BEZROBOCIE

Definicja

-Są to osoby w wieku produkcyjnym (kobiety 18-59, mężczyźni 18-64 lata), które

-Są zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce oraz

-Pozostają bez pracy, mimo

podjęcia poszukiwań pracy

Stopa bezrobocia

-Jest to odsetek zasobów siły roboczej (aktywnych zawodowo ludzi), którzy nie mają pracy, mimo poszukiwań pracy.

-Jest to procentowy udział bezrobotnych w zasobach siły roboczej

Definicje

-Aktywni zawodowo (zasoby siły roboczej) - osoby w wieku produkcyjnym, które są zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na warunkach płacy rynkowej. Pozostałe osoby to grupa biernych zawodowo.

-Stosunek liczby aktywnych zawodowo do liczby ludności w wieku produkcyjnym nazywamy współczynnikiem aktywności zawodowej.

Współczynnik aktywności zawodowej

Aktywność zawodowa na świecie

-Szwajcaria, Norwegia, USA, Szwecja, Holandia, Rosja, Portugalia, W. Bryt, Łotwa, Finlandia =powyżej 70%

Polska ok. 54%

Turcja i Włochy mają najmniej

Od czego zależą rozmiary bezrobocia?

Wniosek

Rozmiary bezrobocia zależą od trzech czynników:

-Współczynnika aktywności zawodowej

-Liczby ludności w wieku produkcyjnym

-Rozmiarów zatrudnienia

Ponieważ pierwsze dwa czynniki zmieniają się w długim okresie, w krótkim okresie najbardziej zależy ono od poziomu zatrudnienia

Typy bezrobocia

-Bezrobocie związane z niedopasowaniami strukturalnymi - występuje zarówno w warunkach równowagi na rynku pracy, jak i w sytuacji nierównowagi. Obejmuje: b. frykcyjne oraz b. strukturalne

-Jest to bezrobocie zawsze występujące w gospodarce. Powstaje w wyniku sztywności rynku pracy, tj. powolnych przystosowań podaży i popytu na rynku pracy. Wynikają one z posiadanie niepełnych informacji odnośnie kształtowania się popytu i podaży pracy.

Bezrobocie strukturalne

-Powstaje w sytuacji niedopasowania struktury podaży i popytu na siłę roboczą, w aspekcie zawodowym, kwalifikacyjnym i regionalnym. Przyczyna - zmiany strukturalne w gospodarce, upadek niektórych branż, PGR-ów itp.

Bezrobocie koniunkturalne

-To bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu na siłę roboczą. Przyczyna - zbyt mały popyt na rynku - mała produkcja-małe zapotrzebowanie na pracowników - bezrobocie.

Bezrobocie klasyczne

-Jego przyczyną jest zbyt wysoki poziom płacy minimalnej na rynku, określonej przez rząd. Brak możliwości zapłaty przez pracodawców - mniejsze zatrudnienie - bezrobocie

Bezrobocie agrarne

-Ma miejsce wśród osób zajmujących się rolnictwem. Ludzie mieszkają na wsi i zajmując się gospodarstwem, nie podejmują innej pracy.

Bezrobocie a działalność państwa

-Polityka makroekonomiczna:

-Instrumenty fiskalne (podatki, wydatki, zasiłki dla bezrobotnych)

-Instrumenty pieniężne - stopy procentowe, podaż pieniądza

-Polityka mikroekonomiczna:

-Organizowanie robót publicznych

-Subsydiowanie zatrudnienia

-Pożyczki dla firm w celu tworzenia nowych miejsc pracy

-Pożyczki dla bezrobotnych - ułatwianie podjęcia własnej działalności gospodarczej

-Szkolenia zawodowe

-Usługi pośrednictwa pracy

+Zarówno polityka makroekonomiczna, jak i mikroekonomiczna należą do tzw. aktywnej polityki państwa w zakresie walki z bezrobociem.

+Drugim typem polityki jest pasywna polityka państwa, której najważniejszą formą jest wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych.

