Thomas Stearns - Wstęp +„Jałowa ziemia”:

Stearns chce przeniknąć do czytelnika - przez korelat obiektywny - zespół doświadczeń i doznań przekazywanych czytelnikowi przez zestaw zdarzeń lub obrazów; duży wpływ Julesa Laforgue'a - autoironia, dystans do bolesnych dla siebie przeżyć; ważny świat nieświadomości wg Hartmanna - dotrzeć pod poziom świadomej kultury, poznać siebie; Negacja, rozpacz, ironia - „Portret damy” - poemat - Afryka symbolem ucieczki do Nieświadomości; „Preludia” - 1910 - 1912 - proces dochodzenia do świadomości, poeta interpretuje doświadczenia osoby obserwowanej; Stearns przekształca też teorię Bergsona - przeszłość zniekształca widzenia teraźniejszości - poemat „Rapsodia wietrznej nocy”; „Pieśń miłosna J.Alfreda Prufrocka” - poemat - grzech i brud rodzajem ucieczki od bezsensu życia; eseistyka - o teorii poezji - tradycja polega na posiadaniu zmysłu historycznego; istnienie poety to transpozycja osobistych doznań w coś różnego od bycia codziennym człekiem - bogatszego, uniwersalnego, zdepersonalizowanego; „Gerontion” - 1916/17 - poemat studium stanów umysłu wywoływanych przez mit o Tejrezjaszu; „Ziemia jałowa” - 1921/22 - krytyka kultury i cywilizacji, ukazanie stanu świadomości europejskiej oraz przekazanie odczuć samego poety - świat taki, jakim widzi go poeta; część I - grzebanie umarłych - o hiacyntowej dziewce, miłość poety do niej uleciała, analiza tego doświadczenia - fragment z Tristana i Izoldy - finałem koniec życia i miłości; góry miejscem ucieczki - wspomnienie kwietnia jako miesiąca cierpień - „opowieści kanterberyjskie” Geoffreya Chaucera; Madame Sosotris - parodia tego, co poeta szuka w życiu, kabalistka; Nierzeczywiste Miasto i rozmowa ze Stetsonem - wyraz zagubienia, pomieszania życia i śmierci; doświadczenie w Ogrodzie Hiacyntowym - osiągnięcie stanu pustyni Nudy; II część - gra w szachy - pustka, opis pokoju wzorowany na literaturze angielskiej XVII wieku - poetów metafizycznych i Miltona; pokazanie utraty namiętności - Lili i Albert w pubie; III część - Kazanie ogniste - rozwinięcie doświadczeń z II części - Tejrezjasz - bardzo obiektywny i zdystansowany - brak uczuć i namiętności w świecie; Londyn - jądro ciemności europejskiej cywilizacji; część IV - śmierć w wodzie - oczyszczenie z życia śmiertelnego; V część - Co powiedział grom - cierpliwość - słowo klucz; na pustynię cierpienia spadają słowa Gromu - trzy przykazania buddyzmu - poeta staje się zdolny do zaakceptowania życia poprzez cierpienie; nawiązanie do mitu o Królu Arturze jako bezpłodnym, jałowym wodzu; Ziemia jałowa to kraina gdzie uwiędły wszystkie uczucia istniejące między ludźmi; nadzieją przekonanie o oczyszczającym działaniu cierpienia; „Wydrążeni ludzie” - 1925 - poemat metafizyczny - wspólnota Kurtzów z Jądra Ciemności Conrada - rezultatem doświadczeń staje się bezpośredni kontakt z wizją Absolutu; Poematy Ariela, Wędrówka Trzech Króli, Pieśń dla Symeona, Animula, Środa Popielcowa, Marina - doktryna Eliota, metafizyka; harmonia osiągnięta - Cztery Kwartety - zbiór 4 utworów o wojnie, poezji, życiu - poezja dramatyczna; Burnt Norton - doktryna Logosu - istnienie rozumu w świecie; Czas jako królestwo zmian, Logos związany z bezczasowością; usunięcie zagadki czasu daje moment iluminacji - teraźniejszość daje możność uchwycenia Logosu, który odkrywa się w życiu poprzez rozum, życie człowieka; esej - Muzyka poezji - rozumienie poezji nie jest wcale związane z doskonałą znajomością języka w którym poezja powstała; muzyka poezji zawarta w krzyżowaniu się słów;

Tuwim - Wiersze wybrane ( oprac. Głowiński ):

