Terapia logopedyczna, jaką chcę zaproponować, będzie miała na celu kształtowanie i rozwijanie komunikacji słownej w jej różnych aspektach. Osiągnięcie tego będę realizować poprzez następujące działania:
ćwiczenia oddechowo-fonacyjne,
usprawnianie narządów artykulacyjnych,
kształtowanie słuchu fonematycznego,
wzbogacanie słownictwa czynnego, biernego i kształtowanie mowy
ekspresyjnej,
ćwiczenia artykulacyjne usprawniające poprawną wymowę poszczególnych głosek,
ćwiczenia logorytmiczne i ruchowo-słuchowo-wzrokowe z wykorzystaniem elementów metody „Dobrego startu".
W procesie komunikowania się bardzo ważną rolę spełnia również odbiór nadawanych informacji. Percepcja mowy jest procesem złożonym, w którym uczestniczą:
słuch fizjologiczny,
słuch muzyczny,
słuch fonematyczny, czyli umiejętność rozróżniania dźwięków mowy (fonemów),
pamięć słuchowa wyrazów, tzw. wzorców słuchowych wyrazów.
Zestaw ćwiczeń oddechowych i relaksacyjnych
Wdech nosem, wydech ustami.
Wdech z wyciągnięciem rąk przed siebie, wydech z opuszczeniem rąk.
Wdech z wyciągnięciem rąk ku górze, wydech z opuszczeniem
rąk w dół.
Zabawy oddechowe
chłodzenie gorącej zupy na talerzu (ręce złożone na kształt talerza) -dmuchanie ciągłym strumieniem,
zmarznięte ręce - chuchanie na ręce bo zmarzły,
zdmuchiwanie mlecza - długo, aż spadnie ostatnie nasionko,
balonik - naśladowanie dmuchania balona,
wypuszczanie powietrza z balona - długie sss,
dmuchanie na balonik, aby nie spadł na podłogę,
lokomotywa oddaje nadmiar pary -fff lub szszsz,
pociąg stoi gotowy do odjazdu, lokomotywa sapie -pf,pf,pf, pociąg powoli rusza i jedzie coraz szybciej - cz, cz, cz,
„śpiewak" - śpiewanie na jednym wydechu samogłosek i spółgłosek s, z, sz, ż, w,f, oraz sylab: ma, me, mo, mu, my, na, ne, no, nu, ni, ny (cicho, głośno, nisko, wysoko),
gwizdanie na jednym wydechu,
dmuchanie na kolorowe waciki i papierowe zabawki zawieszone na nitce (ustami, wyłącznie nosem),
dmuchanie na określone przedmioty przez słomkę (według inwencji twórczej dzieci, według poleceń nauczyciela, np. długo, krótko, dwa razy długo, trzy razy krótko),
puszczanie baniek mydlanych,
śpiewanie piosenek, recytowanie wierszy, przedmuchiwanie z jednej strony na drugą papierowych statków, myszek, korali, gra na trąbce, gwizdkach, organkach, flecie.
Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
Bajka artykulacyjna pt. „Przygody Języczka-Wędrowniczka"
Opowiadamy bajkę, w czasie, której dzieci wykonują określone ruchy warg, języka, ćwiczenia oddechowe:
Pewnego dnia Języczek-Wędrowniczek postanowił pojechać na wycieczkę.
- Ale zanim pojadę muszę posprzątać mieszkanie - pomyślał.
Jak pomyślał tak zrobił. Na początek wymył sufit mieszkania (staranne oblizywanie czubkiem języka podniebienia), podłogę (dokładne oblizywanie dna jamy ustnej), jedną ścianę (oblizywanie językiem wewnętrznej strony policzków), drugą ścianę (te same ruchy co poprzednio), później okna (oblizywanie każdego ząbka po kolei), a na końcu umył drzwi (oblizywanie warg ruchem okrężnym).
- Teraz już mogę pojechać na wycieczkę - pomyślał Języczek.
Wsiadł na swego konia i pojechał do zaczarowanego lasu (uderzanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy - naśladowanie odgłosów jazdy konnej).
W lesie języczek zatrzymał konia (wymawianie głosek prrr) i rozejrzał się dookoła. Popatrzył na niebo (wysuwanie języka z jamy ustnej i kierowanie go w stronę nosa), na polanę (wysuwanie języka na brodę), w jedną stronę (kierowanie języka w stronę kącika ust) i w drugą stronę (drugi kącik ust). Gdy już wszystko obejrzał, przeszedł las w jedną stronę (ruchy języka po podniebieniu - od dziąseł do gardła), w drugą stronę (przesuwanie języka od gardła do dziąseł) i przedarł się przez gęste krzaki i drzewa (język przeciska się przez zaciśnięte zęby).
Nagle zobaczył dziwnych mieszkańców zaczarowanego lasu, którzy przyszli się z nim przywitać:
Parskaczy (wykonujemy motorek wargami),
Wargaczy (rytmiczne uderzanie palcami w zaciśnięte usta),
Szuwarki (wkładamy palec między wargi i poruszamy nim rytmicznie),
Indian - dużych (bardzo głośne naśladowanie odgłosu Indian) i malutkich (ciche naśladowanie odgłosu Indian).
Języczek przywitał się ze wszystkimi (wykonujemy całuski wargami) i zaczął się z nimi wesoło bawić w berka i chowanego.
