Postępowanie rehabilitacyjne u chorych po alloplastyce stawów biodrowych i kolanowych
z powodu choroby zwyrodnieniowej

Postępowanie przedoperacyjne

• Wzmocnienie mięśni działających w obrębie danego stawu

• Rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni działających na dany staw

(np. rozluźnienie mięśni stabilizujących miednicę przed endoprotezoplastyką stawu biodrowego)

• Zwiększenie zakresu ruchu w chorym stawie i w stawie symetrycznym

• Wzmocnienie mięśni posturalnych

(zwłaszcza mięśni grzbietu i mięśni brzucha)

• Nauka chorego chodu w balkoniku i o kulach

• Nauka chorego wykonywania czynności dnia codziennego (wstawanie, siadanie, odwracanie na brzuch, chodzenie po schodach)

Staw biodrowy

Staw biodrowy
(zdrowy i objęty coxartrozą)

Stosowane obecnie endoprotezy stawu

biodrowego, w zależności od sposobu związania z

podłożem kostnym można

podzielić na

cementowe, bezcementowe oraz hybrydowe, w

których jeden element (najczęściej panewka

zakładany jest metodą bezcementową, natomiast

druga składowa metodą cementową).

Wybór endoprotezy w zależności od wieku

pacjenta:

• Pacjenci młodsi - całkowita endoproteza bezcementowa albo system mieszany (tzn.całkowita endoproteza częściowo zacementowana) z panewką bezcementową, trzon zacementowany. Po operacji nie należy obciążać kończyny przez 6 tygodni.

• Pacjenci starsi - całkowita endoproteza cementowa, panewka i trzon zacementowane. Po operacji kończynę można obciążać od razu.

Alloplastyka stawu biodrowego - rehabilitacja

• Cementowa endoproteza biodrowa

*** część ogólna :

• Zapobieganie odleżynom, przykurczom, zakrzepom, zapaleniom płuc, oskrzeli (oklepywanie, wibracja okolicy klatki piersiowej)

• Zapobieganie bólowi - ułożenie kończyny w rozwórkach wyłożonych gąbką/watą,

w pozycji pośredniej

• Optymalna ruchomość - wspomagane zginanie, prostowanie, rotację wewnętrzną, odwiedzenie w pozycji leżącej na plecach. Można ostrożnie rozciągać mięsień lędźwiowy w pozycji leżącej na plecach przez maksymalne zgięcie nieoperowanej strony przy wyprostowanej stronie upośledzonej. Ewentualnie stosuje się poprzeczne rozciąganie mięśni przywodzicieli

• W późniejszym okresie w zależności od stanu ogólnego i miejscowego (miejsce zabiegu) pacjenta układanie i ćwiczenia na brzuchu (zginanie w stawie kolanowym, napinanie m.pośladkowego wielkiego)

• Optymalna siła - trening, szczególnie mięśni pośladkowych. Statyczne i dynamiczne ćwiczenia w pozycji leżącej na plecach, później również na boku

i - z podparciem - na brzuchu.

• Optymalny chód - 2- lub 4- punktowy z częściowym obciążeniem, chodzenie po schodach

• Optymalna postawa i ruchy - ćwiczenie chodzenie, zakładania i zdejmowania odzieży

*** część szczegółowa :

• I doba

• Terapia ułożeniowa

• Ćwiczenia oddechowe

• Ćwiczenia izometryczne, symetryczne

mięśnia czworogłowego uda

• Ćwiczenia wspomagane zgięcie w stawie biodrowym

• Ćwiczenia oporowe zgięcia grzbietowego stopy

• III - IV doba

• Ćwiczenia wspomagane zgięcia, oraz odwiedzenia w stawie biodrowym

• IV - V doba

• Po usunięciu drenażu sadzanie pacjenta z łóżku

z opuszczonymi nogami jako wstęp do pionizacji. Czynne zgięcie stawu kolanowego w siadzie, zgięcie w stawie skokowym, ćwiczenia kontralateralne

• V - VII doba

• Pionizacja pacjenta

• Kontrola długości kończyny

• Umiarkowane obciążanie kończyny operowanej przy pomocy poręczy, balkonika (taczkowego potem 4-kółkowy)

• VII - VIII doba

• Chodzenie o kulach łokciowych

z umiarkowanym obciążeniem kończyny

• IX - XIV doba

• Doskonalenie chodzenia o kulach ze stopniowym zwiększaniem obciążenia operowanej kończyny, wydłużenia dystansu,

po różnych powierzchniach i schodach

• Ćwiczenia czynne w odciążeniu np.UGUL

• Ćwiczenia samowspomagane, izometryczne, czynne, ipsilateralne, kontralateralne

UWAGA!

