Oznaczenia obiektywów Canona dla systemu EOS

Autor: Marcin Pawlak

Nazwa Canon doskonale znana jest wszystkim użytkownikom lustrzanek. Przeznaczone dla liczącego już dwadzieścia lat systemu EOS obiektywy wielokrotnie stanowiły wzór do naśladowania dla innych producentów, dlatego opisujemy dziś znaczenie symboli, oznaczających zastosowane w nich technologie.

Historia współczesnych obiektywów Canona rozpoczęła się w 1987, kiedy to japoński producent zdecydował się na krok, który zaszokował wszystkich - zarówno konkurentów jak i klientów. Otóż Canon, po nieudanych eksperymentach z wprowadzeniem autofokusa do obiektywów z bagnetem FD (powstały tylko trzy takie szkła przeznaczone do współpracy z korpusem T80) wprowadził na rynek system EOS z zupełnie nowym mocowaniem bagnetowym obiektywu. Było to posunięcie nader ryzykowne. Z jednej strony, umożliwiało to wprowadzenie szeregu nowatorskich rozwiązań technicznych, jak silnik napędu AF wbudowany w obiektyw czy elektronicznie sterowana przysłona. Z drugiej zaś strony, Canon zrywał w ten sposób całkowicie zgodność z własnym systemem optyki z bagnetem FD. To ostatnie ściągnęło na głowy inżynierów Canona gromy ze strony dotychczasowych użytkowników lustrzanek Canona - by skorzystać z nowych korpusów EOS musieli oni wymienić posiadane obiektywy na nowe, z bagnetem EF.
Canonowi udało się jednak przetrwać tę burzę, a założenia projektowe nowego bagnetu okazały się strzałem w dziesiątkę. Elektroniczne sterowanie wszystkimi funkcjami obiektywu świetnie sprawdza się w nowoczesnych, zautomatyzowanych korpusach, a duża średnica bagnetu ułatwia konstruowanie obiektywów.

Porządek w oznaczeniach

Canon wyróżnia się wśród producentów nie tylko tym, że wraz z autofokusem zaproponował nowy bagnet. Japoński producent stosuje wyjątkowo konsekwentne i oszczędne nazewnictwo swoich obiektywów. W przeciwieństwie do innych wytwórców, nie umieszcza w ich nazwach całej litanii skrótów, oznaczających zastosowane rozwiązania i technologie, dzięki czemu owe nazwy są krótkie i łatwe do zapamiętania.

 

Pierwszym członem nazwy jest oznaczenie bagnetu - w wypadku współczesnych szkieł może być to EF, EF-S lub zastrzeżone dla obiektywów specjalistycznych TS-E oraz MP-E. Następnie podane są ogniskowa obiektywu (lub jej zakres w wypadku zoomów) oraz maksymalny otwór względny. Po tych parametrach mogą jeszcze pojawić się oznaczenia L (obiektywy profesjonalne), USM (szybki napęd autofokusa), Macro (obiektywy do makrofotografii) oraz IS (stabilizator obrazu) - i to wszystko. Niekiedy w nazwie obiektywu może również pojawić się rzymska cyfra - oznacza ona, że jest to kolejna (niektóre szkła doczekały się już piątej), różniąca się konstrukcyjnie wersja tego samego obiektywu.

 

Pozostałe oznaczenia zastosowanych technologii i rozwiązań konstrukcyjnych czy funkcjonalnych znaleźć można tylko w dokumentacji obiektywu lub katalogach, jednak nie są one oznaczane na obudowie. Poniżej przedstawiamy ich znaczenie:

AF-Stop Jest to funkcja właściwa długim teleobiektywom klasy L, pozwalająca na szybkie, tymczasowe odłączenie napędu autofokusa. Dokonuje się tego wciskając jeden z czterech przycisków rozmieszczonych na przedniej części obiektywu.

 

AFD (Arc Form Drive) Tak określany jest najstarszy sposób napędu AF obiektywów Canona, czyli zwykły silnik elektryczny.