Po pewnym czasie zmęczeni przyjaciele zaczęli nadsłuchiwać, co dzieje się w lesie. Usłyszeli szelest liści (sz, sz, sz), szum wiatru (w, w, w), głos kukułki (ku - ku - ku), rechot żab (kum - kum - kum), stukot dzięcioła (puk - puk - puk) i pluskot rybek w wodzie (plum - plum - plum).
Nagle wszyscy zobaczyli ciemne chmury, które zbierały się nad lasem. Języczek i jego przyjaciele postanowili je rozdmuchać, aby nie dopuścić do nadchodzącej burzy (wykonywanie mocnych wydechów) i udało się
- chmury zostały rozdmuchane.
Powoli zapadał wieczór i Języczek musiał wracać do swojego domu.
- Ale najpierw muszę nazbierać malin i jagód - pomyślał (dzieci przy pomocy rurek robią wdech i zbierają papierowe maliny i jagody do koszyka).
Gdy nazbierał cały koszyk, pożegnał się z nowymi przyjaciółmi (cmokanie wargami), wsiadł na konia i przyjechał do domu, gdzie od razu zasnął śniąc o nowych przygodach.
Ćwiczenia języka
„ptaszek wylatuje z gniazdka" - wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej,
„język na defiladzie" - język maszeruje jak żołnierz na defiladzie: raz - czubek języka na górną wargę, dwa - czubek języka do prawego kącika warg, trzy - czubek języka na dolną wargę, cztery - czubek języka do lewego kącika ust,
„głodny miś" - oblizywanie warg, usta szeroko otwarte,
„mały muzyk" - kląskanie czubkiem języka w dowolnym rytmie,
„wielkie porządki" - oblizywanie językiem wszystkich zębów, wewnętrznej strony policzków, podniebienia i dna jamy ustnej,
„żywe lustro" - dzieci naprzeciwko siebie naśladują ruchy języka kolegi,
„łakomczuch" - zlizywanie miodu, cukru z talerzyka samym koniuszkiem języka,
układanie języka w łopatkę, strzałkę, rulonik.
Ćwiczenia warg
„wesołe minki" - wysuwanie warg do przodu (ryjek) i spłaszczanie ich (uśmiech słoneczka),
robienie minek symbolizujących radość, gniew, złość,
zbieranie z talerzyka samymi wargami cukierków, groszków, ryżu preparowanego,
„buziaki" - cmokanie wargami,
„muzyk" - gwizdanie w rytmie określonej melodii,
„balonik" - nadymanie policzków i wypuszczanie powietrza,
„żabka" - robienie z buzi dużego balonu, naciskanie lekko paluszkami na policzki i wypuszczanie porcjami powietrza,
„masaż" - masowanie zębami górnej i dolnej wargi,
„wąsik" - trzymanie kredki w zaokrąglonych ustach,
„siłacz" - trzymanie kartki w ustach, którą ktoś próbuje nam wyciągnąć,
wprawianie ust w drganie (parskanie).
Ćwiczenia podniebienia miękkiego
„zmęczony misio" - ziewanie z szeroko otwartymi ustami, chrapanie na wdechu i wydechu,
„chory misio" - naśladowanie kaszlu chorego misia i płukania gardła ciepłą wodą,
głębokie oddechy przez jamę ustną przy zaciśniętym nosie i przez nos przy zamkniętych ustach,
spacer kurek - powtarzanie sylab ko, ko, ko, spacer gęsi - powtarzanie sylab gę, gę, gę,
„kukułka z zegara" - naśladowanie odgłosu kukułki ku ku, ku ku,
„rozmowa z kosmitami" - powtarzanie sylab:
ka, ko, ke, ku, ky, ką, kę
ga, go, ge, gu, gy, gą, gę ak, ok, ek, uk, yk, ąk, ęk ag, og, eg, ug, yg, ąg, ęg
Ćwiczenia słuchowe
wsłuchiwanie się w ciszę - wyłapywanie i nazywanie dźwięków z otoczenia, np.: tykanie zegara, szum wiatru, bzykanie muchy itp.,
słuchanie i nazywanie dźwięków nagranych na kasetę magnetofonową „Dźwięki wokół nas" (utożsamianie dźwięku z jego źródłem - obrazek),
zabawy słuchowe „Król ciszy", Kto cię woła", „Gdzie tika zegar",
rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków (darcie papieru, szelest gazety, uderzanie pałeczką w klocek, szklankę, potrząsanie kluczami),
łączenie w pary takich samych pod względem dźwiękowym puszek słuchowych,
różnicowanie i naśladowanie głosu różnych zwierząt z uwzględnieniem różnej siły głosu (głośno, cicho, szeptem, bardzo głośno),
naśladowanie ilości i tempa uderzeń np. ołówkiem o stół różnych kombinacji - ..., ...., ,
odtwarzanie za pomocą różnych układów graficznych (klocków, kredek) tempa i ilości uderzeń,
wyklaskiwanie rytmu piosenki,
słuchowe wyróżnianie wyrazów w zdaniu, dzielenie wyrazów na syla
by, głoski,
dokonywanie analizy i syntezy słuchowej wyrazów,
wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie, wygłosie,
wyszukiwanie w otoczeniu przedmiotów, których nazwy zaczynają się na daną głoskę,
zabawy z wykorzystaniem domino obrazkowo-głoskowego,
różnicowanie szeregów sz, ż, cz, dż - s, z, c, dz, r — 1,
odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej, np.: sanki - szan-ki, żaba - żaba, ryba - lyba itp.,
różnicowanie wyrazów różniących się tylko jedną głoską, np.: bułka - półka bączek - pączek koza - kosa
zabawa „w sklep" - kupowanie przedmiotów zaczynających się lub kończących na podaną głoskę,
„zgaduj-zgadula" - rozwiązywanie i samodzielne wymyślanie zagadek, np. zaczyna się na sz i stoi w pokoju,
„czego nie powiedziałam" - wymawianie wyrazów z opuszczaniem różnych głosek, np. ...aba, jasz...urka, ko...ale,
„ukryte słowa" - wyszukiwanie wyrazów w wyrazie, np. laska, burak, serce, słońce.