Tuwim - ur. 1894 w Łodzi, w rodzinie mieszczańskiej pochodzenia żydowskiego; w 1916 przenosi się do stolicy, studiuje krótko prawo i filozofię; debiuty na łamach Pro Arte et studio; 1918 - dytyramb „Wiosna” - skandal obyczajowy; ataki na żydowskość poety ze strony Prosto z Mostu, ABC, czy Falangi; lata wojny Tuwim spędza na emigracji - Paryż, potem Brazylia, USA; powrót do Warszawy w 1946; zostaje kierownikiem artystycznym Teatru Nowego; umiera w 1953 w Zakopanem. Wpływ symbolistów - poeta staje się aktorem świata, nie tylko opisującą go jednostką; poezja - dialogiem z tym, co poetę otacza; witalizm, dynamiczna wizja świata - wpływy Nietzschego i Bergsona; przedmiotem liryki może być teraz wszystko, nie ma tematów tabu; negacji tradycji parnasistowskich i impresjonistycznych; ważny żywioł mowy potocznej; związki poety z rosyjskim futuryzmem - akmeistami ( wprowadzili do poezji język potoczny ); pojmowanie literatury po 1918 jako tylko literatury, nie polityki, moralności, historii czy apelu do społeczeństwa - koniec z tyrteizmem i pokrzepianiem serc; poezja staje się aprobatą współczesności; zbiory - Czyhanie na Boga 1918, Sokrates tańczący 1919, Siódma jesień 1921, Wierszy tom czwarty 1923 - najpełniejsza realizacja programu Skamandra - urbanizm, panteizm ( Bóg przenika we wszystkie substancje ziemskie, nie jest istotą rozumną ), witalizm, bohaterem mieszkaniec miasta akceptowanego takim, jakie jest; gatunki niskie, nie mające ambicji literackich - obrazek rodzajowy i poezja rozmowy - poezja faktu, eksklamacji, żywiołowej i emocjonalnej - poezja zachłystywania się światem; wpływy impresjonizmu - metafory, nastrojowośc, atmosfera ulotna, personifikowane stany psychiczne; ekspresjonizm - żywiołowość, emocje, kontrasty, groteska, brutalizacja języka potocznego; futuryzm - dynamika życia miejskiego, specyficzny język typowy tylko dla poezji, stylizacja archaiczna, prasłowiańska - łączenie elementów archaicznych kulturowo ze współczesnością; dojrzały okres - 1926 - Słowa we krwi - zanika zdobywczy i krzepki optymizm; ewolucja - zmniejszenie brutalizacji języka, wpływów impresjonizmu - przesycenie ironią, krytycznością, dystansem; dyskretniejsza potoczność języka, emocjonalizm, liryka przywołań - zwroty do drugiej osoby; ważna instrumentacja głosowa - spajanie różnorodnych gatunkowo czynników w całość - poeta-słowiarz; zwrot do romantyzmu polskiego jako wzoru zachowania względem grozy współczesności; fascynacja Horacym - koncepcja poety jako wirtuoza, który opiera swą sztukę i siebie samego naporowi tłumu; „Bal w operze” - satyryczna strona Tuwima - poemat z 1936 - inwektywa, groteskowo wyolbrzymiony obraz przeciwnika, absurd - ostrze skierowane w elitę sanacyjną - wizja balu połączona z obrazem apokaliptycznego świata; po tym utworze kryzys twórczy; epika poetycka pisana w czasie wojny, wydana w 1949 - Kwiaty Polskie - nie do końca udany mix - historia ogrodnika Dziewierskiego i jego wnuczki Anieli;

Czyhanie na Boga:

Teofania - nowa poezja objawi się w słowie Jestem, niczym Bóg;

Szczęście - spokojny, usiadł pod drzewem nie potrzebując nikogo;

Syna poetowego narodziny - wątki dionizyjskie przeniesione na grunt rodzimy; syn ma posiąść imię Dionizy;

Chrystus - pokorny Jezus prosi Ojca o to, by cisi ludzie w końcu zrozumieli Chrystusa;

Chrystus miasta - tylko Magdalena z tłumu grzeszników na moście poznaje Chrystusa, płacze, po tym czynią to wszyscy grzeszni;

Symfonia wieków - historia napaści Hunów na Rzym, spalenia Wiecznego miasta;

Sokrates tańczący:

Nasza mądrość - oni jedyni oddają Bogu co cesarskie i Bogu co Boże;

Wiosna - ironicznie o płodności, bezwstydności, nadmiernemu rozpasaniu seksualnemu tłumu;