 

DO (Diffractive Optic) W ten sposób oznaczane są obiektywy, w których zamiast klasycznych elementów optycznych zastosowano soczewki Fresnela. Pozwala to nie tylko zmniejszyć gabaryty i wagę takich szkieł, ale i uprościć ich konstrukcję. Zastosowanie soczewek Fresnela pozwala odwrócić kolejność barw w aberracji chromatycznej, i w połączeniu z klasycznymi elementami ze szkła optycznego, wyeliminować ją w dużym stopniu.

 

Canon EF 70-300mm F/4.5-5.6 DO IS USM to pierwszy obiektyw wyposazony w soczewki Fresnela, co pozwoliło zmniejszyć jego gabaryty i wagę.

 

EF (Electro Focus) Mocowanie obiektywów Canona wprowadzone wraz z korpusami systemu EOS. W roku 1987 Canon zdecydował się na całkowitą rewolucję - zrezygnował z dotychczasowego bagnetu FD i zgodnych z nim korpusów i obiektywów, i w zamian zaproponował zupełnie nową linię produktów z nowym bagnetem EF. Chociaż posunięcie to wywołało duże oburzenie użytkowników, pozwoliło zaprojektować całkowicie nowy, przemyślany system AF oraz zgodnych z nim akcesoriów bez oglądania się na uwarunkowania historyczne.

 

EF-S Wprowadzona wraz z amatorskimi lustrzankami cyfrowymi odmiana obiektywów Canona z bagnetem EF. W budowie samego bagnetu nic się nie zmieniło, jednak obiektywy EF-S mają tylną soczewkę głębiej wchodząca do wnętrza aparatu, co powoduje, że w korpusach z pełnowymiarowym lustrem może dojść do kolizji tych dwóch elementów. Ponadto obiektywy EF-S mają mniejsze pole rzutowania obrazu, przystosowane do rozmiarów przetworników klasy APS-C. Z tego powodu obiektywy EF-S nie nadają się do wykorzystania w korpusach pełnoklatkowych.

 

FD Oznaczenie mocowania obiektywowego stosowanego w szkłach Canona przeznaczonych dla korpusów manualnych i wczesnych modeli AF. Są one mechanicznie niezgodne z dzisiejszymi obiektywami standardów EF i EF-S, jednak można je podłączyć (jako obiektywy manualne) do korpusów klasy EOS przez odpowiednią przejściówkę.

EMD (Electromagnetic Diaphragm) Elektronicznie sterowana przysłona, stanowiąca integralną część systemu obiektywów EF Canona. Ponieważ mechanizm domykający przysłonę do wartości roboczej stanowi integralną część obiektywu, może być lepiej dopasowany do jego specyfiki. Dzięki temu uzyskano wysoką precyzje i dużą szybkość działania przysłony, jej ciche działanie oraz prostotę realizacji podglądu głębi ostrości.

 

FP (Focus Preset) Funkcja pamięci ostrości, stosowana jest w najdłuższych i najjaśniejszych teleobiektywach Canona. Pozwala na ustawienie ostrości na konkretną odległość i zapamiętanie tego ustawienia. Ustawienie to można później przywołać naciskając odpowiedni przycisk lub przekręcając odpowiedni pierścień na obiektywie (playback ring).

 

FTM (Full-Time Manual) Mechanizm ciągłego ręcznego ogniskowania wprowadzony do obiektywów AF Canona wraz ze szkłem EF 85 mm f/1.2L USM. Pozwala na ręczne ostrzenie obrazu w dowolnym momencie, bez konieczności uprzedniego odłączania mechanizmu AF. Zrealizowanie funkcji FTM wymaga wbudowania w obiektyw mechanizmu różnicowego o działaniu podobnym do samochodowego dyferencjału - dzięki temu równocześnie zarówno silnik AF jak i manualny pierścień mogą równocześnie sterować ustawianiem ostrości. FTM jest cecha właściwą obiektywom wyposażonym w pierścieniowy napęd USM - wyjątkiem jest napędzany silnikiem Micro USM obiektyw EF 50 mm f/1.4 USM. Termin FTM stosowany jest również przez innych producentów na określenie analogicznej funkcji obiektywu.

