Monako |
Informacje ogólne
Monako, Monaco, Księstwo Monako, Principauté de Monaco, niewielkie państwo położone na francuskim wybrzeżu Morza Śródziemnego, na wschód od Nicei, w pobliżu granicy włoskiej. Powierzchnia 1,95 km2.
Stolica Monako (1 tys. mieszkańców, 1990) stanowi całość z Monte Carlo (13 tys. mieszkańców, 1990) i La Condamine (13 tys. mieszkańców, 1990).
Język urzędowy francuski, w użyciu także monegaskijski i włoski.
Jednostka monetarna 1 frank francuski = 100 centymów.
Ludność
30 tys. mieszkańców (1990). Skład etniczny: Francuzi (46,8%), Monegaskowie (rodowici mieszkańcy Monako, 16,6%), Włosi (16,5%).
Religia: katolicy (87%). Średnia długość życia: mężczyźni 72 lata, kobiety 80 lat.
Warunki naturalne
Monako obejmuje skalisty cypel o wysokości 65 m i wąski pas wybrzeża Morza Śródziemnego.
Klimat śródziemnomorski z gorącymi, suchymi latami i łagodnymi zimami, średnia temperatura powietrza dla stolicy kraju wynosi: w styczniu 10°C, w lipcu 24°C, suma roczna opadów ok. 780 mm.
Historia
Terytorium dzisiejszego Monako w starożytności zamieszkiwali Fenicjanie, następnie Grecy i Rzymianie. Od X w. pod rządami Genui, jako własność patrycjuszowskiego rodu Grimaldich. W 1346 Monako wyodrębniło się jako samodzielne księstwo feudalne, pozostając nadal pod zwierzchnictwem Genui. W 1524 przeszło pod protektorat Hiszpanii, w 1793 włączone do Francji. Po klęsce Napoleona Monako odzyskało autonomię pod protektoratem Królestwa Sardynii. Ponownie pod protektoratem Francji od 1860.
W 1863 założono pierwsze kasyno gry w Monte Carlo, jego działalność od samego początku przynosiła krajowi poważne dochody. W 1865 Monako podpisało unię celną z Francją. Dekretem książęcym z 1869 w Monako zniesiony został podatek dochodowy. Od tego momentu zaczął się stały napływ do księstwa zamożnych cudzoziemców, chroniących się przed polityką fiskalną swych ojczystych krajów.
W 1911 zakończyły się w Monako rządy absolutne, uchwalono konstytucję, zgodnie z którą Francja otrzymała prawo stacjonowania swych wojsk na terenie księstwa oraz zyskała kontrolę nad zawieranymi przez Monako traktatami międzynarodowymi. W latach 1942-1944 pod okupacją hitlerowską. W 1962 uchwalono nową konstytucję, która znacznie powiększyła kompetencje parlamentu, ograniczając zarazem wpływ Francji na politykę księstwa. Wprowadzone w tym samym czasie szczegółowe przepisy podatkowe spowodowały konieczność renegocjacji postanowień unii celnej. Zmodyfikowany akt oba kraje podpisały ponownie w 1962.
Ustrój polityczny
Konstytucyjna monarchia dziedziczna (od 1962) z parlamentem - Radą Narodową z 18 miejscami.
Gospodarka
Głównym źródłem dochodów Monako jest turystyka. Zlokalizowane są tu najsłynniejsze kurorty świata. Liczne kasyna gry, miejsce słynnych międzynarodowych zawodów samochodowych: Rajdu Monte Carlo i Formuły I - Grand Prix Monako. Ważne międzynarodowe centrum biznesu. Dochód narodowy 51 000 USD na 1 mieszkańca (1983).