Wielka Brytania	USA	Francja	Niemcy	Włochy	Szwajcaria
Konstytucja oraz inne akty prawne	UK nie posiada pisanej konstytucji w sensie formalnym, posiada zaś w sensie materialnym. Wszelkie zasady ustrojowe są spisane w aktach konstytucyjnych. Podstawowy zrąb tych reguł stanowią tzw. Konwenanse konstytucyjne (pewne zasady, które wykształciły się w drodze zwyczajowej). Nie są jednak uważane za reguły sensu stricto. Dopełniającymi fragmentarycznie konwenanse konstytucyjne ustawy ustrojowe regulują sprawy związane z np. zakresu kompetencji parlamentu etc. Ustawy te nie cieszą się jednak szczególną mocą prawną. W UK istnieje również prawo powszechne (common law). Są one na ogół uwidaczniane w wyrokach sądów powołanych do orzekania na podstawie tego prawa.	Konstytucja USA jest pierwszą konstytucją na świecie i została uchwalona 17 września 1787r. Została ona uzupełniona o 27 poprawek, znajdujących się na samym końcu. Została opracowana m.in. przez: Jeffersona, Madisona oraz Hamiltona. Nie podpisał jest Jerry Mandering.	Pierwszym źródłem prawa konstytucyjnego jest Konstytucja, która została zatwierdzona w referendum w 1958 roku. Nie jest jednak ona jedynym źródłem prawa konstytucyjnego. Istnieje tzw. BLOK KONSTYTUCYJNY, na który składają się : Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1787 r., Wstęp do poprzedniej Konstytucji Francuskiej z 1946 r., Zasady podstawowe uznane przez ustawy republiki, cele działalności państwa o randzie konstytucyjnej oraz Karta Środowiska z 2004 r.	Przepisy o randzie konstytucyjnej zawarte są w Ustawie Zasadniczej, która została uchwalona w 1949 roku podczas podziału Niemiec na 4 strefy okupacyjne. Ustawę zasadniczą ustanowiło specjalne ciało tzw. Rada Parlamentarna (kraje strefy radzieckiej nie brały udziału w wyłonieniu rady). Ratyfikacji UZ odmówiła jedynie Bawaria.	Aktualna konstytucja Włoch uchwalona została 22 grudnia 1947 roku, a weszła w życie 1 stycznia 1948 roku. Jest jednym z najobszerniejszych aktów konstytucyjnych, liczy około 150 artykułów. Konstytucja uznaje republikańską formę rządów za niezmienną. Tekst konstytucji rozpoczynają Zasady Podstawowe, podające ogólną charakterystykę ustroju. Część I dotyczy Praw i obowiązków Obywateli, część II ustroju republiki.	Aktualna konstytucja Szwajcarii zaczęła obowiązywać w 2000 r. Prócz tego na jej terenie obowiązuje 26 konstytucji kantonalnych. Konstytucja składa się z 6 tytułów, z czego 5 z nich podzielonych jest na rozdziały (w sumie 14), a 4 rozdziały zawierają dalszy podział na oddziały ( w sumie 19) Konstytucja nie jest jednym źródłem dla charakterystyki ustrojowej. Uzupełniają ją w tym względzie liczne ustawy (wyborcza, o prawie wykonywania referendum, o organizacji sądownictwa federalnego, o organizacji rządu etc). W Szwajcarii jednak nie występuje formalna kategoria ustaw konstytucyjnych i organicznych !
Najważniejsze zasady ustrojowe	- zasada rządów prawa, która jest przeciwieństwem rządów arbitralnych. Regułą w tym przypadku jest dostosowywanie prawa stanowionego do prawa powszechnego. W obliczu prawa wszyscy są równi: Korona, obywatele, prywatni przedsiębiorcy etc. - zasada podziału władzy - istnieje trójpodział władzy, nie ma natomiast odrębności funkcjonalnej oraz personalnej. W związku z brakiem separacji funkcji, nie ma hamowania się władz, a pozytywnie oddziałują na siebie. - zasada zwierzchnictwa parlamentu. Jednym z konwenansów jest, że ministrowie, a także premier muszą być powoływani z grona członków parlamentu. Konstrukcja mandatu wolnego. Referenda jedynie konsultacyjne.	- zasada suwerenności ludu - lud jest źródłem wszelkiej władzy publicznej. Deklaracja Niepodległości znalazła swoje odzwierciedlenie w konstytucji. Suwerenność federacji oraz suwerenność całego Narodu. - zasada federalizmu - USA tworzy obecnie 50 stanów plus Dystrykt Kolumbia. Każdy stan posiada odrębne konstytucje i oparte na nich ustawodawstwo, własne legislatury stanowe, gubernatorzy wybierani w głosowaniu powszechnym, własne sądownictwo etc. Stany - republikańska forma rządów. Ani jeden stan nie może mieć ustroju monarchicznego czy formę rządów oligarchicznych. Pionowy podział kompetencji publicznych. Istnienie uprawień delegowanych - do stanów należy to, co nie mieści się w tych uprawieniach, bądź nie są wyłączone na mocy tzw. Kompetencji zarezerwowanej (dla federacji). Znamienne jest to, że Sąd Najwyższy dokonuje interpretacji Konstytucji. Ważne jest również to, że prawo federalne przełamuje prawo stanowe. Federalizm dualistyczny z wolna zastępowany jest przez federalizm kooperatywny. Zasada podziału władzy - zasada ta jest przeprowadzona na płaszczyźnie organizacyjnej oraz personalnej. Istnieje Legislatywa, Egzekutywa i Judykatywa. Pierwsza oraz szef grupy drugiej pochodzą z wyborów powszechnych. Oddzielenie personalne: żaden piastun jednej władzy nie może być piastunem funkcji drugiej itp.	- zasada suwerenności narodu - dopuszczenie zarówno przedstawicielskiej, jak i bezpośredniej formy realizacji władzy przez Naród. Reszta to raczej standard.	- zasada suwerenności ludu - wszelka władza pochodzi od ludu, ale do niego nie należy. To przekłada się na reprezentację oraz brak np. referendum (no cóż, Niemcy w końcu pozwolili Hitlerowi dojść do władzy). - zasada państwa socjalnego, - zasada federalizmu - niezmieniana. RFN składa się obecnie z 16 landów (ale ich liczba może się zwiększyć bądź zmniejszyć - byleby były). Ich konstytucje muszą być zgodne z UZ. Występuje domniemanie kompetencji krajów w zakresie ustawodawstwa, istnieje jednakże tzw. Ustawodawstwo wyłączne federacji. Jednakże reszta nie przypada automatycznie ustawodawstwu krajowemu - istnieje ustawodawstwo konkurencyjne. Działalność administracyjna krajów: wykonywanie `swoich ustaw'. Wykonywanie ustaw federalnych przez władze administracyjne krajów: poprzez wyk. Ustaw jako `sprawy własnej' bądź `zleconej'. W zakresie sądownictwa powszechnego, administracyjnego, finansowego, pracy i spraw socjalnych, sądy krajowe stosują zarówno ustawy federalne, jak i ustawy krajowe. Sądy krajowe stanowią I i II instancję, a sądy federalne są najwyższą instancją, nazywane są Trybunałami bądź Izbami. Istnieje również interwencja i przymus federalny (stosuje go Rząd Federalny za zgodą Rady Federalnej). Istnienie federalizmu kooperatywnego i federalizmu funkcjonalnego. - zasada podziału władzy,	- Państwo socjalne - rozwinięte prawo zasiłkowe, ubezpieczeń, ochrona zdrowia, prawo do edukacji, etc. - Konstytucja nie wspomina o trójpodziale władzy - brakuje szczegółowych określeń co do kompetencji władzy, co jest naturalne przy określaniu jej trójpodziale. - zasada suwerenności ludu,	- nie ma klasycznego trójpodziału władzy (nie ma skonkretyzowania tej materii w konstytucji), - prawo federacyjne, - państwo prawa i państwo socjalne,
Ustrój	Monarchia parlamentarna o ustroju parlamentarno-gabinetowym. Rola monarchy - reprezentatywna, suwerenność Narodu wykonuje funkcję ustrojodawczą. UK jest unią realną: Porozumienie Anglii ze Szkocją w 1707 roku, a później Wielkiej Brytanii i Irlandii w 1800 roku. Powstało wtedy Zjednoczone Królestwo W.B. i Irlandii. Ustawą z 1922 ograniczono terytorium i przyjęto nazwę, która jest do dnia dzisiejszego. Podstawowym organem zarządu lokalnego jest rada (miasta, hrabstwa, parafii).	USA jest państwem federacyjnym. Występuje tutaj federalizm zarówno dualistyczny, jak i merytoryczny. Zasady suwerenności Ludu i uznania podst. Praw jednostki kształtują zasady organizacyjne tj.: zasada federalizmu i trójpodziału władzy. Nastąpiła separacja władz. System hamowania się władz, jak również koncentracja funkcji władzy wykonawczej w rękach prezydenta sprawiła, że ostatecznie modelem ustrojowym jest tzw. Model prezydencki.	Ustrój Francji różni się od wszystkich innych ustrojów. Od prezydenckiego : Zwiększeniem uprawnień głowy państwa(możliwość zarządzania referendum, czy rozwiązywania Zgromadzenia Narodowego), ale tez ich redukcje (prezydent dzieli kompetencje z premierem i radą ministrów). Od parlamentarnego: Wyłączenie wielu aktów prezydenta spod wymogu kontrasygnaty, stworzenie możliwości działania rządu bez parlamentarnej inwestytury. System arbitrażu prezydenckiego - głowa państwa pochodzi z wyborów powszechnych, wybierana jest na długie kadencje. Prezydent ma wpływ zarówno na parlament jak i na rząd, a w sytuacjach zagrożenia może on przejąć pełnię władzy, jednak dzierży w dłoni władzę rządowo - wykonawczą. We Francji panuje model semi-prezydencki, ale nazywany jest on częściej zracjonalizowanym systemem parlamentarno-gabinetowym.	Trójpodział władzy - współdziałanie organów, co czasami prowadzi do zlewania się funkcji. W RFN jest system kanclerski [Czynnik rządzący państwem czerpie legitymację do sprawowania rządów z zaufania parlamentarnego - tym czynnikiem jest Kanclerz Federalny (który jest osobnym organem państwa, a jego kompetencje są zwierzchnie i kierownicze w stosunku do pozostałych członków rządu federalnego]. Egzekutywa trialistyczna - głowa państwa: kanclerz: rząd.	Włochy to państwo republikańskie, demokratyczne i oparte na pracy. System parlamentarno -gabinetowy: Parlament wybiera głowę państwa, która mianuje rząd. Do podjęcia swej działalności rząd potrzebuje parlamentarnej inwestytury. Prezydent nie kieruje rządem, ale ponosi przed parlamentem odpowiedzialność. Istnieje bikameralizm symetryczny! Regionalizm - państwo podzielone jest na 20 regionów (w tym 5 specjalnych). - Republika : Niezmienność formy ustrojowej. Odbyło się referendum na podstawie którego pozbawiono członków dawnej dynastii praw wyborczych, zakaz piastowania przez nich funkcji publicznych, konfiskaty majątku, a wobec samego byłego panującego i jego męskich potomków - zakaz wstępu na terytorium Włoch. (zostało to zniesione dopiero w 2002 r.) - Demokratyzm : Przyjęcie zasady suwerenności ludu i szerokich wolności politycznych obywateli, uznanie roli partii politycznych, uczynienie z organu pochodzącego z wyborów powszechnych pierwszego organu w porządku ustrojowym, demokracja bezpośrednia (referendum, inicjatywa ludowa), decentralizacja władzy (autonomia regionalna).	Szwajcaria NIE JEST konfederacją, jest państwem federacyjnym. Jej części składowe to kantony, posiadające charakter organizmów państwowych. Zgromadzenie Federalne jest uznane jako `władza najwyższa'. Brak jednoznacznej deklaracji odnośnie trójpodziału władzy, ale wiele za tym przemawia : (KONSTYTUCJA STATUUJE TRÓJPODZIAŁ WŁADZY, ALE ODRZUCA ZASADĘ RÓWNOWAGI WŁADZ): - Wyłączność sprawowania mandatu przez jedną osobę - Rada federalna to najwyzsza władza rządząca i wykonawcza - Trybunał federalny - najwyższa włądza sądownicza - Każdy z organów ma swoje kompetencje. Parlament szwajcarski (Zgromadzenie Federalne) NIE jest określany jako władza ustawodawcza, lecz jako organ sprawujący „władzę najwyższą” (MODEL RZĄDÓW ZGROMADZENIA):  funkcja ustawodawcza (może jednak ingerować w realizację innych funkcji) żaden z czynnikow pozaparlamentarnych nie może rozwiązać jego izb przed upływem kadencji,  żaden nie może zwoływać go na sesje,  żaden nie może otwierać i zamyka lub odraczać sesji parlamentarnych,  każda z izb sama rozstrzyga o ważności wyborów swoich deputowanych (bez kontroli sądowej)  nie ma organów do określania konstytucyjności ustaw  konflikty kompetencyjne rozstrzygane są przez parlament.  Tylko parlament może wybierać członków rządu  Parlament nie może egzekwować odpowiedzialności politycznej rządu ( nie może mu cofnąć zaufania, odwołać rządu). KONSTYTUCJA STATUUJE TRÓJPODZIAŁ WŁADZY, ALE ODRZUCA ZASADĘ RÓWNOWAGI WŁADZ (czyli : istnieją trzy klasyczne podziały kompetencyjne dla Rady Federalnej i Trybunału Federalnego, ale Parlament, oprócz swojego zadania ma możliwość wykonywania działań w zakresie dwóch pozostałych organów).
