PIELĘGNOWANIE CHORYCH PO OPERACJI STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO

1. PRZYPOMNIENIE PODSTAW ANATOMICZNYCH

• Najbardziej obciążony staw

• Staw kulisty, panewkowy, wieloosiowy

• Składa się z: - głowy kości udowej (3/4 kuli)

- panewki (utworzona przez kość miedniczą)

• Panewka otoczona obrąbkiem stawowym

• W panewce: powierzchnia księżycowata i dół panewki

• Mocna torebka stawowa

• Unaczynienie: t. okalająca udo przyśrodkowa i boczna, t. pośladkowa dolna i górna

• Unerwienie: n. udowy, n. zasłonowy, n. kulszowy

2. CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW

Jest przewlekłą niezapalną chorobą stawów o etiologii wieloczynnikowej, będąca następstwem zaburzenia równowagi pomiędzy procesami regeneracji oraz degradacji chrząstki stawowej i kości podchrzęstne. Może dotyczyć 1, kilku, lub wielu stawów jednocześnie.

3. ETIOLOGIA

A. Pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawów

Kiedy nie ma możliwości określenia na podstawie badań i wywiadu przyczyny leżącej u podłoża choroby. Obecnie uważa się, że etiologia jest wieloczynnikowa (podłoże genetyczne, wiek, nadwaga, dwunożna postawa człowieka, zmiany składu płynu maziowego, zaburzenia ukrwienia nasad kości tworzących staw)

B. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów

Rozwija się w wyniku ściśle określonego, nabytego lub wrodzonego zaburzenia budowy lub funkcji elementów składowych stawu.

• Urazy i następstwa urazów ostrych i przewlekłych.

• Wrodzone niedorozwoje stawów

• Choroby nasad kości długich

• Zapalenia swoiste i nieswoiste stawów

4. OBJAWY KLINICZNE

• Ból biodra: ból wysiękowy; ciągły o dużym natężeniu, najczęściej w okolicy pachwinowej

• Ból kolana- w wyniku podrażnienia n. zasłonowego

• Ograniczenie ruchomości stawu biodrowego- ograniczenie odwodzenia i skrętu do wewnątrz

• Zaniki mięśniowe- w obrębie uda i pośladka

• Przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowy: zgięcie, przywiedzenie oraz rotacja uda na zewnątrz (pozycja wymuszona)

• Ograniczenie sprawności chodu

• Różnica w długości względnej kończyn dolnych

• Dodatni objaw Trendelenburga- u chorych ze zmianami na tle wrodzonej dysplazji biodra

5. OBJAWY RADIOLOGICZNE

• Zwężenie szpary stawowej- początkowo nieznaczne, w zmianach zaawansowanych całkowite

• Zagęszczenie struktury kostnej- w stropowej części panewki

• Torbiele kostne- w głowie kości udowej i dachu panewki

• Wyrośla kostne- na pograniczu głowy i szyjki kości udowej oraz na krawędziach panewki

• Grzybowate zniekształcenie głowy kości udowej

• Zdwojenie dna panewki

• Pogrubienie łuku Adamsa

• Pozorne skrócenie szyjki kości udowej w wyniku zewnętrznego przykurczu rotatorów uda

• Zmiany martwicze głowy kości udowej

6. DIAGNOSTYKA OBRAZOWA

• Badanie radiologiczne

• Artroskopia diagnostyczna

• Scyntygrafia

• Rezonans magnetyczny

7. LECZENIE ZACHOWAWCZE

• Ograniczenie czynników ryzyka choroby np. nadwaga, przeciążenie stawów związane z pracą zawodową, niekorzystne ćwiczenia fizyczne

• Zmniejszenie dolegliwości bólowych

• Utrzymanie możliwie dużej ruchomości zajętego stawu oraz siły działających mięśni

• Odciążenie chorych stawów przez stosowanie kul, lasek, ortez, odpowiedniego obuwia

• Edukacja chorego

• Fizykoterapia

8. LECZENIE OPERACYJNE

• Osteotomia międzykrętarzowa

• Potrójna osteotomia berneńska kości (plastyka panewki)

