TEMAT 1.
Zwyczajowe formy pomocy. W odniesieniu do rzeczywistości greckiej trudno mówić o istnieniu bardziej sformalizowanych przejawów aktywności związanej z działalnością społeczną, a wypływających z norm obyczajowych czy tez prawnych. Pojawiło się święto Saturnaliów, trwające przez tydzień w okresie grudniowym. W trakcie trwania panował nastrój karnawałowy, a podczas uczt, w których panowie gościli swoich niewolników, wspominano szczęcie równości i wspólnoty początku ludzkości. Na okres świat zanikały nierówności i zwady, dawano sobie prezenty, zawieszano działalność sądów i wykonywanie wyroków. W okresie cesarstwa urządzano w tym czasie igrzyska i przedstawienia, podczas których rozrzucano pieniądze i podarki. Z czasów przedrepublikańskich wywodzi się instytucja klienteli. Do podstawowych obowiązków klientów należało przywitanie codzienne patrycjusza, towarzyszenie mu w orszakach udzielanie poparcia w trakcie wyborów, w zamian za co otrzymywali zaproszenia na uczty, wsparcie pieniężne, obronę w sądzie czy podarki w formie odzieży,
Rzym państwem opiekuńczym. Wymiar tradycji wspólnotowej usuwał na drugi plan działalność państwa, której celem było zapewnienie dominacji Rzymu nad cała resztą. Cesarz Nerwa wprowadzając alimentację, stanowiące państwowe zapomogi dla biednych rodziców na dzieci( dla dziew. Do 15 r ż., dla 18), myślał przede wszystkim o sprawach wojskowych, obciążył nimi właścicieli ziemskich, w których interesie leżał max. przyrost ludności jako siła robocza. Najbardziej znana forma wspomagania plebsu było rozdawanie zboża( frumentacje). Już w czasach republiki Gajus doprowadził do uchwały o sprzedaży zboża po niższych cenach ze spichrzów państwa. Ludzie otrzymywali także dary, wino, oliwki, sól. W czasie wydarzeń państwowych rozrzucano w tłum złote monety, a wysocy urzędnicy robili uczy dla populis romanis. W okresie cesarstwa niewolnicy odzyskują prawo szacunku- zabronione kastracje, sprzedawanie niewolnic do domów, kary fizyczne pod kontrolą, zakaz zniewolniczyć wolnego obywatela dla długu 326 p. n. e. Collegia tenorium charytatywne kasy chorych, funeraticia - pogrzebowe. Prawo ograniczające jedzenie, wydawanie uczt i ich wystawność, przeciwstawienie się marnowaniu pieniądza kosztem nędzy współobywateli.
TEMAT 2.
Świat chrześcijański powstał w ramach Imperium Romanum i poza nim. Wyznawcy Chrystusa zgodnie z zasadą czynnej miłości bliźniego żyli i dawali świadectwo prawdzie, szerzyli ewangelią. Nadali zwykłej pracy wartość, z ciężkiej pracy rak utrzymywała się rodzina. Nakaz dobroczynności sprawiał, że gotowi byli nieść pomoc potrzebującym, poprzez dzielenie się jadłem, wsparcie pieniężne, zapewnienie dachu. Pierwotna forma była gmina, zwana kościołem. Biskup grunty kościelne przydzielać biednym. Prowadził opiekę społeczną w ramach wspólnoty: wdowy, dzieci, starcy, chorzy. Powstają pierwsze budynki: sierocińce, przytułki , schroniska. Dziecko przestawało być nieograniczona własnością matki i ojca, uzyskiwało swój własny cel- zbawienia. Matka ze sfery prawie niewolnicy , weszła do sfery świętości, wdowy miały szczególna opiekę i przywileje jako kobieta poświęcona już tylko Bogu. ,, Tertulian”- każdy daje raz na miesiąc lub kiedy chce i może, bo nikt nie jest zmuszony by dawać”. Postać św. Augustyna- chrześcijanin nie musi wyzbywać się ubóstwa czy żyć w Chrystusowym ubóstwie, lecz powinien wykorzystywać bogactwo w dążeniu do równości. Miłość i miłosierdzie jest jedyna droga do pokoju. Pokuj jest najwyższym dobrem i nie powinny go niszczyć rodzące nienawiść podziały klasowe, musi być wspólnota. W 330- 379 powstaje dzięki Bazili Wielki w Cezarea pierwszy szpital według rodzajów chorób. Po 313 roku następuje rozwój charytatywności chrześcijańskiej.
