Teologia moralna życia osobistego
Wprowadzenie - przedmiot etyki chrześcijańskiego życia osobistego
Teologia moralna życia osobistego jest częścią teologii moralnej szczegółowej. Prawda, dobro, sumienie, grzech-> są swoiste sakramentalnego teologii moralnej szczegółowej, która zajmuje się szczegółowo forma wezwania/powołania Bożego.
Systematyka tel.. mor. Szczegółowej:
Wg. przykazań Dekalogu sakramentalnego Kościelnych-tak ja wykłada KKK
Wg. cnót-aretologia
Wg. kręgów odniesień sakramentalnego. Do świata, Kościoła, rodziny (KUL)
Sakramenty, na bazie której buduja etyke cnót sakramentalnego etyke spoleczna- sakramenty plus cnoty kształtują teologie moralna szczegolowa
Relacja, napiecie sakramentalnego odniesieniu do Boga sakramentalnego nas samych. sakramentalnego podstaw dekalogu jest miłość Boga sakramentalnego blizniego
Struktura sakramentalnego życia chrześcijanina
Znamiona odpowiedzi na działanie łaski-> istota sakramentu to łaska i działanie
Życie sakramentalne w nas nadaje sens naszym wydarzeniom w zyciu. Sakramenty lacza się ze zdarzeniami egzystencjalnymi naszego zycia. Wiaza się tez z waznymi momentami naszego zycia. Sakrament wiaze się z wyrzeczeniem grzechu i zgoda na laske.
Aspekt negatywny: wyrzeczenie grzechu
Aspekt pozytywny: zgoda na laske
Życie sakramentalne ma na celu wyzwolenie się czlowieka z ograniczen: grzech, choroba, samotność. Życie to pozwala otworzyc się na krzyz, na droge zycia, zaparcie sie siebie-wtedy cierpienie staje się lżejsze. Zycie to jest owocem Ducha Świetego. Dokonuje się ontologiczna i moralna przemiana człowieka, sakramenty gleboko kształtują ludzki byt (teoretycznie-poznaniowo i metafizycznie się zrobilo…) Zycie sakramentalne uczy nas dystansu do suchej kazuistyki, która prowadzi do formalizmu; odcina nas od legalizmu. Odslania dynamike historii zbawienia, wszystko zmierza do zjednoczenia w Bogu (de Chardin ; tyaa..była teoria poznania, teraz mamy filozofie Boga :P ) Liturgia i sakramenty są źródłem i szczytem działalności Kościoła i chrześcijanina.
Zycie moralne chrześcijanina jest hurtem zycia, Kościoła i zycia sakramentalnego
Etyka mspoleczna ma swoje źródła w Eucharystii. Zycie moralne chrześcijanina posiada strukture trynitarna. Uczestniczy się w miłości Boga trojjedynego. Zamieszkiwanie Trojcy Św. W zyciu - w sercu chrześcijanina. Zycie moralne chrześcijan przejawia się w zaangażowanie w zycie kościelne. Wymiar eklezjalny jest zasada zycia moralnego. Zycie chrześcijanina to doświadczenie laski, powinności, wiary, moralności, daru pytania i odpowiedzi, miłości i dzialania. Zycie jest doświadczeniem pewnego ewangelicznego etosu, bycia, sposobu do naśladowania. Prowadzi to do dawania świadectwa wierności Bogu.
Antropologiczny wymiar życia chrześcijańskiego
Trzeba spojrzec na człowieka w wymiarze ontologicznym (modus essendi -sposób bycia, metafizyka wyjaśnienia tego sposobu bycia). W ontologii bytu człowieka określamy symbol człowieka. Zatem definicja człowieka może być homo symbolicus. Znakami, symbolami od zawsze się człowiek posługiwał
Sakrament- znak, przez który Pan Bog zsyła laske. Symbol jest czyms wiecej niż znakiem. Jest on wyrazem związku miedzy miedzy Stworca a Stworzeniem, np. Raj, Eden. Wewnętrzne bycie ujawnia się w konkretnym istnieniu, wyraza się przez cielesność, historyczność, współbycie-ma to wszystko charakter symboliczny.