Scenariusz zajęć oddechowo-fonacyjnych dla dzieci 3-, 4-letnich
Zestaw ćwiczeń oddechowo-relaksacyjnych.
Chłodzenie gorącej zupy na talerzu - dmuchanie ciągłym strumieniem.
Chuchanie na zmarznięte ręce.
Zdmuchiwanie mlecza - długo, aż spadnie ostatnie nasionko.
Wypuszczanie powietrza z balonika - długie sss.
Lokomotywa oddaje nadmiar pary -fff.
Dmuchanie na kolorowe waciki i papierowe zabawki zawieszone na nitce.
Dmuchanie na balonik, tak aby nie spadł na podłogę.
Dmuchanie przez słomkę na piłeczkę pingpongową (zabawy w parach).
Dmuchanie na papierowe żabki, tak aby wyskoczyły ze stawu (dzieci dmuchają w różny sposób - szybko, wolno, z przerwami, tak aby żabka podskakiwała).
Dmuchanie na papierowe kaczuszki na jeziorze - tak aby dopłynęły do mamy kaczuszki.
Puszczanie baniek mydlanych.
„Śpiewak" - śpiewanie samogłosek a, e, o, u, i, ich par a-u, i-o, e-o, u-o.
„Echo" - powtarzanie z nauczycielką sylab: ma, me, mo, mu, mi, my.
Ćwiczenia oddechowe połączone ze śpiewaniem i pokazywaniem słów piosenki pt. „Orkiestra".
Scenariusz zajęć oddechowo-fonacyjnych dla dzieci 5-letnich
Zestaw ćwiczeń oddechowo-relaksacyjnych.
Chłodzenie gorącej zupy na talerzu - dmuchanie ciągłym strumieniem.
Chuchanie na zmarznięte ręce.
Dmuchanie na kolorowe waciki i papierowe zabawki zawieszone na nitce.
Dmuchanie na własną grzywkę.
Naśladowanie dmuchania balona.
Wypuszczanie powietrza z balonika - długie sss.
Lokomotywa oddaje nadmiar pary -fff lub szszsz.
Pociąg stoi gotowy do odjazdu. Lokomotywa sapie - dziecko naśladuje sapanie lokomotywy -pf,pf,pf- Pociąg powoli rusza i jadzie coraz szybciej - dziecko naśladuje cz, cz, cz.
Przedmuchiwanie papierowych statków z jednej strony sali na drugą.
Wdmuchiwanie piłeczek pingpongowych do bramek - zabawy w parach.
„Zbieramy jagody" - przenoszenie papierowych jagód za pomocą słomki do koszyka (wdech przez słomkę, co powoduje przeciągnięcie papierka, następnie wydech, co powoduje jego opuszczenie).
„Śpiewak" - śpiewanie na jednym wydechu samogłosek, par, sylab ma, me, mo, mu, na, ne, no, nu, ni, ny (głośno, cicho, wysoko, nisko itp.).
„Czarodziejski obrazek" - każde dziecko dostaje kartkę, na której jest kropla tuszu, dziecko dmucha na nią przez słomkę, tak aby powstał czarodziejski obrazek.
Scenariusz zajęć oddechów o-fonacyjnych dla dzieci 6-letnich
1. Zestaw ćwiczeń oddechowo-relaksacyjnych:
wdech nosem, wydech ustami,
wdech z wyciągnięciem rąk przed siebie, wydech z opuszczeniem rąk,
wdech - ręce na biodrach, skłon w bok, wydech w pozycji wyprostowanej,
dziecko siedzi ze skrzyżowanymi nogami, wdech z uniesieniem ramion, wydech z opuszczeniem ramion,
dziecko siedzi ze skrzyżowanymi nogami, wdech w pozycji wyprostowanej, wydech przy skłonie w przód,
wdech przy skłonie w bok, wydech w pozycji wyprostowanej,
wdech w pozycji leżącej, wydech podczas siadania.
Dmuchanie na kolorowe waciki zawieszone na nitce.
Wzajemne przedmuchiwanie do siebie piłeczek pingpongowych.
Wdmuchiwanie piłeczek do bramek - kto strzeli więcej goli.
Naśladowanie dmuchania balona.
Wydmuchiwanie powietrza z balona - sss.
7'. Dmuchanie na balony, aby nie wpadały na ziemię.
Naśladowanie szelestu liści w parku sz, sz, sz i szumu wiatru: f f f.
Przedmuchiwanie papierowych statków z jednej strony sali na drugą - czyj statek dopłynie pierwszy.
„Wyścigi myszek" - na dużej kartce papieru narysowany jest tor wyścigowy, zadaniem dzieci jest dmuchanie przez słomkę na papierową myszkę - czyja myszka pierwsza dotrze do mety.