Dwa wiatry - witalizm, zabawa, aktywizm;

Siódma jesień:

Rzuciłbym to wszystko - wyjechać, nie przejmować się niczym, jeść i pić, szukać sensu życia;

Na balkonie - obserwuje załamaną po rozstaniu z podmiotem niewiastę;

Czwarty tom wierszy:

Milion HP (KM) - chce by wielki Motorniczy wlał w niego moc, choć już teraz miota nim milion rumaków ( przenośnia );

Dziurawiąc niebo - hołd Leopoldowi Staffowi;

Do generałów - pacyfistyczno - żartobliwy wiersz; to ludzie przeciętni są tak naprawdę generałami - swego życia i losu;

Nauka - nic nie wie, nic nie rozumie, nawkładali mu do głowy mnóstwa pierdół - teraz prosi Boga o drugie życie, by mógł coś w końcu zrozumieć;

Szczury - wiersz poświęcony Stefanowi Jaraczowi ( aktor 20lecia, przyjaciel Juliana ) - szczury symbolem zła - obsesja autora;

Epos - dedykowany Marii Pawlikowskiej - eksperyment językowy, mieszanie archaizmów z neologizmami;

Słopiewnie - dedykowany Karolowi Szymanowskiemu - kolejny eksperyment, próba stworzenia specyficznego kodu poetyckiego;

Słowa we krwi:

Słowo i ciało - poetycka wypowiedź o poezji, o trudności wyrażania siebie i świata słowem; ( ciekawy neologizm - słowotrysk );

Przemiany - metamorfozy wyrazem witalizmu i biologicznej prężności natury;

Quatorze Juillet - satyra skierowana przeciw mentalności i obyczajom drobnomieszczaństwa;

Nagłe spojrzenie - przenoszenie na człowieka cech przedmiotów i zwierząt - groteskowa wizja, demonologiczna;

Nieznane drzewo - hołd dla Stefana Żeromskiego; szuka swego drzewa trumiennego;

Rzecz czarnoleska:

Rzecz czarnoleska - ład i spokój znaleziony dzięki Czarnoleskiej Rzeczy;

O poecie - motyw poety-człowieka małego miasteczka, zamkniętego w swej ciemnej kabale, guślarskim rozumiem mierzącego świat;

Odpowiedź - trudności w pisaniu, opozycja rozkosz - męka w odniesieniu do możności bycia poetą;

Fryzjerzy - dedykacja Chaplinowi - sami w zakładzie, obcinają siebie, mizdrzą się do luster, rozmawiają, śpią;

Pogrzeb Słowackiego - dedykacja Lechoniowi - Kraków dostaje szczątki Króla Ducha, pogrzeb z największymi osobistościami kraju; aluzje do Testamentu mojego Juliusza; o niezrozumieniu słowa poetyckiego Słowackiego;

Dziesięciolecie - napisany w celu uczczenia rocznicy zwycięstwa nowej poezji reprezentowanej przez Skamandrytów; ironicznie o drugorzędnych poetach MP, o romantyzmie; o młodych, w których płonie żar działania, twórczy aktywizm, witalizm; siłą poezji ma być słowo aktywne, to jest budowanie przyszłości;

Biblia cygańska:

Sława - laur zwycięscy, poety zestawiony z wieńcem korony cierniowej;

Zbrodnia - dedykacja Pawlikowskiej - o śmierci Ofeliji;

Dzionek wiosenny - wizja przyrody dynamicznej i bólu przyrodniczego rozwoju;

Złota polska jesień - poeta vs świat, poeta idzie na opak, przecina główne nurty działania klas inteligenckich;

Apokalipsa - światem apokalipsy współczesna cywilizacja;

Venus - symbol dynamizmu, biologicznej prężności; odwołanie do Dionizosa;

Do prostego człowieka - założenia humanistyczne i pacyfistyczne - „bujać - to my, panowie szlachta!”;

Mieszkańcy - o strasznych mieszczanach, ich bezbarwnym i powtarzalnym życiu;

Patriota - satyra na propagandę mocarstwową prowadzoną przez publicystykę sanacji; postuluje patriotyzm karczemnego, prostego człowieka;

Treść gorejąca:

Przyglądając się gwiazdom - opis powstawania świata jednocześnie opisem powstawania słowa i poezji;

Zieleń, fantazja słowotwórcza - poemacik, poeta - geolog, badający stare złoża języka + neologizmy;

Asyria - negatywny stosunek do objawów cywilizacji współczesnej - biurokracji;

