H. Sienkiewicz NOWELE

1. NIKT NIE JEST PROROKIEM MIĘDZY SWYMI

Zaczyna się rozmową przyjaciół- jeden z nich to Worszyłło. Uważa on, że tytuł dla powieści, to to samo, co imię dla człowieka. Drugi mówi, że trzeba się troche nagiąć, aby wejść na salony. Worszyłło staje się narratorem, zaczyna opowiadać historię. Stwierdza iż jego bohater nic nie ma, ma jedynie 27 lat, domek z ogródkiem i nazywa się Wilk Grabowiecki.Nie ceni on sobie urodzenia, jest pewny siebie i umie przygadać ( jak jednemu fabrykantowi, którego nazwał cielcem). Wilk postanawia prowadzic życie rolnicze, dlatego kupuje dworek we Mżynku.Chce idee w życie wprowadzać - uczy chlopów czytania, w gospodarstwie zbiera dobre plony. Gdy chcial zalozyc bibliotekę, zapoznal się z urzędnikami - burmistrz Ludwik stwierdza, że nie ma czasu. Udal się do kobiet.

Mżynek sąsiadował z Chłodnicą - należącą do państwa Chlodno, (typowe salonowe zachowanie), mieli 2 córki, Lucy i Bogunia. Okazało się ,że maja wspólnych znajomych - Hrabiego W. ( taka popularna postać, bogaty).

Chłodno chwala się ,że mówia po angielsku, bo to modne. Wilk ma uczyć ich córki angielskiego, Lucy wpada mu w oko. U Chłodno poznaje on braci Hoszyńskich ( jede kocha się w Lucy) i pana Strączka ( mały i złośliwy).

Wilk zakochuje się w Lucy, raz na lekcji udaje mu się pocałowac ja w rączkę. Hoszyńscy z nienawiści robią konkurencyjną czytelnię, ale z mało wartościową literaturą. Ludwik już nie chce prowadzic jego czytelnik. Wilk i ukochana Ludwika - panna Kamila, przekonuja go jednak do tego.

Wilk pisze artykuły, które powoduja oburzenie ludzi ( zwykła krytyka), Strączek nasyła na niego chłopa. Dochodzi do sparwy w sądzie, na której oskarżony jest tez strączek - poprzysięga zemstę .

Na spacerze spotyka państwa Chłodno, jest tez Lucy. Wilk korzysta ze sposobności i prosi ja o rękę. Dziewczyna odmawia, argumentuje, że była z nim z nudów, nie chce mezaliansu.

W kosciele Strączek próbuje go pobić, rzuca mu w twarz garść pieniędzy i wyzywa na pojedynek.

Ludwik rezygnuje z czytelni, ale Wilk prosi go by został jego sekundantem.

Na popjedynek, pod laskie, Strączek przybywa pijany, odchodzą 20 kroków i Wilk ginie. Strączek rozwalił mu czaszkę

Sprawy nie było, bo stwierdzono ,że Wilk był dziwny. Ustalono,że było to samobójstwo, dlatego pochowano go za murem cmentarnym.

2.STARY SŁUGA ( narracja 1 os.)

Narrator mówi, że gina takie typy, jak ekonom, stary sługa. Takim sługa był Mikołaj Suchowolski. Pełnił w domu różne obyczaje. Często zrzędził, wtracał się do rozmowy przy stole. Narrator ( henryk), jak był mały bał się sługi. Sługa uczył go rzemiosła wojennego, tęsknił gdy Henryk wyjechał do szkoły, a gdy wrócił z kiepskimi ocenami i tak bardzo się cieszył. Sługa gdy się rozgadał, zmyślał jak najety. Miał syna i córke Hanię. Ksiądz Ludwik zabranial muz myslać.

Raz powierzono mu misje odniesienia listu i spełnił ja dokładnie. Raz się jednak pobił, bo ktoś oczerniał jego pana, ojca Henryka. Kochał się w ciotce Henryka - Hani, jednak wyszła ona za doktora. Ale gdy mieli dzieci, Mikołaj kochał je jak swoje. Zmarł ze starości.

3.SZKICE WĘGLEM ( czyli epopeja pod tytułem, co się działo w Baraniej Głowie)

R.1

Wójtem Baraniej Głowy był Franciszek Burak, pisazrem gminy Zołzikiewicz. Sprzeczaja się o to, jak ma wyglądac podanie, Wójt nie umie napisać i każe zrobic to Zołzikiewiczowi. Pismo dotyczy poboru do wojska. Zołzikiewicz wskazuje by na liste wpisac Rzepę, bo to pijak i innych do karczmy ciągnie. Wójt nie wie, że Zołzikiewicz chce żony Rzepy. Zołzikiewicz szantażuje go, proponuje by wpisac Rzepę, zamiast syna Wójta, inaczej wygada o jego przeszłości.

