PYTANIE 2.

Taksonomia celów nauczania matematyki w klasach niższych:

CELE

OGÓLNE SZCZEGÓŁOWE

DYDAKTYCZNE WYCHOWAWCZE

CELE OGÓLNE DYDAKTYCZNE

1. Przyczynianie się do wszechstronnego rozwoju osobowości dziecka.

1. Rozwijanie ogólnych zdolności poznawczych.

2. Rozwijanie samodzielnego logicznego myślenia.

2. Wstępne ukształtowanie rozumienia podstawowych pojęć matematycznych.

3. Opanowanie odpowiednich umiejętności.

CELE OGÓLNE WYCHOWAWCZE

1. Wdrażanie uczniów do rzetelnej i sumiennej pracy własnej.

2. Wdrażanie do współdziałania w zespole.

3. Przyczynianie się do wyrabiania pożądanych postaw i cech takich jak:

• umiejętność koncentracji,

• wytrwałość w przezwyciężaniu trudności,

• staranność,

• krytyczny stosunek do wykonywanej pracy.

CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Kształtowanie rozumienia:

1. Pojęcia liczby naturalnej.

2. Czterech działań arytmetycznych wraz z podstawami techniki rachunkowej.

2. Intuicyjne kształtowanie:

1. Pojęcia zbiorów.

2. Pojęcia ułamka.

3. Niektórych pojęć geometrycznych.

3. Rozwijanie umiejętności:

1. Posługiwania się metodami matematycznymi w życiu.

2. Schematyzacji i wstępnej matematyzacji w konkretnej sytuacji oraz umiejętności ich opisywania za pomocą słów, schematów obrazowych i symboli matematycznych.

4. Rozwijanie:

1. Wyobraźni matematycznej.

2. Aktywności twórczej.

3. Zainteresowań matematycznych.

5. Przygotowanie do zdobycia umiejętności czytania i zrozumienia tekstów matematycznych.

Omówione cele podlegają hierarchicznemu uporządkowaniu, tworząc taksonomię celów nauczania matematyki. Wyróżniamy w niej dwa poziomy, cztery kategorie i całą listę podkategorii. Przybliża je tabela:

Taksonomia celów nauczania matematyki w klasach niższych

Poziomy	Kategorie	Padkategorie
I Wiadomości	A Zapamiętanie wiadomości	A1 Rozpoznanie i nazywanie faktów. A2 Odczytywanie i zapamiętanie poznanych faktów. A3 Znajomość faktów.
		B Rozumienie wiadomości	B1 Rozumienie pojęć matematycznych. B2 Rozumienie reguł matematycznych, własności działań oraz związków między działaniami. B3 Umiejętność porównywania, porządkowania i klasyfikacji faktów.
	II Umiejętności	C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych	C1 Umiejętność wykonywania czterech działań matematycznych (w pamięci i pisemnie). C2 Umiejętność rozwiązywania i układania typowych zadań tekstowych i beztekstowych.
		D Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych	D1 Umiejętność odszukania i zinterpretowania problemu. D2 Umiejętność zamiany formy zadania na inną (równoważną). D3 Umiejętność rozwiązywania zadań tekstowych i beztekstowych typu problemowego. D4 Umiejętność abstrahowania oraz dokonywania i uzasadniania uogólnień.

Kształtowanie pojęć drogą w pełni hierarchiczną odbywa się kolejno we wszystkich kategoriach, mianowicie: A- B -C - D. Mogą też wystąpić inne drogi, także skutecznie, ale nie w pełni hierarchiczne, mianowicie: A - B - D i A- C - B - D.

PYTANIE 30

Zabawy i gry dydaktyczne i ich wartość w edukacji matematycznej uczniów klas młodszych.

Zabawa wg B. Sułkowskiego jest jedną z głównych form wyrażania się zainteresowań dzieci i ludzi dorosłych, „[...) jest swoistym, podświadomym ćwiczeniem wprowadzającym w życie biologiczne, społeczne i kulturalne. Dzięki oddziaływaniu na wyobraźnię kompensuje braki życia jednostki. Towarzyszy człowiekowi od kolebki do śmierci, przybierając w biegu jego życia coraz inne formy, zawsze nacechowane uciechą". Można także powiedzieć, że zabawa jest elementarną potrzebą zdrowia psychofizycznego. A ponadto „różne formy wysiłku zyskują na wydajności, jeśli wywodzą się z tego samego źródła, co zabawa- z zainteresowań-oraz jeśli prześwietlone są atmosferą szeroko pojętej zabawy".

Elżbieta Kędzior- Niczyporuk wyodrębnia następujące rodzaje zabaw:

— zabawy ułatwiające wejście w grupę, poznanie nowego otoczenia, poznanie imion, powierzchownych cech osób, z którymi rozpoczynamy naukę; .

