Dokonaj analizy i interpretacji ody do strumienia Adama Naruszewicza. Jaką funkcję pełni w utworze opozycja stylu klasycystycznego i sentymentalnego?
Adam Naruszewicz to wybitny reprezentant literatury oświecenia. Był twórcą wszechstronnym, uprawiający różne gatunki literackie. Wyróżniały się przez niego pisane ody. Jedną z nich jest oda „Do strumienia”. Spróbuję określić funkcję, jaką pełni w utworze opozycja stylu klasycystycznego i sentymentalnego, które były głównymi prądami literatury oświecenia.
Zanim przejdę do tematu warto wspomnieć, że oda jest gatunkiem wywodzącym się ze starożytności. Napisana podniosłym stylem i mająca charakter okolicznościowy, należała do najpopularniejszych form poezji klasycznej.
W wierszu „Do strumienia” podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie liczny pojedynczej, więc jest to liryka bezpośrednia. Tekst na charakter ody, w którym występuje zwrot do strumienia. Ma miejsce personifikacja strumienia.
W pierwszej strofie podmiot mówiący porównuje swój stan emocjonalny do strumienia. Podkreśla swoją stałość. Strumień podąża cały czas tą samą drogą, do jednego celu. W kolejnej strofie podniet zachwyca się strumieniem. Jego szumem, który „słodko łechce uszy”. Podmiot jest cichy jak płynący strumyk. Nie przeraża swym łoskotem. Swój smutek zachowuje w swym wnętrzu, nie rozprawia się o tym na każdą stronę. Mamy tutaj do czynienia z sentymentalnym porównaniem cech. Dalej podmiot mówi o czystość uczuć. Porównuje stan emocjonalny do czystości strumienia. Mówi, że nie ma brudnych myśli. W następnej strofie podmiot wyraża się, że nie ważne czy sprzyja mu fortuna czy nie, on i tak znajdzie ukojenie w naturze. W ostatnich strofach podmiot mówi o szczerości uczuć. Jego serce jest tak czyste jak woda w strumieniu. Można z niego wszystko wyczytać. Na podstawie tego tekstu wyłoniliśmy typowego człowieka oświecenia, człowieka sentymentalnego.
Ponadto w wierszu można zauważyć środki stylistyczne. Przede wszystkim występuje tu paralelizm. Przedstawienie podobieństwa między strumieniem, a człowiekiem. A także w budowie wiersza. Każda strofa zbudowana jest tak samo (mają cztery wersy) , taka sama ilość zgłosek w wersie (11 głosek) , i takie same rymy (krzyżowe, żeńskie). Występuje apostrofa do strumyka i jego personifikacja („I ogień, który me serce przenika”). Są także hiperbole („straszliwy łoskot”), porównania („czysty jak srebro”), zdrobnienia („strumyczku”) oraz odwołania do mitologii („Twojego Dafnis brzegu stojąc podle” czy „państwo Neptuna”)
Oda Adama Naruszewicza zawiera wiele cech charakterystycznych dla epoki oświecenia. W utworze można dostrzec styl klasycystyczny i sentymentalny.
Cechami stylu klasycystycznego jest uporządkowana forma wiersza (taka sama liczba strofek, zgłosek), podział na strofę. Używanie apostrof, personifikacji, hiperboli i motywów mitologicznych. Do klasycyzmu należy patetyczny styl. Autor uczynił strumień elementem refleksji na temat zmienności fortuny, losu.
Natomiast sentymentalizm pozostawał w opozycji do klasycyzmu. Cechą tego stylu jest nawiązanie do natury. Tekst pisany do strumyka. Sentymentalizm eksponuje przeżycia i stany wewnętrzne podmiotu mówiącego. Stosowano wyrażenia stylu potocznego (np. „łechce”). W stylu sentymentalnym przywiązywano wagę do uczuć, wrażliwości, czułości pokazywanej przez naturę.
Opozycja stylu klasycystycznego i sentymentalnego w wierszu pozwala na wyróżnienie cech wspólnych a także różnic między strumykiem a podmiotem. Myślę, że autor miał intencję, aby pokazać bliskość człowieka z naturą. Zabieg ten odzwierciedlił nam, że przyroda przyczynia się do wewnętrznej harmonii i pozytywnie wpływa na ludzką wrażliwość.