowej Zoe powstania przeciwko Romanowi

Argyrosowi.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

50.MICHAŁ IV - 1034 - 1041

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

51.MICHAŁ V KALAFATES - 1041 - 1042

1042:Walczący z żoną Teodorą cesarz zostaje w wyniku buntu pospólstwa oślepiony i zdetronizowany.

1043: Michał Kerullarios, patriarcha Konstantynopola wdaje się w spór z namiestnikiem południowej

Italii zamyka kościoły obrządku rzymskiego i pisze obraźliwy list do biskupów katolickich.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

52.ZOE i TEODORA - 1042

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

53.KONSTANTYN IX MONOMACHOS - 1042 - 1055

1045: Reorganizacja uniwersytetu w Konstantynopolu.

: Założenie akademii filozoficznej i wyższej szkoły prawa z rektorem Janem Ksifilinosem.

: Przesłanie korony władcy Węgier.

1054 : Papież Leon IX (Brunon von Egisheim, krewny cesarza niemieckiego) wysłał

do Konstantynopola poselstwo na czele z kardynałem Humbertem de Moyenmoutier z zadaniem

znalezienia dokumentów uzasadniających supremację papieży wśród chrześcijan, którego

prerogatyw nie uznał patriarcha, co z kolei spowodowało obłożenie go przez nich ekskomuniką,

na co kościół bizantyjski odpowiedział zwołaniem synodu, który potępił katolików.

: Konstantyn doprowadza do rozłamu między wschodnim i zachodnim kościołem chrześcijańskim.

: Turcy uzyskują przewagę w Azji Mniejszej.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

54.TEODORA - 1055 - 1056

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

55.MICHAŁ VI -1056 - 1057

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

56. IZAAK KOMNENOS - 1057 - 1059

1057: Początek anarchii politycznej w cesarstwie (do 1081).

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

57.KONSTANTYN X DUKAS - 1059 - 1067

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

58.ROMAN IV DIOGENES - 1068 - 1071

1070: Normanowie podbijający Sycylię wyrzucają Bizantyjczyków z księstwa Bari na Półwyspie

Apenińskim.

1071: Normanowie najeżdżają i zajmują Sycylię.

: Pieczyngowie oblegają Bizancjum.

19.08.1071: Turcy Seldżucy zadają Bizancjum klęskę pod Mantzikertem, biorą do niewoli cesarza

i przejmują kontrolę nad ziemiami Azji Mniejszej.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

59.MICHAŁ VII DUKAS - 1071 - 1078

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

60.NICEFOR III BOTANIATES - 1078 - 1081

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

61. ALEKSY I KOMNENOS - 1081 - 1118

: Próba wprowadzenia monopolu państwowego na handel zbożem.

: Dewaluacja solida.

1078: Bogomili, korzystając ze wsparcia tureckiego wzniecili powstanie, które zostało stłumione.

1082: Sojusz z Wenecją.

1087: Pieczyngowie nieskutecznie oblegają Konstantynopol.

1090: Teodor Beste opracowuje prawo kościelne.

: Oblężenie Konstantynopola prze Pieczyngów.

1096: Pierwsza krucjata doprowadza do straty przez Turków Nicei,

Antiochii, Jerozolimy, Trypolisu, Edessy.

1097: Współcesarz Nicefor Bryennios dowodzi skutecznie obroną Konstantynopola przeciwko

Godfrydowi de Bouillon.

1108: Współcesarz Nicefor Bryennios pośredniczy w zawarciu pokoju między cesarstwem

Boemundem, księciem Antiochii.

1116: Współcesarz Nicefor Bryennios zwycięża sułtana Ikonium.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

62.JAN II KOMNENOS - 1118 - 1143

: Ślub z Ireną, księżniczką węgierską.

1122: Oblężenie Konstantynopola prze Pieczyngów.

: Walka z niemieckim rodem Staufów o panowanie nad Morzem Śródziemnym.

: Przywrócenie zwierzchności nad Palestyną i Syrią.

: Koronacja Aleksego na współcesarza.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

63.MANUEL I KOMNENOS - 1143- 1180

1147: Normanowie najeżdżają greckie posiadłości Bizancjum.

12.03.1171: Aresztowanie w całym państwie Wenecjan i rekwiracja ich majątku.

: Wenecja zajmuje wyspę Chios.