Spacer antyczny - teatralny wątek romantycznej liryki miłosnej; smutek towarzyszy przeżywaniu miłości;

Wiersze ocalałe:

Z wierszy o Małgorzatce - motywy pieśni ludowych, swobodna stylizacja słowacko-archaiczna, ważna warstwa brzmieniowa;

Na ulicy - krytyka barbarzyńskich ruchów masowych o charakterze totalitarnym;

Piosenka umarłego - zatracona duszka, motyw duszy na zielonej łące;

Wiersze nowe:

Matka - do swej matki, Adeli Tuwim ( zamordowanej przez hitlerowców w 1943 ); zabita przez faszystę wyrzucona z okna - ideał sięgnął bruku;

Jamby polityczne - o swej apolityczności, żartobliwie o uprawianiu poezji jako gusłach; nie da się jednak do końca uciec od polityczności poezji, bo każda epoka jakoś wpływa na twórczość;

Wiersze dla dzieci:

Zosia Samosia, Ptasie plotki, Okulary, Abecadło, Spóźniony Słowik, O Panu Tralalińskim, Stół, Cuda i dziwy, Lokomotywa, Ptasie radio;

Z tłumaczeń:

Horacy, Heine, Rimbaud, Maeterlinck, Puszkin, Lermontow, Niekrasow, Tiutczew, Balmont;

Bal w operze: ( 1936 )

Bibka u Archikratora - arcywładcy; słownictwo związane z zwierzęcością, instynktem, rozpustą; satyra na policję przyglądającą się swym wypastowanym butom; o 5 wywożone nieczystości po wielkiej imprezie; grając słowami daje Tuwim obraz tego, że wszystko zależy teraz od pieniądza, który jest wrzodem społeczeństwa; satyra na język publicystyki sanacyjnej - „ideolo”; atrakcją balu wszystkim dająca Kurwa Mać; ostrze satyry skierowane na całą współczesność i jej chamstwo, rozpasanie, nieumiarkowanie, nadmierny przepych.

Kwiaty Polskie:

Wspomnienie dzieciństwa - zbierania znaczków, mieszkania w domu myśliwskim; częste motywy kwiatów; porównanie zabaw warstw mieszczańskich do bachanaliów w Wenecji - rozpasanie, przepych; na emigracji w USA z rozrzewnieniem niejakim wspomina swoje życie w Polsce; ostatni fragment to swego rodzaju modlitwa o nadzieję, o wolność dla kraju, potrzebę odbudowy i podniesienia się ze zgliszczy, mądrych rządzących, zaprzestanie kultu pieniądza, tolerancję, prawo i sprawiedliwość; wspomina także o walce i zemście; kolejny fragment to swoista inwokacja do poezji; fragment o oddawaniu się dziewek pospolitych chłopcom i ich zabaw.

Konstanty Ildefons Gałczyński:

1905 ur. w Warszawie; w 1914 rodzina ewakuowana do Moskwy, 1915 zaczyna pisać wiersze Konstanty; w 1918 powrót do stolicy Polski; pierwszy wydrukowany wiersz - 1923 - Szturm; studiuje filologię angielską i klasyczną na UW, nie kończy ich; kompleks ojcowski - wyraz w wielu wierszach; grupa poetycka Kwadryga 1926 - z Aleksandrem Maliszewskim czy Stefanem Klukowskim - Konstanty wnosił do grupy styl cygański; w 1931 wyjeżdża na placówkę konsularną do Berlina; w roku 1934 do Wilna - współpraca z radiem, gazetami; w 1936 pierwsza córka - Kira. Wraca do Warszawy, współpracuje z Prosto z mostu - drukuje tam Utwory poetyckie - zebrane prawie wszystkie dotychczasowe wiersze; 17 września 39 dostaje się do niewoli; po wojnie podróżuje; współpracuje z Przekrojem - teatrzyk Zielona Gęś; 1953 w grudniu umiera po 2 zawałach serca; legenda osobowości - dojrzały, indywidualistyczny, autokreacyjny w utworach, groteska na wzór Witkacego; ja liryczne - wzorem cyganeria artystyczna lat 30; poeta - cygan - modernista; Gałczyński pojawia się we Wspólnym pokoju Uniłowskiego; inspiracja Rimbaudem; pozytywna ekscentryczność, aprobata świata rodzinnego; koncepcja fantastycznego raju poety - królestwa doskonałych uczuć, nieskażonych. Propagator codzienności i prostych uczuć; później koncepcja poety masowego, poety rzemieślnika - nie tylko artyzm, ale i zarobek; katastrofizm lat 30 - niszczący wpływ czasu na jednostkę; Konstanty drwi z przejedzonego motywu poezji skamandryckiej, choć sam z niej korzysta; groteska ma obronić poetę przed rzeczywistością obcą, ma także zdemaskować jej ujemne strony, zdeformować zjawiska - swoboda języka poetyckiego, ukazanie nonsenu sensów; atakuje polski intelektualizm, wizerunek inteligencji, sytuację na rynku literackim; potępia inteligenta polskiego - emocjonalnie; Zielone Gęsi - zwrot do publiczności, dydaktyzm, humor, groteska, makabryczny dowcip, wyśmianie konwencji literackich, humanizm, ataki na inteligencję; wpływ Boya-Żeleńskiego, klasycyzmu ( Kochanowski,. Horacy ); zainteresowanie dydaktyzmem oświecenia - Zielona Gęś; wpływ Norwida - rozluźnienie składni poetyckiej; muzyczność poezji - budowa partytur; przemienność stylów, sprawne operowanie wysokim i niskim w obrębie jednego tekstu; często nawiązanie bezpośredniego porozumienia z odbiorcą poezji.