Parlament	Parlament składa się z Izby Gmin, Izby Lordów oraz monarchy. Izba Gmin wywodzi się z wyborów powszechnych. Obecnie liczy 659 deputowanych (Anglia: 529, Szkocja: 72, Walia: 40, Pn. Irlandia: 18). Wybory odbywają się w okręgach jednomandatowych (od 1880 roku). Istnieją Komisje Rozgraniczające (korekta granic okręgów wyb.). Czynne prawo wyborcze: 18, bierne: 21. Wymóg rejestracji w spisie wyborczym. Kandydatura: poparcie 10 wyborców i wpłacenie 500 funtów. System wyborczy większości zwykłej. Zarządzenie wyborów: proklamacja królewska: najpóźniej 5 lat po ostatnich wyborach. Zarządzenie wyb. Na wniosek premiera i z jego kontrasygnatą. W UK jest koncepcja mandatu wolnego. Istnieje system sesyjny - trwają około roku. Rozpoczynają się i zwykle kończą jesienią. Otwarcie sesji rozpoczynane jest mową tronową. Jest to ogólny program prac sesji, odbywa się nad nią kilkudniowa debata. Zasada dyskontynuacji w wymiarze corocznych sesji. Prawo parlamentarne jest prawem zwyczajowym, jednak od czasu do czasu Izba Gmin uchwala specjalne postanowienia regulaminowe bądź rezolucje. Speaker Izby Gmin - reprezentant i prowadzący jej obrady. Urząd obsadzany na drodze wyborów na początku prac nowo wybranej Izby. Wymóg bezstronności i neutralności politycznej - rezygnacja po wyborze z przynależności partyjnej. Podejmuje decyzje o charakterze precedensowym. Decyduje też jednoosobowo w wielu kwestiach merytorycznych: czy projekty ustaw mają charakter finansowy etc. Komisje IG: 10 komisji do rozpatrywania projektów ustaw publicznych - tzw. Komisje stałe. Na czele każdej stoi przewodniczący mianowany na stałe przez Speakera. Do ustaw Szkocji - Wielka Komisja Szkocka bądź 2 zwykłe komisje szkockie, dla Walii: Wielka Komisja Walijska, dla Pn. Irlandii: Komisja do spraw Irlandii Północnej. Istnieje również Komisja do spraw Ustawodawstwa Europejskiego. Dla ustaw prywatnych są odrębne komisje w 2 wersjach: dla projektów niespornych i oprotestowanych. W ramach funkcji kontrolnej działa 18 komisji o profilu resortowym. Do komisji zalicza się również komisję całej Izby (IG). Obraduje pod przewodnictwem Przewodniczącego Komisji Budżetowej. Frakcje partyjne: Frakcję partii rządzącej obejmuje członków rządu z premierem, co stanowi ok. 1/3 jej składu. Frakcja partii opozycyjnej obejmuje Leadera Opozycji JKM i jego najbliższych współpracowników, tworzących tzw. Gabinet cieni. Frakcję Partii Konserwatywnej stanowi Komitet 1922. Frakcja Partii Pracy: Parlamentarna Partia Pracy. Izba Lordów: Do niedawna funkcjonowało około 800 parostw - w skład IL wchodziło tyle samo lordów dziedzicznych. Zlikwidowanie połączenia piastowania parostwa z zasiadaniem w IL. 800 lordów wybiera 15 członków IL pełniących w niej funkcje, po drugie 75 dalszych `niefunkcyjnych' czł. IL. 2 dziedzicznych lordów: Great Officers of State. Grupa lordów dożywotnich: 542 (stan z 2008). Istnieje tzw. 20 lordów prawa - pełniących rolę sądu najwyższego UK. W skład IL wchodzi również 26 lordów duchownych oraz 5 członków rodziny królewskiej. Dzięki reformie z 2005 utworzono nowy organ - Lorda Speakera Izby Lordów. Kadencja wynosi 5 lat, ta sama osoba może być wybierana jedynie na dwie kadencje max. Ma mniejsze kompetencje niż S.IG (nie udziela głosu itp.). Funkcje parlamentu: Ustawodawcza - nie ma granicy działalności ustawodawczej parlamentu. Ustawy dzielą się więc na publiczne i prywatne oraz finansowe i pozostałe. Procedura ustawodawcza skonstruowana jest dla 3 różnych sytuacji: dla projektów dot. Spraw publicznych i wnoszonych przez rząd, to samo, tyle że przez parlamentarzystów i projekty ustaw prywatnych przez parlamentarzystów. Formułowane są jako reguły abstrakcyjne i ogólne. Najważniejsze z nich anonsowane są już przez mowę tronową. Inicjatywa ustawodawcza formalnie przysługuje jedynie parlamentowi (jego członkom), natomiast większa część sesji zastrzeżona jest na dyskusje nad projektami. Wykonanie inicjatywy - złożenie notatki zawierającej tytuł ustawy oraz inf. Że deputowany zamierza z nią wystąpić dnia następnego. Po pierwszym czytaniu projekt zostaje wydrukowany i dostarczony posłom. Odbywa się 2 czytanie. Dyskusja, głosowanie - możliwość zakończenia inicjatywy ustawodawczej przez odrzucenie. Następnym etapem jest stadium komisyjne. Trzecie czytanie - głosowanie. Skierowanie projektu do drugiej izby (IG->IL) w celu uchwalenia i przechodzi przez to samo. W trakcie 2 czyt. W IL -> Komisja całej Izby (czasami Komisja Ustaw Publicznych). W razie poprawek wraca do IG. Jak jest problem - powołanie komisji uzgadniającej. W końcu podpisanie przez monarchę. Ustawy prywatne - procedura ich uchwalenia przypomina bardziej sądową. Projekty wnoszą nie członkowie parlamentu (!), a promotorzy. Jeżeli w żadnej z Izb nie zostanie wniesiony sprzeciw - projekt rozpatrywany jest przez komisję Izby, powołaną do nieoprotestowanych projektów. Jeżeli jest odwrotnie - projekt trafia do komisji dla oprotestowanych. Ustawy finansowe - inicjatywa przysługuje Koronie (rządowi). Oddzielne uchwalanie preliminarzy wydatków i propozycji dochodów publicznych. W skład budżetu można zaliczyć: Finance Act - zapotrzebowanie na kredyty, Appropriation Act - ustawa o przeznaczeniu kredytów i Consolidated Fund Act - ustawa o wydatkach ze Skarbu Państwa. Początkiem uchwalenia jest expose budżetowe. Kontrola działalności rządu - dyskusja nad mową tronową. Nie można jej odrzucić, ale dyskusja formalnie dotyczy uchwalenia tzw. Adresu dziękczynnego dla monarchy - brak uchwalenia oznacza wyrażenie przez IG wotum nieufności dla rządu i konieczność jego dymisji. Expose budżetowe, sprawozdania rządowe (szczególne dot. Budżetu - tzw. Czerwona Księga i Oświadczenie Jesienne). Debaty parlamentarne o charakterze specjalnym - wniosek składany przez Opozycję, dyskusja nad wycinkiem polityki, krytyka rządu. Uchwalenie oceny negatywnej - wotum nieufności, ale rzadko do tego dochodzi. Zapytania deputowanych - tzw. Godzina pytań - stawianie pytań członkom rządu. Jedno ministerstwo odpowiada raz na miesiąc. Komisje specjalne - przesłuchiwanie, uzyskiwanie informacji etc. Istnieje również urząd Kontrolera i Audytora Generalnego - kieruje on Krajowym Urzędem Kontroli Finansów. Istnieje również brytyjski „ombudsman” - Parlamentarny Komisarz do spraw Administracji (1967). Obywatele nie mogą składać skarg do niego, a do deputowanych. Kontrola aktów prawodawstwa delegowanego - możliwość uchwalenia rezolucji negatywnej (uchylenie aktu) - w terminie 40 dni od przedłożenia Izbie. Występuje bikameralizm niesymetryczny!	Parlament amerykański nosi nazwę Kongresu, jest organem dwuizbowym, składającym się z Izby Reprezentantów oraz Senatu. Izba Reprezentantów reprezentuje całość i jednolitość Ludu, natomiast Senat - reprezentuje części składowe federacji. Bikameralizm SYMETRYCZNY. Stany w Senacie posiadały zawsze równą reprezentację, po dwóch senatorów z każdego stanu. Dziś liczba senatorów wynosi 100. Z kolei liczebność reprezentacji stanów w Izbie Reprezentantów ustaliła pierwotnie konstytucja - pierwotnie na 65. IR składa się obecnie z 435 członków. Kadencja Senatu wynosi lat 9, natomiast IR lat 7 (?). Wybory kongresmanów: już niektóre dyrektywy dot. Tego znajdują się w konstytucji. Prawo czynne: 18 lat, prawo bierne do IR: 25, a do Senatu: 30. Wybory do IR odbywają się w okręgach jednomandatowych. Wybory przebiegają z zastosowaniem większości zwykłej. Istnieje cenzus domicylu - zasada rezydencji. Istnienie mandatu wolnego. Możliwość każdej z Izb stosunkiem 2/3 głosów pozbawienie swojego członka mandatu. Immunitet parlamentarny obejmuje jedynie zachowanie się kongresmanów w parlamencie. Funkcjonowanie: Kongres zbiera się przynajmniej raz w roku - 3 stycznia. Istnieje sesyjny tryb pracy parlamentu. Zasada dyskontynuacji (czyli jak nie skończą swojej zabawy w projekciki w czasie kadencji parlamentu, to muszą bawić się od początku). Ustawa może być odroczona. Obradami Senatu formalnie kieruje wiceprezydent, ale w praktyce to Senat wybiera swojego `przewodniczącego'. Istnienie komisji: IR: 22, a Senat: 16. Funkcje Kongresu: Ustawodawcza - Kongres jest władzą ustawodawczą i jest legislaturą federalną. Ustawę w USA rozumie się jako rozstrzygnięcie podjęte przez obie izby Kongresu w ustalonej procedurze. Oficjalnym tytułem ustawy jest określenie act, natomiast Konstytucja posługuje się takimi określeniami jak: law, order, resolution, vote, czy rules. W praktyce amerykańskiej jako ustawy traktuje się te rozstrzygnięcia Kongresu, których dojście do skutku zapoczątkowało wejście tzw. bill lub tzw. joint resolution. Ustawy dzielimy na: publiczne i prywatne oraz budżetowe (autoryzacyjne - program wydatków i apriopriacyjne - zgoda na konkretne wydatki). Formalnie inicjatywę ustawodawczą mają jedynie członkowie Kongresu (zgłaszać projekciki mogą 1 kongresman bądź grupa). Procedura ustawodawcza może zacząć się w każdej izbie. Pierwsze czytanie to jedynie przeczytanie tytułu i skierowanie go do odpowiedniej komisji (o czym decyduje przewodniczący). Projekty tam są badane i mogą ulec zmianie. Jeżeli komisja uchwali projekt to oddaje go z wprowadzonymi poprawkami, a jak nie to ustawa upada. Można ją wydobyć, ale rzadko się to stosuje. Istnieją również komisje regulaminowe - tutaj właśnie wlepia się je do odpowiedniego `kalendarza'. W IR jest ich 5, w Senacie tylko 2. Zlecenia jakie może dać komisja regulaminowa w Izbie Reprezentantów: zalecenia otwarte (możliwość składania poprawek), zalecenia zamknięte (zakaz wnoszenia poprawek), zalecenia dopuszczające modyfikację, zalecenia uchylające (dopuszczające odstępstwo od reguł regulaminowych), zalecenia złożone. W dyskusji plenarnej IR pracuje jako komisja całej izby, bez przewodnictwa speakera  zgłaszanie poprawek i głosowania. Komisja uzgadniająca- składa się z członków obu izb Kongresu, ma za zadanie wypracowanie kompromisu w sprawie danej ustawy. W Kongresie działa lobby.  Kontrola nad egzekutywą: Komisje specjalne, komisje stałe (przesłuchania etc.), raporty Egzekutywy, Kontroler Generalny na czele Generalnego Urzędu Obrachunkowego. Parlament ma kompetencje wypowiedzenia wojny, ale z niego raczej nie korzysta. Hamulce Legislatywy wobec Prezydenta: Władza nad sakiewką: Kongres ma władzę przyznawania kredytów na wszelkie działania administracji federalnej, dokonywane w formie ustaw apriorycznych.   Wymóg zgody Senatu na zawierane przez Prezydenta traktaty: Prezydent przy zawieraniu traktatów musi zasięgnąć rady w Senacie i uzyskać jego zgodę. Zgoda Senatu wyrażona musi być większością 2/3 senatorów, obecnych na posiedzeniu.   Wymóg zgody Senatu na nominacje dokonywane przez Prezydenta: Prezydent potrzebuje rady i zgody Senatu, gdy nominuje na następujące stanowiska: ambasadorów, konsulów, sędziów Sądu Najwyższego oraz wszystkich funkcjonariuszy państwa na urzędy, które zostały utworzone przez ustawy.  Weto legislatywy: Możliwość ta nie jest znana przepisom konstytucyjnym, lecz wykształciła się w praktyce. Możliwość jej wykorzystania musi być stwierdzona w ustawie.	