Po zabiegu należy skontrolować unerwienie

mięśnia czworogłowego uda (nerw udowy).

Znaczny skrót kończyny może oznaczać zwichnięcie. Mechanizm zwichnięcia: przywiedzenie + rotacja zewnętrzna.

• Endoproteza biodrowa bez cementu / hybrydowa

*** część ogólna

• Faza I (ćwiczeniowa, 6 tygodni)

- Zapobieganie odleżynom, przykurczom, zakrzepom i zapaleniom płuc/oskrzeli

- Zapobieganie bólowi: ułożenie w rozwórkach wyłożonych gąbką/watą (uwaga na odleżyny mogące powstać w okolicy pięty) , w pozycji pośredniej, po około 1 tygodniu tylko na noc. Przez 6 tygodni pacjent nie może układać się na boku (z wyjątkiem ćwiczeń i przy odpowiednim odwiedzeniu), może natomiast leżeć na brzuchu

- Optymalna ruchomość - wspomagane zginanie, prostowanie, rotacja wewnętrzna, odwodzenie w pozycji leżącej na plecach. Można ostrożnie rozciągać mięsień lędźwiowy z pozycji leżącej na plecach przez maksymalne zgięcie nieoperowanej strony przy wyprostowanej stronie upośledzonej; ewentualnie poprzeczne rozciąganie mięśni przywodzicieli ( nie redresja!)

• Optymalna siła - jak wyżej ale nie należy podnosić nogi wyprostowanej leżąc na boku; mięśnie kończyn górnych należy wzmacniać jako przygotowanie do chodzenia o kulach (ćwiczenia ogólnousprawniające) wykorzystując PNF; (stymulacja mięśni przy stawach przy zastosowaniu lekkich impulsów pociągania

i ślizgania - pacjent powinien przeciwdziałać tym ruchom poprzez izometryczne napinanie mięśni)

• Optymalny chód - 3 - punktowy bez obciążenia przy skorygowanej pozycji rotacyjnej biodra

• Optymalna postawa ciała i ruchy - ćwiczenie chodzenia, zakładania

i zdejmowania odzieży

• Optymalny ciężar ciała - przy redukcji ciężaru ciała można ewentualnie stosować trening siłowy i wytrzymałościowy

• Faza II (obciążeniowa)

Fizjoterapia jak przy cementowej endoprotezie biodra

*** część szczegółowa

• I doba

• Terapia ułożeniowa

• Ćwiczenia izometryczne m. czworogłowego uda

• II - X doba

• Ćwiczenia czynne stawu skokowego

i palców

• Ćwiczenia czynne i czynne wspomagane stawu kolanowego i biodrowego

• Siadanie w łóżku

• Ćwiczenia oddechowe

• X doba

• Początek pionizacji

• Nauka chodzenia bez obciążania operowanej kończyny

• Nauka chodzenia początkowo o balkoniku, potem o kulach łokciowych

• Zwiększanie zakresu ruchu i wzmacnianie mięśni operowanego stawu biodrowego

• Ćwiczenia czynne wspomagane stawu biodrowego operowanego prowadzone na podwieszkach w systemie bloczkowym

w UGUL

• Koniec 3 tygodnia

• Chodzenie z asekuracją kul łokciowych bez obciążania operowanej kończyny

• Pełne obciążanie kończyny po 8 tygodniach (?)

