Twórczość w pedagogice Celestyna Freineta 2


Twórczość w pedagogice Celestyna Freineta

„Twórczość” nie była znana w filozofii , teologii i sztuce europejskiej przez blisko tysiąc lat .Grecy przywilej swobodnego powoływania do życia rzeczy , które wcześniej nie istniały , przyznawali tylko poetom . Dopiero Rzymianie stworzyli osobne pojęcie nazywające czynności tworzenia .

Termin „twórca” wszedł do języka sztuki dopiero w wieku XIX . Już w XX wieku określenie to zaczęto stosować w odniesieniu do całej ludzkiej kultury . Obecnie mówi się o twórczości w nauce , o twórczym polityku , o twórcach nowej techniki . Dziś rozporządzamy wieloma wyrazami tego samego źródłosłowu o analogicznym sensie : twórca , tworzyć , twórczy , twórczość .

Począwszy od lat pięćdziesiątych naszego stulecia , w całym cywilizowanym świecie obserwujemy lawinowy wzrost zainteresowania teoretycznymi i praktycznymi problemami twórczości .

Problematyce tej poświęca się coraz więcej miejsca i uwagi zarówno w naukach klasycznych , a nawet naukach przyrodniczych . Powstają również nowe dyscypliny naukowe , jak : heurystyka , inwentyka , innowatyka i inne .

Twórczość jako dziedzina życia i działalności człowieka stanowi przedmiot zainteresowania psychologii i pedagogiki .

Zdecydowana większość definicji twórczości zakłada , iż jej podstawowym wyróżnikiem jest wprowadzenie pewnego novum wobec rzeczywistości zastanej .

Twórczość nie musi jednak być czystą kreacją , ale także tworzeniem nowych rzeczywistości z elementów wcześniej istniejących .

Ogólna definicja , zawierająca treści istotne dla pojęcia twórczości , może wyglądać następująco : Twórczość jest procesem prowadzącym do powstania nowego dzieła , uznanego przez pewną grupę ludzi jako zadowalające bądź użyteczne w określonym czasie . Przeciwieństwem twórczości będą zaś schematyczne powtórzenia i mechaniczne naśladownictwo .

O ile tradycyjny sposób pojmowania twórczości zakładał jej elitarność , wybiórczość , a twórcę traktował jako wybrańca losu , współcześnie traktuje się ją jako psychofizyczną czynność , w wyniku której powstają przedmioty nowe i wartościowe , dostępne dla każdego .

Według autorów reprezentujących eksperymentalne podejście do tej sfery działalności ludzkiej , twórczość jest rozwiązywaniem jakiegokolwiek problemu , który dla konkretnej osoby jest nowy . Człowiek zatem , jeżeli podejmie trud zmierzenia się z jakimkolwiek zadaniem lub problemem , automatycznie staje się twórcą . Można mówić o twórczym szewcu , stolarzu czy urzędniku . Wszystko , co się robi można robić z jakimś duchem , który wynika z natury charakteru osoby podejmującej daną czynność . Produkt zasługujący na miano twórczego może mieć dowolną postać i być nie tylko dziełem sztuki , odkryciem , oryginalną maszyną , może być równie dobrze - projektem organizacyjnym , metodą treningu sportowego , żartem , itd.

Większość definicji twórczości zakłada , że przedmiot twórczości jest czymś nowym , albo nawet użytecznym dla określonego środowiska , czymś twórczym obiektywnie .

Z punktu widzenia pedagogiki niezwykle ważne jest pojecie autokreacji , czyli stwarzanie siebie samego w procesie samowychowania przez sztukę . Pedagoga interesuje twórczość w szerokim rozumieniu tego pojęcia , gdzie mamy do czynienia z wszelką działalnością człowieka , która tworzy coś nowego , obojętnie czy będzie to jakaś rzecz w obrębie świata zewnętrznego , czy też określona dyspozycja ludzkiego umysłu lub uczucia , istniejąca i przejawiająca się tylko w samym człowieku .

Korzystając z wyników badań psychologów i filozofów , pedagodzy analizują warunki kształtowania postaw twórczych i obmyślają sposoby wykorzystania produktów działań twórczych ( zwłaszcza dzieci ) dla wzbogacenia ich potencjału kreatywności .

Traktowanie twórczości jako boskiego daru powodowało , że i sam proces tworzenia nosił na sobie boskie piętno . Szal twórczy , olśnienia , niezwykłe zdarzenia im towarzyszące to określenia popularne i używane jeszcze dla określeń sztuki modernistycznej . Twórczości jednak nie można sprowadzić do serii olśnień i natchnień .