Parlament dwuizbowy, izba pierwsza nosi nazwę Zgromadzenia Narodowego, natomiast druga - Senatu. Istnieje zakaz mandatu imperatywnego. Możliwość tworzenia grup politycznych: 20 w ZN i 15 w Senacie (co najmniej). Kadencja ZN wynosi 5 lat, a liczba deputowanych to 577 (i nie może wzrosnąć). Kadencja Senatorów wynosi lat 6. Obecnie jest ich 348, a optymalną liczbą do której ma wzrosnąć to 366 (?). Zasady te zostały ustanowione w ustawie organicznej. Kadencja ZN może ulec skróceniu w drodze jego rozwiązania przez Prezydenta (po zasięgnięciu opinii premiera oraz przewodniczących obu izb). Konstytucja przewiduje sesyjny tryb pracy parlamentu. Jedna sesja w roku - od października do czerwca. Konsta ogranicza ilość posiedzeń do 120, ale premier (po wysłuchaniu przewodniczących izb) może zwiększyć ich ilość. System wyborczy do Zgromadzenia Narodowego: rapwo wyborcze jest zawarte w kodeksie wyborczym. Wybory do tej izby są: bezpośrednie, równe, tajne, powszechne. Prawo wyborcze czynne: 18, bierne: 23. Dla dokonania wyboru obszar Francji metropolitarnej został podzielony na 555 jednomandatowych okręgów wyborczych (22 mandaty z okręgów zamorskich), z tym, że w każdym departamencie występować winny co najmniej dwa okręgi. Do uzyskania mandatu w pierwszej turze wymagane jest uzyskanie bezwzględnej większości ważnie oddanych głosów, co jednak stanowić musi równocześnie co najmniej 25% uprawnionych do głosowania. Jeżeli żaden kandydat tego wymogu nie spełni to po tygodniu przeprowadza się drugą turę. Przechodzą do niej kandydaci, którzy w pierwszej turze uzyskali poparcie co najmniej 12,5% uprawnionych do głosowania. W drugiej turze zwycięża ten, który uzyskał największą ilość głosów. System wyborczy do Senatu: W myśl Konstytucji senatorowie wybierani są w głosowaniu pośrednim. Wyboru senatorów dokonują departamentalne kolegia wyborcze, nie są to więc wybory powszechne. W zależności od liczby mieszkańców poszczególnym departamentom przypada odpowiednia liczba mandatów senatorskich. Senatorowie wybierani są na dziewięcioletnią kadencję, przy czym jedna trzecia z nich zmienia się co trzy lata. Bierne prawo wyborcze osiąga się w wieku 30 lat. W skład departamentalnego kolegium wyborczego wchodzą deputowani do ZN wybrani w danym departamencie, radni rad regionalnych wybrani tamże, wszyscy członkowie rady generalnej, radni wszystkich gmin danego departamentu, o ile gminy liczą powyżej 9000 mieszkańców, z kolei delegaci wybrani przez mniejsze rady gminne, w proporcji do liczby mieszkańców, oraz dodatkowi delegaci wybrani przez rady gminne liczące powyżej 30000 mieszkańców, po 1 delegacie na każde 1000 mieszkańców powyżej 30000. W departamentach, w których kolegia wyborcze wybierają od 1 do 4 senatorów, wybór następuje systemem większości bezwzględnej, ewentualnie w dwu turach głosowania. Wybór takim systemem większościowym dotyczy zdecydowanej większości kolegiów departamentalnych (85 na 99 departamentów Francji metropolitarnej). Natomiast w 14 pozostałych, największych departamentach, wybierających 5 lub więcej senatorów, ich wybór przez kolegium odbywa się przy zastosowaniu systemu proporcjonalnego. Struktura: Konstytucyjnie znanymi organami Zgromadzenia Narodowego jest jego Przewodniczący oraz komisje, które mogą być albo komisjami specjalnymi, albo stałymi (stałych może być 6). Przewodniczący ZN jest wybierany przez izbę na cały okres kadencji. Przewodniczący Senatu zastępuje Prezydenta w wypadku opróżnienia tego stanowiska. Oprócz organów izb wskazanych konstytucyjnie, regulamin izb tworzy ponadto prezydia izb (Biuro), w identyczny dla obu izb składzie: przewodniczący izby, 6 zastępców, 3 kwestorów, 12 sekretarzy oraz szczególne gremium w postaci Konferencji Przewodniczących. Komisje nadzwyczajne powstają wyłącznie do pracy nad projektami konkretnych ustaw, na wniosek rządu lub izby. „Wniosek izby” oznacza w myśl regulaminów, wniosek przewodniczącego jednej z 6 komisji stałych albo wniosek przewodniczącego frakcji, a w ZN także wniosek 30 deputowanych. Komisje stałe to zazwyczaj 4 komisje o rzeczowo zróżnicowanym zakresie działania i dwoma przyporządkowanymi określonej funkcji izby. W tej ostatniej kwestii idzie o tak czy inaczej nazywającą się komisję budżetową oraz komisję spraw konstytucyjnych administracji. Składy komisji są proporcjonalne do liczebności poszczególnych frakcji. Funkcje parlamentu: ustawodawcza - ustawy uchwalone w drodze referendum- Rada Konstytucyjna odmówiła badania konstytucyjności takich ustaw jako aktów będących wprost wyrazem woli suwerennego Narodu; ustawy ograniczone- wyróżniają się mocą prawną i procedurą stanowienia. Ustawy ograniczone dotyczą wielu kwestii, wyraźnie wskazanych w kilkunastu artykułach konstytucji. Odmienności proceduralne przy uchwaleniu ustawy ograniczonej polegają na ustanowieniu okresu minimum 15-to dniowego między dniem wniesienia projektu, a początkiem rozpatrywania go przez izbę; wzmocnieniu stanowiska Senatu, którego sprzeciw może być zniwelowany dopiero bezwzględną większością ogółu członków ZN, a przy sprawach dotyczących Senatu, jego sprzeciw jest ostateczny; oraz na wprowadzeniu obligatoryjnej kontroli konstytucyjności takich ustaw przez RK przed ich promulgacją. Wyższa moc polega na tym, że RK uznaje za niekonstytucyjne ustawy zwykłe, które wkraczają w materie odsyłane do ustaw ograniczonych. Jeśli natomiast ustawy ograniczone wykraczają poza konstytucyjne odesłania, RK nie orzeka nie konstytucyjności takiego przekroczenia, ale „degraduje” taką dodatkową regulację do poziomu ustawy zwykłej, zmienialnej wówczas na ogólnych zasadach. ustawy zwykłe, ustawy finansowe- określają dochody i wydatki państwa. Winny być najpierw uchwalone przez ZN. Ustalone są również nader krótkie terminy dla uchwalenia tych ustaw przez izby, a po ich przekroczeniu projekty mogą być wprowadzone w życie w drodze ordonansu, ustawy o finansowaniu ubezpieczeń społecznych- tryb przy ich uchwalaniu jest taki jak przy ustawach finansowych, ale terminy są jeszcze krótsze, ustawy programowe- określają cel działalności gospodarczej i socjalnej państwa. Przy ich uchwaleniu Konstytucja wymaga zasięgnięcia opinii Rady Społecznej i Ekonomicznej. Kontrola działalności rządu: Składanie oświadczeń rządowych: Konstytucja zapewnia prawo obecności członkom rządu w posiedzeniach obu izb parlamentu oraz prawo zabierania głosu. Inicjatywa w sprawie wystąpienia należy wyłącznie do rządu, deputowani nie mogą skutecznie domagać się złożenia przez rząd jakiegokolwiek oświadczenia. Konstytucja wskazuje dwie formy takiego wystąpienia: „oświadczenie z debatą” oraz „oświadczenie bez debaty”. Uprawnienia kontrolne komisji stałych i specjalnych: Komisja stałe mogą po pierwsze żądać obecności na swych posiedzeniach odpowiednich członków rządu i wymagać od nich przedstawienia stosownych informacji. Po drugie zaś, komisje mogą organizować „misje informacyjne” przez jedną lub kilka komisji wspólnie. Komisje śledcze: Konstytucja o nich nie wspomina. Kompetencja ta polega na powołaniu komisji, najwyżej trzydziestoosobowej, w celu wyjaśnienia pewnego zagadnienia, zwykle poruszającego opinię publiczną, przez gremium pracujące w sposób przypominający prowadzenie śledztwa prokuratorskiego czy sądowego. Prace komisji są jawne. Swoje prace powinna zakończyć w przeciągu 6 miesięcy. Wniosek o powołanie komisji złożyć może każdy deputowany, jest on sprawdzany przez odpowiednią komisję, a następnie uchwalany przez izbę. Delegacje parlamentarne: Jest to oryginalny, francuski instrument kontroli, nieznany też Konstytucji. Polega on na wydawaniu ustawy, na podstawie której tworzy się tego rodzaju ciało, złożone z parlamentarzystów, powołane do bieżącego śledzenia i informowania się w określonej sprawie, zwykle szeroko pojętej. Mogą to być delegacje poszczególnych izb lub wspólne. Funkcjonują przez wiele kadencji, skład się zmienia, aż do uchwalenia ustawy likwidującej to ciało. Zapytania, petycje, dysponowanie Izbą Obrachunkową. Egzekwowanie przez parlament odpowiedzialności rządu: odpowiedzialność polityczna, wotum zaufania (powiązana z jakimś programem działania bądź oświadczeniem. Przyjęta przy absolutnej większości głosu), wotum nieufności (wniosek taki może złożyć grupa deputowanych licząca co najmniej 1/10 członków ZN. Wniosek przesyła się Przewodniczącemu izby. Przewodniczący dostarcza wniosek rządowi, ogłasza go i powiadamia izbę na najbliższym posiedzeniu. Debata i głosowanie nie może się odbyć wcześniej niż po upływie 48 godzin od złożenia wniosku. Regulamin ustala jednak, że powinny się one odbyć najpóźniej na posiedzeniu wypadającym trzy dni od pierwszego posiedzenia przeprowadzonym po upływie wspomnianych 48 godzin. Wniosek taki winien być uchwalony bezwzględną większością deputowanych tworzących ZN) oraz aprobowanie przez Senat oświadczeń rządu. Odpowiedzialność konstytucyjna: Organem egzekwującym wskazaną odpowiedzialność jest Trybunał Sprawiedliwości Republiki. Składa się z 6 deputowanych do ZN, 6 senatorów oraz 3 sędziów Sądu Kasacyjnego, Kasacyjnego których jeden jest przewodniczącym trybunału. Według Konstytucji prawo pociągania do takiej odpowiedzialności przysługuje prokuratorowi generalnemu przy Sądzie Kasacyjnym. Interesującą z punktu widzenia ochrony praw obywatelskich jest działająca przy Trybunale „komisja zażaleń”, do której obywatele mogą kierować skargi, gdy uznają że zostali pokrzywdzeni w wyniku działalności ministra.   Bikameralizm kontrolowanej niesymetryczności (tak rzekł dr Kubuś). + we Francji występuje ustawa organiczna.	Bundestag: organ przedstawicielski pochodzący z powszechnych i bezpośrednich wyborów. Kadencja trwa 4 lata, wybory są 5-przymiotnikowe. Czynne prawo wyborcze 18, bierne 21. Ustawa wyborcza - ustala liczbę deputowanych na 598 - jednak liczba ich może być większa. Instytucjonalizacja partii wyborczych - maja one monopol na zgłaszanie kandydatów. System proporcjonalny z mocną korekturą w stronę systemy większości zwykłej. Spośród 598 połowa (299) jest wybierana w jednomandatowych okręgach |wyborczych systemem większości zwykłej. (mandaty bezpośrednie). Ubiegać się też mogą kandydaci indywidualni, a kandydaci zgłaszani przez partie otrzymują mandat, jeżeli wygrają w przynajmniej 3 takich okręgach. Druga połowa mandatów (głosowanie na listy), a kraje federalne stanowią okręgi. Wielomandatowe. Liczba mandatów jest zróżnicowana w zależności od ilości ludności w danym landzie. Przyznawanie mandatów odbywa się za pomocą systemu proporcjonalnego. Klauzula zaporowa - wobec partii ubiegające się o drugą pulę mandatów stosuje się klauzulę zaporową. - min. 5 %. Partie, które nie osiągną progu, nie są brane pod uwagę przy podziale mandatów. Odpowiedzialność deputowanych jedynie przy następnej elekcji, postępowanie zgodne z sumieniem. Frakcje partyjne - frakcję może utworzyć 5 % członków parlamentu należących do jednej partii, lub kilku, nie rywalizujących ze sobą. Jeżeli frakcja nie osiągnie 5 proc i nie łączy się z inną partią, może uzyskać status „grupy”. Oprócz formalnych członków w pracach grupy i frakcji mogą brać udział także goście. Formalizacja frakcji - dzięki temu frakcje mają prawo do proporcjonalnej reprezentacji w składach komisji, w radzie seniorów, wśród stanowisk przewodniczących komisji parlamentarnych i przy dokonywaniu wszelkich innych wyborów przez parlament. Immunitet - materialny (za sposób głosowania lub z powodu wypowiedzi w parlamencie lub wobec komisji) i formalny (popełnienie czyny zagrożonego odpowiedzialnością karną. Może być on uchylony za zgodą parlamentu. Bez zgody - tylko