Ćwiczenia oddechowo-fonacyjne „Głoska A jedzie na wycieczkę":
Pewnego dnia głoska A wybrała się na wycieczkę. Początkowo jechała autokarem po wyasfaltowanej szosie (dzieci wypowiadają płynnie i długo aaaaa). Później długo maszerowała (rytmiczne wypowiadanie a a a a a) aż dotarła do brzegu rzeki, gdzie wsiadła do łódki i zaczęła płynąć (płynne wypowiadanie aaaaa). Po pewnym czasie łódka przybiła do brzegu i głoska A przesiadła się na konia i jechała najpierw powoli (wymawianie a aaaayi rytm marszu) a potem coraz szybciej {aaaaa). Tak dojechała do wysokiej góry, wsiadła do samolotu (płynne wymawianie aa aa a) i doleciała do swojego domu.
Śpiewanie piosenki „Orkiestra".
Puszczanie baniek mydlanych - pozostałe dzieci recytują wyliczankę:
bańko, bańko - udaj się,
jak się nie udasz będzie źle
14. Malowanie farbami baniek mydlanych.
Scenariusz zajęć usprawniających narządy artykulacyjne dla dzieci 5-, 6-letnich
„Zegar z kukułką" - wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej.
„Żołnierze" - język maszeruje jak żołnierz na defiladzie: raz -język na górną wargę, dwa -język do prawego kącika ust, trzy -język na dolną wargę, cztery - język do lewego kącika ust.
„Najdłuższy język"- wysuwanie języka (jak najmocniej z jamy ustnej).
Zawody sportowe - kto dotknie językiem jak najbliżej nosa, a później brody.
„Mały muzyk" - kląskanie językiem w podanym rytmie, następnie gwizdanie określonej melodii.
„Buziaki" - cmokanie wargami według określonych sekwencji, np.
„Uśmiech słoneczka" - szerokie uśmiechanie się „od ucha, do ucha".
„Siłacze" (ćwiczenia w parach) - trzymanie kartki w ustach, którą ktoś próbuje nam wyciągnąć.
Zabawa z tik-takiem (cukierkiem) - utrzymywanie tik-taka na czubku wyciągniętego z jamy ustnej języka, przesuwanie językiem w lewą i prawą stronę, unoszenie języka z cukierkiem za górne zęby - do wałka dziąsłowego i utrzymywanie przez kilka chwil takiej pozycji (ćwiczenie pionizacji języka).
Ćwiczenia pionizacji języka - zgodnie z treścią wiersza autorstwa K. Rachwał - „Łyżwy":
Język trzymam w górze i zęby zamykam, No a teraz wargi obydwie domykam. Ja już to potrafię, chcę pokazać tobie,
I tak sobie siedzę i tak czekam sobie.
Ale wciąż pamiętam - że wysoko język.
Już otwieram wargi, już otwieram ząbki.
I sprawdzam mój język plastyczny, jak z gąbki.
O! Jest tam na górze przy wałku dziąsłowym.
Coraz mniej mam pracy z ćwiczeniem domowym.
„Wesołe minki" - wykonywanie min i wzajemne naśladowanie się.
Naśladowanie min oglądanych na obrazkach - mina lwa, żaby, małpy.
„Zgaduj-zgadula" - zgadnij po ruchach moich warg jaką wypowie działam samogłoskę (a, o, u, y, i, e).
„Rozmowa z kosmitami" - powtarzanie usłyszanych sylab: ka, ko, ke ku, ky, kę kę, ką, ku
go, ge, gu ga, go, gę ag, og, ug yk, ok, ek
Scenariusz zajęć usprawniających narządy artykulacyjne dla dzieci 3-, 4-letnich
„Ptaszek wylatuje z gniazda" - wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej.
Zabawa „Koło małe - koło duże, język na dole - język na górze" - czubek języka wykonuje ruch okrężny po wewnętrznej części warg (usta otwarte), a następnie po ząbkach od wewnętrznej strony.
Zabawa „Język nisko, język wysoko" - buzia bardzo szeroko otwarta, język dotyka dolnych dziąseł i przesuwa się w kierunku wędzidełka podjęzykowego, a następnie od wałka dziąsłowego poprzez podniebienie twarde do miękkiego.
„Mali sportowcy" - kto dotknie językiem jak najbliżej nosa, a później brody.
„Orkiestra" - kląskanie czubkiem, a później środkiem języka.
Słuchanie bajeczki S. Jachowicza pt. „Chory kotek", w momentach gdy nauczyciel wypowiada nazwy potraw, które lubi kotek - „dzieci kotki" oblizują się:
Pan kotek był chory i leżał w łóżeczku.
I przyszedł kot doktor. - Jak się masz, koteczku?
- Źle bardzo - i łapkę wyciągnął do niego.
Wziął za puls pan doktor poważnie chorego
I dziwy mu prawi: - Zanadto się jadło,
Co gorsza, nie myszki, lecz szynki i sadło. Źle bardzo... gorączka! Źle bardzo, koteczku! Oj, długo ty, długo poleżysz w łóżeczku I nic jeść nie będziesz, kleiczek i basta. Broń Boże kiełbaski, słoninki lub ciasta!
A myszki nie można? - zapytał koteczek -
Lub z ptaszka małego choć parę udeczek?
Broń Boże! Pijawki i dieta ścisła!
Od tego pomyślność w leczeniu zawisła. I leżał koteczek; kiełbaski i kiszki Nietknięte; z daleka pachniały mu myszki. Patrzcie, jak złe łakomstwo! Kotek przebrał miarę, Musiał więc nieboraczek srogą ponieść karę! Tak się i z wami, dziateczki, stać może: Od łakomstwa strzeż was Boże!