W momencie gdy wieszczy elitaryzm zastąpiony został przez egalitaryzm , zaczęto poszukiwać przyczyn i mechanizmów twórczości . Natchnienie zostało zastąpione przez pracę połączoną z wysiłkiem i zaangażowanie całej osobowości twórcy .

Nie tylko myśli , serce , ale także ciało bierze udział w tworzeniu.

Często procesowi twórczemu podlega odpowiedni dobór środków informacji , a wiec struktura estetyczna użytych w dziele symboli . Akt twórczy oznacza tyle samo , co kombinacje i synteza elementów rzeczywistości , które łączą się i integrują w sposób oryginalny i nieoczekiwany .

Pomysł twórcy polega często na tym , że widzi on jakąś rzecz z nowego punktu widzenia .

Warunkiem tego , by wytwory uzyskały miano twórczych i by odróżniano proces twórczy od nietwórczego są nieograniczone rezultaty działania człowieka uzyskiwane przez znane sposoby postępowania . Aktywność twórcza ma charakter złożony . Do aktu twórczego prowadzi on przez pracę , wysiłek , odwagę i wyobraźnię . Procesowi twórczemu związanemu z zachowaniem się człowieka , czyli aktywnością twórczą i jego wytworami towarzyszą procesy poznawcze , a przede wszystkim myślenie łącznie z wyobraźnią , inteligencją i osobowością .

Wyobraźnia tez stanowi teren ujawniania się wszelkich odczuć , przypuszczeń , nieuświadomionych pierwotnych reakcji na bodźce otoczenia .

Proces twórczy określany jest jako długa droga między narodzinami pomysłu w wyobraźni a jego zmaterializowaniem .

Współczesne rozumienie twórczości pozwala mówić o niej w każdej sferze działalności ludzkiej . Wszystko , co nowe , oryginalne bądź inne wobec szablonowo rozumianej rzeczywistości określone może zostać mianem twórczego . Nieograniczony jest także zasięg pojęcia „twórca” . Stać się nim może każdy , kto w pewien sposób przekształca świat w sztuce , nauce , zabawie czy też w sobie samym .

Twórczość jest dziedziną działalności ludzkiej dostępną zasadniczo dla każdego .

Dziecko jest twórcze w sposób naturalny . Uczy się od pierwszych chwil swojego życia . Jego rozwój fizyczny , emocjonalny , spostrzeżeniowy przebiega niezwykle szybko i intensywnie . Potrzeba aktywności twórczej jest związana z zaspokojeniem jego potrzeb . Jeżeli zostaje zahamowana , ustaje w ogóle rozwój dziecka . Rozwój twórczej aktywności zależy niewątpliwie od warunków zewnętrznych - wpływu i oddziaływania środowiska oraz wewnętrznych uwarunkowań osobniczych , psychicznych , bądź psychofizycznych koniecznych do przeprowadzania operacji intelektualnych .

Ważne , by to środowisko było stymulujące , by stwarzało poczucie bezpieczeństwa i wolności przy umiejętnym i rozwijającym naturalne możliwości kierowaniu .

Rozwój twórczości wymaga sprzyjających warunków . Nauczyciel powinien dawać wyraz odczuciu , że dziecko jest wartościowe , posiada własne racje i możliwości ich uzewnętrznienia . Potrzebne jest wyczucie możliwości dziecka i okazane mu zaufanie . Dziecko dostrzega taką postawę i czuje się bezpieczne . Ma poczucie , że jest odbierane jako wartość niezależnie od tego , co robi . Efektem takiej postawy jest to , że dziecko odczuwa mniejszą potrzebę sztywnego trzymania się zasad , rozumie co znaczy „być sobą” , podejmuje próby spontanicznego analizowania siebie , czyli zmierza w kierunku twórczości . Następnym etapem jest zapewnienie klimatu pozbawionego oceny zewnętrznej . Atmosfera , w której dziecko nie jest kontrolowane czy oceniane z zewnętrznego punktu widzenia , daje poczucie swobody . Ocena stanowi zagrożenie i powoduje nastawienie obronne co oznacza , że pewna część przeżyć jest wyparta ze świadomości . Pozbawienie oceny zewnętrznej pozwala na uświadomienie sobie własnych upodobań i niechęci . Pomaga to z większą wrażliwością wnikać w istotę otaczających faktów i zdarzeń , jak również we własne racje . Dziecko zaczyna uznawać istniejące w nim samym kryterium oceniania . To początek kształtowania się dojrzałej twórczości . Nauczyciel powinien wyczuwać w jaki sposób dziecko odbiera rzeczywistość . Świadczy to o akceptacji i poczuciu bezpieczeństwa . W takim klimacie dziecko jest w stanie ujawnić swoje „ja” , wyrazić siebie w różnorodnych , nowych formach relacji ze światem . Jest to podstawowy czynnik stymulujący twórczość . Twórczość stymuluje się też przez psychiczną wolność . Chodzi tu o swobodę w zakresie symbolicznej ekspresji . Przyzwolenie takie daje pełną swobodę myślenia , odczuwania , sposobu bycia i tego wszystkiego , co najbardziej w dziecku wewnętrzne . Skłania to do otwartości , do spontanicznego operowania spostrzeżeniami , pojęciami , znaczeniami . Przyzwolenie to jest zezwoleniem na wolność , z czym wiąże się poczucie odpowiedzialności . W takim układzie dziecko jest zdolne do ponoszenia konsekwencji za błędy i sukcesy .

