Europejskie Monarchie Konstytucyjne

System polityczny Księstwa Andory

- monarchia konstytucyjna

- konstytucja od 1993r.

- język urzędowy - kataloński

- waluta - euro

Głowa Państwa

- formalne zwierzchnictwo nad państwem sprawują prezydent Francji
i biskup hiszpańskiego miasta La Seu d'Urgel jako współksiążęta.

- pełnią funkcje reprezentacyjną

- nie posiadają prawa weta wobec aktów prawnych uchwalanych przez władzę ustawodawczą

- posiadają prawo weta w sprawach bezpieczeństwa oraz zmiany granic, w stosunkach międzynarodowych

- zatwierdzają np. umowy międzynarodowe zawierane z ich państwami dotyczącymi m.in. wewnętrznego bezpieczeństwa, obrony, terytorium, reprezentacji dyplomatycznej, sądowej i policyjnej współpracy.

Rada Generalna

- rodzaj parlamentu

- posiada 28 członków

- wybierani w wyborach powszechnych

- kadencja 4 lata

- do wejścia konstytucji z 7 parafii na które dzieli się kraj wybierano po 4 posłów. Obecnie połowa wybierana jest tym systemem a druga połowa z ogólnokrajowych list partyjnych

- Sindic i jego zastępca to osoby wybierane przez Radę na 3 lata (z możliwością jednej reelekcji), których zadaniem jest wdrażanie decyzji parlamentu. Nie mają jednak żadnych samodzielnych uprawnień, wszystkie ich decyzje muszą zostać zatwierdzone przez Radę.

- Rada Generalna wybiera głowę rządu, który wyznacza pozostałych członków Rady Wykonawczej.

PARTIE POLITYCZNE

W Andorze funkcjonują m.in.: Demokratyczna Partia Andory, Unia Liberalna i Nowa Demokracja.

Rada Wykonawcza

- złożona jest ona z głowy rządu i 7 ministrów. Co 4 lata, zaraz po wyborach,

Sądownictwo

Sądy w Andorze są niezawisłe. Posiadają strukturę trójszczeblową:

• sąd pierwszej instancji - czterech sędziów, desygnowanych po dwóch przez obydwa podmioty głowy państwa,

• sąd apelacyjny

• Najwyższy Sąd Sprawiedliwości - złożony z pięciu członków.

System polityczny Księstwa Lichtensteinu

- konstytucja z 1921r.

- podmiotem władzy jest książę i naród

- księstwo połączone jest ze Szwajcarią unią celną, walutową i gospodarczą (od 1923 roku).

- państwo nie posiada armii

Monarchia

- głowa państwa

- tron dziedziczony wyłącznie w linii męskiej

- władza ustawodawcza

- prawo sankcji wobec ustaw - odmowa podpisania oznacza weto absolutne,

- prawo rozwiązywania parlamentu, może to także uczynić naród w drodze referendum.

- może w każdej chwili odwołać rząd i powołać na jego miejsce nowy, który aby móc kontynuować swe prace, musi w przeciągu 4 miesięcy uzyskać od parlamentu wotum zaufania.

- może być zniesiony w drodze referendum

- każda zmiana w konstytucji musi uzyskać jego zgodę

Parlament - Landtag

- władza ustawodawcza

- jednoizbowy

- 25 deputowanych wybranych w wyborach powszechnych za pomocą ordynacji proporcjonalnej w okręgach wielomandatowych, przy progu wyborczym aż 8%.

- kadencja - 4 lata

- obligatoryjny udział w wyborach

- składa kandydaturę szefa rządu

Rząd

- władza wykonawcza

- szef rządu i ministrowie powoływani są przez Księcia

- kadencja 4 lata

- nie jest bezpośrednio politycznie odpowiedzialny przed parlamentem

- nie może on wyrazić mu wotum nieufności

- może zwrócić się do monarchy z prośbą o zmianę składu gabinetu

- bieżące sprawy polityczne nadzoruje Książę Następca Tronu (Książę Alojzy).

Sądy

- 5 sędziów

- mianowani przez księcia

- bada zgodność ustaw z konstytucją

PARTIE POLITYCZNE

Unia Ojczyźniana, Postępowa Partia Obywatelska Liechtensteinu, Wolna Lista.

System polityczny Monako

Książę Albert

- władza ustawodawcza i wykonawcza

- samodzielny władca i głowa państwa

- reprezentuje państwo w relacjach międzynarodowych

- Każda zmiana konstytucji musi być zatwierdzona zarówno przez księcia, jak i Radę Narodową.

- wnosi projekty ustaw

- prawo łaski

- nadaje tytuły i odznaczenia

- może rozwiązać parlament

- Książę musi skonsultować się z Radą Koronną przed podpisaniem umów międzynarodowych, rozwiązaniem Rady Narodowej, przyznaniem obywatelstwa i innymi ważnymi decyzjami.

Rada Rządowa

- wspiera rządy księcia

- składa się z 6 członków

- przewodniczącym Rady jest Minister Stanu

- obraduje nad projektami ustaw i innych aktów prawnych wnoszonych księciu przez poszczególne instytucje rządowe, osobne propozycjami legislacyjnymi księcia, dekretami ministerialnymi Ministra Stanu

Rada Narodowa - parlament

- jedna izba, 24 członków

- wybierani w wyborach powszechnych

- kadencja 5 lat

- spotyka się co najmniej 2 razy w roku w celu głosowania nad projektem budżetu i projektami aktów prawnych wniesionymi przez rząd księcia.