Dzialanie Boga wyraza się w dzialaniu człowieka, po to, aby się to stalo zrozumiale dla człowieka, Bóg posługuje dlatego czlowiekiem. Szczególnym przykładem tego symbolicznego dzialania jest tajemnica wcielenia-> Bog przyjmuje cielesność, przyjmuje cialo, czyli to, czym się człowiek posluguje na godzien. W Gaudium et Spes jest mowa o zjednoczeniu egzystencjalno-zbawczym w tajemnicy wcielenia. Należy zatem pojmowac osobe ludzka w perspektywie dynamicznej, gdzie w obrazie człowieka spelnia się obraz Boga. Przez dzialanie osobowe człowieka nastepuje otwrcie się na Boga- można to określić jako rzeczywistość symbolizowana.
Symbol to element znakowy, który zwraca uwage zawsze na cos większego. Symbol realizuje pewna rzeczywistość, która znak tylko komunikuje. Symbol to znak, który realizuje bliskość Boga, spelnia to, na co zwraca uwage, np. Krzyz. Symbol ma wartość antropologiczna (no i wciaz mam w glowie naszego bssskiego x. prof. Od Antropologii, kiedy to czytam :P na spółke z x. nowakiem, który mowil o symbolu i znaku, mowil niemalo… ), ma na celu dotrzec do siebie. Jeśli nie rozumiemy symboliki, nie umiemy odczytac roznych znakow. Gdy pojawia się sakrament jako symbol, a nie tylko znak, jest to wyraz człowieka w ogu i Boga w człowieku. Symbol jest czyms wiecej niz tylko znakiem.
Cielesność człowieka w wydarzeniu sakramentalnym: symbol jest wydarzeniem, a nie tylko srodkiem wyrazu. Wg. Rahnera podstawowym symbolem realnym jest cialo człowieka; Pan Bog działał w ciele i przez nie nas odkupil. Mowi się tez o symbolu duszy, a właściwie osoby, która wyraza się przez jakis symbol. Musi istniec intencjonalność. Ciało musi być z dusza, wtedy symbolizuje dopiero człowieka. Rzeczywistość ciala staje się symbolem, gdy wystepuje intencjonalność. Celesnosc osoby ludzkiej jest to sakrament naturalny, jak to okresla Benedykt XVI. Tam, gdzie zyje i dziala człowiek objawia się bliskość Boga.
Shleiermacher, tworca hermeneutyki, zauwaza, ze nasza cielesność symbolizuje cos wiecej niż materialne prze3mijanie, symbolizuje ona wieczność.
Przy sybolu zawsze musi być jezyk. Nie ma symbolu bez jezyka. Symbol daje do myslenia, opiera się na jakims pierwotnym znaku, np. woda. Symbol, z gr. σ, ma wymiary rzeczywissci, które SA do siebie przyporzadkowne. Archetypem symbolu była kiedys np. pieczatka.
Historyczny rozwój problematyki moralnej w sakramentach (reizm i automatyzm)
Zycie chrześcijańskie ma charakter sakramentalny. Sakrament jest nie tylko źródłem uswiecenia, ale tez źródłem zasad moralnych, których realizacja jest pelna odpowiedzia na wolanie Boga.
Nowy Testament
Św. Paweł nadaje głowny kierunek. Zycie moralne ma pelny wymiar ze względu na łączność z Chrystusem, ze względu na Jego udzial w misji kapłańskiej. Jesteśmy z nim zjednoczeni. Chodzi o realizacje tej misji w sakramentach, glownie chrztu i Eucharystii. Z tych sakramentow plynie zbawcze oddziaływanie tajemnicy paschalnej. Sam Kościol jest sakramentem. Realizuje się we wspólnocie kościoła, w jedności z żywym Chrystusem.