Zołzikiewicz w przeszłości nie był zły, chciał słuzyc ludowi i sceptycznie zaczął podchodzic do księży. Zaczęto z niego kpić.

Rzepowa ( 20 lat) wpadła mu w oko, chciał ja na siłe pocałować, leczy pogryzł go jej pies...Obiecał zemstę.

R2

Rzepa jest drwalem, bitny chłop, lubił wypić. Rzepowa mówi mężowi, że go do wojska wezmą. Rzepa idzie prosić Zołzikiewicza by to unieważnił, przerywa mu czytanie romansu Izabela Hiszpańska....

R3

Zołzikiewicz wymysla plan, jak się pozbyc Rzepy.

R4

Chłopi pija w karczmie, upijaja Rzepę. Zolzikiewicz mówi,że jego chłopi las dostana do podziału jeśli podpiszą dokument i podsuwa go Rzepie. Niestety w rzeczywistości to był papier poborowy. Rzepa gdy się rano budzi, nie może uwierzyć....oszukano go.

R5

Zołzikiewicz trzyma w reku cały sąd, do którego pop pomoc wybiera się Rzepa. Jedyna osoba, która potrafiła się mu przeciwstawić, to pan. Rzepowie nie maja szans, Zołzikiewicz tłamsi ławników, słowa Rzepowej tak przekręca, że wygląda jakby ona oskarżała męża.

R6

Zołzikiewicz jest u Jadwigi Skorabiewskiej ( ją kocha), ale ona nie zwraca na niego uwagi. Rzepowa chce prosić o pomoc księdza z Wrzeciądza ( czyzyka), ale on jej odpowiada, że to widocznie kara za grzech pijaństwa.

R7

Rzepowa spotyka przechadzających się panne Jadwige z Wiktorem, którzy dyskutuja o poezji. Jadwiga radzi, by Rzepowa udała się po pomoc do dworu. Niestey nic tam nie załatwiła. Rusza wraz z dzieckiem . W koncu decyduje się iść do pisarza, ten ja gwałci...Rzepa gdy się o tym dowiaduje, z wściekłości zabija zonę.

4. JAMIOŁ ( ANIOŁ)

Miasteczko Łupiskóry, po pogrzebie Kalikstowej, w kościele jest jej córka Marysia. Baby planuja co z nia zrobić, czy oddac do dworu... Mówią jej, żeby się nie bała, bo nad sierotami czuwa Jamił. Ma się ona udac do Leszczyniec. Idzie droga sama, zimno, bo sanie którymi jechała przewróciły się. Zmęczona siada pod drzewem. Przed jej oczami pojawia się wilk...............koniec

5.JANKO MUZYKANT

Rodzi się chorowity chłopiec, na imie ma Jan. Zwykłe wiejskie dziecko. Zwano go „ janko muzykant”. Chadzał pod karczme słuchac muzyki. Zrobił sobie skrzypki z gonta i włosia końskiego. Gral na nich, wychudł bardzo. Raz pokusił się i ukradł skrzypce ze dworu. Osądzono go jak złodzieja i za karę pobito. Na trzeci dzień zmarł.

Państwo gdy wracają komentują : „ jak piękne są Włochy, tam trzeba szukac talentów” ( szczyt ignorancji)

6. Z PAMIĘTNIKA POZNAŃSKIEGO NAUCZYCIELA.

Nauczyciel Wawrzynkiewicz uczy Michasia ( 11lat). Dziecko uczy się nocami, wciąż powtarza. Nauczyciel wie, że to podkopuje jego zdrowie. Nauka nie powinna zastępować życia. Zakochany jest w matce Michasia, którego rodzina zubozała. Matka widzi w dziwcku niepospolite zdolności i Michas uczy się , by jej nie zwieść. ( ma on tez siostre Lolę) . Michasia dusze raniły słowa padające w niemieckiej szkole. Raz z kolega ( prymusem Owickim) zapomnieli zadania. Prymusowi uzło, ale Michasiowi zagrozili, że go wyrzuca ze szkoły. Na święta wracał do domu w strachu, miał duzo dwój, usunieto go ze szkoły. Chłopiec zachorował, popadł w malignę, recytuje dume o Żółkiewskim ze śpiewów Niemcewicza...Umiera.