• Po 8 tygodniach

• Chodzenie z asekuracją jednej kuli łokciowej

• Po 3 miesiącach rehabilitacji chory może odstawić kule łokciowe

Program usprawniania po protezoplastyce stosowany w Szpitalu im. Dzieciątka Jezus (Lindleya)

• Po zabiegu :

• Odwiedzenie (klin odwodzący)

• Stopa w pozycji pośredniej

• Przeciwdziałanie przeprostowi kolana

• I doba

• Ćwiczenia stóp, ćwiczenia bierne biodra, ćwiczenia oddechowe

• II doba

• Ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego, napinanie pośladków, pionizacja - kończyna lekko odwiedziona, podparcie pod stopę

• > IV doby

• Nauka chodzenia (balkonik następnie kule łokciowe)

Program usprawniania po protezoplastyce wg. Katedry Kinezyterapii AM w Bydgoszczy

• I etap - przedoperacyjny

• Wstępna ocena możliwości ruchowych

• Ocena zakresu ruchów

• Wywiad co do chorób towarzyszących

• II etap

*** pooperacyjny wczesny ( do 4 doby)

• Ćwiczenia oddechowe

• Ćwiczenia izometryczne kończyn górnych

• Ćwiczenia czynne stóp

• Ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego uda, pośladków

• Bierne lub wspomagane zgięcie stawu kolanowego

• Siadanie w łóżku

*** pooperacyjny późny ( 5-10 doba)

• Ćwiczenia jak wyżej +

• Odwodzenie kończyn dolnych na podwieszkach

• Stanie przy balkoniku bez obciążania operowanej strony

• III etap (11-21 doba)

• Zwiększanie liczby powtórzeń wykonywanych dotąd ćwiczeń

• Nauka chodzenia o kulach

• Nauka chodzenia po schodach

UWAGA!

Po dodatkowej operacji plastycznej stropu panewki przy zastosowaniu istoty gąbczastej kości może być potrzebne dłuższe odciążenie. W fazie I zginanie ograniczyć należy do 90 ˚

Wymiana pełnej endoprotezy stawu biodrowego (endoproteza biodrowa bez cementu / hybrydowa)

Po operacji przez około 5 dni pacjent wypoczywa w łóżku. Obciążenie pooperacyjne zależy od techniki operacji.

• Faza I

• Zapobieganie odleżynom, przykurczom, zakrzepom, zapaleniom płuc/oskrzeli

• Zapobieganie bólowi - ułożenie w rozwórkach wyłożonych gąbką/watą, w pozycji pośredniej

• Optymalna ruchomość - wspomagane zginanie, prostowanie, rotacja wewnętrzna, odwodzenie w pozycji leżącej na plecach. Można ostrożnie rozciągać mięsień lędźwiowy przy maksymalnym zgięciu nieoperowanej strony przy wyprostowanej stronie upośledzonej; ewentualnie - rozciąganie mięśni przywodzicieli

• Optymalna siła - tak jak przy pełnej endoprotezie bez cementu; Niedozwolony jest natomiast aktywny ruch odwodzenia, możliwa jedynie ostrożna izometria w kierunku przywodzenia

• Faza II

• Pacjent jest mobilizowany, jego ruchy są ograniczone, na ogół zdolny jest do obciążenia od 5 dnia. Fizjoterapia jak w fazie I, dodatkowo:

* optymalny chód - obciążony chód 3 - punktowy (ewentualnie tylko z częściowym obciążeniem)

• Faza III

• Dowolne ruchy, stabilne obciążenia; fizjoterapia jak wyżej, dodatkowo :

* optymalna ruchomość - dozwolone ruchy we wszystkich kierunkach, aktywne techniki, instrukcje fizjoterapeuty dotyczące automobilizacji w pozycji siedzącej

* optymalna siła - zwiększenie treningu mięśni lędźwiowych i prostowników stawu biodrowego

Plastyka stropu panewki

Przy stosowaniu pełnej endoprotezy stawu biodrowego i istniejącej dysplazji panewki możliwe jest wycięcie klina z usuniętej głowy biodra i przykręcenie go celem poprawy czynności panewki. Po operacji przez 12 tygodni nie należy stosować obciążenia.

• Fizjoterapia po plastyce stropu panewki

• W połączeniu z wymianą stawu jak przy pełnej endoprotezie, zginanie nie powinno przekraczać 90˚

• Po przemieszczeniu krętarza przy pełnej endoprotezie nie należy wykonywać aktywnego odwodzenia przez 6 tygodni; dozwolone są izometryczne ćwiczenia napinania małych mięśni pośladkowych

Czas używania przez pacjenta kul łokciowych

• 2 kule

• endoproteza cementowa - 1,5 miesiąca

• endoproteza bezcementowa - 3 miesiące

• 1 kula

• endoproteza cementowa - 3 miesiące

• endoproteza bezcementowa - 6 miesięcy

Zestaw ćwiczeń dla pacjenta do wykonywania w domu

• Ćwiczenia napinania pośladków (7-10 napięć w trzech seriach, 7 * dziennie)

