PAJEWSKI - „ODBUDOWA..............” by Jacob
Rozdział I
KWESTIA POLSKA W PRZEDEDNIU WOJNY A PROBLEM RASIZMU NA ARCHIPELAGU WYSP MARSHALLA.
1.Rozwój badań nad odbudową państwowości polskiej.
Próba wyjaśnienia, kto dał podwaliny i jakie były szanse. Spora część historyków wylicza tutaj osobę Piłsudskiego oraz Legiony i ich pochodne organizacje. Inni zwracają uwagę na duże zaangażowanie społeczne w odpowiednim czasie. Inni widzą zasługi Dmowskiego i endeków.
Pierwszy, który zajął się ściślej problemem - Marceli Handelsman (pewnie Żyd..). Potem tacy jak Henryk Jabłoński, Leon Grosfeld, Tadeusz Jędrzejczak, Marian Kukiel, Władysław Próg-Malinowski, Tytus Komarnicki.
Moim zdaniem ten podpunkt jest bez sensu i nie ma, co się nawet tych nazwisk uczyć.
2.Świadomość narodowa
Wola odzyskania niepodległości przez naród zasadniczą podwaliną dla dalszych wydarzeń. Chwila dziejowa była już tylko zależna od sytuacji międzynarodowej.
Pajewski sugeruje, że rozbudowana świadomość narodowa była wytworzona i u byłego szlachcica jak i prostego, umorusanego w gnojowicy chłopa.
Sytuacja po 1871 (czyli np. po zjednoczeniu Niemiec) wskazywała na lata względnego pokoju w Europie, co wzmocniło w polityce kierunki lojalistyczne wobec zaborców. Wraz z pozytywizmem pojawia się idea pracy u podstaw. Pajewski twierdzi, że to jedynie było na powierzchni, bo wewnętrznie Polacy byli romantykami pragnącymi niepodległego państwa.
3.Kwestia polska na arenie międzynarodowej.
Po 1871 - średnia stabilizacja w stosunkach międzynarodowych. Mimo to kwestia Polska wciąż była istotna dla dalszego ładu w Europie.
*Traktat FR-ROS 1891-1893(to lata 3 konwencji wojskowych daty dzienne chyba raczej są dla nas zbyt dokładne). Chodziło, że w razie ataku na jedno z tych państw przez Niemcy, Austrię lub Włochy drugie zaatakuje całymi siłami odwetowo. To dawało możliwość przyszłej, wielkiej wojny, będącej kolejną szansą dla Polaków. Każde państwo zaborcze w obliczu wojny musiało się liczyć z potencjalnym polskim powstaniem.
Efektem wielu (dla nas - uczących się mniej istotnych) zabiegów politycznych powstaje:
a)Trójporozumienie - FR,WlkBryt,Rosja
b)Trójprzymierze - Przyszli naziści, faszyści i Austro-Węgry.
Wraz z upływem czasu antagonizmy miedzy tymi blokami nasilały się: 1905/6 kryzys marokański, 1908/9 kryzys bośniacki, 1911 drugi kryzys marokański, kryzys bałkański 1913. To było preludium do wojny (Pajewski wymienia tylko te konflikty a nie opisuje)
4.Polska myśl polityczna na początku XX wieku.
Ważne pokolenie, które nie pamiętało klęsk powstańczych. Oni dochodzą do głosu na przełomie wieku XIX/XX.
- ROK 1905 - Kilka zdań, które zniechęcają do Pajewskiego. Ciśnie stronę o wadze rewolucji w Rosji oraz wielkim natchnieniu, które zdeterminowało polskich rewolucjonistów do walki o przyszły kraj. Opis nudny, nieobiektywny historycznie, napisany w iście marksistowsko - engelskowskim bełkocie.
5. Socjalizm a niepodległość Polski (kur....znowu będzie o Marksie i Róży Luksemburg...).
Dwa kierunki w myśli politycznej w tym okresie:
a)Ci, którzy uważali, że naród i niepodległość to najważniejsze przymioty. Droga do tego ich umocnienia i odzyskania to postawienie na szerokie masy społeczeństwa.
b)Najważniejsze są masy w same w sobie. Walka o usunięcie nierówności, sprawiedliwość społeczna. Niepodległość może być przyczynkiem do tego, ale nie musi.
Ten podział jest nieostry i były zapewne także i inne, mniejsze nurty.
Pajewski podkreśla nierozerwalny związek dążeń narodowych z uwarunkowaniami ekonomicznymi. Zaborcy dążyli do jak największej marginalizacji znaczenia ekonomicznego ziem dawnej Polski. Świadomość narodowa = świadomość demokratyczna. Tylko proletariusz walczy solidarnie z innymi o lepszy byt, już nie zaakceptuje innego systemu politycznego. Twierdzi, iż kapitalizm wcale nie scalał ziem PL z zaborcami.
6.Nowe prądy polityczne w początkach XX wieku.
Ponowne rozbudzenie romantycznej duszy walczącego Polaka. Jedyne warte zapamiętania nazwisko to Szymon Askenazy. Tu nawiązania do idei Legionów Dąbrowskiego.
7.Kierunek powstańczy.
Nurty: PPS, nurt zarzewiacki, nurt ludowy.