na gorącym uczynku). Niepołączalność mandatu: NIE wolno łączyć mandatu deputowanego z piastowaniem innych funkcji publicznych. (UZ przemilcza temat). NIE MA sesyjnego trybu prac parlamentu, występuje system permanencji. Cała kadencja stanowi jednolity okres, w którym parlament może odbywać posiedzenia. Posiedzenia - terminy ustala sam Bundestag. W praktyce ustala je Rada Seniorów. Zwoływane co miesiąc, trwają 3 tygodnie. Parlament sam wybiera swojego przewodniczącego. Przewodniczący i jego zastępcy tworzą Prezydium Bundestagu. Prezydium + 23 osoby tworzą Radę Seniorów. Prócz komisji stałych (jakimś shitem się zajmują), istnieją również specjalne: śledcze, wspólna (BiB) oraz mediacyjne (jak się jedno B z drugim pożre). Zakres ustawodawstwa - nie ma materialnego zróżnicowania ustaw. Inicjatywa ustawodawcza: rząd federalny, deputowani, rada federalna. Procedura - w Sarneckim, za dużo pierdolenia w tym. I nieprzydatne w sumie. Kontrola parlamentu nad rządem: żądanie obecności, kontrola komisji stałych, komisje śledcze (przesłuchania i inny fun), komisja ankietowa, korzystanie z prac Izby Obrachunkowej, zapytania (poważne, bieżące oraz krótkie). Godzina aktualności. Przesłuchania Rządu Federalnego. Rezolucje. Pełnomocnik Bundestagu do Spraw Wojskowych. Coroczne sprawozdania Ministra Finansów -> sprawa absolutorium dla rządu (każda izba osobno se to uchwala). Nieuchwalenie absolutorium NIE powoduje dymisji rządu. Rada Federalna (Bundesrat): jest to reprezentacja krajów federalnych. NIE MA kadencji. Reprezentacje nie są równe. Obecnie liczba członków wynosi 69. Każdy land wysyła minimum trzech. Obecnie: 3 (4 kraje), 4 (8 krajów), 5 (nie ma), max 6 (4 kraje) [Wiem, nie wyłazi 69 ale coś tam u Niemców się zmieniło ^^]. Landy w Bundesracie: zasada jednolitego głosu - mandat imperatywny oraz zasada partycypacji. Przewodniczący wybierany jest corocznie. Prezydium składa się z Przewodniczącego i jego 3 zastępców. Stała Rada Doradcza: Prezydium + ministrowie krajowi. Przewodniczący zastępuje Prezydenta gdy urząd się opróżni. Bundesrat może wyrazić sprzeciw wobec ustaw uchwalanych przez Parlament Federalny. Inne kompetencje są opisane wyżej (się łączą, ot co).	Parlament jest dwuizbowy. Występuje bikameralizm symetryczny. 1 izba to Izba Deputowanych (630) oraz Senat (315 senatorów). Obie izby pochodzą z wyborów. Jednakże istnieje możliwość mianowania dożywotnio 5 senatorów z tytułu specjalnych zasług dla państwa. Istnieje mandat wolny. Immunitet: identyczny dla członków obu izb, materialny w zakresie wykonywania swych funkcji oraz formalny, obejmujący odpowiedzialność karną w zakresie innych podejmowanych przez nich czynności. Prawo wyborcze czynne: do Izby Deputowanych 18 lat, do Senatu 25 lat. Prawo wyborcze bierne: do izby Deputowanych 25 lat, do Senatu 40 lat. Każdy były Prezydent Republiki zostaje senatorem dożywotnim. Aktualny Prezydent może mianować 5 osób na dożywotnich senatorów, osoby, które szczególnie zasłużyły się państwu. Kadencja obu izb wynosi 5 lat. Nowe wybory powinny być przeprowadzone w ciągu 70 dni od końca poprzedniej kadencji. Jednolicie ustalony został również początek zwyczajnych sesji obu izb: są dwie w ciągu roku i zbierają się z mocy prawa w pierwszy nie świąteczny dzień lutego i października. Zwołanie jednej izby na sesję nadzwyczajną automatycznie powoduje, że druga izba też zostaje zwołana na sesję nadzwyczajną. Zwołanie sesji nadzwyczajnej następuje z inicjatywy przewodniczącego izby, Prezydenta Republiki lub 1/3 członków izby. Kadencja obu izb może zostać skrócona zarządzeniem Prezydenta Republiki. Postępowanie ustawodawcze może rozpocząć się w każdej z izb. System wyborczy: Ordynacja Wyborcza do Izby Deputowanych aktualnie obowiązująca pochodzi z 1993 roku. Polega na następujących zasadach: wybór ponad ¾ (dokładnie 475) deputowanych następować będzie w jednomandatowych tzw. kolegiach wyborczych, znajdujących się w granicach jednego z 27 właściwych okręgów wyborczych. 12 deputowanych pochodzi z wyboru obywateli włoskich, zamieszkujących za granicą. Pozostałych 143 deputowanych wybiera się we wspomnianych 27 okręgach wyborczych. Wyborca ma dwa głosy: jeden w kolegiach wyborczych, a drugi w okręgu wyborczym. Kandydata w kolegiach wyborczych zgłaszają formalne grupy wyborców, liczące od 500 do 1000 wyborców (w rzeczywistości robią to partie polityczne). Kandydata w okręgach wyborczych zgłaszają partie polityczne. Można kandydować zarówno w kolegium, jak i z listy okręgowej w tym samym okręgu wyborczym. Do Senatu: koło ¾ (dokładnie 232) Senatorów wybieranych jest w kolegiach jednomandatowych, 6 pochodzi z wyborów za granicą, reszta wybierana jest w okręgach wyborczych wielomandatwoych, którymi przy wyborach senatorów są regiony, w wyborach senatorów w kolegiach jednomandatowych jest zasada większości zwykłej, wybór w okręgach wielomandatowych według systemu proporcjonalnego. W skład izb wchodzi: Przewodniczący, Prezydium, komisje, komitety (ds. regulaminowych, ds. wyborczych i immunitetu, ds. odpowiedzialności deputowanych, ds. europejskich [Senat]). Funkcje: Inicjatywa ustawodawcza przysługuje: Radzie Ministrów, indywidualnym parlamentarzystom, 50000 wyborcom. Na wniosek Przewodniczącego izby, projekt ustawy może zostać sprawdzony przez Komisję Spraw konstytucyjnych. Projekt przyjęty przez jedną izbę musi być uchwalony w identycznym brzmieniu również przez izbę drugą. Projekt odrzucony przez izbę pierwszą nie jest w ogóle rozpatrywany przez drugą, projekt odrzucony przez izbę drugą nie wraca do rozpatrzenia przez izbę pierwszą. Do rozpatrywania przez izbę pierwszą przekazywane są jedynie zmiany i poprawki przyjęte przez izbę drugą i debaty ograniczają się wówczas jedynie do tych zmian. Procedura komisyjna- polega na tym, że Przewodniczący izby, po wpłynięciu projektów, może je kierować do komisji (stałych lub niestałych), ale nie w celu przedstawienia izbie sprawozdania, lecz definitywnego uchwalenia tych projektów, bez dalszego już angażowania izby. Istnienie ustawodawstwa konkurencyjnego oraz ramowego. Istnieje również instytucja referendum abrogacyjnego. Funkcja kontrolna: przeprowadzanie debat parlamentarnych, dotyczących określonego wycinka prac rządowych. Według regulaminu Izby Deputowanych może to być zainicjowane przez przewodniczącego frakcji lub 10 deputowanych, a w Senacie przez 8 senatorów. Zapytania deputowanych i senatorów kierowane w celu uzyskania informacji od członków rządu w mniej skomplikowanych sprawach. Interpelacje. Uprawnienia kontrolne stałych (problemowych) komisji parlamentarnych.	ZGROMADZENIE FEDERALNE: Parlament szwajcarski składa się z dwóch równorzędnych(symetrycznych) izb o łącznej nazwie Zgromadzenie Federalne. Pierwszą izba to Rada Narodu i tworzy ja 200 deputowanych, izba druga to Rada Kantonów której skład tworzy 46 deputowanych kantonów z 26 kantonów. Symetryczność izb polega na tym, iż do rozstrzygnięcia danej sprawy potrzebna jest zgoda obu izb. Kadencja obu izb -4 lata. Parlament obraduje sesyjnie-4 sesje w roku, możliwość zwoływania sesji nadzwyczajnych na żądanie Rady federacyjnej. Postępowanie ustawodawcze może rozpocząć się w każdej z izb. ! Parlament określany jest jako organ sprawujący władze najwyższą w Federacji, znajduje to swoje odzwierciedlenie w domniemaniu kompetencji parlamentu, a zwłaszcza w jego kompetencjach.! Wobec parlamentu szwajcarskiego nie występują żadne znane z konstytucji innych państw hamulce innych organów- żaden z czynników poza parlamentarnych nie może rozwiązać izb przed upływem kadencji, zwoływać go na sesje. SYSTEM WYBORCZY Rada Narodu: - system proporcjonalny, okręgami są kantony, liczba deputowanych proporcjonalna do liczby mieszkańców, każdy kanton wybiera minimum jednego deputowanego, nawet gdyby liczba zamieszkujących mieszkańców była niższa od ilorazu wyborczego, w kantonach w których wybierany jest jeden deputowany wybory odbywają się w systemie większościowym, prawo zgłaszania kandydata przysługuje 15-osobowej grupie wyborców, a zgłoszenie składa się w do rządów kantonalnych. O sposobie głosowania poczytajcie sobie dziubaski w Sarneckim. Rada Kantonów: system większościowy, dwie tury, w pierwszej-wymóg większości bezwzględnej, w drugiej- wymóg większości zwykłej, zakaz ubiegania się o mandat parlamentarny przez członków kantonalnych parlamentów i rządów. Stanowisko deputowanych:mandat wolny, parlament niezawodowy - tzn. niemożliwość funkcjonowania zawodowych parlamentarzystów, dla których wykonywanie mandatu byłoby jednym źródłem utrzymania, wymóg ujawniania przez parlamentarzystów źródeł dochodów oraz wszelkich kontaktów z korporacjami, oprócz frakcji w parlamencie mogą funkcjonować również grupy parlamentarne skupiające parlamentarzystów na podstawie wspólnych interesów. ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE: - Przewodniczący wybierany na roczna kadencję, bez prawa ponownego wyboru.W razie równości głosów dysponuje głosem rozstrzygającym. - Biuro i Konferencja Koordynacyjna: Biuro tworzą- przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz przewodniczący frakcji partyjnych(w Radzie Narodu) i skrutatorzy(w Radzie Kantonów). - Komisje: Obie rady powołują po 12 komisji stałych o identycznych nazwach, Komisje stałe-profil problemowy lub maja charakter funkcjonalny, Komisje niestałe-powoływana w toku prac ustawodawczych, Komisje śledcze. FUNKCJE ZGROMADZENIA FEDERALNEGO: 1. Udział w dokonywaniu zmian konstytucyjnych: parlament nie może samodzielnie dokonać uchwalenia Konstytucji ani jej zmiany, przysługuje mu prawo inicjatywy, prawo uchwalania kontrprojektu, prawo przeprowadzenia zmiany konstytucyjnej w drodze ustawodawczej z wymogiem jej zatwierdzenia w referendum. 2. Funkcja ustawodawcza: ustawy zwykle, ustawy zwykle z klauzulą pilności- niektóre ustawy mogą zostać opatrzone klauzulą pilności, wymaga to odrębnej decyzji każdej z izb, rozporządzenia parlamentarne- w rzadkich przypadkach Konstytucja zaleca parlamentowi wydanie tego aktu prawotwórczego, uchwały federalne- pozostałe rozstrzygnięcia parlamentu przybierają taka formę, np. budżet Federacji. 3. Funkcja elekcyjna- wybór Rady Federalnej , spośród członków RF wybór Prezydenta i wiceprezydenta Federalnego na roczną kadencję, wybór sędziów Trybunału Federalnego, wybór Kanclerza Federalnego. 4. Funkcja kierowniczo-inspiracyjna wobec rządu: Zlecanie zadań przez parlament RF, podejmowanie środków dotyczących realizacji prawa federalnego itp. 5. Funkcja wykonywania rządu administracyjnego - konstytucja dopuszcza wydanie przez parlament aktów indywidualnych, uchwalanie budżetu. 6. Funkcja kontrolna: Zwierzchni nadzór nad RF, administracja federalna i sądami federalnymi, Komisje nadzoru jednej i drugiej izby- są to jedne z komisji stałych, Nadzorowanie stosunków z zagranicą, Regularne przedstawianie parlamentowi sprawozdań ze swych czynności, Zatwierdzanie sprawozdania finansowego państwa, Komisje finansowe, Federalna Kontrola Finansowa, Interpelacje, zapytania, godzina pytań, Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między naczelnymi organami federalnymi. Inicjatywa ustawodawcza: każdy deputowany jednej i drugiej izby, komisje parlamentarne, frakcje, Rząd Federalny. Istnieje również RADA KANTONÓW (wybór 2 lub w przypadku 6 kantonów - jednego deputowanego).