• Ćwiczenia zginania nogi w stawie biodrowym (leżenie na plecach, nogi wyprostowane, chorą nogę zginamy w stawie biodrowym i kolanowym ciągnąc po podłożu)

• Ćwiczenia zginania i prostowania w stawie kolanowym w siadzie na łóżku (10-15 ruchów w trzech seriach 3 * dziennie)

• Zginanie w stawie kolanowym w leżeniu przodem (na brzuchu) - (10-15 ruchów w trzech seriach 3 * dziennie)

• Ćwiczenia w leżeniu tyłem (na plecach) - odwodzenie operowanej kończyny ciągnąc pietę po podłożu - przywodzenie tylko do linii pośrodkowej (15-20 powtórzeń w trzech seriach 3 * dziennie)

• Ćwiczenia odwodzenia operowanej kończyny w pozycji stojącej ( pacjent staje nogą zdrową przy krześle, podtrzymując się go podnosi nogę operowaną w bok 10-15 razy w trzech seriach 3 * dziennie

• Ćwiczenia zginania kończyny w stawie biodrowym w pozycji stojącej (pozycja jak poprzednio); pacjent zgina jednocześnie staw biodrowy i kolanowy (10-15 powtórzeń w trzech seriach 3 * dziennie)

Wykonywanie przykładowych czynności dnia codziennego po protezoplastyce stawu biodrowego

Siadanie

• Podczas siadania nogę operowaną należy wysunąć do przodu z wyprostowanym kolanem

• Siadając ciężar ciała należy utrzymać na nodze zdrowej i rękach

Odwracanie się na brzuch

• Należy odwrócić się przez zdrowy bok z wałkiem między nogami, ewentualnie druga osoba może przytrzymać nogę operowaną w odwiedzeniu

• Kończyny podczas odwracania nie mogą złączyć się; podczas leżenia kończyna operowana „patrzy do góry”

Wchodzenie po schodach

• Nogę zdrową należy postawić na stopień wyżej, przenosząc jednocześnie ciężar ciała na nią, następnie dostawić nogę operowaną i kule na ten stopień

Schodzenie po schodach

• Kule należy postawić stopień niżej

i dostawić nogę chorą; ciężar ciała przenieść na kule i dostawić nogę zdrową

Stabilizator stawu biodrowego

Balkoniki

Po protezoplastyce NIE WOLNO:

• Krzyżować nóg

• Zakładać operowanej nogi na zdrową

• Klękać

• Jeździć na rowerze

Staw kolanowy po kręgosłupie i stawie biodrowym jest najczęstszym miejscem występowania choroby zwyrodnieniowej. Schorzenie to jest procesem patologicznym dotykającym najistotniejszych struktur stawu kolanowego (chrząstka i powierzchnie stawowe, kości, torebka stawowa-błona maziowa, łąkotki) i jest to najczęstsza postać zapalenia stawu.

Staw kolanowy

Staw kolanowy - endoprotezy

Alloplastyka stawu kolanowego - rehabilitacja

*** część ogólna

• Faza I (ćwiczeniowa)

• Zapobieganie powstawaniu odleżynom, przykurczom, zakrzepom, zapaleniom płuc/oskrzeli

• Zapobieganie bólowi - ułożenie w aktualnej pozycji spoczynkowej; ewentualnie stosowanie lodu (maksymalnie 2-3 minuty); przytłumienie układu współczulnego przez ruchy na obszarze piersiowo-lędźwiowym; przy stosowaniu lodu omijać rzepkę

• Zachowanie najlepszej z możliwych ruchomości - szyna mechaniczna, bezbolesna mobilizacja- głównie prostowników -przez: pocieranie

i rozciąganie poprzeczne; ćwiczenia z asystą fizjoterapeuty; czynna, ostrożna mobilizacja rzepki (nauczyć pacjenta!)

• Zapobieganie obrzękom w stawie: ruchy w bezbolesnym zakresie, drenaż limfatyczny, izometryczne ćwiczenia mięśnia czworogłowego

• Zachowanie możliwie najlepszej siły - izometryczne ćwiczenia napinające; celowy trening dla zachowania siły zdrowej strony; elektrostymulacja

• Opanowanie możliwie poprawnego chodu - chód 3-punktowy z niepełnym obciążeniem operowanej kończyny lub bez obciążania.