PARTIE POLITYCZNE

System dwupartyjny: Unia Narodowo-Demokratyczna, Narodowy Związek Niezależnych

Rada Koronna

- 7 członków

- zbiera się przynajmniej 2 razy w roku

- organ doradczy księcia

- Książę powołuje przewodniczącego rady i trzech innych członków, pozostała trójka wybierana jest przez monarchę spośród kandydatów wysuniętych przez Radę Narodową.

Sądownictwo

Sądy w Monako obsadzane są przez księcia. Podobnie jest z Sądem Najwyższym, w którym sędziów mianuje monarcha, część spośród kandydatów przedstawionych mu przez Radę Narodową.

Państwo-miasto

Z powodu tego, iż Księstwo Monako jest jednocześnie państwem i miastem, równolegle z instytucjami państwowymi, funkcjonują instytucje miejskie, o podobnych kompetencjach i zakresie działań.

System polityczny Luksemburga

Monarcha

Zgodnie z Konstytucja Wielki Książę pełni władze samodzielnie (władza wykonawcza). Jako

głowa państwa negocjuje wszelkie traktaty i umowy międzynarodowe, ogłasza wojnę i jej

zakończenie, jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. W ciągu trzech miesięcy od dnia

uchwalenia ustawy przez parlament musi sie do niej ustosunkować i złożyć swój podpis.

Ponadto na wniosek parlamentu powołuje członków Urzędu Audytoryjnego

(przewodniczącego, dwóch sędziów i dwóch zastępców) - organu kontrolującego dochody i

wydatki państwa. Monarcha nadaje obywatelstwo, mianuje najważniejszych urzędników

państwowych, posiada prawo łaski (nie posiada go w stosunku do skazanych członków rządu

- art. 38). Posiada prawo inicjatywy ustawodawczej, a wszelkie jego decyzje wymagają

kontrasygnaty odpowiedniego ministra.

Zgodnie z art. 3 Konstytucji Wielki Książę musi pochodzić z dynastii Nassau. Od momentu

objęcia władzy (w wieku 18 lat), składając przysięgę przed parlamentem, staje sie osoba

nienaruszalna. Stoi na straży suwerenności państwa i indywidualnej wolności jego obywateli. W chwili stwierdzenia niedyspozycji Monarchy, jego obowiązki przejmuje Regent. Od 2000 roku Wielkim Księciem Luksemburga jest Henryk

Parlament

Jest jednoizbowy, formalne w jego skład wchodzi Monarcha i Izba Deputowanych

Obecnie Izba składa sie z 60 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 5 lat wedle ordynacji proporcjonalnej i największej średniej. Obecnie zniesiono obowiązek udziału w głosowaniu. Czynne prawo wyborcze posiadają osoby, które ukończyły 18 lat, bierne - 21 lat. Parlament posiada prawo inicjatywy ustawodawczej. Procedura obejmuje dwa czytania

(głosowania) w odstępie co najmniej 3 miesięcy. Niezachowanie tej procedury może

prowadzić do zgłoszenia veta zawieszającego przez Rade Stanu. Dodatkowo posiada

możliwość zmiany Konstytucji. Jeżeli Izba podejmie uchwałę, w której twierdzi, że taka

zmiana jest potrzebna, dochodzi do jej samorozwiązania. Po wyborach „nowy” parlament

konsultuje z Wielkim Księciem ewentualne zmiany. Mogą one zajść pod warunkiem

obecności 2/3 ustawowej liczby deputowanych, a zmianę można przyjąć większością

przynajmniej 2/3 glosujących. W trakcie trwania regencji zmiana Konstytucji jest niemożliwa. Parlament zbiera sie na jedna sesje zwyczajna w roku. Otwiera i zamyka ja Wielki Książę, który jednocześnie może ja zawiesić na okres miesiąca. Nadzwyczajna sesja może być zwołana na wniosek 1/3 liczby deputowanych. Monarcha może rozwiązać Izbę w każdym momencie, zarządzając nowe wybory nie później niż po 3 miesiącach.

Rząd

W skład rządu wchodzi co najmniej 3 ministrów, których powołuje i odwołuje Monarcha (stoi

na czele rządu). Deputowany, stając sie członkiem rządu, zrzeka sie mandatu (jego miejsce

zajmuje następny kandydat z listy partyjnej - metoda wstąpienia). Będąc potem odwołanym

(lub rezygnując) z funkcji rządowej, zostaje zastępcą deputowanego.

Rząd ponosi odpowiedzialność polityczna przed parlamentem. W razie utraty zaufania Izba

może uchwalić wobec rządu votum nieufności lub odrzucić projekt proponowany przez rząd,

a związany jednocześnie z udzieleniem mu z votum zaufania.

Rada Stanu

Jest organem doradczym, składającym sie z 21 członków wybieranych przez Monarche. Jej

zadaniem jest konsultowanie z gabinetem dekretów i decyzji administracyjnych oraz

projektów ustaw.

Sad Konstytucyjny

Tworzą go: przewodniczący Naczelnego Sądu Sprawiedliwości, przewodniczący Sądu

Administracyjnego, dwóch radców Sądu Kasacyjnego i 5 innych sędziów mianowanych przez

Monarchę na wspólny wniosek N.S.S. i S.A. Jego zadaniem jest orzekanie o zgodności ustaw

z Konstytucją.

Sadownictwo

Sprawowane przez sady i trybunały, wyroki wydawane są w imieniu Wielkiego Księcia.

---