Rząd	Służba Cywilna - funkcjonariusze władzy wykonawczej, prowadzą administrację publiczną. Jest kilka kategorii członków rządu (sekretarze stanu, ministrowie stanu etc.). Liczba członków rządu może uzyskać nawet 100. Członków rządu mianuje monarcha na wniosek premiera. Członkowie mianowani przez monarchę określani są jako ministrowie Korony. Spośród nich tworzony jest gabinet -poprzez mianowanie min. Na członków Rady Przybocznej. W odróżnieniu od rządu, gabinet zbiera się na regularne posiedzenia. NIE MA czegoś takiego jak Rada Ministrów. Gabinet powinien prawidłowo kierować działalnością poszczególnych resortów. Realizacja mowy tronowej etc. Ustawodawstwo delegowane. Premierowi podporządkowany jest specjalny sztab - sekretariat gabinetu. Odpowiedzialność polityczna przed parlamentem - oznacza, że polityka gabinetu powinna cieszyć się aprobatą parlamentu. Staranie się o wotum zaufania - z inicjatywy rządu, zwykle dołączone do jakiegoś oświadczenia. Indywidualna odpowiedzialność polityczna ministrów realizuje się przed gabinetem i premierem.	Władzę wykonawczą wykonuje Prezydent. Struktura władzy jest więc strukturą monokratyczną.	Rząd republiki Francuskiej powoływany jest przez głowę państwa. Prezydent najpierw powołuje premiera, a następnie na jego wniosek poszczególnych ministrów. Szczególnym rozwiązaniem w V Republice jest fakt, iż członkowie Parlamentu nie mogą łączyć swego mandatu z zajmowaniem stanowiska w rządzie. Jeżeli premier powoła parlamentarzystę do rządu to winien on zrzec się swego mandatu parlamentarnego. Konstytucja nie określa liczebności rządu, zależy to od premiera. Praktyka konstytucyjna wyodrębniła wiele kategorii członków rządu (np. ministrowie stanu, resortowi, delegowani przy premierze, przy ministrze, sekretarze stanu, ss przy premierze i ss przy ministrze). W obrębie rządu francuskiego wykształciły się wewnętrzne organy (komitety, rady i komisje, grupujące przedstawicieli pokrewnych resortów), które mają za zadanie usprawnić funkcjonowanie rządu, który ma bardzo rozległy zakres obowiązków. Kompetencje wobec parlamentu: projektowanie ustaw (szczególnie ważne to projektowanie budżetu i ustaw programowych), dekrety RM, zgłaszanie poprawek do wszelkich innych projektów ustawodawczych, decydowanie o wejściu w życie projektu ustawy budżetowej mimo nie uchwalenia jej przez parlament, przedstawienie programu działania bądź oświadczeń o ogólnej linii politycznej wraz z ubieganiem się o wotum zaufania, udzielanie odpowiedzi na zapytania parlamentarzystów, ogólnie można je określić jako działania inicjujące działalność parlamentu, rząd jest zobowiązany konstytucyjnie do poddania się kontroli parlamentarnej oraz podlega, choć bardzo zracjonalizowanej, odpowiedzialności przed nim, wykonywanie ustaw parlamentarnych. Wobec Prezydenta: obowiązek informowania Prezydenta o swych pracach, wykonywanie wielu kompetencji Prezydenta Konstytucja uzależnia od wniosku rządu, nawet jeśli chodzi o kompetencje mające charakter prerogatyw, czyli aktów zwolnionych od wymogu kontrasygnaty (prawo wnioskowania o zarządzenie referendum, o zwołanie nadzwyczajnej sesji parlamentu, wniosek o zmianę Konstytucji), opiniowanie różnych działań Prezydenta w sytuacjach wymaganych konstytucyjnie, nie są one wiążące dla Prezydenta, udzielanie zgody, przynajmniej formalnie, na podejmowanie przez Prezydenta wszystkich pozostałych działań, poprzez udzielanie kontrasygnaty przez premiera i ministrów, Konstytucja określa kompetencje rządu wobec Prezydenta jako kompetencje inspirujące, opiniodawcze, zatwierdzające i wykonawcze. Wobec administracji państwowej: dokonywanie powołań m.in. kierowników centralnych organów administracyjnych, wydawanie instrukcji i poleceń, kontrola działań i odwoływanie ze stanowisk. Premier: Jako pierwszy minister, Premier powołuje i odwołuje członków rządu. Reprezentuje rząd w kontaktach z innymi władzami. Według Konstytucji Premier kieruje działalnością rządu i zapewnia wykonywanie ustaw. Wydaje ministrom rozmaite dyrektywy, kontroluje działalność ministrów. Jego akty mają kontrasygnatę ministrów, co oznacza, że dany minister przyjął do wiadomości daną sprawę, aczkolwiek owa kontrasygnata nie jest konieczna do tego, aby akt był prawomocny. Przewodniczy również posiedzeniom Rady Ministrów. Zastąpić go może jedynie w drodze specjalnego upoważnienia premier. Rada Gabinetowa - posiedzenie RM pod przewodnictwem premiera i w jego kanciapie. Nie może wydawać dekretów, ordonansów, występować o wotum zaufania etc. + Podział materii prawodawczych między parlament a rząd (poczytajcie se dziubaki w Sarneckim, ale wg mnie po cholerę).	Egzekutywa trialistyczna - głowa państwa: kanclerz: rząd. Ogólne funkcje rządu: Inicjatywa ustawodawcza, prawo zwoływania komisji mediacyjnej, prawo dokonywania wydatków bez ustawy budżetowej i zaciąganiu na nie kredytów , weto ustawodawcze, nadzór nad rządami krajowymi w zakresie wykonywania przez nie ustaw federalnych, rozstrzyganie różnicy zdań miedzy ministrami, prawo wnioskowania do trybunału konstyt., może stosować weto zawieszające, rozporządzenia - mogą być wydawane jedynie na podst. szczególnego upoważnienia ustawy zawierającego określone treści. Kanclerz: Parlament federalny wybiera Kanclerza większością ustawowej liczby swych członków na początku każdej kadencji i na okres jej trwania. Jedynym wnioskodawcą proponującym kandydata na urząd Kanclerza może być najpierw Prezydent federalny. Debata nad kandydaturą jest wykluczona. Kandydaturę, gdy odrzucony zostaje kandydat prezydenta, zgłosić może jednak dopiero ¼ deputowanych. Procedura ta powinna być przeprowadza na 14 dni od momentu niefortunnego głosowania. Gdy i w taki sposób nie uda się powołać Kanclerza - odbywa się jeszcze jedno głosowanie nad tymi samymi kandydaturami, gdy deputowani zmienią zdanie i efektem głosowania będzie wybor kanclerza większości ustawowej ich liczby, osoba ta zostanie mianowania, gdy jednak nie stanie się to prezydent ma dwie możliwości: Mianowanie kanclerzem kandydata, który uzyskał najwięcej głosów. (Kanclerz mniejszościowy) albo rozwiązanie parlamentu. Funkcje kanclerza: Określanie wytycznych polityki (merytoryczne stanowisko kanclerza). W ramach tych wytycznych minister kieruje swoim resortem), czuwanie nad zapewnieniem jednolitości działam ministrów (ministrowie muszą informować kanclerza co robią), kierowanie pracami rządu oraz odwoływanie ministrów. Na jego wniosek powoływani są również ministrowie. Odpowiedzialność: polityczna przed Bundestagiem. Konstruktywne wotum nieufności: Wystąpienie deputowanych (1/4) z wnioskiem o zmianę Kanclerza. Między ogłoszeniem wniosku a głosowanie musi upłynąć 48 godzin. Od razu musi być wybrana nowa osoba (konstruktywne wotum nieufności). Wybór nowego Kanclerza przeprowadzany jest większością ogólnej liczby deputowanych. Wybór następuje w tajnym głosowaniu i dopuszczalna jest tylko jedna tura. Wotum zaufania i jego odmowa:. Kanclerz o wotum zaufania może wystąpić zawsze. Głosowanie po 48 godzinach poprzedzone jest debatą, a wotum zaufania udzielone jest taką samą większością głosów co wybór nowego kanclerza. W przypadku nieuchwalenia wotum zaufania na wniosek kanclerza, prezydent powinien rozwiązać Bundestag i zarządzić nowe wybory - kadencja kanclerza kończy się wtedy wraz z posiedzeniem nowego parlamentu. Nie jest to procedura konstruktywna (!). Do rozwiązania parlamentu może nie dojść, pod warunkiem, że Bundestag zdoła, w procedurze identycznej co procedura uchwalania konstruktywnego wotum nieufności powołać nowego kanclerza. Kanclerz i rząd pozostają na swoich stanowiskach nawet po rozwiązaniu. Stan konieczności ustawodawczej: może trwać pół roku, gdy kadencja w Bundestagu upadła. Ministrowie - UZ nie ustala liczby ministrów.	Prezydent powołuje premiera i potem na jego wniosek poszczególnych ministrów. Dekrety nominacyjne kontrasygnowane są przez premiera. Rada Ministrów przed rozpoczęciem funkcjonowania w ciągu 10 dni musi uzyskać wotum zaufania ze strony Izby Deputowanych i Senatu. Rada Ministrów nie ma określonej kadencji konstytucyjnej i spełnia swe funkcje aż do chwili rezygnacji lub otrzymania wotum nieufności. Ponadto konwencjonalne reguły systemu parlamentarnego sprawiają, że również ukonstytuowanie się nowego parlamentu po wyborach powszechnych powoduje złożenie przez RM dymisji, bez względu na polityczny skład nowego parlamentu. Premier może wnioskować do Prezydenta o odwołanie jakiegoś ministra. Gdy fotel ministra zostaje opróżniony to wtedy, Prezydent na wniosek Premiera mianuje nowego ministra. Tak zmieniony skład RM nie potrzebuje po raz kolejny wotum zaufania. Rada Ministrów składa się z Premiera, 19 ministrów plus kilku ministrów bez teki. W Republice Włoskiej jest również wicepremier. W RM tworzą się komitety, które odpowiadają za pewne kierunki w polityce rządu (Komitet ds. Programowania Gospodarczego, Komitet ds. Informacji i Bezpieczeństwa, Komitet ds. Kredytu i Oszczędności). Szef rządu regionalnego Sycylii również otrzymuje miano ministra. Ministrowie nie muszą posiadać mandatów parlamentarnych. Konstytucja Republiki Włoskiej nie określa jednoznacznie funkcji Rady Ministrów. Niektóre funkcje Rady Ministrów to: - inicjatywa ustawodawcza - prawo wydawania dekretów oraz rozporządzeń o mocy ustawy - uprawnienia nadzorcze w stosunku do regionów - kontrasygnowanie aktów Prezydenta Odpowiedzialność RM: . a) Odpowiedzialność polityczna: - Polityka prowadzona przez Radę Ministrów musi uzyskać akceptację obu izb parlamentu. Istnieją dwa mechanizmy stwierdzania owego stanu akceptacji: wotum zaufania oraz wotum nieufności. b) Odpowiedzialność konstytucyjna: - Konstytucja Włoch nie zna odrębnego organu, powołanego do orzekania w sprawie odpowiedzialności członków rządu za działania naruszające prawo, a popełnione w toku wykonywania ich funkcji. W tym zakresie odpowiadają oni przed sądami powszechnymi. Izby uchwalają w tym zakresie uchwałę o postawieniu członka rządu do dyspozycji władzy sądowej. Wniosek rozpatruje wstępnie komitet danej izby ds. wyborów i immunitetu, dokonując odpowiednich czynności śledczych wobec ministra postawionego w stan oskarżenia. Następnie wniosek komitetu przedstawiany jest izbie i jeśli nie zostanie tam zgłoszony wniosek przeciwny, stanowisko komitetu akceptujące odpowiednie działania władzy sądowniczej uważane jest za milcząco zatwierdzone przez izbę. Jeśli zostanie zgłoszony wniosek o odrzucenia stanowiska komitety do „wydania” ministra sądom nie dochodzi tylko wtedy, o ile taki wniosek o odrzucenie uchwalony zostanie absolutną większością głosów. Organy pomocnicze: Narodowa Rada Gospodarki i Pracy (111 radców). Rada Stanu (organ niezależny od rządu, doradczy wobec RM i naczelna instancja sądownictwa administracyjnego). Trybunał Obrachunkowy (organ kontroli realizacji budżetu państwa, prewencyjna kontrola legalności aktów rządu).	Monokratyczność egzekutywy federalnej - całość władzy skupiona jest w rękach jednego organu (rządu) (podobnie jak w USA), z tą jednak różnicą, że rząd w Szwajcarii wybierany jest przez Parlament. RADA FEDERALNA: Skład : wymagana reprezentacja głównych grup językowych, grup wyznaniowych, stałego udziału osób pochodzących z trzech największych kantonów.Jest to najwyższa władza rządzącą i wykonawczą Federacji. Zasada kolegialności- Konstytucja w oparciu o tą zasadę powołuje do funkcjonowania departamenty federalne , którym powierza załatwianie spraw . Kierownicy poszczególnych departamentów są członkami RF. Zasada departamentalności- departamenty charakteryzują się duża samodzielnością szef departamentu jest odrębnym organem administracji, kierowanie polega na wydawaniu do przyporządkowanych mu oddziałów stosownych dyrektyw i rozporządzeń, głównym celem tej działalności jest realizacja ustaw. Działalność departamentów jest kontrolowana przez parlament, Federalną Kontrolę Finansową. Funkcje: nadzoruje, kieruje administracje federalną (departamenty), dba o realizacje powierzonych jej celów, inicjowanie rozstrzygnięć parlamentarnych- inicjowanie ustawodawstwa i innych aktów normatywnych, przedkładanie projektu budżetu, działania dla realizacji konstytucyjnych zadań państwa, podejmuje środki które uważa za stosowne w sytuacjach pewnych zagrożeń, planuje i koordynuje działalności państwową. NIE MA WOTUM NIEUFNOŚCI ORAZ ABSOLUTORIUM.