Szyna CPM do ćwiczeń
biernych stawu kolanowego

• Faza II (częściowe obciążenie)

• Jak w fazie I; dodatkowo ćwiczenia z przyrządem do treningu ud

(z obciążeniem) lub w pozycji stojącej w wyciągu rolkowym

W FAZIE I & II NIE WOLNO WYKONYWAĆ ROTACJI STAWU KOLANOWEGO !!!

Stabilizatory stawu kolanowego

• Faza III (obciążeniowa)

• Odzyskanie optymalnej siły: celowy trening siłowy i wytrzymałościowy (korzystne są fizjologiczne pozycje wyjściowe z kontaktem stóp z podłogą; niekorzystne natomiast jest prostowanie kolana w pozycji siedzącej

• Swobodna ruchomość: należy wykorzystać wszystkie dostępne techniki, w tym terapię manualną

• Funkcjonalny chód - należy odzwyczaić pacjenta od korzystania z pomocy do chodzenia ewentualnie prowokować reaktywne przejęcie ciężaru. Pacjent powinien osobiście korygować chód pod nadzorem fizjoterapeuty, chodzić po różnym podłożu; można wykorzystać naukę chodzenia według PNF

Endoprotezy stawy kolanowego

*** część szczegółowa

• II - III doba

• pionizacja

• Następnie do ok. 12 tygodnia częściowe obciążanie (ustalić z lekarzem operującym pacjenta)

• Po ok. 6 miesiącach od zabiegu - klękanie, kucanie (uzależnione od stanu pacjenta), poprzedzone wcześniejszymi ćwiczeniami np. przy drabinkach

Po plastyce kolana typu kłykciowego należy

unikać zginania powyżej kąta 100˚

ponieważ wyzwalane siły mogą doprowadzić do

podwichnięcia stawu.

Proteza Insalla-Bursteina-Linka oraz przyśrodkowa proteza saneczkowa mogą być na ogół od razu obciążane i wszystkie zabiegi fazy III mogą być stosowane od razu po zabiegu.

Każdy przypadek protezoplastyki wymaga indywidualnego podejścia, oceny stopnia sprawności przed zabiegiem, oceny stanu kości i aparatu mięśniowego. Konieczny jest dokładny wywiad odnośnie schorzeń towarzyszących i ewentualnych problemów podczas zabiegu z nimi związanych oraz wybór typu i sposobu osadzenia implantu

a także rodzaju przeprowadzanego zabiegu.

Podczas procesu usprawniania niezbędna jest natomiast ścisła współpraca rehabilitanta

z ortopedą.

Fizjoterapia po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego

Endoprotezoplastyka

• zabieg chirurgiczny polegający na wycięciu zmienionego chorobowo segmentu (stawu) i wszczepieniu elementu sztucznego, przejmującego funkcje uszkodzonej struktury.

• inne nazwy : alloplastyka, endoplastyka.

Zabieg endoprotezoplastyki

• jest stosowany w leczeniu zmian zwyrodnieniowych oraz w wielu urazach (złamania szyjki kości udowej, złamania w okolicy krętarza).

• polega ono na zastąpieniu naturalnego stawu biodrowego sztucznym stawem - endoproteza.

Zabieg

• poprzez wyeliminowanie bólu, przywraca utracone czynności tego stawu i umożliwia wykonywanie podstawowych ruchów takich jak chodzenie, podnoszenie ciężarów.

• warunkiem osiągnięcia tego celu jest wyeliminowanie towarzyszącego urazom i zmianom zwyrodnieniowym bólu.

• po zabiegu wszczepienia endoprotezy niezbędna jest rehabilitacja, w celu uzyskania możliwie pełnej sprawności osoby operowanej.

Zdrowy staw, chory staw

Efekt końcowy przed i po

Postępowanie zapobiegawczo-ochronne przed operacja polega na :

1. Nauce właściwego posługiwania się kulami, odpowiednio do istniejących zmian w narządzie ruchu oraz występujących zaburzeń chodu.

• umiejętność prawidłowego wykorzystania kul inwalidzkich w celu odciążenia stawu biodrowego ma istotne znaczenie w jego mechanicznej ochronie nie tylko we wczesnym, ale także w późniejszym okresie pooperacyjnym.