• Artrodeza- rzadko stosowana

• Endoprotezoplastyka stawu biodrowego

9. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROTEZ

• Składają się z 3 części:

- trzpienia udowego

-głowy udowej

- panewki

• Każda z części protezy ma wiele rozmiarów

Protezy

Połowicze Totalne

Cementowe Bezcementowe

10. ENDOPROTEZY TOTALNE

• Metal-metal: szybkie zużycie; 10-15 lat

• Polietylen-metal: niższy współczynnik tarcia; 25 lat

• Endoprotezy ceramiczne: bardzo niski współczynnik tarcia; 50 lat

11. KORZYŚCI Z OPERACJI:

• Zniesienie bólu

• Poprawa czynności ruchowej biodra

• Ustawienie kończyny w pozycji fizjologicznej

12. PRZYGOTOWANIE PACJENTA DO ZABIEGU:

A. Przygotowanie dalsze:

• Zalecenie redukcji masy ciała

• Rehabilitacja poprawiająca ruchomość kończyny oraz sprawność mięśni

• Leczenie chorób współistniejących: cukrzycy, nadciśnienia, żylaków kończyn dolnych

• Likwidacja stanów zapalnych w organizmie: dróg moczowych, jamy ustnej

• Kontrola przyjmowanych leków

• RTG stawów biodrowych

• Wykonanie badań laboratoryjnych krwi: morfologia, elektrolity, glukoza, OB., układ krzepnięcia, grupa krwi oraz moczu: badanie ogólne i bakteriologiczne

• Wykonanie EKG

• Szczepienie przeciw WZW

B. Przygotowanie bliższe:

• Przygotowanie psychiczne: wsparcie emocjonalne, wyjaśnienie celowości i przebiegu zabiegów wykonywanych w ramach przygotowania do zabiegu operacyjnego, odpowiedzenie na pytania pacjenta, wyjaśnienie zasad postępowania po zabiegu operacyjnym

• Nauka ćwiczeń oddechowych, efektywnego kaszlu, zasad uruchamiania po zabiegu operacyjnym

• Przygotowanie krwi do zabiegu operacyjnego: pobranie krwi na próbę krzyżową

• Zapewnienie pacjentowi wy[różnienia poprzez podanie czopka przeczyszczającego lub wykonania enemy

• Kąpiel pacjenta

• Przygotowanie pola operacyjnego: ogolenie okolicy biodra wraz ze wzgórkiem łonowym i udem, założenie okładów odkażających i zmiękczających skórę np. z kwasu bornego

• Podanie wieczornej premedykacji na zlecenie anestezjologa: lek nasenny, uspokajający

• W dniu zabiegu założenie pacjentowi bielizny operacyjnej, usunięcie protez zębowych, biżuterii, podanie premedykacji na zlecenie lekarza, złożenie wkłucia do żyły obwodowej, podanie antybiotyku na zlecenie lekarza

• Założenie cewnika Foleya do pęcherza moczowego

• Przekazanie pacjenta do bloku operacyjnego wraz z dokumentacją (zgoda na zabieg, historia choroby, karta zleceń lekarskich)

• Przygotowanie łóżka pacjenta: zmiana bielizny pościelowej, ogrzanie łóżka termoforem lub kocem elektrycznym

13. PIELĘGNOWANIE PACJENTA PO ZABIEGU OPERACYJNYM

A. Ułożenie pacjenta w łóżku w odpowiedniej pozycji (płasko przy znieczuleniu pp) z odwiedzionymi kończynami, z wałkiem ułożonym między kolanami

B. Ocena stanu świadomości pacjenta

C. Zapobieganie wczesnym powikłaniom pooperacyjnym

14. ZAPOBIEGANIE WCZESNYM POWIKŁANIOM POOPERACYJNYM:

• Obserwacja rany pooperacyjnej pod kątem krwawienia: przesiąkanie opatrunku, ocena ilości treści krwistej odciąganej z loży rany za pomocą drenu próżniowego (butla Redona) odnotowanie w karcie obserwacji pooperacyjnej

• Systematyczna kontrola parametrów HR, RR, oddechu, temperatury ciała

• Stosowanie tlenoterapii

1

---