Monako, Księstwo Monako (fr. Monaco, Principauté de Monaco, mon. Munegu, Principatu de Munegu) - niewielkie państwo położone w Europie Południowej nad Morzem Śródziemnym w obrębie Riwiery francuskiej. Po Watykanie jest to drugie najmniejsze pod względem pola powierzchni niezależne państwo świata.

Leży na Lazurowym Wybrzeżu u podnóża Alp. Klimat charakteryzuje się łagodnymi zimami o średniej temperaturze 10°C i ciepłym latem 24°C. Opady występują przede wszystkim w zimie, a ich ilość dochodzi do 750 mm rocznie.

Monako dzieli się administracyjnie na 4 dystrykty. Miasto Monako jest stolicą kraju, Monte Carlo to centrum ekonomiczne, La Condamine to port, a Fontvieille, które częściowo leży na powierzchni wydartej morzu, stanowi ośrodek przemysłu, tam też znajduje się macierzysty stadion klubu AS Monaco.

Przemysł opiera się na produkcji żywności, przyrządów precyzyjnych, wyrobów farmaceutycznych, sprzedaży znaczków pocztowych i turystyce. Port jachtowy i kasyno w Monte Carlo są słynne na całym świecie. Monte Carlo jest ponadto ośrodkiem badań oceanograficznych.

• Ważniejsze dzielnice: Monte Carlo, La Condamine

• Całkowita granica lądowa: 4,4 km

• Długość wybrzeża: 4,1 km

• Długość granic z sąsiadującymi państwami: Francja 4,4 km

• Najwyższy punkt: Mont Agel 140 m n.p.m.

• Najniższy punkt: Morze Śródziemne 0 m

• Język: francuski, włoski, angielski

• Waluta: 1 euro = 100 eurocentów

• czasy starożytne - kolonia fenicka, grecka i terytorium rzymskie

• 1297 - uciekinier z Genui, Francois Grimaldi, w przebraniu mnicha wywodzi w pole strażników zamku, którzy wpuszczają go do środka; Grimaldi wyrżnąwszy w pień załogę odbiera Monako panującej nim rodzinie genueńskiej

• koniec XV wieku - niepodległość Monako uznają król Francji i papież

Gospodarka

Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca Monako wynosi ok. 50 tysięcy dolarów amerykańskich rocznie (szacunek). Podstawą gospodarki są usługi, zwłaszcza bankowość, turystyka i handel nieruchomościami. Monako to siedziba wielu firm zagranicznych i banków (korzystne przepisy podatkowe). Rozbudowana sieć hoteli (2000 w hotelach Monako nocowało 240 tysięcy turystów zagranicznych). Znaczne dochody przynosi kasyno gry w Monte Carlo oraz emisja znaczków pocztowych i pamiątkarstwo. W dzielnicy Fontvieille nowoczesny przemysł precyzyjny, chemiczny (w tym farmaceutycznych), poza tym odzieżowy i jubilerski. Energia elektryczna w całości importowana z Francji. Przez terytorium Monako przechodzą: linia kolejowa i autostrada Nicea-Genua. Transport wewnętrzny zapewniają samochody prywatne (676 samochodów osobowych na 1000 mieszkańców). Lądowisko dla helikopterów i nowoczesny stadion w dzielnicy Fontvieille. Przystań jachtowa. Monako łączy unia monetarna i celna z Francją, która pośredniczy w całości wymiany handlowej księstwa.

Ludność

18% (2003) ludności stanowią Monageskowie (elitarni obywatele księstwa), pozostali to imigranci, głównie z Francji (46,8%) i Włoch (16,5%). 90% ludności to katolicy. 100% ludności mieszka w bardzo gęsto zaludnionym mieście — ok. 16 923 mieszk. na km². W usługach pracuje 75% ludności zawodowo czynnej, w przemyśle — 25%. Część zatrudnionych dojeżdża do pracy z terytorium Francji.

Dewiza: (łac.) Deo Juvante
(Z bożą pomocą)

Flaga Monako jest prostokątna, podzielona na dwa pasy o układzie poziomym: czerwony na górze, biały na dole. Barwy te były co najmniej od 1339 r. barwami heraldycznymi rodu Grimaldich, władców Monako.

TURYSTYKA

Monako, położone malowniczo na naturalnych tarasach nad Morzem Liguryjskim należy od około 150 lat do najbardziej znanych i chętniej odwiedzanych - zwłaszcza przez ludzi bardzo zamożnych - rejonów południowej Europy. Każdego roku do Monako przybywa ponad 1 milion turystów, najwięcej z Francji, Włoch, Stanów Zjednoczonych, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Głównym ośrodkiem turystycznym księstwa jest Monte Carlo. W La Condamine znajduje się port jachtowy i liczne agencje turystyczne oraz banki. Stolica kraju - Monako - jest siedzibą książęcą (z zabytkowym pałacem i katedrą).

KUCHNIA

Kuchnia Monako generalnie łączy wpływy francuskie i włoskie (rdzenni Monakijczycy stanowią zaledwie piątą część ludności księstwa). Wpływy włoskie zauważyć można w cieszącej się wielką popularnością pizzy. Spożywa się tu wiele wyrafinowanych potraw z frutti di mare oraz warzywa i owoce z pobliskiej francuskiej Prowansji. Popularnym daniem lokalnym jest stocafi - gulasz rybny z czarnymi oliwkami, do którego pije się koniak. Wielką popularnością cieszą się wina francuskie.

Dla zamożnej klienteli, odwiedzającej księstwo, dostępne są dania najrozmaitszych kuchni światowych, choć najpowszechniejsze są potrawy francuskie.

---