Prawo gospodarcze UE - wykaz zagadnień na egzamin
Pojęcie prawa gospodarczego Unii Europejskiej - systematyka norm. Rynek wewnętrzny - zagadnienia wstępne:
- źródła prawa
- rynek wewnętrzny - wspólny rynek - jednolity rynek
- zmiany wprowadzone w Traktacie z Lizbony
- zasady rynku wewnętrznego
- swobody gospodarcze rynku wewnętrznego - uwagi ogólne
Swobodny przepływ towarów:
- pojęcie towaru i reguły pochodzenia towaru
- zakaz nakładania ceł oraz opłat o skutku równoważnym do ceł
- zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego
- ograniczenia ilościowe w przywozie i wywozie oraz środki o skutku równoważnym
- dopuszczalne ograniczenia swobodnego przepływu towarów (traktatowe oraz wyprowadzone w ramach doktryny wymogów imperatywnych)
Swobodny przepływ osób: swobodny przepływ pracowników najemnych:
- geneza regulacji i ewolucja ram prawnych (w prawie pierwotnym i wtórnym)
- zakres podmiotowy, przedmiotowy i terytorialny swobody
- pojęcie pracownika w rozumieniu prawa unijnego
- prawa pracowników związane z pobytem i pracą (prawo do wyjazdu, wjazdu, pobytu; równe traktowanie w zakresie dostępu do pracy, warunków zatrudnienia, kształcenia zawodowego, uprawnień socjalnych)
- członkowie rodzin (pojęcie członka rodziny i prawa przysługujące członkom rodzin)
- prawa obywateli państw trzecich, zainteresowanych podjęciem pracy w UE)
- ograniczenia swobodnego przepływu osób (zawarte w Traktacie i wynikające z doktryny wymogów imperatywnych)
Swobodny przepływ osób: prawo przedsiębiorczości:
- prawo przedsiębiorczości jako jedna ze swobód rynku wewnętrznego
- spółka jako podmiot swobody przedsiębiorczości
- treść swobody przedsiębiorczości (pierwotny wymiar swobody przedsiębiorczości: zakładanie przedsiębiorstw, transgraniczne przenoszenie działalności - w szczególności w odniesieniu do spółek; wtórny wymiar swobody przedsiębiorczości - zakładanie oddziałów, agencji, filii; transgraniczna fuzja spółek)
- dopuszczalne ograniczenia swobody przedsiębiorczości (wynikające z Traktatów oraz z doktryny wymogów imperatywnych)
- spółki polskiego prawa handlowego (osobowe i handlowe; ogólna charakterystyka i podstawowe różnice między spółkami osobowymi a kapitałowymi)
- podmioty transgraniczne (ogólna charakterystyka Europejskiego Ugrupowania Interesów Gospodarczych i Spółki Europejskiej)
Swoboda przepływu usług:
- rozwój swobody przepływu usług w unijnym prawie
- pojęcie usługi w prawie unijnym (elementy definicji i ich omówienie)
- zasady świadczenia usług na gruncie prawa UE
- ogólne i szczególne bariery w swobodnym świadczeniu usług oraz ich ocena na gruncie orzeczniczym
- podmiotowy zakres zastosowania swobody przepływu usług (pojęcie usługobiorcy i usługodawcy)
- uprawnienia związane ze świadczeniem (z perspektywy usługodawcy oraz z perspektywy usługobiorcy)
- swoboda przepływu usług a inne swobody rynku wewnętrznego
- ograniczenia swobodnego przepływu usług (wynikające z Traktatów oraz z doktryny wymogów imperatywnych)
Swobodny przepływ kapitału i płatności bieżących:
- rozwój swobody przepływu kapitału
- pojęcie kapitału i płatności bieżących
- kategorie przepływu kapitału przewidziane w ramach „Nomenklatury przepływów kapitału”, stanowiącej aneks do dyrektywy 88/361
- swoboda przepływu kapitału i płatności a inne swobody rynku wewnętrznego
- zakres przedmiotowy i treść swobody przepływu kapitału i płatności bieżących
- dopuszczalne ograniczenia swobodnego przepływu kapitału i płatności bieżących (wynikające z Traktatów i z doktryny wymogów imperatywnych); stosowane w relacjach między państwami członkowskimi oraz w relacjach między państwami członkowskimi a państwami trzecimi
Unijne prawo konkurencji. Zasady konkurencji dotyczące przedsiębiorstw (część I).
- pojęcie i zakres przedmiotowy unijnego prawa konkurencji
- wspólne przesłanki zastosowania art. 101 i 102 TFUE i ich charakterystyka
(pojęcie przedsiębiorstwa w unijnym prawie konkurencji; wpływ na handel między państwami członkowskimi, antykonkurencyjnych charakter praktyk)
- ogólna charakterystyka zakazu porozumień ograniczających konkurencję i jego zakres
- przykładowe rodzaje porozumień zakazanych i ich ogólna charakterystyka (porozumienia cenowe, kontyngentowe, podziałowe, dyskryminacyjne, wiązane)
- wyłączenia od zakazu zawierania porozumień - porównanie stanu prawnego przed i po wejściu w życie Rozporządzenia 1/2003; zasady stosowania wyłączeń indywidualnych i grupowych
Zasady konkurencji dotyczące przedsiębiorstw (część II).