TEMAT 4.
Tendencja do życia wspólnotowego w Europie związana była bezpośredni z życiem religijnym, a wyrazem były zakony. Sięgają one IV wieku, kiedy to św. Bazyli stworzył zgromadzenie eremitów( bazylianów) i nadał mu regułę nawiązująca do pracy, modlitwy, dobroczynności oraz powierzył ich opiece założony przez siebie szpital w Cezarei. Idea ta ożyła na nowo pod koniec XI wieku, kiedy to w czasie panującej zarazy , błędnego ognia”, z klasztorów eremitów wyszła wieść o odnalezieniu relikwii św. Antoniego, które maja moc zwalczania tej choroby. Św. Antoni dał nazwę jej, a także zgromadzeniu antonici, które w swych opactwach- szpitalach opiekowała się zarażonymi. Najsłynniejszy szpital był w Paryżu i po dziś jest jeszcze nazwa dzielnicy. Rozwój szpitalnictwa zakonnego datuje się od XII gdzie rolę odegrały zgromadzenia na Ziemi Świętej , takie jak bożogrobowców czy krzyżaków z czerwoną gwiazdą. W 1198 powstał we Francji zakon szpitalny św. Ducha, którego reguła mówiła nie tylko o opiece nad chorymi, lecz o wyjściu poza mury hospicjum, w poszukiwaniu potrzebujących pomocy. Przed bramą klasztorów miało być wyznaczone miejsce dla podrzutków, zaś każdy zakonnik miał obowiązek cotyg. przemierzania miast i wsi w celu odnalezienia chorych. Pod koniec XII powstaje zakon trynitarzy, której celem było wykupywanie więźniów z niewoli saraceńskiej. Zakonnicy zobowiązywali się osobnym ślubem, by w razie braku możliwości finansowych iść do niewoli zamiast tego więźnia. Pojawia się zjawisko połączenia rycerza i mnicha, a początek dali joannici, znani jako kawalerowi maltańscy. Powstały w połowie XI włoski klasztor oraz szpital- przytułek, stał się ostatecznie podstawą dla ukształtowania zakonu rycerskiego, który opiekował się starszymi, chorymi, krzewił wiarę. Św. Marcin rozcinając swój płaszcz okrył nim żebraka. Rycerstwo w rocie przysięgi znalazło się przyrzeczenie obrony wiary, a zarazem wdów, sierot i uciśnionych. W XII i XIII gmina i komuna miejska przejmowała na siebie funkcje opiekuńcze, będące wcześniej w Kościele czy też zakonów. Wprowadziła nadzór nad wcześniej istniejącymi, przejmowała własne niosące Caritas. Tryb życia szpitalnego wprowadzał zakaz sporów i kłótni, picia alkoholu. Pod koniec średniowiecza szpitale w każdej gminie miejskiej. Podniesienie duchowe społeczeństwa dla franciszkanów, a później dominikanów, stało się źródłem nowego zjawiska. Było nim pojawienie się braci świeckich, trzeciego zakonu. Niwelowało to przepaść między miastem czy zamkiem a klasztorem, stawiając jednostki w podwójnej roli: człowieka świeckiego i duchownego. Tym samym dobroczynność stała się działalnością wypływającą z serca w duchu św. Franciszka.
TEAMT 5.
