UKŁAD SIKORSKI - MAJSKI. Deklaracja Iwana Majskiego o tworzeniu oddziałów wojskowych Polskich, Czechosłowackich. Odpowiedzi na to udzielił Sikorski. Rząd emigracyjny rzeczpospolitej i rząd radziecki miały podpisać układ - zakładający wymianę dyplomatów, ambasadorów, odnosił się pozytywnie do tworzenia formacji wojskowych, wprowadzał amnestię dla wszystkich polaków znajdujących się na terenie związku radzieckiego. Umowa wojskowa precyzująca tworzenie formacji wojskowych Polski (na dowództwo wyznaczono gen Andersa) - zakładano utworzenie 2 oddziałów piechoty. Problemem było zaginięcie oficerów (sprawa Katyńska). Poszukiwania oficerów którzy nie stawili się do poborów. Obywatele polski zamieszkujący tereny Białorusi i Ukrainy zostali zmuszeni do przyjęcia obywatelstwa radzieckiego. Ci którzy przyjęli obywatelstwo mięli problem z dostaniem się do polskich oddziałów.
Konflikt o przebieg polskiej granicy. Napięcia na szczeblu ambasadorów i ministerstw spraw zagranicznych. Pomimo tych nieporozumień tworzenie polskiej armii przebiegało relatywnie sprawnie. Udało się utworzyć 3 dywizje piechoty. Nie były one w 100% zmobilizowane kiedy zaczęły im zagrażać oddziały niemieckie. Chciano przerzucić oddziały polskie na tereny podległe wielkiej Brytanii. W dwóch rzutach armia została wyprowadzona poza granice ZSRR i znalazła się w Iranie (1942r.). ten fakt posłużył stornie radzieckiej za pretekst do różnego rodzaju represji. Aresztowano pracowników polskiej ambasady, likwidowano placówki opiekuńcze które powstały po podpisaniu układu Sikorski - Majski. W styczniu 1943r. wszyscy obywatele polscy mieszkający na terenie ZSRR zostali pozbawieni obywatelstwa polskiego.
W kwietniu 43r. Niemcy ujawnili informację o odnalezieniu masowych grobów w okolicy miejscowości Katyń. Strona polska przekazała sprawę śledztwa Czerwonemu Krzyżowi. Rosjanie potraktowali to jako kolaborowanie z Niemcami i doprowadziło to do zerwania układu 26 kwietnia 1943r.
w 1943r. plany Stalina wyglądały zupełnie inaczej. Mógł on swobodnie kreować swoją politykę zagraniczną. Latem 1941r. powołano grupę politycznych działaczy polskich którzy przetrwali czystki i pozyskano tę grupę do współpracy w celu utworzenia w przyszłości rządku. W kwietniu 1943r. przekształcono tę grupę w Związek Patriotów Polskich. Pod przywództwem Wandy Wasilewskiej. Z inicjatywy tego ugrupowania rozpoczęto formowanie niezależnych od rządu londyńskiego formacji zbrojnych.
4 lipca 1943r. umiera Sikorski, ostatni polityk który przychylał się do współpracy z ZSRR. Po jego śmierci władzę przejmują politycy antyradzieccy, stąd jakiekolwiek porozumienie było już niemożliwe.
*KATYŃ - bezkarne ludobójstwo; do roku 89 o Katyniu się nie mówiło; oficjalnie sprawa powróciła w 1990r. Prezydent Rosji przywiózł dokumenty, polska komisja pojechała do badać dokumenty. Wszystko szło dobrze do czasu. Nastawienie polskich polityków do Rosji zaważyło na tych pracach. Chcieliśmy żeby Rosjanie przyznali się do tego, później chcieliśmy aby uznali to za zbrodnię. Na wszystko Rosja się zgadzała. Ale rząd postawił wymóg aby Rosja uznała tę zbrodnię za ludobójstwo. Około 15tys. polskich oficerów znalazło się w trzech obozach - Ostaszków (400 + duchowni, strażnicy więzienni około 2,5tysiaca ludzi), Kozielsko ( około 4-5 tysięcy; lekarze, 5 generałów), Starobielsk (4tys. oficerów w tym 8 generałów). 5 marca 1940r została przedstawiona notatka odnośnie rozwiązania kwestii obozów. W tej notatce została zaprezentowana sytuacja - mówiła o liczbie jeńców wojennych. Tych jeńców wojennych i aresztowanych określano mianem bezpowrotnie straconych. Nie rokowali oni szans pogodzenia się z systemem radzieckim przez co mogli stanowić problem. Rozwiązanie problemu - eksterminacja całej grupy. Plan zostaje zatwierdzony przez KPZR. 22 marca 1942r. zostaje wydany rozkaz wykonawczy o rozładowaniu obozów i więzień. Miejsc eksterminacji było kilka. Jeszcze do końca nie znamy wszystkich szczegółów. Ilość osób zaginionych a umieszczonych na liście katyńskiej bardzo się rozmija. Najważniejsze miejsca to Katyń, Charków, Kalinin i Smoleńsk. *ukraińska lista katyńska - ponad 3tys nazwisk. Miejscem eksterminacji był Kijów, pochowani byli w Bykowi. Nie byli to tylko Polacy ale i Ukraińcy. Mińsk ponad 3 tys osób pochodzenia polskiego.
Rubacha: To nie tu jest problem…
Generał: Stalin też tak mówił.