: Układ z Wenecją przewidujący odszkodowanie za zajęty majątek.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

64.ALEKSY II KOMNENOS - 1180 - 1188

1182: Rzeź około 6000 Wenecjan w Konstantynopolu.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

65.ANDRONIK I KOMNENOS - 1183 - 1885

: Uzurpator.

: Zaciągnięcie pożyczki w Wenecji na walkę z prawowitym cesarzem.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

66.IZAAK II ANGELOS - 1185 - 1195

1185: Normanowie plądrują Saloniki.

1186: Wyzwolenie się Bułgarów spod bizantyjskiej zależności ( tzw. „drugie carstwo”).

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

67.ALEKSY III ANGELOS - 1195 - 1203

1202 - 1204: IV krucjata wkracza na tereny cesarstwa - zdobywa i łupi Konstantynopol w 1204.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

68.IZAAK II i ALEKSY IV ANGELOS - 1203 - 1204

1203: Wojska weneckie nieskutecznie oblegają Konstantynopol

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

69.ALEKSY V MURZUFLOS - 1204

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

70.TEODOR I LASKARYS - 1204 - 1222

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

71.JAN III DUKAS WATATZES - 1222 - 1254

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

72.TEODOR II LASKARYS - 1254 - 1258

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

73.JAN IV LASKARYS - 1258 - 1261

1261: Traktat z Genuą i Wenecją zawarty w Nymphaion zapewnia Bizancjum pomoc zbrojną

potrzebną dla odzyskania Konstantynopola z rąk łacinników.

: Sojusz z perskim ilchanem Hulagu przeciwko Turkom Seldżukom.

: Likwidacja Cesarstwa Nicejskiego i odzyskanie Konstantynopola.

: Odzyskanie z rąk krzyżowców ziem w Grecji.

: Nieskuteczne próby porozumienia z Rzymem.

: Mnisi ze świętej góry Atos zmuszeni przejściowo do przyjęcia obrządku rzymskiego.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

74.MICHAŁ VIII PALEOLOG - 1259 - 1282

1259: Klęska Wilhelma de Villehardouin i krzyżowców w dolinie Pelagonii w północnej Grecji

- wstępem do odrodzenia państwa bizantyjskiego.

1272: Sojusz z tatarską Złotą Ordą.

1274: Unia kościoła bizantyńskiego z katolickim.

:Rozbicie przymierza papiesko-francusko-niemiecko-sycylijsko-bułgarsko-serbskiego

wymierzonego przeciwko Bizancjum.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

75.ANDRONIK II PALEOLOG - 1282 - 1328

1304: Wyspa Chios lennem dla kupieckiej rodziny Crispo z Genui.

1307: Katalońscy krzyżowcy nieskutecznie atakują świętą górę Atos.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

76.ANDRONIK III PALEOLOG - 1328 - 1341

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

77.JAN V PALEOLOG - 1341 - 1391

1342: Saloniki stają się niepodległą republiką.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

78.JAN VI KANTAKUZEN - 1347 - 1354

1304: Krzyżowcy tracą Moreę w Macedonii, która staje się niezawisłym księstwem ze stolicą

w Mistrze.

1354: Zdetronizowany cesarz znajduje schronienie w klasztorze w Mistrze.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

79.ANDRONIK IV PALEOLOG - 1376 - 1379

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

80.JAN VIII PALEOLOG 1384 - 1390

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

81.MANUEL II PALEOLOG - 1391 - 1425

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

82.JAN VIII PALEOLOG - (ponownie) 1425 - 1448

1421: Sułtan Murad II atakuje Konstantynopol i Saloniki.

1430: Święta góra Athos poddaje się Turkom po wcześniejszym upadku Salonik.

6.07.1439: We Florencji doszło do unii katolicyzmu i kościoła bizantyjskiego.

1446: Turcy zajmują Ateny.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

83.KONSTANTYN XI PALEOLOG - 1449 - 1453

6.01.1449: Koronacja Konstantyna w Mistrze.

1452: Mehmet bej (późniejszy sułtan Mehmet II) rozpoczyna budowę o 6 mil od Konstantynopola

zamku Rumelihisari.

13.12.1452: Uroczystości połączenia Kościoła Wschodniego z Rzymskim w Konstantynopolu.

26.02.1453: Początek ucieczki obcokrajowców i bogaczy z Konstantynopola.