Reformacja przyniosła ze sobą rozbicie świata chrześcijańskiego zachodniego, gdzie potęga stał się, obok Kościoła katolickiego ,również Kościół protestancki. Zróżnicowanie w swym powstaniu, w siłach społecznych tworzy luteranizm i kalwinizm. Znaczenie i możność ich oddziaływania , podobnie jak w Kościele Katolickim, tkwiła z państwem narodowym, realizacja zasady cuius eius religio( czyja władza tego religia) stanowiło tego podstawę. Państwo stało się dominujące. Bez względu na różnice pojawiające się w protestantyzmie, wiązała się z nim akceptacja władzy autokratycznej, wyznawcy obowiązek podporządkowania się. Prawdziwym ideologiem rewolucji ludowej był Thomas Münzer . Głosił on konieczność zmiany całego ustroju społecznego przez zniszczenie bogatych, w rekach których skupia się całe zło, jak i tych którzy maja władzę i tolerują zło. Według niego człowiek jest istotą, która musi przeżyć ubóstwo, cierpienie i dzięki działaniu wykorzenić zło na ziemi. Stać się to może przez gwałt i przemoc, zniszczenie książąt, królów, bogaczy. Przyznawał racje Chrystusowi, który chciał zmienić porządek społeczny. Twierdził, że cierpienie i męka, samo poświęcenie i walka przyniesie ludzkości szczęście. Kalwin twierdził, że nędza jest kara za grzechy, człowiek biedy zaś występny. Idea, że Bo przeznacza pewnych ludzi do królestwa niebieskiego, innych skazuje na potępienie bez względu na uczynki. Podstawowym celem życia powinno być gromadzenie i pomnażanie wartości materialnych. Moralność nakazywała zdążanie do celu bez względu na innych ludzi. Protestantyzm zwalczał Kościół w tradycyjnej formie, zniósł jego pośrednictwo między Bogiem a człowiekiem, otworzył bramy zakonów czyniąc świat wielkim klasztorem. Protestantyzm burzył świat katolicki, by budować swój. Książęta i magistraty niemieckie nie zważając na to, że z dóbr kościelnych środki na cele dobroczynne, przystąpiły do odbierania Kościołowi jego majątku i likwidacji zakonów, pozostawiając społeczeństwo bez systemu edukacyjnego. Szpitale, przytułki utraciły źródło utrzymania i opiekę zakonników, co ograniczyło ich funkcjonowanie. Stary Testament stał się źródłem zakazów i nakazów. Określano codzienność i dzień świąteczny, wyznaczając ściśle czas modlitwy, pracy i rozrywek, wśród których nie brakowało miejsca na tańce, przedstawienia teatralne. Początkowo protestanci uważali, że do życia potrzebna jest wiara i poddanie się nakazom. Potrzebna wiedza miała pochodzić ze szkółek niedzielnych nauczających dzieci warstw ludowych katechizmu , które z czasem rozszerzyły swój program również o czytanie, pisanie, niekiedy arytmetykę, tworząc zalążki szkolnictwa ludowego. Szybko jednak okazało się, że konieczne jest zorganizowanie własnego szkolnictwa, zaczynając od szkoły łacińskiej, która powinna mieć nowoczesny, humanistyczny charakter.
TEMAT 7.
Wiek XVIII był ważnym okresem w rozwoju gosp. europejskiej. Zaowocowały wtedy idee protestantyzmu, określane mianem ducha hugenockiej moralności Holendrów, rozwinęła się manufaktura jako nowa forma produkcji przemysłowej i dążność do przejścia od gosp. miejskiej do narodowej. Władca katolicki jak i mieszczanin anglikański toczyli walkę z systemem organizacji cechowych, przeciwstawiając się tradycyjnym więzom i umowom, by pozwolić państwu przejąć gospodarkę i dać możliwość bogacenia się. Własność w tych czasach stała się nienaruszalna, pozostała tylko katolicka akceptacja istniejącego stanu rzeczy i etyka protestancka, dla której bogactwo stanowiło wyraz cnoty religijnej. Uświęcenie własności oznaczało sakralizację pieniądza. Od tego momentu datuje się podjęcie