— zabawy rozluźniające, odprężające, wykorzystujące ruch, taniec, gest, likwidujące napięcie mięśni i napięcie psychiczne;

— zabawy ułatwiające wprowadzenie tematu, pozwalające poznać odczucia, doświadczenia, potrzeby i oczekiwania poszczególnych członków grupy;

— metody określane czasami jako gry dydaktyczne, a polegające na sposobie przedstawienia danych treści w formie zagadkowego problemu i poszukiwania rozwiązań według proponowanych reguł;

— metody wymiany myśli, gry dyskusyjne, analizowanie danego problemu z różnych stron, z włączeniem doświadczenia i dotychczasowej wiedzy uczestników;

— metody ułatwiające przekaz informacji zwrotnej, sygnalizujące indywidualną reakcję i odczucia poszczególnych osób;

— drama — wykorzystująca gry z podziałem na role jako wstęp do omówienia konkretnego problemu;

— zabawy umożliwiające samoocenę, poznanie własnej hierarchii wartości, własnych spontanicznych zachowań;

—zabawy integrujące dużą grupę, umożliwiające wszystkim wspólną, aktywną zabawę, bez podziału na bawiących się i obserwatorów, bez ośmieszającej rywalizacji przypadkowych wygranych i kilku zwycięzców.

Znaczenie zabawy

Ogólnie można powiedzieć, że zabawa:

- zaspakaja szereg potrzeb psychicznych,

- wyzwala wiarę we własne siły,

- daje możliwość wyrażania uczuć i emocji oraz komunikowania tych stanów otoczeniu (poprzez formy werbalne i czynnościowe),

- wyzwala w wychowanku możliwości twórcze,

- pomaga w wyzbyciu się kompleksów, nieśmiałości, lęku,

- przyzwyczaja do wytrwałości,

- zapewnia odprężenie i dobre samopoczucie.

Zabawa sprzyja prawidłowemu biologicznemu, społecznemu i kulturalnemu rozwojowi jednostki. „Upiększa życie, uzupełnia je i w tej właśnie mierze jest niezbędna, niezbędna jako funkcja biologiczna dla poszczególnej osoby i niezbędna dla społeczeństwa z uwagi na zawarty w niej sens, ze względu na swoje znaczenie, na wartość wyrazu i z uwagi na związki duchowe i społeczne, które tworzy: słowem, jako funkcja kulturalna".

Gra dydaktyczna wg Okonia jedna z problemowych metod kształcenia; zakłada rozbudzanie aktywności ucznia i samodzielne rozwiązywanie przez niego postawionego problemu w sytuacji wystąpienia lub braku niezbędnej wiedzy. Gry dydaktyczne cieszą się dużą popularnością, ponieważ pozwalają na zaspokojenie potrzeby sukcesu, osiągnięć i samorealizacji. Są związane ze strategią działaniową, polegającą na tym, że uczeń najpierw opanowuje określone umiejętności, a dopiero później dochodzi do wiedzy, która jest związana z nabytymi już umiejętnościami. W ten sposób w wyniku przeprowadzonego działania uczeń poznaje wiedzę. W. Okoń definiuje gry dydaktyczne jako „gry podporządkowane jakiemuś celowi dydaktycznemu, a więc będące narzędziem kształcenia.

Rodzaje gier dydaktycznych

Okoń do gier dydaktycznych zalicza:

1) Zabawy inscenizacyjne- polegają na odgrywaniu przez uczniów określonych ról w fikcyjnych sytuacjach. Zabawy te stosuje się w 10-15-osobowych grupach pod kierunkiem specjalnie wykształconego pedagoga. W ich trakcie można odgrywać bajki, utwory literackie, wydarzenia historyczne, biografie sławnych ludzi, sceny z życia czy funkcjonowanie jakichś instytucji.

2) Gry symulacyjne charakteryzują się tym, że działanie jest tu skierowane na rozwiązanie jakiegoś problemu, który został zaczerpnięty z rzeczywistości i przedstawiony w jej modelu. Na początku takiej gry nauczyciel stwarza sytuację problemową i pobudza motywację uczniów do udziału w grze. Następnie zapoznaje uczniów z danymi, po czym grający zastanawiają się nad strategiami rozwiązania tego problemu. Po wybraniu najwłaściwszego rozwiązania stosują je w praktyce i na końcu dokonują jego weryfikacji. E. Putkiewicz i M. Ruszczyńska-Schiller do gier symulacyjnych zaliczają m.in. wyścigi samochodowe na planszach, gry wojenne na mapach, gry historyczne, przedstawienia, gry matematyczne zawierające elementy symulacji oraz psychodramę. Wśród gier symulacyjnych można zatem wyróżnić gry losowe, losowo-strategiczne oraz strategiczne.

Gry symulacyjne przyczyniają się do rozwoju myślenia u uczniów, pobudzają ich aktywność i motywację, kształtują umiejętność generalizacji i przewidywania konsekwencji swoich działań.

3) Gry logiczne są to różnego rodzaju łamigłówki, rebusy, krzyżówki itp.

Gry i zabawy spełniają bardzo ważną rolę w edukacji matematycznej:

• są jednym ze sposobów odkrywania i rozwijania uzdolnień matematycznych;

• ćwiczą płynność i elastyczność myślenia;

• na podstawie samodzielnej działalności opartej na przyswajaniu, odkrywaniu, przeżywaniu i działaniu uczniowie opanowują elementy wiedzy matematycznej;

• umożliwiają stosowanie nabytej wiedzy w praktyce;

• zmuszają do wielokrotnego dokonywania obliczeń, co pozwala na doskonalenie techniki rachunkowej;

• skłaniają uczniów do wysiłku umysłowego, wyzwalając ich aktywność.

---