2. Wzmocnienie siły mięśniowej

3. Ćwiczenia izometryczne zwykłe

Postępowanie we wczesnym okresie pooperacyjnym:

1) odpowiednie ułożenie kd operowanej

• operowana kończyna powinna być ułożona w lekkim zgięciu w stawie biodrowym, wynoszącym ok.20 stopni i odwiedzeniu do kata około 30 stopni.

• należy również zabezpieczyć kończynę przed przypadkowym skręceniem na zewnątrz, ustawiając ja w tzw. położeniu pośrednim.

• ułożenie operowanej kończyny w takiej pozycji, na odpowiedniej szynie, nie tylko chroni staw przed zwichnięciem w pierwszych godzinach po operacji, gdy działa jeszcze znieczulenie, lecz zapewnia równie dogodne warunki gojenia tkanek.

• w tej sytuacji niewłaściwa pozycja kończyny, przywiedzenie połączone z rotacja zewnętrzną uda, spowodować może zwichniecie w operowanym stawie a w przypadku znacznej osteoporozy.

Unikać należy:

• krzyżowania nóg podczas leżenia, spania

• rotacji stopy do wewnątrz, na zewnątrz

Ćwiczenia

• ćwiczenia czynne odcinków nie objętych unieruchomieniem

• ćwiczenia izometryczne zwykłe : m. pośladkowy , m. czworogłowy

• ćwiczenia synergistyczne

• ćwiczenia synkinetyczne

Najogólniej można stwierdzić, że wszelkie ćwiczenia wykonywane zwłaszcza we wczesnym
okresie pooperacyjnym ukierunkowane są na :

• zwiększenie zakresu ruchów w operowanym stawie,

• wzmocnienie siły mięśniowej

• nie mogą wyzwalać bólu

• nie powinny wywierać niekorzystnego wpływu na stabilność endoprotezy osadzonej w wytworzonym łożu kostnym .

Po wygojeniu się rany operacyjnej bardzo korzystna formę usprawnienia operowanego stawu

• stanowią ćwiczenia w basenie, prowadzone pod nadzorem kinezyterapeuty.

• dużą wartość terapeutyczną mają także ćwiczenia bloczkowe wykonywane w odciążeniu kończyny.

• unoszenie podczas ćwiczeń operowanej kończyny z wyprostowanym stawem kolanowym powinno być bezwzględnie zakazane z powodu bardzo niekorzystnych naprężeń powstających pomiędzy głowa a panewka sztucznego stawu.

Ćwiczenie nr1

• w pozycji leżąc na plecach , kd wyprostowana

• dociskanie kd do łóżka

• przytrzymać 7 sekund w tej pozycji

• powtórzyc 10x

• powoli wyprostuj kolano i lekko unieś stopę w górę od łóżka, ciągle zachowując kontakt z ręcznikiem

• przytrzymać 7 sekund w tej pozycji

• powtórzyć 10x

• powoli przesuwać stopę po podłożu w kierunku do siebie (zginanie st.kolanowego)

• powróć do pozycji wyjściowej

• powtórz 10x

• zginaj stopę w dół (w kierunku podłoża)

• przytrzymaj 7 sekund w tej pozycji

• powtórz 10x

• 1.w pozycji leżąc na plecach, kd wyprostowana

• odwodzimy kd w bok

• powrót do pozycji wyjściowej

• powtórz 10x

• w pozycji leżąc na plecach, kd wyprostowana

• sciśnij pośladki , wciągnij brzuch

• przytrzymaj 7 sekund w tej pozycji

• powtórz 10x

Powyższe ćwiczenia

• są wykonywane w pierwszej dobie po operacji, w pozycji leżącej.

• ćwiczenia powinny być wykonywane trzy razy dziennie.

Następne kroki to

• stopniowo wprowadzamy ćwiczenia w pozycjach wyższych - w siadzie, siad ze spuszczonymi nogami.

• dodatkowo można prowadzić ćwiczenia oddechowe, poprawiające krążenie w celu zmniejszenia obrzęku, krwiaka - najlepszymi ćwiczeniami są te które angażują tzw. pompę mięśniową.

Pionizację

• wykonujemy w 2,3 dniu po operacji ( u osób starszych bardzo wcześnie ze względu na zmiany oddechowo-krążeniowe, np. tworzenie sieę skrzepów)

• w 3,4 dobie po operacji nauka chodu o kulach z odciążeniem operowanej kd.