Głowa państwa	Głową państwa w UK jest monarcha (obecnie korona spoczywa na głowach panujących z dynastii Windsorskiej). Monarcha posiada prerogatywy, ale przeszły one w większości z rąk królewskich do dyspozycji „Sług Korony”. Najw. Prerogatywy: prawo zwoływania, odraczania i rozwiązywania parlamentu, zawierania i wypowiadania traktatów, wypowiadania wojny, nawiązywania stosunków dyplomatycznych i ich zrywania. Prawo łaski. Rekrutowanie marynarzy floty wojennej, lotników, zabroniono zaciągu królewskiego do armii lądowej. Zasada kontrasygnaty. Nie istnieje polityczna i konstytucyjna odpowiedzialność monarchy.	Prezydent jest piastunem władzy wykonawczej. Prezydent swoje stanowisko może piastować dwukrotnie. Każdy stan powołuje elektorów w liczbie równej liczbie jego reprezentacji w obu izbach Kongresu, a dopiero Ci będą wybierać prezydenta. Każdy stan wybiera co najmniej 3 elektorów, posiadając co najmniej jedno miejsce w IR i dwa w Senacie. Trzech elektorów wybiera również dystrykt Kolumbia.  Ogólna liczba elektorów wynosi więc 538. Prezydentem może zostać osoba, która ukończyła 35 rok życia, urodziła się w USA i stale w nich zamieszkuje od co najmniej 14 lat. Dzień wyborów elektorów pokrywa się z dniem wyborów do Izby Reprezentantów. Większość zwykła. Na Prezydenta USA zostaje wybrana osoba, która uzyskała bezwzględną większość głosów elektorskich. Jeżeli żaden kandydat nie uzyska tych głosów to Prezydenta wybiera Izba Reprezentantów, ale głosując nie indywidualnie, lecz jako poszczególne stany. Każdy stan ma jeden głos. Tutaj również wymagana jest bezwzględna większość głosów (26). Jeżeli w tej procedurze Prezydent nie zostanie wybrany to wybory przechodzą na Senat, gdzie Senatorowie głosują indywidualnie. Podobnie wybiera się wiceprezydenta. Wybory - grudzień, zaprzysiężenie - styczeń. Prawybory: Odbywają się od grudnia do lipca (?).Prawybory otwarte- wszyscy mieszkańcy stanu biorą udział dwukrotnie (prawybory demokratów i republikanów) w prawyborach. Prawybory zamknięte- mieszkańcy stanu przed prawyborami muszą się zarejestrować jako członkowie danej partii i wtedy mogą wziąć udział tylko w jednych prawyborach (albo D albo R). Wyborcy każdego stanu wybierają delegatów na konwencję w liczbie dwukrotnie większej od liczby wybieranych przez nich elektorów. Całkowita liczba delegatów na jedną i drugą konwencję wynosi więc 1076.Na konwencjach głosuje się stanami.  Funkcje: Promotor ustawodawstwa (orędzie do Kongresu, wykorzystywanie prawa weta, współpraca z członkami Kongresu), egzekutor ustaw i szef administracji federalnej (współpraca z wiceprezydentem, istnienie departamentów, niezależne agencje wykonawcze [NASA, CIA], niezależne komisje regulujące, mianuje wszystkich funkcjonariuszy Stanów Zjednoczonych na urząd, może wydawać pod adresem tych organów wiążące ich wytyczne, dyrektywy i polecenia, kontrola nad administracją, prawo do zmieniania decyzji organów mu podporządkowanych, uprawnienie substytucji (może odwołać kierowników poszczególnych instytucji i przejąć ich funkcję) , Prezydent samodzielnie może dymisjonować osoby pełniące funkcję w administracji federalnej, uprawnienia do wydawania przepisów prawnych, Prezydent może wstrzymywać się od realizacji danej ustawy. Funkcje Prezydenta jako kierownika polityki zagranicznej: zawieranie umów międzynarodowych, proklamowanie kierunku polityki zagranicznej, wysyłanie konsulów i ambasadorów, przyjmowanie przedstawicieli innych państw, prawo do wysyłania zagranicznych misji złożonych z jego osobistych przedstawicieli, zawieranie porozumień administracyjnych z innymi państwami. Funkcje Prezydenta jako głównodowodzącego Siłami Zbrojnymi: wprowadzenie stanu wyjątkowego i zarządzania taką sytuacją, wypowiadanie wojny, dowództwo nad armią i flotą, funkcje nominacyjne Prezydenta, co w rozwiązaniach konstytucyjnych wychodzi poza sferę władzy wykonawczej, nominacja sędziów Sądu Najwyższego, nominacja sędziów innych sądów. Uprawnienia nominacyjne poza sferą egzekutywy: prawo łaski. Aparat pomocniczy prezydenta: Urząd Białego Domu, Biuro Zarządzania i Budżetu, Krajowa Rada Bezpieczeństwa oraz Rada Doradców Ekonomicznych. Hamulce Egzekutywy wobec Kongresu: Projekty uchwalone przez obie Izby Kongresu, aby weszły w życie potrzebują aprobaty i podpisu prezydenta. Prezydent ma 10 dni od momentu otrzymania projektu. W tym czasie może podpisać projekt i wtedy wchodzi on w życie. Jeżeli nie podejmie żadnej decyzji w czasie 10 dni to projekt również wchodzi w życie. Może również cofnąć projekt wraz z poprawkami do Izby w której zaczął się proces ustawodawczy. Izba, która otrzyma zwrócony projekt może go ponownie uchwalić większością 2/3 głosów (jeżeli tej większości nie ma to projekt upada). Jeżeli to się udało to projekt wędruje do drugiej Izby.  Jak widać ponowne uchwalenie ustawy nie jest łatwe. Weto kieszonkowe- dotyczy tego, że prezydent nie podpisuje projektu w czasie 10 dni między sesjami i kadencjami Kongresu i wtedy ustawa upada.	Kandydatury zgłaszane być mogą przez co najmniej 500 osób spośród szczególnego gremium, które stanowią: członkowie obu izb parlamentu, rad generalnych, Rady Paryża i zgromadzeń terytoriów zamorskich, z tym że popierający kandydaturę pochodzić muszą co najmniej z 30 departamentów. Kandydatury zgłasza się do Rady Konstytucyjnej. Bierne prawo wyborcze na urząd Prezydenta przysługuje obywatelom po ukończeniu 23 roku życia. Kandydaci muszą wpłacić kaucję, która przepada, o ile uzyskają mniej niż 5% głosów. Wyniki wyborów ogłasza Rada Konstytucyjna, która też kontroluje ich przebieg, a także przekłada datę wyborów w przypadku śmierci któregoś z kandydatów. Prezydent wybierany jest w dwu turach głosowania, w obu wymagane jest uzyskanie przez kandydatów bezwzględnej większości głosów. W drugiej turze, która przeprowadzana jest po upływie 2 tygodni, udział bierze jedynie dwu kandydatów z pierwszej tury, którzy uzyskali kolejno najwięcej głosów, chyba że któryś z nich zrezygnuje. Natomiast o ile któryś z nich umrze lub dozna przeszkody w kandydowaniu w drugiej turze, RK podejmuje decyzję o rozpoczęciu od nowa ogółu czynności wyborczych. Ona też ogłasza wyniki głosowania i rozpatruje ewentualne protesty wyborcze. Kadencja wynosi lat 5 i była nieograniczona (teraz jest chyba max 2 razy). Funkcja ogólna: ochrona interesu Narodu, przestrzeganie traktatów, jest swego rodzaju arbitrem również w sensie politycznym. Kompetencje wobec parlamentu: projekty zmian konstytucyjnych, wymaga to kontrasygnaty i wniosku premiera, podobnie jak nadzwyczajne zwoływanie sesji, czy promulgacja ustaw. Kierowanie orędzi do izb nie wymaga kontrasygnaty. Wnioskowanie do Rady Konstytucyjnej o orzeczenie konstytucyjności ustawy, nie wymaga kontrasygnaty. Żądanie ponownego rozpatrzenia ustawy lub pewnych jej artykułów przez parlament, potrzebna kontrasygnata, jest to „weto ustawodawcze”. Rozwiązywanie Zgromadzenia Narodowego przed upływem kadencji, uprawnienie bez wymogu kontrasygnaty, wszelako po zasięgnięciu opinii premiera i Przewodniczących izb. Kompetencja „wyłączenia” parlamentu, w postaci prawa zarządzenia referendum ustawodawczego, dotyczącego „organizacji władz publicznych, reform dotyczących polityki gospodarczej i społecznej”. Kompetencje wobec rządu: uprawnienie do powoływania członków rządu (Premiera bez kontrasygnaty, a ministrów kontrasygnatą), sprawowanie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi- przewodniczy Najwyższej Radzie Obrony i Komitetowi Obrony ( w skład tych organów wchodzą również ministrowie, premier i odpowiednie osoby). Prezydent dokonuje nominacji na stanowiska wojskowe. Przewodniczenie posiedzeniom Rady Ministrów- jest przejawem integracji obu organów. Podpisywanie aktów prawnych przyjmowanych przez RM, czyli wszelkiego rodzaju ordynansów dekretów, wymóg kontrasygnaty, odwoływanie członków rządu, poza premierem, formalnie z wymogiem kontrasygnaty. Konstytucja wiąże tu Prezydenta konkretnym wnioskiem premiera, bez którego nie może dymisjonować członków rządu. Dymisjonowanie premiera na podstawie przedstawionej przez premiera dymisji rządu. Taka dymisja ma miejsce gdy: rząd traci zaufanie ze strony ZN; po wyborach powszechnych na urząd Prezydenta, czy po wyborach do ZN; oraz na podstawie własnej decyzji rządu. Przejęcie przez Prezydenta pełnię władzy (art. 16): jest to prerogatywa prezia (czyli nie trzeba kontrasygnaty). Wtedy, gdy została zagrożona „niezawisłość Narodu” etc. Musi przestrzegać Konstytucji. Niebezpieczeństwa: występowanie w sposób poważny i bezpośredni oraz musi zostać przerwane funkcjonowanie władz publicznych. Do wymogów formalnych należy: zasięgnięcie opinii premiera, przewodniczących izb oraz Rady Konstytucyjnej. Był 1 przypadek zastosowania tego bajeru: 23 IV 1961 i trwał 5 miesięcy. Prezio jest odpowiedzialny przed Narodem (czyli jak nagrandził, to go nie wybiorą w wyborach). W 2007 nastąpiła zmiana i za swoją działalność może odpowiadać przed parlamentem (parlament egzekwuje odpowiedzialność) - procedura podobna do impeachmentu - chodzi tutaj ofkoz o odpowiedzialność polityczną. Odpowiedzialność za Zdradę Stanu: organem egzekwującym jest Trybunał Sprawiedliwości składający się z 24 sędziów, wybranych po połowie przez ZN i Senat. Uchwalenie rezolucji (start!). Prowadzone jest wtedy śledztwo przez specjalną komisję (5 sędziów, powołanych przez Sąd Kasacyjny). Oskarżycielem publicznym przed Wysokim Trybunałem Sprawiedliwości jest Prokurator Generalny przy Sądzie Kasacyjnym. Do tej pory istniały 3 koabitacje: 1986-88: Premierem był Chirac, a preziem Mitterrand, 1993-95: prezio ten sam, premierem był Balladur, 1997-2002: preziem był Chirac, premierem Jospin.	Prezydent wybierany przez Zgromadzenie Federalne (Związkowe), w którego skład wchodzą członkowie Bundestagu oraz delegaci każdego z 16 parlamentów krajowych, przy czym liczba delegatów powinna być równa liczbie członków Bundestagu. Delegaci wybierani są w wyborach proporcjonalnych. Kadencja trwa 5 lat, można być ponownie wybranym. Wybór następuje większością ogólnej liczby członków zgromadzenia, z możliwością trzech tur głosowania (w trzeciej turze obowiązuje większość zwykła). Funkcje: reprezentacyjne (zawieranie umów i inne takowe), zatwierdza regulamin rządu, powołuje ministrów, ogłasza stan obrony i jego zakończenie - to wszystko z wymogiem kontrasygnaty premiera. Odpowiedzialny przed Bundestagiem. Odpowiedzialność konstytucyjną ponosi przed Federalnym Trybunałem Konstytucyjnym. Wywalenie prezydenta przez ¼ (wniosek) i 2/3 (głosowanie). Gdy prezydenta się wywali jego miejsce zajmuje przewodniczący Bundesratu.	Wyboru Prezydenta Republiki we Włoszech dokonuje specjalne kolegium, składające się z członków obu izb parlamentarnych (630+350+senatorowie dożywotni) plus delegaci każdej z rad regionalnych po trzech (w sumie 58). Kolegium zwołuje Przewodniczący Izby Deputowanych. Wybór Prezydenta ma być dokonany większością kwalifikowaną 2/3 kolegium, przy czym od czwartego głosowania Konstytucja zadowala się większością bezwzględną. Kandydat musi mieć ukończone 50 lat. A prawo zgłoszenia kandydata ma członek kolegium. Kadencja Prezydenta trwa 7 lat, może on zostać wybrany ponownie. Konstytucja zakazuje by Prezydent piastował jakiekolwiek inne stanowisko. W razie, gdy Prezydent nie może pełnić swej funkcji, to zastępuje go Przewodniczący Senatu. Funkcje: W związku z funkcjami parlamentu, kompetencje Prezydenta polegają na: - zarządzaniu wyborów w określonych konstytucyjnie terminach - ustalenie terminu pierwszego posiedzenia Izby Deputowanych i Senatu - zwoływanie izb na sesje nadzwyczajne - kierowanie orędzi do izb parlamentu - promulgacja ustaw - możliwość zastosowania weta ustawodawczego poprzez żądanie ponownego uchwalenia ustawy - podejmowanie decyzji o rozwiązaniu izby lub obu izb, po wysłuchaniu opinii ich przewodniczącego, uprawnienie to nie może być realizowane w ostatnim półroczu urzędowania prezydenta - mianowanie 5 dożywotnich senatorów - zarządzanie referendum w sytuacjach przewidzianych w konstytucji W związku z funkcjami Rady Ministrów kompetencje Prezydenta polegają na: - powoływanie premiera i pozostałych członków RM - mianowanie dalszych funkcjonariuszy administracji państwowej w przypadkach wskazywanych przez ustawę - upoważnianie RM do przedstawiania izbom parlamentu projektów ustaw - ogłaszanie dekretów i tymczasowych rozporządzeń o mocy ustawy - ratyfikowanie traktatów międzynarodowych, zawieranych przez rząd, ewentualnie z dodatkowym upoważnieniem ustawy - sprawowanie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi, w szczególności poprzez przewodniczenie Najwyższej Radzie Obrony - ogłaszanie stanu wojny, uchwalonego przez parlament W związku z funkcjonowaniem sądów Prezydent: - wydaje decyzje o ułaskawieniu lub zmniejszeniu kary - przewodniczy Najwyższej Izbie Sądownictwa, ma prawo ją rozwiązać, może żądać od niej określonych informacji, a także wnioskować co do wszczęcia w radzie procedury odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów - mianuje pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego - mianuje członków regionalnych trybunałów administracyjnych i członków Zgromadzenia Plenarnego Rady Stanu - Prezydent ma prawo rozwiązania rad regionalnych. Odpowiedzialność prezydenta: Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej. Prezydent ponosi odpowiedzialność za zdradę stanu lub pogwałcenie Konstytucji. Czynnikiem pociągającym do takiej odpowiedzialności jest parlament, zebrany na wspólnym posiedzeniu obu izb, uchwałą podjętą przez bezwzględną większość swych członków. Podstawą uchwały jest sprawozdanie przygotowane przez komisję, w składzie 10 deputowanych i 10 senatorów, wybranych przez każdą izbę na początku każdej kadencji. Czynnikiem orzekającym jest trybunał Konstytucyjny, ale w składzie poszerzonym o 16 osób, wylosowanych spośród obywateli posiadających prawo wybieralności do Senatu.	Tytuł prezydenta federacji nosi jeden z członków Rady Federalnej, którego ZF powołuje do pełnienia funkcji Przewodniczącego RF. Prezydent reprezentuje RF w stosunkach międzynarodowych i wewnętrznych. Przewodniczy RF. Prowadzi obrady tego gremium, podpisuje jego uchwały etc. Ma uprawnienia do wydawania zarządzeń w sprawach pilnych. Wybierany jedynie na okres jednego roku.