„Żywe lustro" - dzieci naprzeciwko siebie naśladują ruch języka kolegi.
„Buziaki" - cmokanie wargami.
„Gimnastyka buzi" - dokładne wymawianie par samogłosek: a - o,
a - i, i - a, i - u, u - i, a - u, u - o, o - i.
Ssanie górnej wargi, później dolnej.
„Balonik" - nadymanie policzków i wypuszczanie powietrza.
Dzieci koniki biegają po sali i parskają.
„Misie" - dzieci misie chodzą po sali w takt melodii, gdy melodia cich
nie - misie zlizują miód z górnej wargi.
„Kotki" - dzieci kotki chodzą po sali w takt melodii, gdy melodia cich
nie - kotki piją mleko.
Śmieszne minki - wykonywanie różnych śmiesznych minek przez dzieci.
Spacer kurek, później gąsek - dzieci chodzą po sali i powtarzają syla
by: ko, ko, ko, gę, gę, gę.
„Kukułki" - dzieci ptaszki biegają po sali i kukają ku ku, ku ku.
Scenariusz zajęć słuchowych dla dzieci 3-, 4-letnich
Zabawa słuchowa „Kto cię woła?" - poznawanie wyłącznie przy pomocy analizatora słuchowego głosu kolegi.
„Co słychać dookoła?" - wsłuchiwanie się i nazywanie dźwięków dochodzących z zewnątrz.
Słuchanie kasety magnetofonowej pt. „Dźwięki wokół nas" - nazywa nie źródła dźwięku i dobieranie właściwego obrazka.
Rozpoznawanie dźwięków (wyłącznie za pomocą słuchu) - potrząsanie pękiem kluczy, uderzanie klockiem o klocek, gra na cymbałkach, trąbce, darcie papieru, szelest kartki, uderzanie o szklankę.
Naśladowanie głosu zwierząt (małych i dużych - cicho i głośno).
Naśladowanie klaskania (głośno lub cicho, ilości, sekwencji).
„Powiedz jakie odgłosy wydaje przedmiot lub zwierzę oglądane na obrazku" - mucha, buzia, autobus, ptaszek, zegar, klapki, czajnik, woda z kranu, nożyczki, telefon.
Rozpoznawanie przez dzieci tytułów różnych piosenek nuconych przez nauczycielkę.
9. Zabawy słuchowo-dźwiękonaśladowcze - powtarzanie przez dzieci tekstu wierszyka:
Jedzie pociąg: ciuch, ciuch, ciuch Trąbka trąbi: tru, tu, tu
A bębenek: bum, bum, bum Na to żabki: kum, kum, kum
Woda kapie: kap, kap, kap Konik człapie: człap, człap, człap
Baran beczy: be, be,be A owieczka: me, me, me
Zegar cyka: cyk, cyk, cyk A dzwoneczki: dzyń, dzyń, dzyń
Scenariusz zajęć słuchowych dla dzieci 5-letnich
Zabawa słuchowa „Czyj to głos?" - rozpoznawanie przez dzieci głosu różnych osób pracujących w przedszkolu, nagranych na kasetę magnetofonową.
Zabawa „Gdzie tika zegar" - szukanie ukrytego zegara.
„Co za dźwięk?" - rozpoznawanie i nazywanie odgłosu różnych przedmiotów (płacząca lalka, pęk kluczy, uderzanie klockiem o klocek, darcie kartki, uderzanie pałeczką o szklankę, gra na trąbce, cymbałkach, bębenku).
Zabawa słuchowa połączona z ćwiczeniami ortofonicznymi „Jesteśmy w lesie" - dzieci wyobrażają sobie pobyt w lesie i naśladują szum wiatru, wycie wilka, syk węża, pohukiwanie sowy, trzask gałęzi, cykanie świerszczy.
Naśladowanie ilości i tempa uderzeń ołówkiem o stół, a następnie ich sekwencji: ...,....,....
Wskaż obrazek przedstawiający słyszany dźwięk (nauczyciel wypowiada wyrazy dźwiękonaśladowcze, np. bzz, be, gę, kap, hop, pyrpyr, pss, kle kle - dzieci dobierają właściwe obrazki: mucha, gęś, woda).
Wyróżnianie wyrazów w zdaniu - ile jest wyrazów, powiedz wyraz pierwszy, powiedz wyraz ostatni.
Ćwiczenia słuchu fonematycznego - wyodrębnianie pierwszej głoski z własnego imienia (niech wstaną dzieci, których imię zaczyna się na głoskę A, K, M itp.).
9. Zabawa w kończenie słów - podajemy pierwszą sylabę, dzieci dokończają, np.: ko , wa , ta ,sza lub podajemy pierwszą głoskę - dzieci wymyślają słowa zaczynające się na tą głoskę.
Zgadnij co powiedziałem? - synteza podanych głosek w wyraz z równoczesnym wyszukaniem obrazka o odpowiedniej nazwie.
Segregowanie obrazków według początkowej sylaby s-sz.
Sprawdź czy mówię dobrze czy źle (odróżnianie mowy prawidłowejod nieprawidłowej) - syba, czebula, żaba, lyba, cajnik, szanki, kożuch.
Dobierz obrazki w pary tak, aby ich nazwy różniły się tylko 1 głoską np.: góra-kura, biurko-piórko, wąs-wąż, mak-rak, koza-kosa, kos-kosz.
Rozpoznawanie przez dzieci tytułu piosenek nuconych przez nauczycielkę.