Wybór poezji:

Szekspir i chryzantemy - inspiracje Rimbaudem, o tym, że kobieta nie powinna liczyć na miłość ze strony cygana-dekadenta;

Koniec świata Wizje Świętego Ildefonsa czyli Satyra na Wszechświat - astronom Pandafilanda o rychłym końcu świata; wszyscy z Bolonii ratują się ucieczki, oprócz studentów, którzy oddawali się rozpuście; rektor na świni na czele pochodu protestującego przeciwko końcu świata; nadchodzi koniec i świat tonie niczym Titanic;

Serwus, Madonna - utrzymany w klimacie Villona o poecie, który nie dba o sławę, a jego muzą i matką jest madonna;

Śmierć poety - diagnoza śmiertelnej schizofrenii u twórcy, cieszą się z tego sąsiedzi, a nawet żona, nazywając męża świnią; serce alkoholowe poety zabrali aniołowie;

Pieśń Cherubińska - pozytywistyczne ujęcie, postawa humanisty sprzyjającego społeczeństwu;

Bal u Salomona - nadrealistyczny opis balu, swobodny przepływ skojarzeń, poetyka marzenia sennego;

Inge Bartsch - losy aktorki berlińskiego teatrzyku, zmyślone, związane z przewrotem hitlerowskim w 1933;

Ludowa zabawa - poemacik, atak na inteligenta polskiego, którego jałowemu życiu przeciwstawia poeta egzystencję ludzi prostych, cieszących się zwyczajnym życiem;

Portret ojca artysty - leniwy nierób, pasją czytanie durnot w gazetach, zabawa ze słoikami konfitur; ojciec lubił Horacego, często marzył do księżyca w oknie;

Buty szewca Szymona - szewc grał na organkach, szyjąc obuwie; raz przybył polityk, łgarz, zamówił buty, które w czasie politycznego wiecu zaczęły grać melodię szewca, wszyscy zaczęli na rynku tańczyć - buty uciekły, starosta bosy, wszyscy rzucili się za butami - do krainy szczęścia i dostatku - wymowa polityczno-światopoglądowa;

Tatuś - satyra na pokolenie ojców i ich postawę prorządową, sanacyjną;

Skumbrie w Tomacie - wyraz rozczarowań zamachem majowym i osobą Piłsudskiego lub gloryfikacja zabójcy Narutowicza Eligiusza Niewiadomskiego;

Impresario i poeta - o stosunkach między pośrednikiem poety i publiczności a samym twórcą; ( aluzja do Stanisława Piaseckiego - redaktora Prosto z mostu - pozytywna ocena pomocy;

Troszeczkę pomarzyć - ma świadomość nadchodzącej ekspansji Hitlera, ale marzy o polskiej jesieni w wolnym kraju;

Pieśń o żołnierzach Westerplatte - z dumą o swej bohaterskiej obronie Polski, teraz w niebiosach, ale kiedy będzie trzeba stąpią i będą walczyć;

Notatki z nieudanych rekolekcji paryskich - poeta żegna się nim z katolicyzmem;

Ballada o samotnej pompie - podziw dla Breughla, Jana Aksamitnego i Pietera Piekielnego - trójki flamandzkich malarzy;