Jeżeli wewnętrznym warunkom twórczości towarzyszy świadomość bezpieczeństwa i psychiczna wolność , to powstaje większa ilość wytworów nowych i twórczych .

Ogromnie ważna jest rola wychowawcy . Do niego należy umiejętne zachęcanie do swobodnej ekspresji , usuwanie zahamowań , wpajanie przeświadczenia o własnych możliwościach twórczych . Słowa i postawa wychowawcy subtelnie wpajają dzieciom zaufanie do ich możliwości .

Dzieciństwo jest okresem szczególnej podatności człowieka na wszelkie oddziaływania kształcące i wychowawcze . Ukierunkowanie tych oddziaływań na rozwój dyspozycji twórczych zależy od otoczenia , szczególnie od szkoły . Kształtowanie postawy twórczej jest na tyle ważnym zagadnieniem wychowawczym , że stało się podstawą teorii wychowania estetycznego , obejmującego dwa równoczesne procesy wychowawcze : dążenie do usprawniania naturalnego rozwoju dziecka dzięki pobudzaniu jego indywidualnej twórczości artystycznej oraz dążenie do wychowania w dziecku wrażliwości estetycznej .

W procesie wychowania estetycznego pedagog winien być równocześnie psychologiem . Szczególną uwagę powinien zwrócić na sam proces tworzenia , w którym wyraża się cała osobowość dziecka , a przez jej wytwór - ogólny poziom jego rozwoju . Wychowanie artystyczne powinno zaspokajać zindywidualizowane potrzeby i rozwijać twórczą spontaniczność dziecka . Wychowanie estetyczne nie ogranicza się jedynie do płaszczyzny szeroko pojmowanej artystyczności . Wiąże się ściśle z wychowaniem moralnym . Upodobanie do tego co piękne , często przekształca się w upodobanie do tego , co dobre i prawdziwe .

Istnieje przekonanie , że szkoła niszczy usposobienie twórcze małego dziecka . Tak być nie musi . Punktem wyjścia dla twórczości stać się może każdy istniejący program nauczania . Ogromna rola przypisywana jest tu nauczycielowi , który swoją osobowością i postawą natchnąć może małego człowieka i zachęcić do działania w pełni twórczego .

Postulować należy stworzenie jak najbardziej optymalnych warunków rozwoju naturalnych potencjałów możliwości małego człowieka , współgranie z jego naturalną potrzebą twórczej realizacji i ekspresji .

Nadrzędnym celem integrującym wszystkie poczynania cząstkowe szkoły oparte na złożonych programach pobudzania twórczości uczniów jest przygotowanie młodzieży do twórczego stylu życia . Takie podejście do problemu kształcenia twórczości stwarza lepsze perspektywy dla rozwijania postaw i osobowości twórczych .

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Twórczość w pedagogice Celestyna Freineta
Znani pedagodzy, 8. Celestyn Freinet
pedagogika, Roz 12 - Pedagogika Celestyna Freineta, Zbigniew Kwieciński, Bogdan Śliwerski, Pedagogik
Roz 12 - Pedagogika Celestyna Freineta, Zbigniew Kwieciński, Bogdan Śliwerski, Pedagogika
Pedagogika Celestyna Freineta
Roz 12 Pedagogika Celestyna Freineta(1)
Pedagogika Celestyna Freineta(1)
Moje fascynacje pedagogiką Celestyna Freineta
Pedagogika Celestyna Freineta
PEDAGOGIKA CELESTYNA FREINETA
Celestyn Freinet konspekt, Pedagogika
Celestyn Freinet założenia pedagogiki
Pedagogika alternatywna Celestyna Freineta
Celestyn Freinet i jego koncepcja pedagogiczna
Istota talentu twórczego, pedagogika
Postawa twórcza, Pedagogika twórczości

więcej podobnych podstron