Scenariusz zajęć słuchowych dla dzieci 6-letnich
Wsłuchiwanie się w ciszę - wyłapywanie i nazywanie dźwięków z otoczenia.
Słuchanie kasety magnetofonowej pt. „Dźwięki wokół nas" - nazywanie źródła dźwięku i dobieranie właściwego obrazka.
Zabawa słuchowa z wykorzystaniem puszek słuchowych - łączenie w pary takich samych pod względem dźwiękowym puszek.
Odtwarzanie za pomocą układów graficznych (klocków, patyczków) tempa i ilości uderzeń.
Wyklaskiwanie rytmu określonych piosenek.
Wyróżnianie wyrazów w zdaniach prostych - tworzenie układów graficznych.
Wyklaskiwanie sylab w wyrazach, dzielenie na sylaby własnych imion.
Zabawa w kończenie słów - podajemy pierwszą sylabę, np. szy- ...,ma- ..., zu- ..., - dzieci dokończają.
Zgadnij co powiedziałam? - synteza słuchowa głosek w wyraz z równoczesnym odszukaniem obrazka.
Zabawa „Jedzie pociąg" - do pociągu wsiadają dzieci, których imiona zaczynają się na określoną głoskę.
Zabawa „Sklep" - dzieci kupują przedmioty, których nazwy zaczynają lub kończą się określoną głoską.
Czego nie powiedziałam? - wymawianie wyrazów z opuszczaniem różnych głosek, np. .er, .aba, .ok..
Dzielenie obrazków na grupy w których słychać głoskę sz - w których słychać głoskę i w których słychać głoskę cz w których słychać głoskę r
14. Zgadnij czy powiedziałam dobrze, czy źle? - odróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej, np. żaba, czapka, szłoń, zylafa, jascurka.
Temat: Poznajemy pracę strażaka - zabawa tematyczna.
Tworzenie słów z podanych głosek i sylab, ćwiczenia oddechowe, naśladowanie odgłosów pojazdów.
Przebieg zajęć:
1. Krótka rozmowa o pracy strażaków na podstawie ilustracji. Nauczycielka pyta:
Kto przyjeżdża do pożaru? Dzieci odpowiadają:
straż pożarna, karetka pogotowia, policja..
2. Nauczycielka zachęca dzieci do naśladowania odgłosu tych pojazdów.
Dzieci naśladują syreny:
straży pożarnej (-e -u)
karetki pogotowia (-i -u)
policji (-e -o)
3. Zabawa „Gasimy pożar" - ćwiczenia oddechowe.
Dzieci naśladują podawanie wiader do pożaru (skłon - wydech, prostowanie się -wdech).
4.Zabawa w wiatr.
Nauczycielka pyta:
- jak myślicie, czy wiatr pomaga w gaszeniu pożaru, czy też utrudnia pracę strażakom?
Nauczycielka zaprasza dzieci do zabawy w „wiatr" Dzieci naśladują szum wiatru.
5. Zabawa w słowa.
Wyszukiwanie słów na sylabę z sz w nagłosie, np. sza - szafa, szu - szumi, szu - szuflada.
Dzieci dzielą słowa na sylaby. Wyodrębniają pierwszą sylabę i tworzą stówa na podaną
sylabę, np. sza-fa, sza-lik, sz-umi, szu-flada.
Wyszukiwanie wyrazów z sz w wygłosić, np. kosz, mysz, listonosz, kapelusz.
Scenariusz zajęć usprawniających wymowę głosek szeregu szumiącego (sz, i, cz) dla dzieci 6-letnich
1. Zabawa „Poszukiwacze skarbów"
Nauczycielka przynosi do sali pudełko, w którym schowane są różne przedmioty zaczynające się na głoskę sz, Ż, cz. Każde dziecko, po kolei, wyciąga z pudełka przedmiot, nazywa go oraz wymyśla rym do nazwy danego przedmiotu (np. szalik - koralik, czapeczka - mróweczka, żaba - trawa, szpulka - rurka, żarówka - krówka).
2. Ćwiczenia słuchowe - dzielenie obrazków na trzy grupy:
w których słychać głoskę sz,
w których słychać głoskę i,
w których słychać głoskę cz.
3. Zabawa dźwiękonaśladowcza „Odgłosy lasu"
Dzieci oglądają książkę o lesie i jego zwierzętach i opowiadają własne przeżycia związane z leśnymi wycieczkami. Następnie prosimy dzieci o odtworzenie ruchem ciała i odpowiednimi dźwiękami odgłosów lasu:
szum wiatru - szu, szu, szu - zamaszyste ruchy tułowia z rękami uniesionymi do góry,
szelest liści - szy, szy, szy - dzieci obracają się dookoła, lekkie wymachy rąk w górze,
odgłosy pełzającego węża sss (pełzanie po podłodze),
odgłosy poruszającej się jaszczurki - chrsz, chrsz, chrsz,
odgłosy trzeszczących drzew - drz, drz, drz,
odgłosy konika polnego - cyk, cyk, cyk (dzieci kucają i skaczą),
odgłos małego ptaszka - cz, cz, cz (dzieci biegają po sali),
fruwanie ptaszków - fry, fry, fry.
4. Zabawa ruchowo-kołowa
Dzieci stoją w kole i trzymają się za ręce. Głośno wymawiamy mysz, kosz, klosz, wykonując jednocześnie 3 kroki do środka. Wracając na zewnątrz wyraźnie wymawiamy deszcz, kleszcz, leszcz (lub: bajeczka, czapeczka, kropeczka).