przez państwo opiekuńczej roli w stosunku do handlu i produkcji. Celem było dobro państwo, a dobro obywateli z tej perspektywy było niedostrzegane i jeśli podejmowane instytucjonalne działania pomagały zwykłym ludziom, to był to cel nie zmierzony i nieuświadomiony. Wiek XVIII był czasem wojny, głodu i plag, zarazy co pogłębiało nędze ludności. Człowiek ludu zapomniał o Bogu, stawiając świat Europy w obliczu nawrotu na pogaństwa. Charytatywność jednostek nie mogła zmienić rzeczywistości społ. aby świat mógł powrócić do normalności potrzeba było by cała społeczność została objęta działem produkcyjnym, by żyć z własnej pracy. Sposobem stała się manufaktura scentralizowana, zmuszająca do pracy i dająca pracę. Manufaktury z punktu widzenia dziejów gosp. przyczynił się do przełomu kapitalistycznego a z punktu widzenia historii społecznej to działanie na rzecz walki z ludźmi marginesu. Za jej początek uznaje się czasem zarządzenie Heskiego , kieruje luźny element pracy w kopalniach za stosowną zapłatę. Właściwie manufaktury stanowiły zakłady produkcyjne związane z szpitalami dla umysłowo chorych, przytułków, sierocińcami . Ten typ produkcji rozwinął się we Francji za Ludwika XIV, powstał Hospital Generale, państwowy dom pracy dla drugiego Paryża. Człowiek przestawał być istota ludzką, a był homo economicus, człowiek wytwarzający dobra ekonomiczne. Odkryto, że człowiek szalony nie jest opętany przez diabła, ale stanowi siłę roboczą i trzeba go otoczyć opieka. Św. Wincenty założył Bractwo Miłosierdzia, nieść pomoc duchową i wsparcie materialne potrzebującym oraz opiekę chorym, zakładanie warsztatów by młodzież mogła uczyć się zawodów, założył Zgromadzenie Misjonarzy cel okazywanie miłosierdzia, misje, rekolekcje, prowadzenie szpitali. Stworzył katolicki system opieki społ. we Francji i na Europę. Szkółki chrześcijańskie, które bezpłatnie uczyły oświaty biedna młodych. Likwidacja plagi żebractwa przez zamkniecie w hospicjum, stało się dobrowolnym domem przymusowego pobytu, szpital stawał się domem w którym działalność misyjna prowadziła do resocjalizacji.
TEMAT 8.
Ustawodawstwo Francuskie zakazywało tworzenia związków zawodowych oraz organizowania protestów w sferze produkcji. Przez pierwszą połowie XIX nie istniały we Francji zawodowe organizacje proletariatu., a sami robotnicy o nie walczyli. Ich świadomość nakazywała im utożsamiać się z ludem narodem i walczyć o ideały republikańskie, nie zaś o interesy zawodowe. Około połowy stulecia w samym Paryżu istniało ok. 2000 tego rodzaju zrzeszeń posiadających swe kapitały w kasach oszczędności. Część z nich stanowiła rodzaj komórek związków pracowniczych, ze względu na dozwoloną ilość 20 członków posiadały one fundusze na wypadek bezrobocia oraz specjalne organy rozmów z pracodawcami. Działanie robotników francuskich tkwiło korzeniami w tradycjach sankiulotów i jakobinów. Pierwsza nieufna wobec wszelkich form dyktatury indywidualnej, propagowała wszechwładztwo ludowe, bezpośrednia demokrację, mówiła o zastąpieniu wojska uzbrojonym ludem. Druga przedstawiała władzę scentralizowaną, zrodzoną oddolnie, lecz posiadającą znaczną samodzielność i kontrolującą sieć komórek, na które dzieliło się społeczeństwo. W czasie rewolucji 1848 Pierre Proudhon jako członek Zgromadzenia Narodowego przedst.. ustawę nowego podziału funduszy uzyskanych z obciążeń podatkowych, a po jego upadku zapisał się jako rzecznik koncepcji narodowego systemu bankowego. Miał on być oparty na subskrypcji ludzi do pracy, stać się początkiem kapitalizacji wyrobników i biednych warstw ludności. Komuna Paryska 1871 stanowiła Wielką