5.04.1453: Podejście pod Konstantynopol stusześćdziesięciotysięcznej armii tureckiej

pod wodzą sułtana Mehmeda II Fatiha.

7.04.1453: Początek oblężenia Konstantynopola przez Turków.

22.04:1453: Turcy przetaczają okręty po drewnianych walcach do portu w Konstantynopolu i atakują

odciętą od morza flotę bizantyjską przy bezczynności Wenecjan.

29.05.1453: Udany szturm Turków na Konstantynopol i śmierć cesarza w walce stanowią o końcu

Cesarstwa Wschodniorzymskiego - Bizantyjskiego.

1459: Turcy zdobywają bizantyński despotat Morei, lecz nie zdobywają jego stolicy, Mistry.

1460:Demetrios Paleolog poddaje Turkom Mistrę.

: Tomasz Paleolog ucieka z Peloponezu do papieskiego Rzymu.

1461: Turcy zdobywają Cesarstwo Trapezundu.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ALEKSANDER SCHMEMANN

TEOKRACJA PÓŹNEGO BIZANCJUM

 Definitywne zwycięstwo czcicieli ikon, będące zarazem triumfem bizantyńskich kręgów monastycznych, położyło kres ikonoklastycznym dążeniom do całkowitej likwidacji niezależności Kościoła, do podporządkowania go bez reszty własnej perspektywie teokratycznej. Historycy nie zawsze potrafią zrozumieć sens owego zwycięstwa. Adolf von Harnack pisał na przykład: "W walce o ortodoksję Kościół zwyciężył, w walce o wolność - został pokonany." O jaką tu jednak wolność chodzi? Bizantyńscy mnisi walczyli nie o "rozdział Kościoła od państwa", a tym bardziej o klerykalne podporządkowanie państwa Kościołowi; walczyli jedynie w obronie takiej koncepcji teokracji, która z chwilą nawrócenia Konstantyna otworzyła szeroko bramy Kościoła również przed cesarstwem. W przeciwieństwie bowiem do Harnacka i innych historyków, stosujących wobec Bizancjum kategorie ukształtowane później na Zachodzie, trzeba wyraźnie stwierdzić, iż w owej walce zwyciężył właśnie Kościół, a nie imperium. W historii ludzkiej nie ma, rzecz jasna, zwycięstw ostatecznych. Również to zwycięstwo, podobnie jak tamto pierwsze - odniesione za czasów Konstantyna nad pogaństwem - kosztowało Kościół niemało i nie pozbawione było również aspektów negatywnych. Zanim jednak do nich przejdziemy, spróbujmy odsłonić istotę i sens późnobizantyńskiej idei teokracji. Tylko wówczas bowiem otrzymamy niezawodne kryterium dla wyrokowania o sukcesie bądź porażce prawosławnego bizantynizmu. Idea ta najpełniejszy swój wyraz znalazła w Epanagoge, wstępie do kodeksu prawnego ogłoszonego w końcu IX wieku przez cesarza Bazyle-go I Macedończyka (867-886); do schyłku imperium będzie on pełnił rolę swego rodzaju "ustawy zasadniczej" regulującej stosunki między państwem a Kościołem. Porównanie z "symfonią" cesarza Justyniana (527-565) - w brzmieniu szóstej Noweli - obrazuje ewolucję, jaka dokonała się w sferze myśli państwowej. Epanagoge także wychodzi od stwierdzenia paralelności urzędów cesarza i patriarchy - "najważniejszych i najpotrzebniejszych składników państwa", określając dalej powinności każdego z nich. Zadaniem cesarza jest zapewnienie bezpieczeństwa i pomyślnego rozwoju obywateli przez dobre sprawowanie władzy, troska o powrót do zdrowia schorzałych członków organizmu oraz pomnażanie jego życiowych mocy przez sprawiedliwe i mądre działanie. Celem patriarchy jest to przede wszystkim, by ludzi powierzonych mu przez Boga zachowywać w pobożności i w czystości życia; (...) winien on także, wedle możności, innowierców przyprowadzać do ortodoksji i jedności Kościoła (...) a ponadto pogan skłaniać do przyjęcia wiary, porażając ich blaskiem, chwałą i doskonałością swego posługiwania (...) Cesarz winien czynić dobro, dlatego też zwie się go dobroczyńcą (...) Celem patriarchy jest zbawienie