INFLACJA

-Inflacja - jest przedmiotem zainteresowania szerokiej opinii publicznej (konsumentów, producentów, pożyczkodawców, pożyczkobiorców, gospodarstw domowych, państwa). Z tego względu inflacja jest przedmiotem zainteresowania polityki gospodarczej państwa (banku centralnego).

-Inflacja - to proces wzrostu ogólnego poziomu cen

-Inflacja jest procesem. Wzrost cen musi mieć charakter względnie trwały. Jeśli następuje skokowy wzrost cen pod wpływem jednorazowego wstrząsu, jak podwyżka podatku VAT, zniesienie dotacji czy wzrost cen importowanych towarów, po którym poziom cen stabilizuje się, to nie będziemy nazywać tego zjawiska inflacją.

-Po drugie jest to wzrost ogólnego (średniego) poziomu cen. Jeśli np. ceny jednych towarów rosną, a innych maleją, to nie musi wystąpić inflacja. W praktyce inflacja występuje wtedy, gdy rosną ceny większości towarów i usług.

Pomiar inflacji

-W Polsce obliczaniem inflacji zajmuje się GUS. W tym celu konstruuje się tzw. wskaźnik cen, będący miarą procentowych zmian wydatków związanych z zakupem pewnego zestawu (koszyka) dóbr w jakimś okresie. Przy obliczaniu wskaźnika koszyk się nie zmienia, więc zmiany wydatków wynikają wyłącznie ze zmian cen.

-Przy obliczaniu wskaźnika należy zatem dokładnie określić asortyment dóbr wchodzących do badanego koszyka. To z kolei zależy z jakiego punktu widzenia chce się analizować inflację. Jeśli chce się analizować inflację z punktu widzenia konsumentów, to bierzemy po uwagę dobra konsumpcyjne, gdy producentów - produkcyjne. Gdy chcemy zbadać inflację dla całej gospodarki, do koszyka włączamy wszystkie produkty wchodzące w skład PKB.

-Kolejny problem to wagi odpowiednich dóbr w koszyku. Waga jest tutaj odpowiednikiem ekonomicznego znaczenia dobra. Najczęściej stosuje się udziały wydatków na poszczególne dobra w wydatkach ogółem, w okresie wyjściowym lub końcowym.

Przy obliczaniu wskaźnika cen korzystamy z formuły:

Wg Laspayresa

Wg Paaschego

c_i0 - cena dobra i w okresie t₀

c_i1 - cena dobra i w okresie t₁

u_i0 - waga dobra określona przez udział dobra i w wydatkach w okresie t₀ lub t₁

Interpretacja

-Uzyskany wynik wskazuje jaki procent poziomu cen z okresu t₀ stanowią ceny z okresu t₁. Np. gdy Wsk = 154, to oznacza iż poziom cen koszyka dóbr konsumpcyjnych w okresie t₁ stanowił 154% poziomu tego koszyka w okresie t₀. inaczej mówiąc poziom cen w badanym okresie podniósł się o 54%.

Obliczanie inflacji przez GUS

W polskiej praktyce statystycznej oblicza się wskaźnik inflacji w dwojaki sposób:

a). porównując ogólny poziom cen z roku t₁ z analogicznym poziomem cen z roku t₀, przy czym bierze się tutaj wskaźniki przeciętne dla 12 miesięcy w roku (inflacja średnioroczna).

b). porównując ogólny poziom cen z grudnia roku t₁ z ogólnym poziomem cen z grudnia roku t₀ (inflacja w ujęciu 12 miesięcy).

-Wskaźniki inflacji obliczone tymi metodami nie są identyczne co wynika z niejednakowej dynamiki cen w poszczególnych miesiącach.

Inflacja w gospodarce centralnie sterowanej

-Inflacja w poszczególnych latach gospodarki planowej nie ma odzwierciedlenia w praktyce. Było to efektem administracyjnego tłumienia cen, pomimo występowania nierównowagi rynkowej. Można wysnuć wniosek, iż w gospodarce centralnie sterowanej inflacja przejawiała się głównie nie w jawnym wzroście cen, ale w istnieniu niedoborów towarów na rynku oraz w ukrytych podwyżkach cen (zmiana struktury asortymentowej, podnoszenie cen nowości, wzrost udziału towarów droższych).