Św. Jan opierał się na jedności mistycznej i zakorzenieniu w zyciu Pana (listy & Ap)
Epoka patrystyczna-> wizja zycia moralnego odziedziczona po Ojcach Apostolskich oraz ich Pismach-np. δ zycie moralne jako egzystencja moralna zakorzeniona w zjednoczeniu z Chrystusem, upodobnianie się do Chrystusa żyjącego i zmartwychwstałego. Laska wyplywajaca z sakramentu jest źródłem odpowiedzialności moralnej chrześcijanina. Wymagania moralne wypływają z nauczania JCh i jego tajemnicy, określają tresc zycia chrześcijańskiego.
Scholastyka (pierwsze 3 wieki II tysiąclecia)
Nawiązanie do tradycji patrystycznej, a nawet do biblijnej samym ujmowaniu zycia chrześcijańskiego. Nauka o zyciu chrześcijanina zwiazana z traktatami dogmatycznymi a nie o sakramentach. I tak, np. traktat o stworzeniu wyznaczal prawo moralne człowieka i chrześcijanina. Jest to teologia spekulatywna, charakterystyczna dla scholastyki. Prawo Boga Stworcy: naturalne. Prawo Boga Odkupiciela: prawo Chrystusa. Z tych 2 zrodel rozwija się teologia moralna scholastyki. Św. Tomasz Akwinata: nauka moralna w 3-im tomie Summy; problematyka sakramentalna scisle zwiazana z Chrystologia, w tym świetle SA przedstawione aspekty moralne.
Pozna scholastyka (do reformacji)
Pod wpływem prawa rzymskiego oraz filozofii arystotelesowskiej. Kladzie się nacisk na problematyke aretologiczna. Teologia moralna staje się dyscyplina odrebna. Norma zycia chrześcijańskiego staje się Dekalog, przedmiot interpretacji. Zwrot w kierunku prawa, norm. Powolne spychanie na bok teologii sakramentalnej.
Okres potrydencki
Odnowienie teologii sakramentalnej. Rozumienie sakramentow staje się związane ze zobowiązaniami moralnymi. Sakramenty są żrodłem elementów moralnych w sposób specyficzny:
legalizm: sakramenty źródłem zobowiązań prawnych, nakładają zobowiązania na tych, którym te elementy są udzielane oraz tych, którzy ich udzielają. Są ujęte w kontekście prawnych obowiązków.
Profesjonalizm: obszerne obowiązki tych co udzielaja sakrament, od tych, co go przyjmują. Sformalizowane obowiązki duchownych. W tym podejściu nie określono dostatecznie obowiązków przyjmującego sakrament. Wypelnienie tego, co należało wypełnić przed sakramentem, podczas i po, co zaniedbywalo str duchowa. Zanikanie uwrażliwienia na wymiar dogmatyczny.
Reizm: rzeczowe traktowanie sakramentu (otrzymanie hostii jako witaminy)
Automatyzm: srodek, który otrzymujemy, dziala niezależnie od naszej woli
Pozostałość po reformacji, która podważyła wartość sakramentow.
Teologia romantyczna ( XIX w. )
Postulowano konieczność dowartościowania wiary przed rozumem. Doartosciowanie czynnika emocjonalnego. Dowartościowanie wspólnotowego znaczenia, eklezjalnego.
Neoscholastyka (teol. XX w.)
Powrot do źródeł, Tradycja, PŚ, Liturgia; dowartościowanie sakramentalnego wymiaru teologii moralnej. Traktat o sakramentach w ramach teologii moralnej. Cnota religijności, zycie moralne.
Odnowa posoborowa (po VAT. II)
Chrześcijanin po chrzcie jest nowym stworzeniem; związek z teologia moralna fundamentalna. Jesteśmy podporządkowani pod wladze Chrystusa. Jest to wolność dzieci Bozych. Sakramentalność zycia moranego przejawia się nie we wszystkich dziedzinach zycia; wymiar sakramentalny całego zycia moralnego.