powierzonych mu dusz; winien żyć dla Chrystusa, a dać się ukrzyżować dla świata (...) Cesarz winien wybijać się w prawowierności i w pobożności (...) w znajomości dogmatu o Trójcy Świętej i prawdy o zbawieniu przez Wcielenie Pana naszego Jezusa Chrystusa (...) Patriarcha zaś ma być biegły w wiedzy i w taki sam sposób, bez żadnej różnicy, traktować prostaczków i możnych (...) a w kwestiach prawdy i w obronie dogmatów występować bez bojaźni przed obliczem cesarza (...) Jedynie patriarcha może objaśniać starożytne kanony, wypowiedzi Świętych Ojców i orzeczenia Świętych Soborów (...) Cesarz natomiast winien wspierać swą potęgą najsamprzód to wszystko, co zostało zawarte w Piśmie świętym, dalej wszystkie dogmaty ustanowione przez Siedem Soborów Powszechnych, a wreszcie niektóre z praw rzymskich... Profesor Georgij Wernadskij i wielu innych uczonych dostrzega w Epanagoge całkowite i ostateczne zespolenie Kościoła i cesarstwa w jeden "organizm kościelno-państwowy", słowem - uwieńczenie procesu zapoczątkowanego przez cesarza Justyniana. Interpretacje tego rodzaju nie wykraczają jednak zwykle poza proste stwierdzenie faktu, podczas gdy w istocie Epanagoge mówi nie tylko o zespoleniu Kościoła i państwa, ale podejmuje również próbę przezwyciężenia niedostatków Justyniańskiej "symfonii". To prawda, że w znacznej mierze proces zespolenia już się dokonał; wszyscy członkowie Kościoła stali się równocześnie poddanymi imperium, "granice" Kościoła i cesarstwa nałożyły się wzajemnie. Czy oznacza to jednak, że powstał w ten sposób jeden "organizm" zwieńczony "dumwiratem" cesarza i patriarchy? Przede wszystkim nie wolno zapominać, że Epanagoge jest kodeksem prawa państwowego i dotyczy państwa, nie zaś Kościoła. To przecież państwo - ponieważ jest państwem chrześcijańskim - jest organicznie związane z Kościołem i ten właśnie związek urzeczywistnia się w "dumwiracie" cesarza i patriarchy. Jego sens polega na tym, że patriarcha zyskuje, prócz przysługującego mu kanonicznie miejsca w Kościele, szczególną pozycję w strukturze państwowej; paralelną w stosunku do pozycji cesarza. Staje się jak gdyby przedstawicielem Kościoła w państwie, czuwającym nad jego prawosławiem, nad jego wiernością chrześcijaństwu, gwarantem "ortodoksyjności" cesarstwa. Dlatego wyłącznie on posiada prawo nauczania i objaśniania nauki Kościoła; jemu też samo państwo porucza obronę prawosławia wobec cesarza. Od władcy natomiast Epanagoge wymaga jedynie wierności prawosławiu - nauce o Trójcy Świętej i o Chrystusie. Należy z całą mocą podkreślić, że w bizantyńskiej "wizji" ogniwem wiążącym Kościół i państwo jest nie kontrakt prawny rozgraniczający sfery ich działalności, lecz prawosławie: wiara lub doktryna Kościoła, którą cesarstwo przyjmuje za swoją wiarę. "­ródłem" doktryny, jej depozytariuszem i komentatorem jest Kościół, nie zaś cesarstwo. Uświęcone przez prawosławie imperium nie jest już, co oczywiste, czymś obojętnym dla Kościoła, zaś jego szczególne, religijne posłannictwo odzwierciedla się poprzez pozycję, jaką z kolei cesarz zajmuje w Kościele. Jej symbolicznym odbiciem jest obrzęd koronacji (chrisma), który poczynając od IX wieku może być traktowany jako swego rodzaju liturgiczny wyraz bizantyńskiej teokracji. Istotnym elementem jest tu wyznanie wiary składane przez władcę i przysięga zachowania jej w całości; władza cesarska nie tylko ostatecznie przestaje być jedynym "odbiciem" władzy boskiej w świecie, ale sama zostaje teraz podporządkowana Prawdzie, której depozytariuszem jest Kościół. Idąc dalej, najprawdopodobóniej również od IX stulecia zasadniczym i konstytutywnym elementem koronacji cesarskiej staje się rytuał pomazania. Owo ofiarowanie cesarzowi przez Kościół szczególnej "charyzmy" koniecznej dla władania imperium, nie znamionowało bynajmniej procesu "upaństwowienia" Kościoła, a przeciwnie - choćby tylko "symboliczną" - "eklezjalizację" cesarstwa. Cesarz pochylał głowę, a patriarcha nakładał mu koronę wypowiadając słowa: "W imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego", na co lud odpowiadał: "Święty, Święty, Święty. Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój..." Wspomina się często o wyjątkowym miejscu bizantyńskiego cesarza w liturgicznej obrzędowości, co ma jakoby świadczyć o jego sakralnej czy wręcz kapłańskiej funkcji w Kościele. Tymczasem, jak wykazał rosyjski bizantynolog D.F. Bielajew, uczestnictwo to było w istocie marginalne i pozbawione jakiegokolwiek wymiaru sakramentalnego. Imperator kroczył na czele procesji Wielkiego Wejścia (podobnie jak dzisiaj robi to chłopiec niosący świecę), miał również prawo (przysługujące niekiedy wszystkim świeckim) wchodzić do prezbiterium, by złożyć na stole ofiarnym (żertwienniku) swą ofiarę. Sankcjonujący to prawo 69 kanon Soboru in Trullo wspomina, co prawda, o uprzywilejowaniu cesarza w tym względzie, ale jednocześnie podkreśla przynależność władcy do społeczności wiernych. Teokracji bizantyńskiej nie sposób zatem utożsamiać ani z "cezaropapizmem" (podporządkowaniem Kościoła państwu), ani też z "papocezaryzmem" (podporządkowaniem państwa Kościołowi), choć obie te tendencje pojawiały się nierzadko w dziejach wschodniego chrześcijaństwa. Jeżeli cesarstwo otrzymuje wiarę od Kościoła i zostaje przez nią uświęcone, to Kościół z kolei, nie tracąc swej mistycznej i sakramentalnej "niezależności", wkracza w domenę cesarstwa, powierza mu swoje bezpieczeństwo, obronę, a nawet urządzenie swego ziemskiego, doczesnego bytu. W tym znaczeniu prawdą jest, że Kościół i cesarstwo tworzą odtąd jedną całość ("bez pomieszania i bez rozdzielenia"). Dokonuje się to jednak już nie na skutek "pomieszania pojęć", przezwyciężonego wraz z ikonoklazmem, a przeciwnie - jest wynikiem "maksymalizmu" Kościoła, który pragnie być dla świata "ikoną Chrystusa", nie partycypując jednak w sprawowaniu ziemskiej władzy, w organizowaniu ludzkiej doczesności. O przezwyciężeniu przez Bizancjum miazmatów pogańskiej teokracji świadczy dobitnie przełom, jaki dokonał się po ikonoklazmie w oficjalnej ikonografii "cesarskiej", znakomicie uchwycony przez André Grabara w książce L`empereur dans l`art byzantin. Do VIII stulecia w przedstawieniach imperatora pojawiają się je szcze formy starożytnego "kultu cesarskiego". Jest to wciąż ten sam co w ikonografii pogańskiej imperator triumfujący i wszechwładny, nieograniczony w swej potędze, będący personifikacją zwycięstwa. W epoce Konstantyna zastąpiono jedynie pogańskie atrybuty owego triumfalizmu atrybutami chrześcijańskimi. Cesarstwo zwycięża teraz co prawda "pod znakiem Krzyża", tak samo zresztą jak wcześniej zwyciężało pod innymi znakami, ale w swej państwowej "samoświadomości" nie doświadczyło jeszcze zwycięstwa Krzyża nad sobą samym, czego dowodzą "triumfalistyczne" motywy nasilające się zwłaszcza w oficjalnej symbolice cesarzy-ikonoklastów. Lecz oto wraz z Triumfem Prawosławia następuje istotny przełom. "Przeważająca większość cesarskich wizerunków tego okresu - pisze Grabar - należy do typu ikonograficznego cesarz przed obliczem Chrystusa, typu niezmiernie rzadkiego i wyjątkowego w okresie przedikonoklastycznym. Cykl triumfalny zostaje zastąpiony cyklem sławiącym przede wszystkim pobożność cesarza, nie zaś jego