-Inflacja w krajach rozwiniętych nie przekracza wskaźnika jednocyfrowego. Wyjątkiem w tym gronie jest Grecja, gdzie do połowy lat 90. inflacja wynosiła kilkanaście procent. Generalnie można zaobserwować jednolite kierunki zmian stóp inflacji w poszczególnych krajach. Wskazuje to na silne umiędzynarodowienie procesów inflacji.

Rodzaje inflacji

Pełzająca, jednocyfrowa - nie zakłóca ona procesów gospodarczych. Nie przekracza ona 5% rocznie.

Krocząca, umiarkowana, stąpająca - ok. 5 - 10% rocznie, jeszcze kontrolowana

Galopująca - od 10 do 150% rocznie. Powoduje zakłócenia w makrogospodarce, niekontrolowana, zagraża wzrostowi gospodarczemu.

Hiperinflacja - gigantyczny, niekontrolowany, nieprzewidywalny wzrost cen (ponad 150% rocznie).

Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji:

Skutki pozytywne

inflacja pełzająca - korzystny wpływ na dynamikę wzrostu gospodarczego. Ludzie ulegają wówczas tzw. iluzji pieniężnej, polegającej na obniżaniu się płac realnych, realnych stóp procentowych. Powoduje to optymistyczne nastroje przedsiębiorców, które z kolei wzmacniają działalności inwestycyjną. Ostatecznie prowadzi to do przyspieszenia wzrostu gospodarczego.

powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane zmiany relacji cenowych w warunkach istnienia sztywności cen w dół. Relatywny wzrost cen dóbr dokonuje się przy założeniu stałości cen pozostałych, a spadek - przez stabilizację odnośnych dóbr. Umożliwia to racjonalizację decyzji gospodarczych.

-pozytywne skutki dla budżetu państwa - zamrożenie progów podatkowych powoduje, że możemy znaleźć się w wyższym przedziale podatkowym.

Skutki negatywne:

Inflacja - trwały wzrost ogólnego poziomu cen. Powoduje to:

-spadek realnej podaży pieniądza,

-wzrost popytu na pieniądz,

-wzrost stopy procentowej,

-spadek popytu inwestycyjnego,

-spadek dochodu narodowego

-Załamanie inwestycji - na skutek wzrostu stopy procentowej.

-Zniekształcenie informacyjnej funkcji cen,

-Ucieczka od pieniądza krajowego

-wzrost niepewności i obniżenie aktywności gospodarczej

-Wtórny przepływ bogactwa - od oszczędzających do pożyczających. Wzrost cen oznacza, że pożyczający muszą zwrócić realnie mniej, a oszczędzający otrzymują realnie mniej.

-obniżenie rentowności działalności gospodarczej - zależy to od różnicy pomiędzy tempem wzrostu cen dóbr finalnych, a tempem wzrostu kosztów produkcji.

-powoduje koszty związane z dostosowywaniem się do zmian cen.

-zagrożenie dla osób posiadających stały dochód - emerytury, renty itp.

-Indeksacja płac - najczęściej poniżej stopy inflacji.

-Wzrost obciążeń podatkowych - podatek dotyczy wartości nominalnych, a nie realnych

-Oddziaływanie na kurs walutowy - wysoka inflacja zmusza do dewaluacji pieniądza tzn. do zwiększenia ilości jednostek waluty krajowej za jednostkę waluty zagranicznej. Powoduje to wzrost cen towarów importowanych i wzrost opłacalności eksportu - spadek cen towarów eksportowanych. W przeciwnym razie eksport stawałby się coraz mniej konkurencyjny.

Główne teorie inflacji

-monetarystyczna (neoilościowa) teoria inflacji

-popytowa teoria inflacji

-kosztowa teoria inflacji

---