rewolucję, w tym roku lud francuski przejął na swoje barki obronę ojczyzny , poczuł się społeczeństwem i w pełni utożsamiał się z narodem. Angielski proletariat stanowił warstwę bez przyszłości. Negatywny stosunek do pracy fabryce majstrów i chałupników jako poniżającego sposobu zarobkowania spowodował, że załogi zakładów przemysłowych rekrutowały się z najgorszego ludzkiego elementu, element ten musiał być dopiero ujarzmiony, wprowadzony w tryb karności i wytężonej pracy, co spotkało się z licznymi oporami i buntem( bunt-represje w stosunków do strajkujących). Pomoc robotnikom przyszła z zew. od konserwatystów. Wprowadzili akta chroniące proletariat, 1 1824 ustawa gwarantująca wolność zrzeszeń zawodowych. Jedną z postaci kształtujących duch XIX jest Karol Marks. Jego myśl nawiązywała do wątków prometejskich. Proletariat ukazuje się jako zbiorowy Prometeusz poświęcający samego siebie, by otworzyć przed człowiekiem świat prawdziwej wolności w społeczeństwie bezklasowym. Uznawał, że nadszedł czas powszechnego wyzwolenia człowieka w swoim bycie, dającą się scharakteryzować tylko negatywnie. Jest nią proletariat i on przez swe cierpienie, zdegradowanie w swym człowieczym istnieniu, w razie wystąpienia rewolucyjnego stać się musi wyzwolicielem całej ludzkości. Idea proletariatu, który nie może siebie wyzwolić nie wyzwalając całości, prowadziła Marksa do koncepcji komunizmu. W tym wymiarze komunizm to stan społeczeństwa, w którym giną wszelkie przedziały klasowe czy stanowe, znikają wszelkie formy alienacji człowieka. Kończy się stan nierówności, a jednostka ludzka powraca do pierwotnego stanu.
TEMAT 9.
Zakończył się proces przejścia Europy od gosp. lokalno- miejskiej do narodowej. Państwo stało się podmiotem gospodarczym, a momentem granicznym były ustawy znoszące system cechowy. Ne likwidowały tradycyjne istniejące struktury i ograniczenia w sferze produkcji, zastępując je wolną umową. Wolna, bo pracodawca mógł swobodnie dyktować własne warunki, pracownik mógł przyjąć pracę lub ja porzucić i żyć bez środków do życia. Robotnicy pozbawieni opieki prawnej złączyli się teraz w swym stylu bytowania z dawnym światem włóczęgów, żebraków. Wołania filantropów skierowane do społeczeństwa, apele do rządów odsłoniły nowe cierpienia i ubóstwa. Interwencja państwa stawała się własna ochrona potęgi, dbałość o stan gospodarki, obawa przed rozruchami społecznymi, rywalizacja stronnictw politycznych a czasem humanitaryzm. Anglia: 1802- akty terminatorów parafialnych( plaga zatrudnianie kilkuletnich dzieci), powst. Instytucja inspekcji fabrycznej, mająca nadzór i kontrolę nad realizacją inspekcji aktów rządowych. Akty torystów dawały ograniczenie czasu pracy( 10 godz) zwiększenie bezpieczeństwa pracy, zakaz pracy dzieci i kobiet w kopalniach. Francja: opóźniona gospodarczo w stosunku do Anglii przodowała świadomą aktywnością ludu. Powstała świadomość, że zagrożeniu rewolucyjnemu można zapobiec wprowadzając określone uregulowania prawne w sferze produkcji. 1848-ustawa ograniczająca pracę dzieci w przemyśle, ochrona pracy, ochrona dzieci, kobiet i mężczyzn, istotna sprawa jest dł. Dnia roboczego, która nie może prowadzić do zrujnowania zdrowia pracownika, lecz poniża go moralnie, pozbawiając możliwość kształcenia umysłu. : 10 godz w mieście i 11 w prowincji we wszystkich działach produkcji. Koniec stulecia ujawnia silne tendencje państwowe do prowadzenia polityki socjalnej. Powstało państwo proletariackie, pojawił się socjalizm państwowy akceptujący utrzymywanie się systemu kapitalistycznego, wskazujący ustępstwo na rzecz klasy pracującej.
TEMAT 10.