zwycięstwa." Nie jest to już przedstawienie nieograniczonego władcy imperium, lecz ikona bizantyńskiej teokracji. Triumf Prawosławia nie był zatem prostym powrotem do Justyniańskiej "symfonii", ale jej wewnętrznym przeobrażeniem. Cesarstwo było i pozostało "święte" - o ile jednak przedtem źródłem owej świętości było starożytne, absolutne rozumienie państwa jako ziemskiego odbicia "porządku boskiego", teraz staje się nim idea cesarstwa jako "Chrystusowego sługi". Znajduje ona odzwierciedlenie w cyklu istniejących do dzisiaj "świąt królewskich", takich jak Podniesienie Krzyża, Pokrow (Opieka) Matki Bożej, Pochwała Bogarodzicy, w procesji z Krzyżem po cesarskim pałacu, w modlitwach "Zbaw, Panie..." i "Z własnej woli ukrzyżowany..." czy we fragmencie modlitwy eucharystycznej Bazylego Wielkiego: "Wspomnij, Panie, najpobożniejszego i najwierniejszego imperatora naszego, któremu dałeś królowanie na ziemi. Orężem prawdy, orężem łaski ukoronuj go, ochroń jego głowę w dniu bitwy, umocnij jego ramię, podnieś jego prawicę, umocnij jego królestwo, poddaj mu wszystkie ludy pogańskie, które lubują się w wojnach, obdarz go pomocą i niezmiennym pokojem, włóż w jego serce troskę o Twój Kościół i cały Twój lud, abyśmy mogli w pokoju prowadzić spokojne i bezpieczne życie, we wszelkiej pobożności i czystości"; dalej, w duchu bizantyńskiej armii, która staje się teraz "wojskiem Chrystusowym" strzegącym "domu Pańskiego" - Kościoła, wreszcie w dworskim ceremoniale, bez reszty ukierunkowanym na wyrażanie chrześcijańskiej misji cesarstwa. Chrystus jako Pantokrator, Wszechwładca, Pan, przed Nim zaś, na kolanach, z pochyloną głową i uniesionymi rękami - bizantyński cesarz: oto nowy rys w wizerunku imperium, wyraz jego samoświadomości w ostatnim okresie historii. Nie była to przy tym wyłącznie "ideologia", oficjalna doktryna; jest bowiem faktem niepodważalnym, że wycisnęła ona wyraziste piętno również w psychologii, w życiu codziennym, w religijnej atmosferze, którą żyło i którą oddychało bizantyńskie społeczeństwo. Faktem jest, że owemu "prawosławnemu życiu" towarzyszyło tak wiele grzeszności i zakłamania, że współczesny człowiek skłonny jest widzieć w nim jedną wielką hipokryzję, niezdrową atmosferę powierzchownej religijności i ceremonializmu. Zapomina się jednak wówczas o ogromnych obszarach dobra, które zaistniały w bizantyńskiej rzeczywistości właśnie dzięki prawosławiu, i to w epoce, w której świat wciąż jeszcze zaczynał dopiero odkrywać "rewolucyjne" przesłanie Ewangelii w życiu państwowym i społecznym. Ideały miłosierdzia, ubóstwa, dobroczynności zostały utrwalone w bizantyńskich kronikach w nieporównanie mniejszym stopniu niż spektakularne skandale, dlatego też są najczęściej ignorowane przez historyków. A można przecież mówić o swoistym "humanizmie bizantyńskim", związanym niewątpliwie ze świadomością nieustannej obecności Chrystusa w świecie - jako Króla, Zbawiciela, Nauczyciela, Sędziego... Nie należy tu jednak, rzecz jasna, popadać w przesadny triumfalizm. Im bowiem wspanialsza i piękniejsza jest teoria, tym gorzej prezentują się na jej tle wszelkie jej deformacje i wynaturzenia w praktyce. Jest jednak faktem, iż żaden władca nie ośmieli się już "wmuszać" Kościołowi herezji, jak to wcześniej czynili cesarze od Konstantyna po Teofila, a głos Kościoła będzie brzmiał donośniej niż dotąd. Zarówno państwo w Kościele, jak i Kościół w państwie zyskują teraz nową i bardziej znaczącą pozycję. Tacy patriarchowie jak Focjusz, Mikołaj Mistyk czy Jan Kalekas nie ograniczali się wyłącznie do działalności stricte kościelnej, lecz aktywnie uczestniczyli