37. Pieśń nad pieśniami, oprac. Emilia Chacińska.
Szir ha-szirim (pieśń/poezja pieśni)
Canticum
AUTORSTWO:
- tradycja przypisuje je Salomonowi (Xw. p.n.e), jednak jest to kwestia sporna, ponieważ żadne badania naukowe nie potwierdziły tej tezy, Salomon utożsamiany z mądrością, syn Dawida. Księga Koheleta (w młodości), księga przysłów (wiek dojrzały, spisywanie credo, vanitas) - Salomon również uchodzi za ich autora.
- jest to zabieg charakterystyczny dla Biblii, a właściwie jej badaczy, którzy autorstwa doszukiwali się u samych postaci biblijnych, biorących czynny udział w wydarzeniach się tam rozgrywających
CZAS POWSTANIA UTWORU:
- VI-III p.n.e, ostateczna redakcja może pochodzić nawet z II przed Chrystusem (świadczyć o tym może duża ilość arameizmów, pojedyncze słowa greckie czy perskie).
TYTUŁ:
Oznacza tyle, co pieśń najdoskonalsza.
PRZESŁANIA I INTERPRETACJE:
Sens literalny, dosłowny - Interpretacja naturalna
Interpretacja ta uznaje utwór za zbiór pojedynczych pieśni połączonych wtórnie w dość przypadkowy i mało logiczny sposób. Tekst stanowi zbiór pieśni, które ktoś skomasował, dodając własne elementy.
II. Interpretacja kultowo-mityczna
Miała opisywać pierwotnie stosunek między bogiem a boginią.
III. Sens alegoryczny - Interpretacja alegoryczna - biblijna egzegeza (sztuka interpretowania Biblii)
Wg tej interpretacji jest to metaforycznie ukazana miłość Boga do narodu żydowskiego. Naród wybrany powraca do Boga pod postacią Oblubienicy po wielu latach niewierności. Oblubieńcem jest tu Bóg, który łaskawie przyjmuje swoje strapione dzieci.
IV. Sens topiczny - pewne wydarzenia ze starego testamentu są odpowiednikami osób z nowego testamentu. Adam jest typem Jezusa (jego postać odpowiada postaci Jezusa Chrystusa, Jezus zaś antytypem Adama). Izaak będzie zapowiedzią Jezusa kroczącego podczas drogi krzyżowej. Jonasz, długo się opierał planom boskim, jednak to go nie ocaliło - spotkała go burza morska, wyrzucili go kompani, zjadła go ryba i wypluła po 3 dniach i po 3 nocach. Wychodzi z jej brzucha zmienionym człowiekiem i postanawia zgodnie z wolą Pana nauczać. Jonasz będzie zatem typem Jezusa.
Na cykl składa się 6 pieśni!
INTERPRETACJA PIEŚNI (alegoryczna).
Pieśń I.
Izrael
*rodzaj modlitwy o wyzwolenie, chęć powrotu pod opiekę Pańską.