Filantropia była forma obrony społeczeństwa przed ekonomicznym liberalizmem skazującym człowieka na wolność, z której nie umie albo nie może korzystać. Filantropia zatraciła swój rys indywidualnej pomocy człowiekowi, jej celem zaś stała się pomoc ludziom. Stanowiąc reakcję na liberalizm i jego skutki, nabrała charakteru socjalnego lub socjalistycznego. Rewolucja Franc. Zostawiła po sobie świat rozbity, który w sposób naturalny musiał zdążyć do wspólnotowości. Pojawiło się pytanie jak wspólnota może pomóc jednostce lub jak egzystencja wspólnotowa może jednostkę chronić? Ojciec filantropii Pestalozzi zajmował się dziećmi z ludu, to właśnie z myślą o nich sięgnął do oświeceniowej teorii ogólnego rozwoju i edukacji, Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia, jednak nie wąsko utylitarne, ale jako przygotowanie do rozumienia rzeczywistości i odnajdywanie w niej swego miejsca. Twierdził, że szkoła spełni to zadanie, jeśli zatroszczy się o rozwój wszystkich trzech sił ludzkich 1. moralnej - na której wspiera się stosunek do ludzi i świata;
2. intelektualnej - zapewniającej umiejętność poruszania się w świecie ludzkim i w świecie przyrody, dzięki właściwemu rozwinięciu zdolności poznawczych;
3. fizycznej - będącej podstawą zdolności do pracy. Główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka. Punkt ciężkości pracy wychowawczej znajduje się w samym dziecku, w jego naturalnych skłonnościach, zdolnościach i siłach. Pod jego wpływem znalazł się Filip Fellenberg, który założył szkolę dla sierot i dzieci wykolejonych. Później prowadził kształcenie nauczycieli ludowych, powstał system brata- opiekuna, starszego brata(15 lat), który przejmował opiekę i nadzór nad młodszymi, miał dbać o higienę i zdrowie młodszych, utrzymywanie wzajemnej przyjaźni i kulturę zachowania. Istota wspólnoty rodzinnej jako sposobu wychowania zainspirowała w Niemczech pastora J. Wicherna. Pragnąc pomóc sierotom w niedostatku stworzył dla nich 12 września 1833 r. szkołę-przytułek, która znajduje się obecnie w dzielnicy Hamburg-Mitte (wówczas na przedmieściach) Hamburga i nazwał ją Das Rauhe Haus. Zabiegał o dobre wychowanie podopiecznych. Dążył do tego, by stworzyć rodzinną atmosferę.Po kilku latach więcej dzieci, wyrosło jako kolonia domków jednorodzinnych, tworząc wspólnotę w działaniu, małe miasteczko.
TEMAT 11.
Rzeczywistość zeszłego stulecia wyzwoliła filantropię różną w swych źródłach od tradycyjnej filantropii religijnej, która trwała, ukazując nowe oblicze. Jawiła się jako budująca solidaryzm klas zwaśnionych, organizująca i podnosząca ludność upośledzoną społecznie i wreszcie tworzącą wspólnotę posiadających i pracowników. Zorganizowane formy aktywności charytatywnej we Francji załamały się w czasach rewolucji, lecz przetrwała idea, która w latach 30 zeszłego stulecia dała początek Konferencji św. Wincentego a Paulo. Zrodziła się w środowisku studenckim opierając się na naukowych zrzeszeniach młodzieży katolickiej, celem stało się spełnianie dzieła miłosierdzia. Duchowym przywódcą inicjatywy był Fryderyk Ozanam, który chciał podporządkować działalność tworzeniu ,, uni pomiędzy współczesną organizacją przemysłu fabrycznego a miłosierdziem”. Początki aktywności Konferencji ograniczały się do wspierania żyjących w biedzie, wybranych rodzin, z własnych funduszy. Pomocnie była udzielana w postaci pieniężnej, lecz bonów do realizacji w poszczególnych sklepach. Charytatywność materialna wiązała się z oddziaływaniem duchownym i prowadziła do bezpośredniego zetknięcia się ludzi dwu różnych światów. W ten sposób tworzyła się myśl o konieczności nawiązania kontaktu między inteligencją a proletariatem, do łagodzenia napięć klasowych. Działalność Konferencji: 1.uświęcanie nieprawych związków2. prowadzenie tanich kuchni i jadłodalni3. tworzenie patronatów dla terminatorów, czeladników i robotników. !846 Kolping zakłada stowarzyszenie czeladników, by tworzyć hamulce moralne, sposoby godziwych rozrywek, pobudzać do zdobywania wiedzy, organizować własne środowisko. We Francji Jan Bosco 1859 założył stowarzyszenie zakonne salezjanów, dostrzegał iż brak elementarnego wykształcenia jest jednym z źródeł spychający na margines społeczny. Pojawiła się idea kolonii i misji religijnych. Idea patronalizmu ( Hamerl), stworzył szeroko rozbudowany samorząd: 1. zawodowy-rady ulepszeń technicznych, ochrona pracy, kursy zawodowe, 2. gospodarczy-fundusze oszczędności, posagowy, akcja ogródków działkowych, spółdzielnia rolnicza 3. społeczny-działanośc sanitarna, sportowa, artystyczna.