Zmiana konstytucji	Nie ma konstytucji w sensie formalnym - nie ma procedury jej zmiany.	Konstytucja USA jest sztywna. Są 2 tryby jej zmiany: uchwalenie poprawki w jednakowym brzmieniu przez obie izby Kongresu, większością 2/3 głosów w każdej izbie, a następnie ratyfikowanie jej przez ¾ ogólnej liczby stanów (czyli obecnie musi to być 38). Drugi tryb: zgłoszenie przez 2/3 legislatur stanowych żadania zwołania Konwencji Konstytucyjnej (później tak samo).	Konstytucja z 1958 roku uznana jest za akt nader sztywny. (inicjatywa przysługuje prezydentowi, na wniosek premiera lub deputowanych). Są dwie drogi postępowania z takim projektem: najpierw zostaje on podjęty i uchwalony przez obie izby parlamentu - Zgromadzenie Narodowe i Senat. Następnie powinien być poddany referendum i wchodzi w życie. Ewentualnie projekt zostaje przedstawiony izbom parlamentarnym, obradującym pod nazwą KONGRES i winien być uchwalony większością 3/5 głosów. Możliwe jest też rozpisanie referendum, jednak taka ewentualność zdarza się rzadko. Mimo trudnych warunków dokonywania zmiany Konstytucji, była ona wielokrotnie nowelizowana (rzadko jednak przy wykorzystaniu referendum).	UZ jest aktem o średnim stopniu sztywności (dla jej zmiany potrzeba uchwały Parlamentu Federalnego, a następnie Rady Federalnej, podjętej większością 2/3 głosów. Są jednak zasady, których nie da się zmienić, należą do nich - zasada państwa socjalnego, zasada federalizmu, zasada reprezentacji, trójpodziału władzy, legalizmu, i nienaruszalności godności oraz statusu jednostki. UZ była wielokrotnie nowelizowana.	Jest konstytucją sztywną - każda jej zmiana wymaga dwukrotnego uchwalenia przez każdą izbę parlamentarną z konieczną przerwą koło 3 miesięcy między nimi, przy wymogu większości bezwzględnej w trakcie drugiego głosowania.	Jest to konstytucja nader sztywna (jej sztywność jest bowiem ważną gwarancją kompromisu i wciąż potwierdzanego między wieloma społecznościami, 26 kantonami, czterema grupami językowymi, kilkoma regionami o wyraźnie odmiennym profilu i interesach). - Dla całkowitej zmiany konstytucji przewidywane są trzy drogi : a) Zmiana może zostać zaproponowana przez 100 000 wyborców i taka inicjatywa (nie chodzi tu jednak o projekt nowej konstytucji), podlega dalszemu biegowi, kiedy w referendum zostanie to poparte przez większość wyborców. b) Propozycję wysuwa jedna lub druga izba parlamentu (Rada Narodu lub Rada Kantonów). Poparcie takiej propozycji przez drugą izbę oznacza nadanie jej biegu. Brak akceptacji drugiej izby powoduje rozpisanie referendum, w którym naród decyduje, czy chce aby kontynuować pracę nad projektem. Gdy naród zdecyduje o kontynuacji, następuje skrócenie kadencji sejmu. Powołany zostaje nowy parlament, którego zadaniem jest kontynuacja prac nad nową konstytucja. c) Konstytucja może być także uchwalona z inicjatywy parlamentarzystów. - W każdej z tych trzech wersji organem uchwalającym jest parlament i następuje to w drodze ustawodawczej. Ostateczna decyzja parlamentu musi być poddana pod referendum, które zatwierdzi nowy projekt konstytucji. - Częściowa zmiana konstytucji (100 000 wyborców) - może być ogólnym wnioskiem, albo może mieć postać gotowego projektu zmiany lub może być uchwalona przez parlament. - Ogólny wniosek: parlament może wypracować lub uchwalić na tej podstawie odpowiedni przepis konstytucyjny. Jego wejście w życie również będzie uzależnione od pozytywnego wyniku referendum. Jeżeli parlament nie poprze takiej propozycji nowelizacji, zarządzane jest referendum mające decydować o kontynuacji lub zaniechaniu prac. Jednak decyzja o kontynuacji prac nie powoduje skrócenia kadencji sejmu (jak w przypadku całkowitej zmiany konstytucji) Obliguje ona jedynie parlament do zmiany zdania - Gotowy projekt : projekt zostaje poddany referendum, natomiast parlament uchwala swe stanowisko wobec projektu zalecając narodowi i kantonom jego przyjecie bądź odrzucenie. Gdy zaleca odrzucenie może przedstawić swój kontrprojekt. Nad projektem lub projektami odbywa się referendum. (w przypadku, gdy referendum odbywa się nad dwoma projektami obywatele mogą głosować zarówno na jeden jak i na drugi projekt) - Propozycja parlamentu - tryb przewidziany dla ustaw. Następnie należy przeprowadzić referendum zatwierdzające. - Ze względu na to, ze konstytucja jest sztywna co znacznie ogranicza możliwość szybkiego reagowania, istnieje tzw. Ustawy pilne nie mające podstaw w konstytucji. Uchwalane są one w trybie pilnym. Musi mieć ona jednak z góry określony czas obowiązywania i wchodzi w życie natychmiast (bez referendum dla odmiany :D)
Władza sądownicza	W Sarneckim o władzy sądowniczej.	Istnienie sądów stanowych i federacyjnych. Sądownictwo USA jest sądownictwem instancyjnym. Prawo sądowe (karne, cywilne; materialne i procesowe) należy głównie do właściwości ustawodawstwa stanowego, toteż większość spraw sądowych tego typu podlega sądom stanowym. Sądy federacyjne nastawione są na procesy na tle prawa publicznego. Pierwszą instancją sądownictwa federalnego są sądy dystryktowe. Sądy apelacyjne są wyłącznie sądami odwoławczymi. Mają one charakter apelacyjny, a NIE KASACYJNY. Apelacje od wyroków sądów dystryktowych, zapadających w składzie zawodowym rozpatruje Sąd Najwyższy. Sąd Najwyższy USA składa się obecnie z 9 sędziów, ale ich liczebność nie wynika z Konstytucji. Sprawowanie urzędu sędziowskiego jest dożywotnie. Są 4 tryby odwoławcze: tryb apelacji, tryb certiorari, tryb certification oraz tryb mandamus. Istnienie Judical Review.	Jest w Sarneckim… ale po cholerę to czytać O! Zerżnęłam z tego vademecum z maila: Obecnie sądownictwo administracyjne we Francji jest trójinstancyjne. Składa się na nie: 25 trybunałów administracyjnych (plus 5 w terytoriach zamorskich), 5 apelacyjnych sądów administracyjnych oraz Rada Stanu (o charakterze wyłącznie kasacyjnym, czasami także bezpośrednio od wyroków trybunałów administracyjnych pierwszej instancji). Dwoistość funkcji RS wyraża się również w jej organizacji. Z jednej strony funkcjonuje w jej ramach 10 tzw. Sekcji administracyjnych, zróżnicowanych co do właściwości rzeczowej, powołanych do funkcji opiniodawczych. opiniodawczych drugiej strony funkcjonuje 10 podsekcji spornych (czyli orzeczniczych), także zróżnicowanych rzeczowo, plus 1 „sekcja sporna” (dla spraw poważniejszych) oraz „zgromadzenie dla spraw spornych” (dla spraw najpoważniejszych).	Sądownictwo krajowe i federacyjne. Federacyjne jest najwyższą instancją. Charakterystyczną cechą jest rozproszenie. Niezawisłość i podległość jedynie ustawie, trwałość w wykonywaniu funkcji sędziowskiej.	Podział na sądownictwo powszechne, sądownictwo administracyjne oraz prokuraturę, powiązaną z sądownictwem powszechnym. Istnieje Najwyższa Rada Sądownictwa. Trybunał Konstytucyjny: pierwszy z krajów europejskich, który wprowadził TK po II Wojnie Światowej. Składa się z 15 sędziów, 5 z nominacji Prezydenta, 5 przez ID i Senat oraz 5 przez sędziów wyższych sądów powszechnych i administracyjnych. Funkcje: kontrola norm, postępowanie incydentalne, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, postępowanie abstrakcyjne, osądzanie prezia (to już przy preziu jest).	Trybunał Federalny: składa się z 39 sędziów, podzielony jest na kilka wydziałów. Ma kompetencje w sprawach konstytucyjnych, ujęte są one w konstytucji. Rozpatruje skargi konstytucyjne, obejmuje również spory o charakterze publicznoprawnym między federacją, a kantonami (spory kompetencyjne).
System partyjny oraz partie	Funkcjonuje system dwupartyjny. II filarami są: Partia Konserwatywna (od torysów, zwolenników króla Jakuba II Stuarta) i Partia Pracy. Istotą są rządy jednopartyjne, bez zawierania koalicji. Istnieje Rząd Królewskiej Mości oraz Opozycja Królewskiej Mości. Warto nadmienić istnienie Partii Liberalnej oraz partii narodowych (szkocka, irlandzka, walijska).	Funkcjonowanie partii politycznych nastąpiło w wieku XIX. Powstanie systemu dwupartyjnego, w nieco innej odmianie (istnienie w Partii Republikańskiej i Demokratycznej skrzydła liberalnego oraz konserwatywnego). Te dwie partie powstały na bazie konfliktu między federalistami, a atyfederalistami.	Dwublokowy system partyjny (jest to system wielopartyjny). W tym systemie stale funkcjonuje od 5-7 partii które ściśle ze sobą współpracują, wystawiają wspólnych kandydatów, zawierają koalicje etc. Dwa bloki to : Partia Socjalistyczna oraz Zgromadzenie na rzecz republiki. Przywódcami partii politycznych są prezydenci, a nie jak w większości krajów premier. System partyjny w IV Republice: Ruch Rep. - Ludowy, Partia Socjalistyczna, Federacja Międzynarodówki Robotniczej, Francuska Partia Komunistyczna, Zgromadzenie Ludu Francuskiego (partia golistowska). V Republika: Unia na rzecz nowej republiki-> unia demokratyczna na rzecz Republiki -> zgromadzenie na rzecz Republiki. Unia na rzecz Ruchu Ludowego -> Unia na rzecz większości prezydenckiej. Partia Socjalistyczna, Francuska Partia Komunistyczna, Unia na rzecz demokracji francuskiej -> Ruch Demokratyczny [MoDem].	Ustrój pluralistyczny z funkcjonującym systemem wielopartyjnym, jednak wiele zmian ustrojowych sprawiło, ze jest to system paropartyjny ( z mocno ograniczoną liczbą partii posiadających realne szanse na współdecydowanie w życiu politycznym. UZ jest drugą, zaraz po konstytucji włoskiej, która dokonała instytucjonalizacji partii politycznych. Nakłada także na partie pewne granice programowe.	Instytucjonalizacja partii politycznych - jako pierwsze państwo. Włochy charakteryzują się dużą intensywnością życia partyjnego. System wielopartyjny, oparty na rywalizacji międzypartyjnej, istnieje jednak kilka partii wyraźnie wyróżniających się ponad innymi. Przez to rozbicie partyjne zawierane są koalicje.	Funkcjonuje system wielopartyjny, konkretnie około 10 partii. Jest to wielopartyjność zintegrowana. Określa się to mianem systemu parapartyjnego. Istnieje również wobec tego rząd wielopartyjny.
Prawa jednostki	Prawa powszechne jako prawa naturalne, przedpaństwowe. Nie ma kodyfikacji prawa procesowego i materialnego. Inaczej jest w sferze prawa administracyjnego. Aktualnie status jednostki określa Konwencja o Ochronie Praw i Podstawowych Wolności. Jej inkorporacja do prawa nastąpiła poprzez Human Rights Act z 1998 roku (wszedł w życie X 2000r.).	Równość wszystkich, uznanie praw niezbywalnych, praw przysługujących każdemu człowiekowi. Uznanie wolności osobistej jednostki, zakaz wydawania ustaw proskrypcyjnych, wolność wyznania i petycji, nietykalność osobista, nienaruszalność mieszkania itp.	Konstytucja z 58 roku zawiera jedynie odwołanie do zasady równości wobec prawa i wolności przekonań, wolności i nietykalności osobistej. Aktem, który w całości poświecony jest statusowi jednostki jest Deklaracja Praw człowieka i obywatela a także szeroko traktuje o tym wstęp do konstytucji z 46. Prawa o charakterze socjalnym : Prawo do zatrudnienia, Tworzenia i działania w związkach zawodowych, Prawo do strajku, Prawo do ochrony zdrowia, Prawo do wypoczynku, Prawo do bezpłatnej nauki etc. Francuski ombudsman nie jest dostępny obywatelom bezpośrednio, a jedynie za pośrednictwem deputowanych.	Prawa zasadnicze jednostki stanowią przedmiot pierwszej nader obszernej części UZ. (dotyczą one głownie klasycznych wolności osobistych i praw politycznych. Poza ten zakres wychodzi niewiele przepisów). Państwo niemieckie ma charakter państwa socjalnego - obowiązek państwa zabezpieczenia wszystkim, a zwłaszcza najuboższym pewnego minimum egzystencji materialnej, opieki zdrowotnej, minimalnego wykształcenia. Prawa i wolności jednostki są nie tylko zawarte w Konstytucji i ustawach, lecz także w znanych konwencjach międzynarodowych. Prawa i wolności jednostki są Zabezpieczone w UZ pełnym zestawem gwarancji proceduralnych. W RFN NIE FUNKCNJONUJE RZECZNIK PRAW OBYWATLESKICH! Podobną rolę sprawuje OMBUDSMAN do spraw wojskowych.	Uregulowanie statusu jednostki ujęte zostało w części pierwszej konstytucji, zaraz za zasadami podstawowymi. - Jednostka ma dwumiarowy status: (w obu tych wymiarach prawa jednostki są niezbywalne) a) Jednostka jako część pewnej społeczności b) Jednostka w spojrzeniu osobistym Prawa i obowiązki obywatelskie zostały ujęte w czterech grupach. - Stosunki obywatelskie (jednostka jako członek grupy społecznej) - Stosunki moralno - społeczne (status rodziny, etc) - Stosunki ekonomiczne (prawa do materialnej egzystencji) - Stosunki polityczne (prawa polityczne - głosowanie jako obowiązek ).	Podzielono prawa jednostki na: prawa polityczne, prawa socjalne, zagwarantowana jest ochrona godności ludzkiej oraz deklaracji ogólnej równości wobec prawa, zakaz stosowania dyskryminacji etc.