*chęć wznowienia wolności
*prośba o podanie sposobów na powrót oraz odnowienie miłości i bliskości z Panem
Kościół
*tylko Mesjasz może wyciągnąć świat i ludzi z ciemności
*Pan jako dobro najwyższe i najdoskonalsze
*piękno ludzkości zawsze żywe i nieprzemijalne
*nawiązanie do transcedentnego piękna Kościoła
*Mesjasz i jego działalność drogą do uzdrowienia i ulepszenia ludzkości
Pieśń II
Izrael
*wiadomość o końcu niewoli, tzw. dobra nowina
*wiosna symbolem odrodzenia i odnowy, nadejścia panowania Boga
*wprowadzenie Boga do świątyni jako znak pojednania i równoczesnego zjednoczenia
Kościół
*Mesjasz przybywa, by odkupić lud wybrany, czas radości i weselenia się w Panu
*wiosna oznaką nowego życia, wstępowania w lepszy, obfitszy w łaski okres
*wierni zgromadzeni w Kościele muszą przejść szereg prób i wyzwań, by udowodnić swoją wierność i oddanie
Pieśń III
Izrael
*obraz ludzi powracających z niewoli(również grzechu i zaniedbania służby)
*wizja obiecanego szczęścia w Ziemi Obiecanej
*Bóg na powrót bierze we władanie ziemię Izraela
Kościół
*proroctwo nadejścia Mesjasza, który odnowi oblicze ziemi
*człowiek nie jest sam w stanie powrócić do Boga, nie ma na tyle siły i wytrwałości
*wizja odrodzonego człowieka:
-piękny
-dobry
-miłosierny
-szlachetny
-wierny ideałom
-pełen miłości i mocy wewnętrznej
Pieśń IV
Izrael
*wezwanie do wiernych: mają się wyzwolić z oków niewoli i służyć Panu
*Izrael wybrańcem-jego wyższość nad innymi narodami
Kościół
*motyw czuwania-jak uczniowe Chrystusowi
*Bóg nie wprasza się na siłę do ludzkiego życia, każdy ma prawo wyboru i sam zdecyduje, jaką ścieżką chce podążać
Pieśń V
Izrael
*Opis Ziemi obiecanej od Południa do Północy[jakby odwrócony porządek istnienia]
Kościół
*pragnie Boga pod każdą z możliwych postaci-potrzeba ostatecznego zjednoczenia i odejścia od bram grzechu i rozpusty
Pieśń VI
Izrael
*opis lekceważenia Izraela przez inne narody
*ponowna wizja wędrówki ludu-powrót do Pana i jego wiary
*wprowadzenie do Ziemi Obiecanej
Kościół
*miłość doskonała Pana do ludzi
*Chrystus płaci wysoką cenę za zbawienie ludzkości
*sens istnienia ludzkości: zjednoczenie Boga i ludzi, do tego zmierzają wszystkie zdarzenia
INTERPRETACJA NATURALNA
Cykl sześciu pieśni opisuje głównie uczucie łączące Oblubieńca i Oblubienicę. Nazywają się wzajemnie Salomonem i Sulamitką. Utwór ma formę dialogową, te partie są zaś komentowane przez chór.
Treść ogólna
Oblubienica czekała nocą na ukochanego. Udała jednak, że szkoda jej brudzić stóp, gdy usłyszała z jego strony miłosne zachęty. Gdy ukochany włożył rękę przez otwór w drzwiach, by dotknąć ręki kobiety, ta w ten gest włożyła całą swą miłość, co Oblubieniec zinterpretował dwuznacznie i odszedł. Zrozpaczona kochanka szuka go, targają nią żal i niepewność. Wybiega na ulicę i zostaje wzięta przez straż za prostytutkę, biją ją i poniżają. Prosi więc żydowskie kobiety, by głosiły, jak wielka jest jej miłość do Oblubieńca. On tymczasem zachwyca się przymiotami zewnętrznymi ukochanej i jej innymi zaletami. Dwie pierwsze pieśni mogą być postrzegane jako okres narzeczeństwa. Trzecia to opis wystawnego królewskiego wesela. W tych pieśniach widać pewien przełom, progres: kochankowie się zmieniają nieustannie, ich uczucie ewoluuje: od namiętnych porywów do szczerej, harmonijnej miłości, pełnej zrozumienia i jedności. Dalsze pieśni są więc prezentacją prób i rozterek małżeńskich.
INNE INFORMACJE
~ POEMAT MIŁOSNY (najczęściej się tak postrzega to dzieło)
~motywy związane z ucztą weselną (folklor żydowski)
~panna młoda nazywana „królową”, pan młody-„królem”
~ogólnie brak wzmianek o Bogu, tych dosłownych; księga uznawana za najbardziej intrygującą w całym kanonie
~silny erotyzm w interpretacji naturalnej
~interpretacja alegoryczna wynikiem wielu wnikliwych badań