„Przedszkolna orkiestra" - dzieci wybierają sobie różne gatunki papieru do wywoływania dźwięku. Nauczycielka dyryguje „orkiestrą" za pomocą obrazków ilustrujących różne przedmioty. Jeżeli w nazwie przedmiotu słychać głoskę sz, Ż, cz (szelest, zgrzyt, trzeszczenie) - papierowa orkiestra gra, jeśli nie - instrumenty milczą (np.: chrząszcz, szczotka, słoń, pietruszka, zęby).
Wspólne śpiewanie piosenek pt. „Wesołe słowa"
Szo, szo, szo Szo, szo, szo Śpiewają dzieci Szo, szo, szo Szo, szo, szo Śpiewam ja sam
Za, ża, ża Za, ża, ża Śpiewają dzieci
Za, ża, ża Śpiewam ja sam
Cze, cze, cze... Szy, szy, szy...
Scenariusz zajęć słowno-ruchowych dla dzieci 3-, 4-letnich
Wzajemne powitanie się piosenką pt. „Witaj".
1. Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Dzieci siedzą „po turecku" i witają się z częściami swego ciała - dotykają i lekko oklepują głowę, uszy, policzki, szyję, brzuch, plecy, uda,
stopy. Następnie zaciskają prawą dłoń w pięść, potem rozstawiają palce. Kciukiem prawej ręki dotykają każdego palca. Dzieci trzy mają w prawej ręce woreczek, kładą go jak najdalej przed sobą,
z prawej strony, z lewej strony. Lewą ręką podnoszą woreczek i kładą go na głowę - próbują wstać tak, żeby nie spadł. Następnie dzieci idą trzy kroki do przodu, dwa do tylu, cztery w bok.
2.Opracowanie piosenki, ćwiczenie funkcji językowych. Dzieci słuchają zagadki: Co lo jest - ołówkowe, świecowe, długie lub krótkie, namalują wszystko to co chcesz? Następnie słuchają piosenki
pt. „Kolorowe kreski" i rozmawiają na temat jej treści -jakie kolory są wymienione w piosence, co jest narysowane kolorem niebieskim, zielonym, czerwonym, żółtym.
3.Dzieci rozglądają się po sali i nazywają wszystkie kolory i przedmioty w tych kolorach. Nauczycielka podaje nazwy różnych rzeczy, a dzieci określają ich kolory, np. biedronka w trawie, żaba w jeziorze, jajecznica ze szczypiorkiem, węgiel na śniegu, tęcza na niebie. Następnie dzieci dzielą słowa na sylaby (wyklaskują) -zielony, żółty, czerwony, różowy - liczenie sylab w wyrazach.
II. Zajęcia właściwe
1.Ćwiczenia ruchowe
Dzieci wyobrażają sobie, że chcą pokazać koledze swoje ukryte skarby - kredki. Jedno dziecko z pary zamyka oczy, drugie trzyma je za rękę i ostrożnie prowadzi „krętą dróżką". Potem następuje zamiana ról.
2.Ćwiczenia ruchowo-słuchowe
Dzieci śpiewają piosenkę pt. „Kolorowe kreski" i wyklaskują jej rytm. Następnie rytmicznie uderzają pięścią, dłonią, palcami w woreczek z grochem.
3.Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe
Zapoznanie dzieci ze wzorem do piosenki pt. „Kolorowe kreski"
-omówienie jego wyglądu, przeliczenie kresek, określenie ich długości. Następnie dzieci wodzą palcem po wzorze i śpiewają piosenkę, potem rysują wzór palcem po stole, a na koniec palcem po tacy z piaskiem. Po tej części zadania dzieci otrzymują karty z wzorem, próbują rysować wzór jednocześnie śpiewając piosenkę (na początek dzieci wykonują ćwiczenie po śladzie, później po „wykropkowanym" schemacie wzoru, a na zakończenie próbują rysować wzór w liniaturze). Na zakończenie ćwiczenia dzieci naklejają piórnik i rysują obrazek, o którym opowiada piosenka.
III. Zajęcia końcowe
Zabawy relaksacyjne przy piosence.
Bibliografia
Balejko A., Uczymy się ojczystej mowy, Białystok 1994
Bogdanowicz M., Od piosenki do literki, Gdańsk 1998
Chmielewska E., Zabawy logopedyczne i nie tylko, Kielce 1995
Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1996
Emiluta-Rozya D., Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1994
Gałkowski T., Jastrzębowska G., Logopedia, Opole 1999
SachajskaE., Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1981
Styczek L, Logopedia, Warszawa 1980
Scenariusz zajęć z wykorzystaniem elementów metody „Dobrego startu " dla dzieci 6-letnich - utrwalanie litery o na podstawie piosenki „Dziadek optymista "
I. Zajęcia wprowadzające
Powitanie dzieci słowami piosenki pt. „Witaj"
Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała:
- poprawiamy fryzurę, obrysowujemy dłonią kształt twarzy,
dotykamy czoła, skroni, policzków, brody, nosa, uszu,
witamy się z częściami ciała kolegi (zaczynając od głowy, a kończąc na stopach).
3. Opracowanie piosenki i ćwiczenie funkcji językowych:
Dzieci słuchają piosenki pt. „Dziadek optymista", następnie rozmawiają na jej temat - jakiego koloru są okulary dziadka, od kogo je dostał, co robi optyk, kto to jest optymista.