Inne	Ustrój terytorialny i proces dewolucji: Najwyższą jednostką podziału administracyjnego jest hrabstwo, dzieli się ono na dystrykty oraz zrównane z nimi miasta. Podstawowym organem każdej z tych jednostek jest wybierana w demokratycznych wyborach rada, składająca się z radnych, a w radach hrabstw jeszcze z aldermanów. Na czele stoi przewodniczący. Nie ma czegoś takiego jak samorząd terytorialny (!). Dewolucja w Szkocji: Wydanie Scotland Act w 1998r. Powołanie szkockiego parlamentu i rządu, a także Szkockiego Audytora Generalnego. Parlament jest jednoizbowy i liczy 129 posłów, z czego 73 wybieranych jest w okręgach jednomandatowych (zwykłą większością), a 56 w okręgach wielomandatowych w SYSTEMIE PROPORCJONALNYM. Kompetencje parlamentu: ustawodawstwo we wszystkich materiach, z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla parlamentu UK. Parlament nie może wkraczać w materie regulowane prawem europejskim. Konwenans Sewella - wydawanie przez parlament centralny ustaw dot. Szkocji powinno być poprzedzone uzyskaniem zgody parlamentu szkockiego. Ustawy szkockie podlegają sankcji ustawodawczej królowej. Drugim organem jest Egzekutywa Szkocka - w jej skład wchodzi premier, mianowany przez królową spośród czł. Parlamentu oraz ministrowie, mianowani przez premiera za aprobatą królowej. Parlament szkocki posiada uprawnienia do kontroli działalności swojego rządu (debaty, zapytania, komisje) oraz uchwalenie wotum nieufności premierowi bądź ministrom - dymisja. Dewolucja w Pn. Irlandii: wydanie Northern Ireland Act. Powołanie do życia parlamentu o nazwie Zgromadzenie Północnoirlandzkie oraz rząd, nazywany Komitetem Wykonawczym. Podział deputowanych na unionistów i narodowców. Podział na „wyłączone materie ustawodawcze” - nie należą do Zgrom. I „materie zarezerwowane” - mogą być przedmiotem ustaw północnoirlandzkich dopiero za zgodą (brytyjskiego) Sekretarza Stanu dla Pn. Irlandii. Są również materie przekazane - swobodnie regulowane przez parlament Pn. Irlandii. Rząd posiada 2 współprzewodniczących: premiera i wicepremiera. Wybierani w systemie proporcjonalnym. Dewolucja w Walii: wydanie Government of Wales Act z 1998r. Utworzenie Zgromadzenia Narodowego Walii - nie ma charakteru ustawodawczego, może wydawać przepisy prawne, ale wyłącznie o charakterze prawodawstwa pochodnego. Powołany do prowadzenia funkcji wykonawczej wobec ustaw parlamentu brytyjskiego. Funkcjonuje „gabinet Zgromadzenia”. Regionalizacja: Development Agencies Act: podział na 8 regionów-> w każdym powołano Agencję Rozwoju Regionalnego.	Odpowiedzialność za wykonywanie funkcji publicznych: Oprócz standardowych procedur (śledztwa przez członków Departamentu Sprawiedliwości) itp. Istnieje również szczególna procedura zwana Impeachmentem. Jest to odpowiedzialność konstytucyjna, przeniesiona z anielskiego prawa konstytucyjnego. Odpowiedzialności tej podlegają: prezydent, wiceprezydent i wszyscy cywilni funkcjonariusze federalni. Rozpoczęcie procedury może nastąpić od wniosku członka IR, wniosku komisji tej izby, jak i wniosku Prezydenta. Uznanie oskarżonego winnym (na łonie Senatu - postępowanie to przypomina procedurę sądową, a wtedy wybieranych jest od 5 do 11 oskarżycieli. Posiedzeniom przewodniczy wtedy wyjątkowo Prezes SN) wymaga kwalifikowanej większości 2/3 głosów obecnych senatorów.	Struktura terytorialna: Decentralistyczna(podział na regiony i departamenty). Przyznanie organom wspólnot (rady regionalne, rady generalnie, rady gminne) władzy wydawania przepisów lokalnych, a także posiadanie własnych źródeł finansowych. Władzę w departamentach sprawuje prefekt. W regionach funkcję prefekta regionalnego dodatkowo spełnia prefekt departamentu, w który leży stolica regionu. W gminach - merowie. Rady mają prawo przeprowadzić referendum lokalne, a wyborcy mają prawo żądać rozpatrzenia określonej ustawy przez radę. Rada Konstytucyjna: Rada Konstytucyjna jest organem powoływanym przede wszystkim do kontroli konstytucyjności ustaw. Rada Konstytucyjna składa się z 9 członków: 3 powołuje Przewodniczący ZN, 3 Przewodniczący Senatu i 3 Prezydent, który wyznacza również Przewodniczącego RK. Obie kompetencje Prezydenta zwolnione są z kontrasygnaty. Interesującym rozwiązaniem jest zaliczenie do składu RK, ex officio, byłych Prezydentów Republiki (jeżeli wyrażą na to zgodę). Nie ma określonych konstytucyjnie kompetencji jakimi odznaczać się muszą członkowie Rady Konstytucyjnej. Kompetencje: -orzekanie o konstytucyjności umów międzynarodowych przed ich ratyfikacją - na wniosek Prezydenta, premiera, Przewodniczącego ZN, Przewodniczącego Senatu, 60 członków ZN, 60 senatorów. -orzekanie o konstytucyjności ustaw organicznych przed ich promulgacją - z urzędu; -orzekanie o konstytucyjności ustaw zwykłych przed ich promulgacją - na wniosek tych samych podmiotów co przy umowach międzynarodowych; -orzekanie w sprawach pozostawania ustaw zwykłych, już obowiązujących, w granicach konstytucyjnie zakreślonych dla ustawodawstwa - na wniosek premiera; -orzekanie o konstytucyjności regulaminów izb przed ich wejściem w życie; -czuwanie i orzekanie o prawidłowości wyboru Prezydenta oraz decydowania o przełożeniu lub odroczeniu tych wyborów w sytuacjach wskazanych przez Konstytucję; -orzekanie, w sytuacjach zakwestionowania, o prawidłowości wyborów członków ZN i senatorów; -czuwanie nad prawidłowością przebiegu referendów i ogłaszanie ich wyników; -opiniowanie zamiaru Prezydenta przejęcia władzy (art.16) i opiniowanie stosowanych przez niego środków; -orzekanie o występowaniu przeszkód w wykonywaniu przez Prezydenta jego funkcji oraz o opróżnieniu stanowiska Prezydenta. NIE zajmuje się ustawami referendalnymi. Prezio NIE odpowiada przed tym organem. Rada Stanu: opiniuje wszystkie projekty ustaw i dekretów autorstwa rządowego. Trybunał Kompetencyjny, Rada Ekonomiczna i Społeczna (organ opiniodawczy rządu), Izba Obrachunkowa oraz Mediator Republiki (coś jak ombudsman, czyli rzecznik praw obywatelskich. Mianuje go RM na lat 6 jednorazowo. Bada zażalenia obywateli itp.	Federalny Trybunał Sprawiedliwości: utworzony już w pierwotnym tekście UZ z 23 maja 1949r. Składa się z 16 sędziów, orzekających w 2 senatach. Sędziowie powoływani są na 12-letnie kadencje. Po połowie przez Bundestag i Bundesrat. Kompetencje: - kontrola norm, - rozpatruje spory kompetencyjne, - rozpatruje spory wyborcze, - orzeka w przypadku pociągnięcia prezydenta państwa do odpowiedzialności konstytucyjnej (!), - orzeka co do zgodności działania partii politycznych z UZ, - rozpatruje i orzeka w sprawach skarg konstytucyjnych, - uprawiony jest do orzekania o pozbawieniu jednostki pewnych praw zasadniczych zawartych w UZ, - może zastępować krajowe trybunały.	Struktura terytorialna: daleko posunięty proces decentralizacji. Podział na 20 regionów (w tym 5 specjalnych). Regiony można łączyć bądź dzielić, ale wymagana jest na to zgoda rad regionalnych i mieszkańców. Regiony specjalne: Sardynia, Sycylia [położenie], (mniejszość niemieckojęzyczna) Trydent, (francuskojęzyczna) Dolina Aosty, (słoweńska) Friulia. Ustawodawstwo konkurencyjne - ustawy państwowe jedynie ogóły, a regiony całą resztę. Radom regionalnym przysługuje inicjatywa ustawodawcza. Gminy i prowincje sprawują zarząd w sprawach własnych. W prowincjach funkcjonują prefekci - organ administracji rządowej. - Rada Regionalna: Pochodzi z wyborów powszechnych mieszkańców regionu. Liczy od 30-80 członków wybieranych na 5 letnią kadencję. Członkowie rad nie mogą być jednocześnie członkami izb parlamentarnych. Rada posiada inicjatywę ustawodawczą. - Komitet regionalny: Organ wykonawczy regionu, składa się z przewodniczącego i resortowych asesorów (mianuje ich przewodniczący komitetu), komitet realizuje ustawy i odpowiedzialny jest dodatkowo za realizację przekazanej regionom administracji państwowej. Przewodniczący ponosi odpowiedzialność polityczną przed radą regionalną, która może pod jego adresem uchwaluć wotum nieufności - oba organy wtedy ustępują i muszą być przeprowadzone nowe wybory. - Przedstawiciele państwa w regionach : Organem bieżącego nadzoru nad regionami jest Przedstawiciel Państwa do spraw autonomii regionalnej. Głównym zajęciem jest kontrola ustaw regionalnych. Opróćz tego w regionach działają trybunały administracyjne, kontrolujące działalność władz regionalnych. - Autonomia regionów: Jako, że regiony nie są jednostkami federalnymi to mają one odmienne prawa niż np. w USA. Nie mają własnych konstytucji, nie mają odrębnego obywatelstwa, są poddane nadzorowi ze strony państwa, jeżeli ustawy regionalne są niezgodne z konstytucja i tak orzeknie trybunał, to radę się wypierdziela.	Struktura terytorialna i federalizm: 26 kantonów (wymienienie nazw w konstytucji gwarantuje istnienie każdego z nich). Państwowy charakter kantonów: Konstytucja potwierdza charakter państwa . Kantony posiadają swoje własne konstytucje i prawo, funkcjonują parlamenty, mają prawo zawierania umów między sobą, z Federacją i podmiotami zagranicznymi. Spory między federacją a kantonami rozstrzyga Trybunał Federalny, a zatem organ niezależny (inaczej niż w USA). Nie mogą występować z konfederacji, ani przyłączać się. Kompetencje : - Wszystkie prawa, które nie zostały przekazane władzom federalnym wykonywane są przez kantony - Do kantonów należą sprawy oświaty, opieki zdrowotnej, instytucji kulturalnych, stosunków do kościołów, policji, ustroju sądów, realizacja ustaw federalnych - Administracja federalna spełnia funkcje nadzorcze. - Kantony mogą ustalać swoje podatki. - Zasada współdziałania - Spory rozwiązywane są na drodze mediacji - Federacja może wspomagać kantony kasą Wpływ kantonów na działania federacji: - Druga izba parlamentarna powoływana jest przez kantony - Pierwsza izba wybierana jest w ten sposób, że okręgami wyborczymi są kantony i nawet najmniejszemu przysługuje mandat. - Każdy minister rządu musi pochodzić z innego kantonu - Prawo inicjatywy ustawodawczej każdego z kantonów - Prawo ośmiu kantonów do zarządzania przeprowadzenia referendum. Wpływ federacji na działania kantonów: - Poddawanie konstytucji kantonalnych i ich zmian procedurze gwarancyjnej przez parlament. (muszą być demokratyczne, przyjęte w referendum i zgodne z konstytucją federalną) - Rząd federalny posiada prawo sprzeciwu wobec aktów kantonalnych (gdy nie ma zgody parlament zabrania wchodzenia w zycie) - Prawo nadzoru nad realizacją ustaw federalnych.  interwencja federalna Procedury demokracji bezpośredniej (referenda): - Cztery procedury konstytucyjne: a) inicjatywa ludowa w sprawie całkowitej zmiany konstytucji (wniosek 100 000 wyborców, poparcie wniosku wstępnego w referendum), b) inicjatywa ludowa w sprawie częściowej zmiany konstytucji (100 000 wyborców. Parlament może unieważnić inicjatywę, gdyby były to treści niezgodne z prawem.) Rreferendum obligatoryjne któremu podlegają: - zmiany konstytucji federalnej - przystąpienie do organizacji kolektywnego bezpieczeństwa, wspólnot narodowych, etc. - ustawy federalne uchwalone w trybie pilnym i nieoparte o konstytucję. - całkowita zmiana konstytucji przy różnych stanowiskach izb - sprawa poparcia wniosku wstępnego o całkowitą zmianę konstytucji - sprawa poparcia wniosku wstępnego o częściową zmianę, jeżeli parlament odrzuci wniosek. c) Referendum fakultatywne (pojedyncze)- na wniosek 50 000 wyborców lub żądanie 8 kantonów. Podlegają mu : - Ustawy federalne (wchodzą w życie dopiero po 100 dniach- w tym czasie można zarządzić referendum) - Parlament federalny może uznać określoną ustawę, która nie może wyczekiwać owego okresu 100 dni, a następnie ewentualnego referendum i winna wejść w życie od razu po uchwaleniu. Gdy w referendum naród zaakceptuje ustawę, obowiązuje ona od okresu, na który została przeznaczona. Gdy nie zostanie zaakceptowana nie traci od razu swej mocy, ale dopiero po roku wejścia w życie. - Pewne akty nieprawotwórcze zgromadzenia federalnego, noszące nazwę „uchwał federalnych”. - Większość umów międzynarodowych ratyfikowanych przez rząd : umowy bezterminowe i nieprzewidujące wypowiedzenia, umowy o przystąpieniu do organizacji międzynarodowych, wprowadzające wielostronne ujednolicenie prawa. d) Postępowanie konsultacyjne - obowiązek władz federalnych w trakcie przygotowywania ważniejszych aktów normatywnych, uzyskania stanowiska partii politycznych kantonów oraz wszystkich innych środowisk funkcjonujących na obszarze, którego dotyczy projekt.

BY OWCA

---