Różne sposoby wyrażania doświadczenia wojny. Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej danych wierszy W. Broniewskiego i K. K. Baczyńskiego. Zwróć uwagę na portret podmiotu lirycznego.
Doświadczenia okresu wojny były pełne bólu, cierpienia i wyrzeczeń. To okres podejmowania niełatwych wyborów, a także walka o przetrwanie. Różni twórcy przedstawiali odmienne wizję wojennych przeżyć.
Przykładami utworów o takiej tematyce są wiersz W. Broniewskiego pt. „Co mi tam troski” oraz wiersz K. Baczyńskiego „Z głową na karabinie”.
Broniewski to legionista, który brał udział w kampanii w 1920 roku. Walczył w wielu bitwach II wś., toteż w jego utworach można odnaleźć wątki biograficzne. W „Co mi tam troski” wypowiada się podmiot w pierwszej osobie liczby pojedynczej., o czym świadczą zaimki ja, mi i czasowniki chcę, nie mam itp. Możemy go utożsamić z autorem. Jest to liryka bezpośrednia. Osoba mówiąca to jednocześnie bohater przedstawionych wydarzeń. W ostatniej strofie podmiot utożsamia się z innymi walczącymi, używając liczby mnogiej pierwszoosobowej („pokażemy”). Podmiotem jest żołnierz, walczący podczas II wojny światowej, dla którego nie mają znaczenia nagrody, sława czy bogactwo. Walczy, by wyzwolić kraj spod władzy okupanta. Na jego ustach gości pieśń, mimo porażek i cierpienia. Jest dumny i szczęśliwy, pomimo faktu, iż jego los jest pełen niedogodności i ryzyka. Żołnierz nie ma domu. Został on zniszczony podczas bombardowania. To patriota, który w imię polskości walczył w wielu bitwach na świecie. Mimo wielu podróży wciąż czuje się Polakiem, nigdy nie zapomniał o swoim pochodzeniu. Nie dba o swoje dobro, swój udział w wojnie postrzega jako część wielkiego mechanizmu, którego efektem będzie wyzwolenie Polski. Jest pozytywnie nastawiony, a wiara w odzyskanie niepodległości sprawia, że wszystkie zmartwienia przestają mieć znaczenie. Tęskni za krajem, jego celem jest ponowne dotarcie do stolicy, nawet jeśliby miał tam tylko umrzeć. Poza wolą walki nie potrzeba mu wiele - wystarczą buty, w których da radę dotrzeć do Warszawy i karabin. Walka jest dla niego formą spełnienia.
Tytuł utworu to zachęta do tego, by nie przejmować się troskami, a zamiast tego walczyć za ukochaną ojczyznę. Wykrzyknienia, np. „Ja chcę wygrzebać z tej ziemi siedem niemieckich granatów!” podkreślają dynamiczność wiersza. Autor wykorzystał również elementy perswazji, które miały nakłonić Polaków do sięgnięcia po broń i czynnego udziału w wojnie. Można się dopatrzyć elementów poezji tyrtejskiej. Jeśli chodzi o środki stylistyczne, w utworze pojawiły się epitety, np. gwóźdź wyszczerbiony, mocne buty, które obrazują wojenny krajobraz, rymy żeńskie parzyste (kontynenty-okręty), które dynamizują wiersz, a także metafora „święty warszawski bruk”, która podkreśla miłość podmiotu do ojczyzny, sakralizuje ukochany kraj, czyni punktem odniesienia całego życia - świętym miejscem (sacrum).
Drugim utworem, w którym zostały opisane doświadczenia wojenne jest „Z głową na karabinie” K. K. Baczyńskiego. Autor pochodził z pokolenia Kolumbów, czyli osób urodzonych ok. 1920 roku. Ich młodość przypadała na okres II wojny światowej. W monologu lirycznym o powyższym tytule autor zestawił na zasadzie kontrastu dramat wojny z pięknem przyrody (dychotomia świata przedstawionego). Utwór to liryka bezpośrednia, pierwszoosobowa, jednak podmiot zdaje się mówić w imieniu całego pokolenia. Można go utożsamić z autorem. Podmiot to jednocześnie bohater zdarzeń. Wojna wpłynęła na jego odbiór świata. W wierszu przedstawiony został dramat generacji Kolumbów. Beztroski czas ich dzieciństwa minął bezpowrotnie, a teraz muszą zmierzyć się z okrutnymi realiami. Osoba mówiąca pamięta o szczęśliwych czasach i jest rozczarowana rzeczywistością. Podmiot to osoba naznaczona piętnem okupacji, jednak nie mogąca żyć bez patriotyzmu. Jest gotów umrzeć za ojczyznę, jednak twierdzi również, iż miłość do Polski jest stracona i nieszczęśliwa. Jest świadomy, że walka zakończy się śmiercią. Pojawia się tutaj wizjonerstwo, typowe dla poezji Baczyńskiego. Podmiot mówi także o „czasie wielkiej rzeźby”, czyli okresie kształtowania się niepodległej Polski, jednakże poprzez śmierć i cierpienie. Rzeźba to znak stwarzania siebie. Motyw ciemności, który także jest charakterystyczny dla poezji okresu wojennego, to symbol wojny i cierpienia. Krąg, z którego żołnierz nie może się wydostać to metafora człowieka osaczonego przez wojnę. Podmiot jest świadomy swojej tragedii - włącza się w walkę, ale wie, że „prześpi”, czyli straci najlepsze lata życia, tj. młodość.
Utwór jest pozbawiony nadmiaru upiększeń i środków stylistycznych. Asonanse dynamizują wiersz. Powtórzenia „przecież” świadczą o bezsilności podmiotu. Pojawiają się również metafory, np. „wody szerokie na dźwigarach niosły płatki”, które uplastyczniają opis pięknych krajobrazów przedwojennych, a także symbole, np. krąg, oznaczający uwikłanie w wojnę, bez możliwości wydostania się i epitety o znaczeniu symbolicznym, np. gołębia młodość - młodość w pokoju i pojednaniu, które opisują krajobraz lat przed okupacją i podczas niej.
Wiersze Broniewskiego i Baczyńskiego zostały zestawione na zasadzie kontrastu. W pierwszym, podmiot jest pełen nadziei, optymistyczny, w drugim jest świadomy nadchodzącej śmierci i utraty najlepszych lat życia. Może to wynikać z tego, iż autor pierwszego utworu przeżył dzieciństwo i młodość beztrosko, a owe lata w Baczyńskiego przypadały na okres wojny i okupacji. Broniewski stosuje wiele środków stylistycznych - epitety, metaforykę, rymy parzyste. W swoim utworze zagrzewa wszystkich Polaków do walki o niepodległość. Baczyński w „Z głową na karabinie” buduje nastrój mroczny, przesycony bólem i cierpieniem. Mówi w imieniu całego swojego pokolenia, którego młodość przypada na czas wony. Jest gotów ponieść śmierć, jednak jednocześnie wie, iż wiele w swoim życiu stracił, nie mógł się nim należycie nacieszyć. W utworze stosuje symbolikę, epitety i metafory, podobnie jak Broniewski. Obaj bohaterowie wierszy to patrioci, którzy brali udział w walkach o wyzwolenie Polski. W obu dziełach zostały przedstawione doświadczenia wojenne, które owocowały wieloma wyrzeczeniami, stratami i cierpieniem.