również w rozstrzyganiu istotnych spraw państwowych, kwestii dynastycznych czy nawet wojskowych. Niezabliźnioną raną w życiu Kościoła pozostawała jednak bezgraniczna samowola władzy państwowej i, co po stokroć gorsze, całkowite niemal przeniknięcie duchem owej samowoli kościelnej hierarchii. Doktryna alienuje się jak gdyby i przeobraża w nietykalny, strzeżony przez anatemy przybytek - "święte świętych", a Kościół, podporządkowawszy jej imperium - całkowicie traci wyczucie granic cesarskiej władzy; basileus jako uosobienie "prawosławia" może czynić w nim wszystko, co zechce. Przykładów takiej samowoli i kapitulacji Kościoła wobec niej jest niestety zbyt wiele, by można je było tu wyszczególniać. Ich tragiczna seria rozpoczyna się niemal nazajutrz po Triumfie Prawosławia słynną sprawą patriarchów Focjusza i Ignacego, która może stanowić "przypadek modelowy" dla wszystkich późniejszych "kryzysów" tego rodzaju. Obaj dwukrotnie zasiadali na patriarszym tronie i obaj zostali z niego usunięci na polecenie cesarza. Każdy z nich na swój sposób wyrażał sprzeciw, na samowolę władzy odpowiadał "biernym oporem", obaj odznaczyli się męstwem jako obrońcy istotnych wartości prawosławia. Nie cała też hierarchia kościelna ulegała naciskom, wielu wolało wygnanie niż kapitulację. A mimo to Kościół jako całość przyjął to doświadczenie niemalże jak swą powinność. Ani jeden głos nie podniósł się w obronie prawa do wolności, jak gdyby wszyscy zatracili świadomość zasadniczej "innorodności" Kościoła wobec państwa, w imię której jeszcze sto lat temu przelano morze krwi... Wspomnieliśmy już o wyjątkowym znaczeniu, jakie zyskał w Kościele Wschodnim u schyłku VII wieku patriarcha Konstantynopola. W dziejach Kościoła bizantyńskiego na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż wraz z upływem stuleci patriarchowie Konstantynopola pozostawiają w historii ślad coraz niklejszy, aż wreszcie sprowadza się on do zwykłego wyliczenia ich imion. W tej globalnej charakterystyce zdarzają się, rzecz jasna, wyjątki. Nie zmienia to jednak ogólnego obrazu; wystarczy bowiem porównać ze sobą na przykład wiek X - epokę dynastii macedońskiej, z wiekiem XII - epoką Komnenów. Po wybitnych patriarchach okresu ikonoklazmu, takich jak German, Tarazjusz, Nicefor, Metodiusz, przychodzą nie mniej znamienici - Ignacy, Focjusz, Mikołaj Mistyk (który odniósł zwycięstwo nad cesarzem Lwem VI w kwestii jego czwartego małżeństwa), Polyeuktos. Jeszcze w XI wieku pojawiają się tacy "książęta Kościoła" jak Michał Cerulariusz. Rzecz jasna, również wówczas nie wszyscy patriarchowie zaliczali się do tak pierwszorzędnych indywidualności. Można by tu przywołać, z jednej strony, łagodną postać Antoniego Kauleasa, z drugiej zaś - skandalicznego patriarchę Stefana (brata cesarza Lwa VI, osadzonego na tronie patriarszym w wieku 19 lat) czy choćby Teofilakta, syna cesarza Romana Lekapenosa, przez 33 lata okrywającego hańbą bizantyński Kościół z powodu nieprzyzwoitego życia. Po roku 1081, kiedy to na tronie cesarskim zasiadł Aleksy Komnen, patriarchowie jak gdyby "znikają ze sceny". W ówczesnych kronikach bizantyńskich spotykamy jedynie lakoniczne wzmianki, pozwalające co najwyżej na poznanie ich imion, głównych zasług, dat intronizacji i śmierci. Można by nakreślić swego rodzaju krzywą obrazującą zanikające coraz bardziej znaczenie urzędu patriarchy, przy równoczesnym wzroście znaczenia władzy cesarskiej. I nie było to bynajmniej dziełem przypadku. Proces ów świadczy o tym, iż szala na wadze wymarzonej "symfonii" przechyla się wyraźnie na korzyść władzy cesarskiej. Trzeba też wyraźnie podkreślić, że