Oglądanie różnych modeli zgromadzonych okularów - przeciwsłonecznych i korygujących wady wzroku.
Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej wyrazów: dzielenie słów na głoski (oko, oczy, Olek, optyk), synteza słów, które głoskuje nauczycielka (o-k-o-l-i-c-a, o-k-u-1-a-r-y, o-p-t-y-m-i-s-t-a).
Wyróżnianie pierwszej głoski, którą słychać w wyżej wymienionych słowach: o - przypomnienie dzieciom, że jest to samogłoska.
II. Zajęcia właściwe
1. Ćwiczenia ruchowe
Dzieci ruchem ilustrują treść piosenki - kładą się na plecach i pedałują - szybko, gdy jadą z górki i wolno, gdy pod nią podjeżdżają. To samo ćwiczenie dzieci wykonują w parach. Następnie zatrzymują się i rozglądają po okolicy.
2. Ćwiczenia ruchowo-słuchowe
Dzieci śpiewają piosenkę pt. „Dziadek optymista" i maszerują rytmicznie, wymachując rękoma. Następnie śpiewając piosenkę uderzają rytmicznie na przemian stopami o podłogę i dłońmi o blat stołu.
3. Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe
Dzieci przypominają sobie kształt dużej i małej litery o. Następnie piszą ją palcem po wzorze, potem na tacy z piaskiem, układają wzór litery o z kolorowej włóczki. Na zakończenie tego zajęcia dzieci śpiewają piosenkę i piszą literę o na kartkach z bloku, a później na karcie ćwiczeń. Wybierają najstaranniej napisaną literę o i kolorują jej wnętrze na różowo.
III. Zajęcia końcowe
Słuchając instrumentalnej wersji piosenki dzieci naśladują różne sposoby śmiania się.
Scenariusz zajęć z wykorzystaniem elementów metody „Dobrego startu" dla dzieci 6-letnich — utrwalenie litery a na podstawie piosenki „Ale dama "
1. Zajęcia wprowadzające - przywitanie się ze wszystkimi piosenką pt. „Wszyscy pięknie się witamy i do kręgu zapraszamy". Następnie słuchanie piosenki „Ale dama" - utrwalająca znajomość litery a.
Ćwiczenia ruchowe - wyrażenie poprzez gest i ruch całego ciała zachowania damy lub dżentelmena.
Ćwiczenia ruchowo-słuchowe - ponowne śpiewanie piosenki i klaskanie jej rytmu.
Ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe - przypomnienie jak wygląda literka a, pisanie jej palcem po wzorze. Następnie słuchanie piosenki i pisanie litery a na tacy z kaszą, później palcem na stole, grubym mazakiem na kartce z bloku, ozdabianie napisanej litery, np. poprzez na rysowanie jej kapelusza.
Zajęcia końcowe - słuchanie instrumentalnej wersji piosenki „Ale dama", ciche jej mruczenie.
Temat: Lustereczko - zabawa usprawniająca narządy mowy: język, wargi.
wyrabianie zręcznych i celowych ruchów języka i warg oraz odtwarzanie wyrazów dźwiękonaśladowczych, rozpoznanie słuchowe głosów dzieci i nauczycielki.
Przebieg zajęć
1.; Dzieci siedzą na obwodzie koła, nauczycielka wręcza każdemu z nich małe lusterko i zaprasza do zabawy.
-Pokażcie swojemu lusterku, jak wygląda wesołe dziecko, jak się cieszy, jakie wydaje głosy?
(Dzieci pokazują minę „wesołka" i wydają głosy chi, cha, cha).
2.Nauczycielka prosi, aby dzieci zamknęły oczy i zakryty je rękami, a wybrane dziecko wyprowadza z kota i proponuje, żeby się zaśmiało. Pozostali odgadują, kto się śmieje.
3.Ponownie wracając do zabawy w kole nauczycielka mówi:
- Pokażcie swojemu lusterku, jak wygląda smutne dziecko, jak się smucimy, jakie odgłosy wydaje „smutasek". (Dzieci robią smutne miny i naśladują płacz - ula, ula).
4. Następnie nauczycielka prosi grupę o zamknięcie oczu (jak poprzednio) i odgadnięcie, które 2 dzieci naśladuje płacz.
5. Kolejną zabawą z wykorzystaniem lusterka jest „ryjek".
-Spróbujcie, patrząc w lusterko, zrobić z języka ryjek.
-Czy wszystkim się udało?
6. Nauczycielka zaprasza do zabawy „ Jakie to zwierzątko?". Wybiera jedno dziecko, które będzie wydawać odgłosy naśladujące wybrane zwierzątko. Pozostali zamykają oczy. Ich zadaniem jest rozpoznanie, jakie zwierzątko jest naśladowane i kto je naśladuje.
7.Nauczycielka proponuje zabawę pt. „Kto się śmieje".
Rozdaje dzieciom obrazki przedstawiające postacie: mamy, taty, dziecka, dziadka i babci, następnie naśladuje śmiech.
cha, cha, cha;
cho, cho, cho;
che, che, che;
chu, chu, chu;
chi, chi, chi.
Zadaniem dzieci jest dopasowanie odpowiednich postaci do określonych dźwięków (sposobów śmiania się).
- Dokończcie zdania:
- Mama śmieje się
Dzieci odpowiadają (cha, cha, cha)
- Tata śmieje się
(cho, cho, cho)
- Babcia śmieje się
(che, che, che)
- Dziadek śmieje się
(chu, chu, chu)
- Dziecko śmieje się
(chi, chi, chi)