Powrót do Eurydyki - częsty w poezji Konstantego motyw poety - Orfeusza;

Kolczyki Izoldy - antyimperialistyczna satyra lub autobiograficzne zobrazowanie sytuacji poety;

Śmierć Inteligenta - atak na psychikę inteligenta polskiego - wyśmianie apolityczności, zacofania, tradycjonalizmu przekonań;

Arc poetica czyli sztuka rymotwórcza - kpina z filologii i wydań krytycznych, drobiazgowo analizujących każdy wers utworów;

Przed zapaleniem choinki - poemat autobiograficzny, poeta wspomina lata dzieciństwa, śmierć brata, powojenną wędrówkę po Europie; idzie ulicami i słyszy jak przemija wiek XX;

Grób Krasickiego - lubił go po wojnie, widział w nim wzór poety moralisty na wesoło;

Śmierć Andersena - z sympatią o twórczości fantastyczno-baśniowej;

Muzy - żartobliwym tonem o 9 muzach i sobie jako idącym z nimi w orszaku;

Kronika olsztyńska - opis błogiego, pełnego radości, prostego życia poety w leśniczówce podczas wakacji;

Niobe - poemat o mitologicznej córce Tantala, która za przechwałki w stosunku do Latony została ukarana śmiercią swych dzieci; odnosi się w wierszu do rzeźby doskonałej Niobe w Nieborowie; porównanie Niobe do idealnej poezji, sztuki, która jest rozleglejsza niż prawa ludzi i łagodniejsza niż szczęście;

Wit Stwosz - poemat, motywy średniowiecznej poezji; wizja poety, artysty - rzemieślnika, w którego akcie tworzenie najważniejsza jest praca;

Grób Beethovena - pochwała twórczości „bohatera piękna”;

Dzikie wino - odniesienie do swych mistrzów poetyckich - Mickiewicza, Kochanowskiego, wesołej, radosnej atmosferze tworzenia poezji;

Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu - poemat, aluzja do Podróży do Ciemnogrodu Stanisława Kostki Potockiego, propagatora rozwoju nauki i oświaty w Polsce; satyra na zacofanie polityczne, prowincjonalizm, wiarę w gen. Andera, który na białym koniu przybędzie z wieścią wyzwolenia; Ciemnogrodem ma być tutaj Kraków, którego Bulwieć usilnie szuka; na koniec ludzie toną w Ciemniawce;

Pieśni - poetycki testament Konstantego; bezpośredni zwrot do czytelnika, prostota stylu, bez odwołań do tradycji literackiej; chce ocalić swą twórczość od zapomnienia; nie chce konsumpcjonizmu, a radości z życia codziennego; poezja jest po to, by rozświetlać drogę ludziom, jest jak Eos różanopalca;

Teatrzyk Zielona Gęś:

Potworny Wujaszek - morduje 6 osobę w tygodniu; wspomina powrót Andersa na białym koniu - szyderstwo z wiary w to społeczeństwa;

Trzy gwiazdki na niebie - satyra na wiarę społeczeństwa w tradycję, martyrologię i nostalgię; Gżegżółka zamordowana przez oponentów politycznych - satyra na kult grobów, pogrzebów;

Dwóch Polaków - Sandwicz i Skoczwiski - satyra na kłótliwość Polaków, aluzja do słów z Wesela Wyspiańskiego - ostał ci się ino sznur;

Siedem Kotów - zjadły one Zieloną Gęś, ale ta odrodziła się w Przekroju - uderzenie w nieprzychylnych temu teatrzykowi ludzi;

Dymiący piecyk - dymiący tak samo piecyk, oczyszczony w końcu przez Osiołka Porfiriona, chór Polaków spija się ze szczęścia, by podejrzanego osła sklepać na końcu - aluzja do zaściankowości i stagnacji umysłowej społeczeństwa;

Nieznany list Juliusza Słowackiego do matki - parodia stylu listów Słowackiego - wspomnienia sporu z Adasiem, wyśmianie wieszczego koturnu romantycznego i egotyzmu Juliuszka;

Latarnia sławy - Dante Alighiery szukając pomysłu i sławy, wchodzi na latarnię, za sugestią Osiołka Porfiriona, by znalazł jakąś metodę;

Osiem dni stworzenia - ósmy dzień to stworzenie teatru i premiera polskiej sztuki;

Poranek Mickiewiczowski - fragmenty Ody do Młodości, przerywane kłótniami Polaków;

Nieśmiały petent - satyra na zadufanie i butność elit;