TEMAT 12.
Podobnie jak Kościół katolicki, tak i protestancki wydały wybitne jednostki. Wybitnym przedstawicielem filantropii i ojcem pracy socjalnej był szkocki pastor Thomas Calmers( 1780-1847), w którego pismach spotykamy się z określeniem,, zindywidualizowana opieka socjalna”. Był działaczem pisarski jak i praktycznej działalności. W swojej pracy dotyczącej zagadnień chrześcijańskiej ekonomii politycznej zaatakował z cała siła istniejący system opieki społecznej i jego praktyki oparte na zasadach ustaw o ubogich. Prawa te obejmowały opieka tylko ludzi niezdolnych do pracy, pozostawały zaś obojętne na los uznawanych za zdolnych do zarobkowania, a nie zatrudnionych w domach pracy. Istniała tutaj mechaniczna selekcja prowadząca do obciążenia podatników utrzymaniem wielu osób zdemoralizowanych przez istniejące ustawy i pogrążonych w nieróbstwie, z jednoczesnym pozbawieniem opieki ludzi pozornie pozostających w pełni sił produkcyjnych. Pastor uznawał odejście od dotychczasowych praktyk automatycznego rozdziału potrzebujących od nie potrzebujących i zastąpienie ich indywidualnym badaniem poszczególnych przypadków. Nędza jest zrelatywizowaną kulturą i miejscem, i wyłonienie prawdziwie potrzebujących musi opierać się na analizie konkretnego przypadku. Dodatkowo każdy żyje w społeczeństwie i ma możność znaleźć wsparcie w środowisku naturalnym czyli rodzinie wśród krewnych i przyjaciół. Dopiero jak wszystko zawiedzie potrzebna jest pomoc państwa. Chalmers dobroczynności uznając, że nie ma ona na celu zniesienia nędzy, lecz zła, które z niej wypływa, czyniąc zaś filantropię kierować trzeba się sympatia ale i tez rozumem. Traktuje ubóstwo jak stan, który sam w sobie nie jest zły, lecz zło jest jego następstwem. Konieczne jest przeciwdziałanie nędzy, ona jest źródłem zła i tylko rozumna litość jest czynem chrześcijańskim. Zasługa Chalmersa wprowadzenie nowego rozumienia biedy, traktowanej nie jako proste pojęcie ekonomiczne, lecz jako zjawisko złożone( złe prawa, zanik więzi wspólnotowych czy samo myślenie nędzarzy). Podjął eksperyment we własnej parafii w Glasgow 1822. Na jej terenie zostało zawieszone prawo o ubogich, wszelka opieka miała być świadczona z funduszy kościelnych i dobrowolnych składek samej ludności. Parafia została podzielona na okręgi(400), za które odp. byli diakoni. Oni przyjmowali zgłoszenia potrzebujących. Dysponowali ograniczonymi funduszami. Równolegle Chalmers zachęcał do oszczędności, pracowitości, wzajemnej pomocy. Eksperyment nie zlikwidował nędzy , ale pokazał jej przyczyny, które mogą być zwalczane przez sama społeczność.