 

IS (Image Stabilization) System optycznej stabilizacji obrazu, kompensujący poruszenia aparatu i obiektywu, pozwalający wykonywać zdjęcia przy stosunkowo długich czasach naświetlania bez ryzyka "poruszenia" zdjęcia.

 

L (Luxury) Oznaczenie obiektywów Canona wysokiej klasy. Nie definiuje ono wymogów, jakie musi spełnić obiektyw, by się do niej zaliczyć, jednak szkła sygnowane literą L są zwykle bardzo solidnej konstrukcji i uszczelnione, zastosowano w nich pierścieniowy napęd USM oraz elementy ze szkła niskodyspersyjnego lub fluorytowe. Cechują się bardzo starannym wyczernieniem wnętrza, co pozwala uniknąć odblasków, a w efekcie flary i blików.

 

Macro To określenie w nazwie obiektywu oznacza, że jest on przeznaczony do makrofotografii. W odróżnieniu od wielu innych producentów Canon nie szafuje zbyt rozrzutnie tym oznaczeniem, i umieszcza je jedynie na obiektywach, które oferują skalę odwzorowania przynajmniej 1:1.

 

MP-E Tym symbolem oznaczony został tylko jeden, bardzo specyficzny obiektyw przeznaczony wyłącznie do makrofotografii - Canon MP-E 65mm F/2.8 1-5x Macro. Jego unikatowość polega na tym, że oferuje on skale odwzorowania od 1:1 aż do 5:1 i co się z tym wiąże - nie pozwala ostrzyć na nieskończoność.

 

Canon MP-E 65mm F/2.8 1-5x Macro to obiektyw jedyny w swoim rodzaju - oferuje skalę odwzorowania aż 5:1, jednak nie pozwala ostrzyć na nieskończoność.

 

USM (Ultrasonic Motor) Nowatorski system napędu układu autofokusa bazujący na nowym rodzaju silnika. W odróżnieniu od typowego silnika elektrycznego, wykorzystuje on elastyczny stojan oraz wirnik z ceramicznymi elementami piezoelektrycznymi. W porównaniu z klasycznym silnikiem, jego konstrukcja jest banalnie prosta, jednak wymaga zastosowania nowych materiałów oraz wysokiej precyzji wykonania.

 

Napęd USM zadebiutował w 1987 roku wraz z obiektywem EF 300 mm f/2.8L USM, a od 1990 upowszechnił się w droższych obiektywach Canona. Silnik USM występuje w dwóch odmianach: pierścieniowej (Ring USM) oraz opracowanego w 1992 mikrosilnika (Micro USM). Na świetną renomę znaczna USM zapracowała pierwsza wersja - zapewnia ona bardzo szybkie, precyzyjne i praktycznie bezgłośne ogniskowanie. Dodatkowym atutem pierścieniowego napędu USM jest funkcja FTM (Full-Time Manual), pozwalająca na ręczne przeostrzenie w dowolnym momencie, bez konieczności odłączania napędu AF. W pierścieniowy silnik USM wyposażone są przede wszystkim drogie obiektywy profesjonalnej serii L. Druga wersja silnika USM, mikronapęd, stosowana jest w tańszych szkłach amatorskich. Chociaż sam silnik Micro USM jest niemal równie cichy jak jego pierścieniowa wersja, spory hałas wytwarzają przekładnie napędowe. One też powodują, że obiektywy wyposażone w ten napęd pozbawione są największych zalet pierścieniowego napędu USM - szybkości i funkcji FTM. W 2002 roku światło dzienne ujrzała druga wersja tańszego napędu USM (Micro USM II), przede wszystkim mniejsza i prostsza konstrukcyjnie (a więc i tańsza w produkcji).

 

TS-E W ten sposób oznaczane są obiektywy typu tilt/shift, czyli z możliwością decentrowania osi optycznej. Dzięki tej funkcji pozwalają one na korygowanie (lub zniekształcanie) perspektywy oraz sterowanie orientacją płaszczyzny ostrości. Obiektywy TS-E nie mają silnika autofokusa i wymagają manualnego ustawiania ostrości.

---