Uzasadnienie wymagań moralnych w sakramentach - synchronia i diachronia życia
Sakrament-łac. sacramentum; gr. σρ,
Inicjacja-wprowadzenie; nawiazuje do slowa sacramentum, czyli wprowadzenie, przysiega.
σρ czyli misterium, tajemnica; oznacza w etymologii to, co formalnie jest nieznane, ale teraz zostaje objawione.
Tajemnica to cos, co może być odkryte i objawione, ale nie można z wierzchu tego poznac, to się nam odslania, odkrywa.
Hermeneutyka- od ρ- interpretacja, odkrywanie woli bogów. W Grecji misteria to przedstawienia teatralne ku czci bogow.
U Mk ukzywal tego do ukrycia jakiejs prawdy. Św. Paweł mowil o misterium Boga, wiary, Jezusa. Czerpie te pojecia z księgi Mądrości i z ksiag apokaliptycznych; chodzi tu o bezpośrednie misterium Boga. W PŚ misterium Dei dotyczy zbawienia, ktre realizuje się w historii.
Tajemnica, misterium, zmienia się w kulturze greckiej testamentalnej. W chrześcijaństwie na określenie sakramentu i tajemnicy mamy odnośnik tajemnica. Misterium zmienia sens i nie tylko oznacza to, co zakryte, ale to co objawia nam Bóg. Sakrament jest miejscem objawienia Boga.
W IV wieku zaczeto używać pojecia „sakrament”- u Ojcow Kościoła ten termin odnosil się do chrztu, bierzmowania, Eucharystii. Inicjacja chrzescijanska onosi się to wlaczenia w misterium, w zycie kościoła. Otrzymywać sakramenty to nie tylko inicjacja, ale również wejście naprawde w tajemnice Bozej miłości, w misterium zbawczej i twórczej miłości. To, co Bog daje poznac i wprowadza w zycie trynitarne. Uczestniczymy w tym misterium. Jest to prawda niedostepna dla rozumu. Misterium przekracza granice poznawalności. Potrzebna jest dyspozycyjność człowieka na wyjscie ku Bozemu misterium.
(…to tyle jeśli chodzi o sam wstęp… teraz do sedna przejdę… )
Łaska prowadzi do moralności- czyli indicativus-> czyli nam oznajmia; a prowadzi do imperatywu, czyli czynu. Sakramentem nazywamy znaki łaski i narzędzia uswiecenia. Musi być podstawa, wyjscie ku.
Łaske można otrzymac przez chrzest, bierzmowanie itp, ale laska ta przemienia ontologicznie, człowiek staje się nowym bytem duchowym, staje się esse.
Agere sequitur esse, dzialanie wyplywa z bytu; dzialanie idzie za bytem.
Zycie chrześcijańskie jest zyciem sakramentalnym, bo jest zakorzenione w Bogu oraz Chrystus jest obrazem Boga. W sakramencie nastepuje przylgniecie człowieka do Boga, jako jednostki, bądź z cala wspolnota. Jest to odpowiedz na wezwanie. Dzieki wprowadzeniu w misterium mamy szanse na prawidlowa odpowiedz na wezwanie. Jesteśmy zdolni do czynienia dobra. Kant mowil, ze rozum nakazuje nam, co czynic, ale my idziemy nie po linii formalnego, ale materialnego doświadczenia (ponieważ mogę, dlatego powinienem). Najpierw jest ontyczne uzdolnienie, a potem etyczny imperatyw. Są to rzeczy nierozdzielne- możność i powinność. Scalaja się tu dwie sfery. W etyce chrześcijańskiej wystepuje termin sein-sollen (byt i powinność). W chrystusie nasapilo zjednoczenie Boga z człowiekiem i człowieka z Bogiem.