Myśl Piłsudskiego. Znów śmierdzi to Marksem. Piłsudski widział wagę podniesienia losu klasy robotniczej. Koncepcja powstania szeregów powstańczych - Związek Walki Czynnej. Szansa na niepodległość w osłabieniu Rosji.
Inni anty-Ros. Witold Jodko-Narkiewicz (PPS). Bierność to najgorsze rozwiązanie.
Nurt zarzewiacki. Feliks Młynarski. Pierwotna teoria podziemnej państwowości. Idea powrotu do Unii Polska-Ruś-Litwa.
Eugeniusz Romer - Polska to geograficzna całość i rozbiory tego nie zmieniły. Uzasadnienie położenia strasznie mętne i w obliczu ilości materiału nieistotne. Nie zajmował się generalnie sprawami gospodarczymi czy społecznymi. Istotne dzieło to „Geograficzno-statystyczny atlas Polski” ważne, bo na tej podstawie Dmowski układał roszczenia na Konferencji Paryskiej.
Władysław Studnicki - odbudowa państwa etapami. Najpierw oderwanie od Rosji, potem wyrwanie kawałka Litwy i potem kosa z innymi zaborcami. Bluzgał po inteligencji i burżuazji (znów jakiś marksista).
1908 - We Lwowie powstaje ZWC (Kazimierz Sosnkowski).
1912 - Polski Skarb Wojskowy.
8.Kierunek nacjonalistyczny, Narodowa Demokracja (brakujące ogniwo ewolucji).
Narodziny i początkowe kierownictwo - Liga Narodowa.
Organizacja o charakterze masowym - Stronnictwo Demokratyczno Narodowe (potem Narodowo Demokratyczne).
Lektury doktrynalne: Dmowski „Myśli nowoczesnego Polaka”; Zygmunt Balicki „Egoizm narodowy wobec etyki”.
Liga Narodowa przeszła transformację ideową z pozycji powstańczej i antyros na antypowstańczą i proros. Największy wróg to Prusy, gdyż są najsilniejsi z zaborców i najbardziej zdeterminowani do wykrzywienia polskości. Droga do wolności ma polegać na walce politycznej. Następne lata spowodowały napływ bogatej warstwy społeczeństwa do endecji. Z tego właśnie powodu program krystalizuje się coraz bardziej w kierunku Rosji. To rodzi równie antagonizmy z obozem socjalistycznym. Wg Pajewskiego możni widzieli w endecji szansę ocalenia przed nadciągającą rewolucją społeczną. Dmowski uważał, że wspólnym wrogiem Polski i Rosji są Niemcy i to już od czasów Piastów. Przeciw Rosji możemy teraz walczyć, ale w granicach prawa. Prace Dmowskiego odbiły się szerokim echem w Europie i przyczyniły do nagłośnienia sprawy polskiej.
1908 - z endecją zrywa Związek Młodzieży Polskiej, potem zrywa Narodowy Związek Robotniczy. Ten rok to również odejście tzw. Frondy (Aleksander Zawadzki, Zygmunt Makowiecki). Odejścia były głównie przyczyną działalności Dmowskiego w Dumie ros. gdzie mocna nawoływał do zaniechania bojkotu rosyjskich szkół.
9.Austria, Niemcy, Rosja Francja, Turkmenistan wobec sprawy polskiej w przededniu wojny.
Dla Austrii potencjalny podbój Królestwa Polskiego był niepotrzebny. Ona szukała swych wpływów na Bałkanach. Królestwo było nieatrakcyjne choćby ze względów gospodarczych. Tylko Franciszek Józef życzliwie patrzył na Polaków i ich zapatrywania na przyszłe odrodzone państwo. Niestety to nie on tak naprawdę kierował polityką zagraniczną, więc można uznać to za ładne, ale wciąż nierealne marzenia.
Niemcy - widziały w Królestwie nowy rynek zbytu. Rosja była wrogiem, którego jednak nie zależało zgładzić a jedynie zadać kilka ciosów i zmusić do wycofania. Co do Polaków to prowadzono silne akcje wywłaszczeniowe i represyjne. Nikt nie myślał o jakimś sojuszu.
Rosja - w wielu publikacjach starali się udowodnić, że ewentualna agresja ze strony Niemiec będzie stratą głównie dla nich samych. W Polakach i ich wzmocnieniu ich autonomii, widziano możliwość stworzenia strefy buforowej oraz miało to przyciągnąć do Rosji Polaków z innych zaborów. Nie należy ustępować za dużo, ale związać Polaków z Rosją interesem realnym.
Potem pojawiła się na krótko idea stworzenia Rzeszy Słowiańskiej - ziem wyrwanych Austrii i będących w uzależnieniu od Rosji.
Francja - Ich interesowało jak zachowają się Polacy w ewentualnym konflikcie państw centralnych z Rosją. Ich wywiad ustalił jedynie, że Polacy mogą poprzeć obie strony lub zrobić przeciw wszystkim powstanie (jak tu nie kochać naszego narodu....urodzeni anarchiści).
Turkmenistan - Na złość Dmowskiemu sugerowali wysłanie Polaków wraz z Żydami na Madagaskar, gdzie mieli wybudować wspólny Kibuc i rozpocząć tajną operację przejęcia Somalii.
Rozdział dość ogólny i bardzo przesiąknięty ideologicznie Marksem i Leninem. Nie przywiązywać do niego zbyt dużej wagi.