7.ZA CHLEBEM

1. Statek Blucher, płynie do Nowego Jorku, na jego pokładzie jest dwójka osamotnionych polaków- chłopów: Wawrzon Toporek i jego córka Marysia. Zabiedzeni jada do Ameryki za chlebem, bo Wawrzon przegrał proces o krowe i sprzedał całą ziemię. Żeby im zleciał czas, wspominaja swoja wioske Lipnicę. Podczs sztormu myslą ,że umrą, jednak nikomu nic się nie stało. Okazało się ,że jedan z majtków mówi po polsku i zrobiło im się raźniej.

Gdy docieraja do NY, dziwi ich widok wielkiego miasta.

2.Nie maja pieniędzy, dlatego zatrzymuja się w jakiejs obskurnej gospodzie. Nie mogą znleźć pracy, nie znaja języka i nie wiedzieli ,że jest tuz obok osiedle polaków. W końcu wyrzucono ich z izby za nie płacenie. Ojciec wpadł w szał, chciał utopic siebie i córkę. Spotyka ich bogaty polak, chce im pomóc i wysłać do wsi wraz z innymi kolonistami.

3. Życie osadnicze. Mieli mieszkac we wsi Borowina, sąsiedztwo indian Choctawsów. Ziemia nabyta od koli żelaznej. Zastali tam las, nie do pokonania. Zostali tez bez przewodnictwa, nie wiedzieli ile ziemi komu przypada i jak wykarczowac las. Zaczęły się spory. Wawrzon choruje. W Marysi zakochuje się Orlik, podpala las, robi to dla Marysi. Powoduje to powódź. Wawrzon umiera. Orlik ratuje Marysię, ale sam tonie. Marysia potem chadzał do portu, zwariowała i po 2 miesiącach zmarła.

8.NIEWOLA TATARSKA (urywki z kroniki szlacheckiej Aleksego Zdanoborskiego) n. 1 os.

1. Tęskni do Marysi, ale musi jechac na kresy. Przez Bar dotarł do Humania. Ukraina dziwi go , bo jest tam pierwszy raz. Opisuje wygląd Siczy - to kraina dla zbrojnego i konnego ludu. Wraz z nim jedzie jego pachołek. O patronat prosi św Aleksego, jest świadom tego, że może zginąć. Myśl o domu i kobiecie daje mu otuchy. Wie, że kozacy nad nikim nie mają litosci. Udaje się do strażnicy Mohylnej. Grozi najazd od strony Krymu.

2.Szykuje się bitwa z tatarami ( zaczynaja oni uderzac w wojenny beben). Babski prowadzi chorągiew, musza walczyc sami, bez pomocy. Ciężka walka z poganami. Ranny - mdleje.

3.”poganie - jak psy nieczyste”. U nich niewola jest najcięższa. Maja swoje święto - Bimek - Bairon, gdzie post zachowuja cały miesiąc. Jeńców sprzedaja do Azji. Słuchaja piszczałek i obcuja z duchami. Rabują żeby nie umierac z głodu ( tatarzy podlegli są turkom)

Będąc w niewoli pomaga niektórym jeńcom, za to grozi mu Sulejman, natomiast kobiety są nim zaciekawione, głównie Iłła. Sulejman w takim razie, chce go uczynic swoim synem i wydac za Iłłę. Odmawia i nie boi się , bo wierzy w Chrystusa.

Za to zostaje głodzony,leży w Barłogu.

4.Na wiosne przybywa Chan. Pyta Aleksego czy uniży się przed nim i wtedy przezyje. Odpowiada,że się nie boi , bo i tak tylko jego ciało jest w niewoli. Chan chwali jego postawę przed żołnierzami. Chce go wynagrodzić, ale ten ponownie odmawia. Chan mówi że to koniec. Sulejman ma go zabić.

5. jest wolny, wykupiony, mysli że jedzie do ojczyzny, wiezie go Chimek.

6. Najważniejsze jest to, że się nie złamał. Tu notatki się konczą. Z Maria rodzieł ich drogi. To taki Książe niezłomny..........

9. LATARNIK

1.Aspinwall - okolice Panamy - latarnia.Szukają nowego latarnika ( latarnie wolno mu opuszczac tylko w niedzielę). Latarnik jest tam niemal więźniem. Trafia tam Skawinski, uważa on, że już czas na niego, latarnia ma być miejsce jego odpoczynku. „ Był on naprawde jak okręt, któremu burza łamała maszty”. Teraz zawinął do portu. Żołnierz doświadczony przez życie, ale stał się tkliwy, myśl o odpoczynku owładnęła nim.

2. Skawiński w swej samotni czuje się niezwykle szczęśli. Zżył się z latarnia, samotnością, mewami. Przestał bywać w mieście, zobojetniał dla świata.