Istota zycia chrześcijańskiego jest odzwierciedlanie stanu ontycznego w sakramentach i zyciu Kościoła. Stawanie się człowiekiem na miare bozego stworzenia. Dzialanie powinno wypływać z bytu, powinno go potwierdzac. Nasze zycie chrześcijańskie powinno potwierdzac kim jesteśmy.zycie chrześcijańskie konstytuuje byt-esse. Czyn objawia osobe, potwierdza ja (JPII). Agere w zyciu chrześcijańskim wyprowadza się z esse, nowego bytu. Owo agere jest odpowiedzia na dar sakramentu, na to, co się w sakramencie dokonuje.
W sakramencie nastepuje przylgniecie do Jezusa; Chrystus dziala przez Kościol. Kocio jest u podstaw, stanowi konieczność dla człowieka, który pragnie poznac Chrystusa. Sakrament stwarza nam stan zycia człowieka odnowionego w Chrystusie i oddanego Ojcu. Sakrament jest stanem, w którym Bog jest osiągalny dla człowieka. Sakramenty z definicji nazywamy teologalnym miejscem spotkania z Bogiem człowieka. Sakrament może byćtraktowany jako sam w sobie, ponieważ jest miejscem doświadczenia Boga. Tresc sakramentu wzywa do wypelnienia misji określonej w sakramencie.
Prasakramentem jest Jezus Chrystus. Cale jego zycie mialo charakter sakramentalny. Wszystko dokonuje się dzieki wcieleniu.
Wnioski moralne:
w obecności Chrystusa tylko dostępujemy łaski
zbawienie dokonuje się tylko przez Jezusa i w Jezusie, ma to charakter sakramentalny i osobowy
akt wcielenia oznacza ze natura ludzka zostala wprowadzona w misterium Boga
celem zycia chrześcijanina jest wejście w misterium Boga. Regula naszego zycia będzie dostosowanie naszego zycia do miary jaka jest Chrystus w nas. Prawo mimetyzmu: nie tylko naśladowanie ale i reprezentowanie stylu zycia jaki zostawil nam ChrystusNaslaowanie Jezusa to przyjmowanie Jego sposobu zycia; tylko Jego naśladując mamy dostep do Boga. Zadaniem moralnym jest wypelnianie prawa Chrystusa, jest to zasada zycia chrześcijańskiego. Tym się jest, jak się mysli, jak się kocha. Zycie moralne ma pokazac, ze jest się drugim Chrystusem, zycie dla Chrystusa. Chrześcijanin ma stac się tym, kim jest. DLA ŻYJĄCYCH ZYC, TO BYĆ NA MIARE SWEGO BYTU.
Chrzest św. jako sakrament inicjacji w życie i działanie chrześcijańskie
Chrzest to wydarzenie sakramentalne, które ma charakter paschalny. W J 3, 5 czytamy, ze Jezus mowi do Nikodema o koniecznoisci narodzenia się z wody i Ducha. Mt 16,16 .
Zbawienie zawsze dokonuje się w relacji do Chrystusa. Jest obowiązek udzielania chrztu podczas zagrozenia zycia. Ci, którzy chrzest przyjeli, winni oddac się na służbę sprawiedliwości ( Rz 6, 1-19)
kto usłyszał slowo ma obowiązek przyjąć chrzest
przy zagrzeniu zycia jest obowiązek przyjecia chrztu; chrzest ontologicznie przemienia człowieka
symbolem chrztu jest chrzest JCh w Jordanie; z jednej str jest to symbol przymierza z ludzkością. Jest to chrzest z wody i Ducha. Chrzest Jezusa daje do myslenia; to my się stajemy synami Boga. Alegoria pelni wobec symbolu-przypowiesc o synu marnotrawnym. Po powrocie syn otrzymuje znow swoja godność. Stad wlasnie wyplywa postulat konieczności chrztu, który jest wezwaniem do nieustannego powrotu do Ojca, aby otrzymac na nowo godność synowska.
