Historia myśli
ustrojowo-administracyjnej
i socjologiczno-ekonomicznej
Charakterystyka przedmiotu
Związek: jednostka a społeczeństwo
Myśl socjologiczna
a. czym jest społeczeństwo?
b. zróżnicowanie społeczne
c. nowe społeczeństwa przełomu XX/XXI wieku: informacji, wiedzy, globalne, masowe itd.
Pojęcia związane z myślą ustrojowo-administracyjną:
a. państwo
b. system polityczny
c. ustrój
d. administracja
e. władza
Ważniejsze formy ustrojowe
anarchia
autorytaryzm
autokracja
demokracja
faszyzm
komunizm
oligarchia
państwo policyjne
republika
socjalizm
teokracja
totalitaryzm
ochlokracja
Ustrój terytorialno-prawny
(państwo federacyjne i unitarne)
Myśl ekonomiczna
Wykład 2
Doktryny polityczne jako naukowe ujęcie myśli politycznej
Określenie stosunku państwa do wolności jednostki, form własności, sposobów produkcji i dystrybucji dóbr
Od Lewicy ku Prawicy
Liberalizm
indywidualizm
wolność
rozum
równość
tolerancja
zgoda
konstytucjonalizm
Konserwatyzm
tradycja
pragmatyzm
niedoskonałość ludzka
organicyzm
hierarchia
autorytet
własność
Socjalizm
wspólnota
braterstwo
równość społeczna
potrzeba
klasa społeczna
własność wspólnotowa
Inne:
Faszyzm
Anarchizm
Feminizm
Enwironmentalizm
Fundamentalizm religijny
Wykład 3 i 4
Starożytność
Grecja: okres klasyczny i hellenistyczny
Świadomość polityczna - podwalina życia społecznego w polis greckich
Sokrates (469-399 p.n.e.)
„Ten rządzi, kto umie rządzić.”
Platon (428-348 p.n.e.)
„Państwo” Platona
państwo - metafora organizmu,
wszystkie państwa są źle rządzone,
skrajnie krytyczny wobec demokracji ateńskiej,
jedynie platoński świat idei odzwierciedla doskonałość.
Platońska utopia
Społeczeństwo:
a. nierówności społeczne są głównym źródłem rozkładu państwa,
b. likwidacja w pewnych granicach własności i rodziny,
c. podział społeczeństwa na 3 klasy: zwykłych ludzi, żołnierzy, strażników,
d. komunizm życia klasy strażników,
e. uniformizacja życia społecznego
Pierwotny cel państwa to cel ekonomiczny, stąd zasad podziału i specjalizacji pracy.
Powierzenie władzy królowi-filozofowi.
Najlepsze i najgorsze formy ustrojowe
„Prawa” Urzędnicy i ich funkcje
Arystoteles (384-322 p.n.e.)
Celowość życia ludzkiego - celem istnienia państwa jest najwyższe dobro człowieka
Ponieważ dobre życie jest naturalnym celem człowieka, państwo należy nazywać społeczeństwem naturalnym
Dochodzenie do bogactwa
Państwo
jednostka nie może realizować swojego przeznaczenia w oderwaniu od państwa,
istnienia prawa zależy od istnienia państwa,
podział ustrojów na takie, które stawiają za cel wspólny interes, i takie, których celem jest interes prywatny,
Schyłek epoki hellenistycznej - stosunek do władzy, społeczeństwa i posiadania
Cyrenaicy
Cynicy
Epikurejczycy
Stoicy
Rzym - republika, teoria ustroju mieszanego
Polibiusz (200-118 p.n.e.)- teoria ustroju mieszanego
Marek Tullius Cycero (106-43 p.n.e.) - niezbędność praw, związku obywateli i władzy, aby mówić o ustroju i istnieniu społeczeństwa
Późny stoicyzm rzymski
Seneka (ok. 4 p.n.e.-65 n.e.)
Epiktet (ok. 50 -138 n.e.)
U źródeł chrześcijańskiej myśli politycznej i społecznej
Wczesne chrześcijaństwo
perspektywa eschatologiczna
postawa biernej akceptacji i ścisłego rozdzielenia sfery wiary od sfery życia doczesnego,
Ewangelia wg św. Mateusza i nauka świętego Pawła
Problemy:
dóbr doczesnych
pozycji społecznej
wspólnoty
władzy
Szkoła aleksandryjska
wspólnota
boski charakter władzy
prawa naturalne a pozytywne
Średniowiecze
Chrześcijaństwo i jego dominacja we wszystkich sferach życia ludzkiego.
Dualizm życia duchowego i świeckiego.
Następstwa upadku Imperium Rzymskiego - rozwój nowych struktur społeczno-politycznych w Europie zachodniej
Spór na temat prymatu władzy.
Konflikt miedzy papiestwem a cesarstwem
Podział na grupy społeczne:
społeczeństwo stanowe.
System feudalny
Koncepcja społeczeństwa i państwa w filozofii św. Augustyna
(354-430).
Idee państwa niebiańskiego i ziemskiego.
Jan z Salisbury (1120-1180)- organiczna koncepcja państwa i społeczeństwa.
Dante Alighieri - koncepcja ustroju zwanego „monarchia światową”
Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274) modyfikacja arystotelizmu na potrzeby wiary chrześcijańskiej
Marsyliusz z Padwy (1275-1343 - świecka koncepcja państwa