Destrukcyjny wpływ kobiet - Sobieski przejmuje się tylko Marysieńką, a tymczasem Turcy zalewają Europę - satyra na lenistwo i gnuśność polskich władz;

Hamlet&Kelnerka - satyra na inteligentów i ich światopoglądowość i niezdecydowanie;

Skarga Julka - o zazdrości Słowackiego o Mickiewicza czy Chopina i ich miejsca w świadomości Polaków - Konstanty upomina się o godniejsze miejsce dla Juliusza;

Cud w Lublinie - dłużnik zarobione na bajkach dla dzieci pieniądze układa na stosie i sprasza tłum wierzycieli - satyra na chciwość i żądzę pieniądza;

Leniwi literaci - satyra na bezpłciowych, epigońskich twórców;

Listy z Fiołkiem:

Nocne życie Krakowa - satyra na zaściankowość, brak otwartości, przywiązanie do konserwatywnej tradycji; wieczory literackie, dyskusje są jałowe;

Manifesty programowe futurystów polskich:

Prymitywiści do narodów świata i do polski - cywilizacja i kultura w stanie choroby na śmietnik; afirmacja prostoty, ordynarności, wesołości, zdrowia, trywialności, śmiechu; wyrzekają się tradycji, trzeba odciąć się od mitów; burzą miasto i dobrodziejstwa komunikacji - powrót do pierwotności; trzeba często zmieniać kobiety, bo ich wartość to płodność; istota sztuki - masowość; twórczość świadoma i celowa; do lamusa obrazy, muzyka klasyczna, rzeźba; dowolność form gramatycznych; format i druk, później dopiero treść to wartości książki; afirmacja nonsensu;

Nowy manifest futurystyczny na Rzeczpospolitą Polską - Kazimierz Brzeski - upadek sztuki w Polsce; „Katarynka Warszawska” upomina się o nową sztukę; Katarynka będzie propagować futuryzm wśród ludu, stworzy nowy gatunek literacki - naga prawda, unikanie konwenansów, ekscentryczność, humor;

Do narodu polskiego. Manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji żyća - Bruno Jasieński - celowe błędy ortograficzne; chcą zerwać z mitologią narodową; 3 główne elementy życia - maszyna, demokracja, tłum; więcej słońca, przestrzeni, światła, pogody ducha; wszechobecność sztuki - masówka; teatry, cyrki, uliczne performanse; kobieta - doskonała maszyna rozrodcza; wprowadzenie równouprawnienia i rozwodów; ( Kraków, 20 kwietnia, 1921 );

Stefan Gacki - Sztuka ludzka - człowiek punktem wyjścia dla sztuki, dla niej istnieje tylko konkretne dziś i zdobywane konkretne jutro; sztuka nic nie naśladuje my tworzyć sama siebie; literat - konstruktor - siebie samego i sztuki;

Tytus Czyżewski - Pogrzeb romantyzmu - uwiąd starczy symbolizmu - śmierć programizmu - martyrologia natchnieniem dla poetów postromantycznych; Skamander skrytykowany za nazywanie się futurystami, a bycie symbolistami w gruncie rzeczy; naród odżywa jako fizjologicznie świeży, młody, pełen krwi i żądz twór; poezja musi być modernistyczna, a artyści kierować się instynktem;

Od maszyny do zwierząt - ludzie mają się uczyć od zwierząt instynktownej sztuki ( maszyna i żywioł to elektryczne instynkty;

Bruno Jasieński - Manifest w sprawie poezji futurystycznej - 1921 - twórców wszystkich prądów przed futuryzmem nazywa onanistami, bo ich sztuka jest bezpłodna; sztuka tworzeniem rzeczy nowych; kompozycja doskonała - minimum materiału przy maksimum osiągniętej dynamiki; dzieło sztuki jest ekstraktem; każdy artysta tworzy swoją sztukę i swoją logikę; poezja operuje w płaszczyźnie słowa; zdanie kompozycją przypadkową, lekko logiczną; poezja ma propagować ruch, motłoch, miasto i kanalizację - ma być codzienna, aktualna i powszechna; książki maksymalnie rok na półkach, później wymiana;

Jasieński - Manifest w sprawie krytyki artystycznej - wszyscy autorzy niech piszą o swej twórczości recenzje, wtedy coś tam ludziom przekażą, a krytycy zawodowi tylko memłają; wzywa artystów, by nie kupowali sobie kolacjami itp. pochlebnych opinii krytyków;

Jasieński - Manifest w sprawie ortografii fonetycznej - pisownia powinna być ściśle fonetyczna i prosta;