Symbol:
to jest mój Syn Umilowany-> synostwo
w nim mam upodobanie-> Kościół, wspolnota
jego słuchajcie-> wezwanie do posłuszeństwa (wiara, nadzieja, miłość)
Są to trzy funkcje Jezusa: kaplańska prorocka, krolewska
Alegoria:
Mk 16,16-chrzest na nawrócenie-> zjednoczenie z Bogiem przez chrzest [nawrócenie]
Mt 28,19-> idzcie i nauczajcie chrzcząc [zobowiązanie do misji]
Gal 3,27-> naśladowanie, pojscie za Chrystusem jako krolem [naśladowanie Chrystusa]
Chrzest jest droga wtajemniczenia w zycie i dzialanie chrześcijańskie; wprowadza w wiare i moralność. Wynika to z pojecia inicjacji (In eo; itum -> idę)=> wchodze; wejść do wnętrza. Jest wiec to wtajemniczenie, wprowadzenie w tajemnice
M. Eliade-inicjacja jest jednym z najbardziej istotnych elementow wspólnotowych. Jest to proces przez który jednostka wchodzi do grupy społecznej.
Inicjacja sklada się z :
* przygotowania do niej; przekazanie wzorcow i zasad grupy; należy przez nie przejść aby w grupie być. Ryt inicjacji to zespol praktyk, które prowadza do humanizacji człowieka, która polega na wyprowadzeniu odpowiednich działań.
Eliade-> inicjacja rowna się ontologicznej mutacji rezimu egzystencjalnego (chodzi o bytowa zmiane zycia)
Inicjacja ma na celu RADYKALNA zmiane
Proces inicjacji od str wspólnoty=> przyjmowanie, wyznaczanie miejsca w zyciu
Proces inicjacji od str wtajemniczanej=> prowadzi do zmiany, autotransformacji (neofita przeksztalca się w kogos innego)
Ryt inicjacji dotyczy podmiotu, który jest wprowadzany, a także przez grupe, która poglebia swoja tożsamość
Sakramenty inicjacji są podobne troche do misteriow pogańskich
Treścią chrześcijańskich inicjacji jest stan wprowadzania w synostwo boze. Inicjacja jest procesem, chrześcijanie nie rodza się chrześcijanami, ale się nimi staja.
Tertulian zakładał 3 etapy:
wiara
nawrócenie
wspolnota
Treść zobowiązań moralnych w sakramencie chrztu św. - wiara, nawrócenie wspólnota
Moralność chrzescijanska okresla się jako droga odpowiedzi na objawienie; odpowiedz człowieka Bogu. Inicjacja jest procesem, chrześcijanie nie rodza się chrześcijanami, ale się nimi staja.
Tertulian zakładał 3 etapy:
wiara
nawrócenie
wspolnota
wiara chrzescijanska ma charakter dynamiczny, polega na długotrwałym dzialaniu, aby dokonala się weryfikacja nawrocenia
Synod z1977 mowi ze katechumenat chrzcielny prowadzi do pogłębienia wiary,a także pogłębienia na poziomie intelektualnym, eklezjalnym
nawrócenie polega na tym, aby przyjąć droge nawrócenia indywidualnego; na drodze nawrócenia wspólnoty. Nawrócenie ma charakter dynamiczny i osobowy. Metanowa=> zmiana postawy, umysłu. „nawracajcie się i pokutujcie”-kroczcie nowa droga
z sakramentu chrztu wynika konieczność kształtowania wzoru. Naśladowanie Chrystusa polega na naśladowaniu i wypenianiu woli Ojca, stala modlitwa w duchu pokory. Miłość do człowieka posunieta do granic zaparcia się siebie. Chrześcijanin powinien przyjąć to przez realizacje miłości siebie i bliźniego w miłości Boga. Zycie moralne ma być ożywiane miłością i wierności zasadom ewangelii. Miłość podnoszaca każdego do godności dziecka bozego
wspolnota- Kościol jako wspolnota odkrywa swoja tożsamość w sprawowaniu rytow
powstaje obowiązek wzrostu w nowej rzeczywistości. Katechumenat to dlugi proces polegający na poszukiwaniu kościelnej tożsamości. Celem jest doświadczenie zycia wspólnotowego.