Zmiana pozycji leżenie-siad

• X - kd operowana

1.podczas zmiany pozycji z leżącej do siedzącej , operowana kd powinna być wyprostowana.

2.nie można obciążać operowanej kończyny, dlatego zawsze wysuwany kd w przód tak aby nie zwisała z łóżka.

3.krawędź łóżka nie powinna uciskać uda

• 4.w łóżku unikać obracania na prawą , lewą stronę.

• 5.najłatwiej przejść do pozycji siedzącej, poprzez przejście z pozycji leżącej do siadu prostego, postawić zdrowa kd na ziemi i zsuwać się pośladkami na brzeg łóżka.

Pozycja siedząca

Prawidłowa pozycja siedząca

• to taka, w której stawy kolanowe znajdują się niżej niż stawy biodrowe.

• taka pozycja zabezpiecza nowe biodro przed znacznym obciążeniem.

• aby to wykonać krzesło powinno mieć wysokie siedzisko, lub można podłożyć poduszkę.

• siedzisko nie może być zbyt miękkie, żeby biodro nie wpadało, zatapiało się w nie.

• na krześle trzeba przyjmować pozycje wyprostowaną, nie pochylać tułowia zbyt do przodu gdyż powoduje to zmianę ustawienia kąta w stawach biodrowych i tym samym można doprowadzić do przeciążenia stawu.

• podczas siedzenia nie powinno się podpierać rękami na kd operowanej.

Siadać i wstawać trzeba w sposób określony :

• zawsze wysuwać operowana kd do przodu

• w pierwszej kolejności przysuwamy się blisko krzesła tak aby tyłem kd wyczuwać siedzisko

• jedną ręką trzymamy się balkonika, kuli a druga rekę przenosimy na poręcz krzesła

• wysuwamy operowaną kd w przód i siadamy

Nauka chodu

• naukę chodu rozpoczyna się w 3,4 dniu po operacji, kd operowana powinna być całkowicie odciążona.

• wpierw uczymy pacjenta chodu z balkonikiem, a następnie o kulach.

• na pełne obciążenie operowanego stawu można zezwolić po 3-4 miesiącach od operacji

Obciążać kończynę można po spełnieniu następujących warunków

• bezbolesność operowanego biodra,

• dobry zakres ruchów w operowanym stawie,

• ujemny objaw Trendelenburga,

• prawidłowy obraz RTG operowanego biodra

Po cementowej implantacji endoprotezy

• w miarę odzyskiwania sprawności operowanej kończyny, chory może wcześniej rozpocząć jej częściowe obciążanie, starając się jednak przy tym przenosić większy ciężar na kule.

• Następuje to zwykle podczas 2,3 tygodnia po operacji.

Schematy chodu o balkoniku są różne np.

• balkonik - operowana kd - zdrowa kd

• balkonik + operowana kd - zdrowa kd

Na co zwrócić uwagę :

• aby stopa nie rotowała się na zewnątrz, do środka

• aby kroki były długie a nie krótkie ( balkonik odsunąć od ciała w przód tak aby nie był za blisko i za daleko, dostawić operowaną kd i dostawić zdrową) - taka sekwencja odpowiada za prawidłowa stabilizacje (większa płaszczyzna podparcia)

• pozycja ciała wyprostowana

• przenieść ciężar ciała na ręce

• głowę trzymać naturalnie, nie patrzeć na nogi

Dobór kul

Schematy chodu o kulach

• kule - operowana kd - zdrowa kd

• kule + operowana kd - zdrowa kd

Nauka chodu po schodach

• Wchodzenie :

1) Zdrowa

2) Operowana

• Schodzenie :

1) Operowana

2) Zdrowa

Zabrania się krzyżowania

Kończynę chorą należy wysunąć

Zabrania się skrętów tułowia

Zabrania się obrotów

Zabrania się schylania się

Środki pomocnicze w życiu codziennym

• istotną rolę w ochronie operowanego biodra spełniać mogą także nawet tak proste środki pomocnicze, jak szczypce służące do podnoszenia różnych przedmiotów z podłogi lub łyżka do obuwia z wydłużoną rączką.

• posługiwanie się nimi eliminuje w znacznej mierze konieczność schylania się i związane z tym ruchem niekorzystne obciążenia operowanego stawu.

Dziękuję za uwagę .

---