stanu tego nie sposób tłumaczyć wyłącznie presją państwa, jego przewagą fizyczną, jak to miało miejsce w początkach "unii" konstantyńskiej. Był to bowiem rezultat wewnętrznej, organicznej słabości samych przedstawicieli Kościoła, ich ambiwalentnej pozycji, która czyniła ich nie tylko ofiarami, ale również winnymi ich własnego losu. Szczytny, święty nawet ideał "symfonii" stworzony przez Bizancjum, marzenie o świętej teokracji, pragnienie przeniknięcia Chrystusowym światłem grzesznej tkanki historii - wszystko to mogłoby usprawiedliwiać związek Kościoła z państwem; tym niemniej, urzeczywistnienie owego ideału wymaga precyzyjnego, ale jednocześnie bardzo wyraźnego odróżnienia Kościoła od świata. Kościół może bowiem do końca wypełnić swą misję przeobrażania świata tylko wówczas, jeśli sam siebie konsekwentnie postrzega jako "królestwo nie z tego świata". Tragedia Kościoła bizantyńskiego polegała właśnie na tym, że stał się on Kościołem wyłącznie bizantyńskim, że utożsamił się z imperium nie tyle "administracyjnie", ile przede wszystkim psychologicznie - we własnej samoświadomości. Cesarstwo stało się dla niego absolutną i najwyższą wartością - niekwestionowalną, samoistną, nienaruszalną. Hierarchowie bizantyńscy (podobnie jak później rosyjscy) nie byli już po prostu w stanie wyzwolić się z postrzegania rzeczywistości w kategoriach świętego imperium i zweryfikować ich wartość w świetle życiodajnej wolności Ewangelii. Wszystko stało się święte i przez swą świętość usprawiedliwione. Na grzechy i zło należy przymknąć oczy - to przecież rezultat "ludzkiej słabości". Pozostaje wszakże jeszcze opalizujący złotem całun sakralnej symboliki, przeobrażający życie w świętą celebrację, usypiający sumienie. Maksymalizm teorii w sposób tragiczny prowadzi do minimalizacji moralności. Na łożu śmierci wszystkie grzechy cesarza spowije czarna szata mnicha, wyrzut sumienia znajdzie ukojenie w rytualnej formule pokutnej, w liturgicznej spowiedzi, w pokłonach i padaniu na kolana; wszystko, nawet wyznanie win i akt skruchy, posiada swój "rytuał"; w utkanej ze złota opończy spowijającej skostniały w ceremonializmie chrześcijański świat nie ma już miejsca dla najprostszych, nieprzekupnych, trzeźwych sądów najprostszej w świecie Księgi... "Gdzie jest twój skarb, tam będzie i serce twoje" (Mt 6, 21). Prawdziwa tragedia bizantyńskiego Kościoła nie była owocem samowoli cesarzy, grzechów i upadków - polegała przede wszystkim na tym, że najdroższym "skarbem", który bez reszty wypełnił jego serce i podporządkował sobie wszystko inne - stało się samo imperium. To nie przemoc zwyciężyła Kościół, lecz pokusa "ciała i krwi", która ziemskim marzeniem, ziemską miłością zauroczyła jego świadomość.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

vae..........................vae...................vae,,,,,,,,,,,et...........finis...................vae,,,,,,,,,,,et...........finis vae..........................vae...................vae,,,,,,,,,,,et...........finis e........vae victis.........vae..........................vae...................vae,,,,,,,,,,,et...........finis vafinis vae..........................vae...................vae,,,,,,,,,,,

LEKTURA:

Arnott Peter - Bizantyjczycy i ich świat. PWWN. Warszawa 1979

Evert - Kappertowa Halina - Historie Konstantynopolitańskie. Wydawnictwo Łódzkie. 1964

Davies Norman - Europa. Wydawnictwo ZNAK. Kraków 1999

Haussig Hans Wilhelm. - „Historia kultury bizantyńskiej” - PIW. Warszawa 1980

Herrmann Paul - Siódma minęła, ósma przemija . PIW. Warszawa 1974

Krawczuk Aleksander - Poczet cesarzy bizantyjskich.

18

2

---