Praktyczne konsekwencje wejścia we wspólnotę: konieczność wzmacniania relacji do siebie samego i do innych. Sakrament chrztu ma charakter osobowy. Nie wolno traktowac siebie i innych jako rzecz; nie można mieć innego Boga. Sakrament chrztu zawsze dokonuje consecratio i missio. Chrześcijanin ma za zadanie funkcje profetyczna, glosenie slowa Bozego. Chrześcijanin ma sprawic, ze wszyscy przyjma moralność Jezusa. Chrześcijanin ma udzial w misji Chrystusa.
Bierzmowanie jako sakrament Ducha Św. - obietnica i postulat „wysłania Ducha”
Bierzmowanie jest scisle związane z chrztem; obdarowanie charyzmatyczne. Budowanie wspólnoty. Sakrament chrześcijańskiej inicjacji. Sakrament duchowego dojrzewania chrześcijańskiego. Sakrament odpowiedzialnosci. Aspekt dynamiczny-potrzebne jest doświadczenie Ducha. Chodzi o przezycie, które ma doprowadzic do przenikniecia. Mamy kilka przykładów ożywienia Ducha. Inny charakter ma wcielenie Ducha w porzadku sakramentalnym, a nie w porządku tylko doświadczenia. Bierzmowanie jest scisle związane z chrztem-przyjmujac chrzest w Duchu potem trzeba przyjąć bierzmowanie.
Nowa świadomość mocy Ducha działającego w naszym zyciu. Chodzi o uswiadomienie sobie i przezywanie mocy Ducha.
Wg Sullivana (teolog odnowy w Duchu Świetym) - doświadczenie Ducha Świetego nie koniecznie wiaze się z tym sakramentem
Sw. Tomasz rozdziela wylanie Ducha Świetego za pomoca:
inhabitatio => zamieszkiwanie w nas Ducha Świetego poprzez sakramenty
innovatio=> odnowa w nas (nie zawsze się okonuje dlatego jest potrzebna odnowa w Duchu Świetym)
Duch Świety zamieszkuje w nas w taki sposób, ze nas odnawia. Poza sakramentami jest top niepewne a w sakramentach pewne. Przebudzenie w nas Ducha Świetego to rzeczywista odnowa osoby w której na nowo i w nowy sposób zamieszkuje.
Sw. Tomasz mowi o darach charyzmatycznych i odroznia je od tych sakramentalnych. Nowe poslanie Ducha przemienia człowieka ze stanu laski do nowego sposobu dzialania. Przyjecie bermowania daje pewność stanu laski, nawet bez doświadczenia. Św. Pawel nazywa charyzmatykow „pneumaticos”
Treści zobowiązań moralnych w sakramencie bierzmowania
Eucharystia jako pamiątka, ofiara, dziękczynienie, Komunia- konsekwencje teologiczno- moralne
Eucharystia jako sakrament weryfikacji życia chrześcijańskiego
Teologalny wymiar życia moralnego chrześcijanina.
Sakramenty z definicji nazywamy teologalnym miejscem spotkania z Bogiem człowieka. Sakrament może byćtraktowany jako sam w sobie, ponieważ jest miejscem doświadczenia Boga. Tresc sakramentu wzywa do wypelnienia misji określonej w sakramencie.
Wiara jako źródło życia chrześcijańskiego
Nadzieja jako cel życia chrześcijańskiego
Miłość jako środek do pełni życia chrześcijańskiego
Jedyne prawo to Miłośc.
Prawo miłości to naturalna konsekwencja wynikajaca z chrztu, zrozumialym w świetle sakramentalności. Z chrztu wynika, ze chrześcijanin jest alter Chrystus-drugim Chrystusem, bo zostaje wszczepiony w Kościol, w jego cialo, jest w jego posłannictwie kapłańskim.