3.Nadeszło przebudzenie. Dostał książkę ( nie wiedział skąd, zapomniał ,że na początku wpłacił część pensji na Towarzystwo Polskie) Czyta inwokację. Zdał sobie sprawę, że 40 lat jak nie widział kraju już minęło. A teraz „wraca cudem”. Przez to nie zapalił latarni - za to musi iść precz. Czeka go kolejna tułaczka.

10. BARTEK ZWYCIĘZCA n.3 osobowy

1.Bartek Slowik, zwany Wyłupiastym ze względu na oczy, Głupim - ze względu na umysł. Niemcy mówili na niego Szloik. Pochodzil ze wsi Pognębin. ( księstwo Poznańskie). Żona Magda. Gdy nadeszła wojna ( francusko - pruska 1870/71) dostał pobór.

2. Jedzie pociągiem na wojnę. Wypytuje kolege Wojtka, jakim narodem są te Francuzy. Odpowiada mu że to Niemcy, tylko jeszcze gorsi. Bartek na to zdziwił się że niemcy chca walczyc z niemcami. Wojtek straszy go że Francuzi sa bitni i na baby łasi. W bartku rodzi się niechęć do Francuzów.

3.Zatrzymuja się. Bartek pierwszy raz widzi krew wojny, przerazil się. Jadą dalej.

4.Bartek bierze udział w bitwie pod gavrolette. Kazali im stać - stoją ( nie uciekaja - świadczy to o ich głupocie) Polacy modla się do Matki Boskiej i biegna walczyć. Bartek zdobywa francuzki sztandar, za co otrzymuje nagrodę.

5. Bartek pisze do Magdy, że Niemcy to nasi,. Kobieta za to go kiepem nazywa, krytykuje to ,że morduje on katolicki naród, że stał się poganinem. Bartek coraz bardziej lekceważy Francuzów. Trafia do niewoli i nic nie rozumie. Spotyka tam ludzi,którzy bili Niemców,żeby poznańczykom było lepiej. Bartek milczy.

6.Wraca do Pognębina, uważa siebie za Pana, pokazuje medale, zaprzecza że Niemcy nie szanuja Polaków. Jego żona mysli ,że oszalał, lamentuje co wojna zrobił z jej chłopem.

7. Bartek jest słaby i dlatego Magda pracuje za dwoje. Skarży się mężowi,że Niemiec uderzyl ich syna ( w szkole). Bartek idzie się dowiedziec za co, i otrzymuje odpowiedź,że Niemcy sa teraz pany. Wściekły Bartek bije nauczyciela - Boege'go.

8. Niemcy za to okrzyknęli Bartka zbrodniarzem. Siedzi w kozie.

9.Magda mówi mu, że Pan Jarzyński - Polak, da mu pomoc, jeżeli będą na niego głosowali.

10. Ida wybory. Jarzyński jest pewny wygranej, cała wies na to liczy. Niestety wygrywa Niemiec Szulberg. Okazalo się ,że Bartek nie zagłosował. Za karę wygnano go i jego rodzine ze wsi........

WSPOMNINIE Z MARIPOZY n.1 os.

Emigracja przybywa pomału. Narrator ogląda zdjęcie ogromnych drzew w pensjonacie pana Billig. Śpiewaja mu piosenkę yankee doodley. Okazuje się, że gospodarz służył pod Mirosławskim. Chwali go i uważa za czlowieka idealnego. Mówi tez ,że w tych okolicach mieszka jeden Polak. Narrator spotyka się z Putramentem, który wypytuje go co w Polsce. Opowiada tez co u niego, ale dziwnym językiem. Okazuje się ,że Polak ma przy sobie tylko Biblie jakuba Wujka i z niej tylko zna słowa polskie........

SACHEM

Miasto Antylopa ( teksas) Osada Chiavatta, stolica plemienia Czarnych Wężów. Przybyli tam koloniści z Berlina i spalili miejscowość, by mogla się rozwijać ich wlasna - Antylopa. W mieście pojawia się cyrk, gdzie ma wystąpic ostatni z Czarnych Wężów - wódz Sachem . Ludzie chcieli zobaczyc jego występ na linie. Na początku daje okrzyk wojenny, ludzie mysla ,że on pamięta całe wydarzenia , całą bitwę, zaczynają się go bać. Indianin śpiewa o zemście. Okazuje się jednak ,że taki był program występu. Indianin z blaszaną miską zbiera pieniądze.....

ORGANISTA Z PONIKŁY

Kleń zostaje organistą ( już od młodości wsłuchiwal się w instrumenty) Stał się sławny w okolicy. Zakochał się w Olce, córce strycharza. Pokochała go, ale ojciec na ślub się się nie zgadzał. Gdy wracał po graniu od Oleńki, szedł polem na skróty. Zgubił drogę i zamarzł...........

---