Czyżewski, Gotlieb, Jasieński, Peiper, Stern, Wat i inni - List otwarty do p. ministra spraw wewnętrznych - wspominają fakt rozgonienia poetyckiego zebrania w Zakopanem w marcu; krytyka zajmowania się przez policję rozpędzaniem niegroźnych wieczór poetyckich w obliczu zagrożenia granic kraju;

Tadeusz Peiper - Pisma wybrane, oprac. Stanisław Jaworski, Wrocław 1979:

Tędy - artykuły:

Punkt wyjścia - Zwrotnica ma być macicą nowej duszy, ma wszyć w człowieka nerw teraźniejszości;

Miasto, masa, maszyna - negatywny stosunek człowieka do miasta ulega zmianie w jego czasach; cały dorobek XIX wieku dziełem mieszczan; masa - społeczeństwo, masa - tłum oddziałują na świadomość człowieka; postulat budowy dzieła sztuki; masa - społeczeństwo to najcudowniejszy organizm; dzieło sztuki ma być społeczeństwem; masowość konsumpcji artystycznej otwiera sztuce nowe perspektywy; maszyna powinna stać się sługą sztuki;

Metafora teraźniejszości - metafora jest narzędziem poetyckim, które może najłatwiej da się okuć metalem teraźniejszości;

Rytm nowoczesny - rytm powinien być na usługach treści zdania, w którym się znajduje, a także zdań kolejnych;

Rozbijanie tworzydeł - trzeba zmieniać formy, dopasowywać je do nowych warunków, do teraźniejszości;

Komizm, dowcip, metafora ­- polemika z Irzykowskim; metaforyzowanie przedmiotów; mowa u układzie rozkwitania - układ dzięki któremu poznajemy przedmiot całościami - one w kolejnych etapach dzieła rozrastają się, uszczegóławiają;

Nowe usta - odczyt o poezji:

Poezja jako budowa:

Poezja - nie słowo, lecz zdanie początkowym zamiarem tworzenia poetyckiego; poezja jest to tworzenie pięknych zdań; proza nazywa - poezja pseudonimuje;

Poemat - poemat jest budową, układem pięknych zdań; chcą przez nowe metody budowania odróżnić się od klasyków; forma staje się treścią; treścią poematu jest jego wszystko, więc wszystko powinno być zbudowane; poemat musi być całością szczelnie zamkniętą; układ rozkwitania;

Rytm i rym - rytm winien spełniać funkcję literacką, nie muzyczną - ma służyć rozrastaniu się pięknego zdania; rytm ma także podnosić wartość pewnych słów i je segregować; rym jest czynnikiem rytmu, budowy, sportu poetyckiego - musi więc być regularny; rymy w dużych odstępach - przyciszenie rymu - tzw. oddalenie;

Nowe tworzenie - ekwiwalentyzowanie uczuć; każde piękne zdanie jest hostią uczucia; uciekać od epigonizmu na rzecz tworzenia;

Tomik A:

Powojenne wezwanie - postulaty stworzenia nowego ładu;

Noc zgładzona - freudowska kategoria przeniesienia;

Tomik Żywe linie:

Rozstanie z żukiem - manifestacja niezależnej postawy życiowej;

Noga - nowy przedmiot poetyckiego kultu;

Football - wiersz przykład ekwiwalentyzacji poetyckiej;

Upadek - akt płciowy jako upadek mężczyzny;

Kwiat ulicy - przykład układu rozkwitania;

Tomik Raz:

Że - utwór pisany w opozycji do Smutno mi Boże Słowackiego;

Na plaży - najlepszy utwór erotyczny liryki awangardowej; Adam i Ewa w Gdyni odbywają na plaży stosunek - rzeczywistość marzona jest zarazem tą kreowaną - rzeczywistość Raju;

Dancing - frywolna zabawa, okraszona alkoholem, swobodą ruchu, tańcem;

Na przykład. Poemat aktualny - Maciej w karczmie o sprawie brzeskiej ( bezprawnym aresztowaniu przez Piłsudskiego opozycji ); rozmowa o działaczach PPS, PSL i Centrolewu, opozycjonistach między Antosiem a Maciejem; Antoś nie wie, czy będzie w stanie coś zrobić, żeby zmienić sytuację w swym kraju;

Poematy:

Oczy nad miastem - afirmacja urbanizacji, postępu i miejskości - bohater liryczny zamieszkał na szczycie komina fabrycznego;

---