- przesłanki zastosowania art. 102 TFUE i ogólna charakterystyka zakazu nadużywania pozycji dominującej
- pojęcia: pozycji dominującej, rynku właściwego, nadużycia pozycji dominującej (przykładowe formy nadużywania z art. 102 TFUE; podział i omówienie nadużyć o charakterze antykonkurencyjnym i eksploatacyjnym)
- tzw. doktryny obronne na gruncie art. 102 TFUE (niestwierdzenie nadużycia pozycji dominującej)
- reguły stosowania art. 101 i 102 TFUE (w świetle prawa pierwotnego, prawnie wiążących aktów prawa wtórnego oraz aktów typu soft law); współdziałanie unijnych i krajowych organów ochrony konkurencji; decyzje Komisji Europejskiej w przypadku stwierdzenia praktyki ograniczającej konkurencję; listy wyjaśniające Komisji Europejskiej; kary pieniężne w postępowaniu antymonopolowym; ugoda w sprawach kartelowych; kontrola sądowa decyzji Komisji Europejskiej
- prawne podstawy przeciwdziałania nadmiernej koncentracji
- istota i model prawny prewencyjnej kontroli koncentracji
- zakres przedmiotowy kontroli
- właściwość organów kontroli procesów koncentracji i zasięg kontroli (w tym wzajemne przekazywanie sobie spraw między Komisją Europejską a organami krajowymi - 4 mechanizmy korekcyjne)
- kryteria kontroli (testy konkurencji) i zagadnienia proceduralne
Zasady konkurencji dotyczące państw członkowskich. Państwowe monopole handlowe i przedsiębiorstwa publiczne.
- pojęcia: przedsiębiorstwo publiczne; przedsiębiorstwo, któremu przyznano prawa specjalne i wyłączne; monopol państwowy o charakterze handlowym; przedsiębiorstwo świadczące usługi w ogólnym interesie gospodarczym; monopol skarbowy
- nakaz przekształcania państwowych monopoli handlowych w obrocie towarowym (art. 37 TFUE)
- ograniczony zakres dopuszczalności przedsiębiorstw publicznych (art. 106 ust.1 TFUE)
- wyłączenie stosowania reguł konkurencji do przedsiębiorstw, którym powierzono wykonywanie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (art. 106 ust. 2)
- uprawnienia Komisji Europejskiej do egzekwowania przestrzegania art. 106 ust. 1 i 2 TFUE
Zakaz antykonkurencyjnej pomocy państwa. Pomoc publiczna.
- pojęcie pomocy państwa oraz formy udzielania pomocy
- pomoc państwa niezgodna z rynkiem wewnętrznym (przesłanki normatywne i orzecznicze; przesłanki identyfikacyjne i ewaluacyjne)
- automatycznie dozwolona pomoc państwa jako zgodna z rynkiem wewnętrznym (zgodna ex lege)
- pomoc dopuszczalna jako uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym (rodzaje i podstawy dopuszczalnej pomocy państwa)
- pomoc bagatelna
- kontrola pomocy publicznej
Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia konsumentów w prawie unijnym
- system szczególnej regulacji bezpieczeństwa produktów (żywność, farmaceutyki, substancje niebezpieczne etc.)
- ogólne bezpieczeństwo produktów (obowiązki producenta w zakresie bezpieczeństwa produktów; nadzór władz publicznych nad bezpieczeństwem produktów)
- odpowiedzialność za produkty niebezpieczne
- dyrektywy nowego podejścia w odniesieniu do ochrony bezpieczeństwa i zdrowia konsumentów
- system RAPEX i jego funkcjonowanie w państwach członkowskich
Prawa informacyjne konsumenta, regulacje warunków sprzedaży i kredyty konsumenckie
- wymogi co do opisu produktów i cen
- niedozwolone klauzule umowne
- odpowiedzialność za jakość świadczenia (podstawa prawna, zakres podmiotowy i przedmiotowy sprzedaży konsumenckiej; terminy dochodzenia roszczeń i uprawnienia reklamacyjne konsumenta)
- nowoczesne formy sprzedaży (sprzedaż poza siedzibą przedsiębiorstwa; umowy zawierane na odległość)
- kredyty konsumenckie (przedmiot regulacji i zakres ochrony)
System Solvit.
- zasady działania systemu
- podmioty uprawnione do korzystania
- dane statystyczne dotyczące funkcjonowania systemu
- wybrane przykłady wykorzystania systemu
6