1. Pojęcie i zakres polityki gospodarczej. Klasyfikacja ekonomicznych funkcji państwa

1. Definicje i zakres pojęcia

• Def. 1 - Polityka gospodarcza polega na określaniu celów danego systemu gospodarczego oraz stosowania metod, środków i sposobów (odpowiedniego zbioru procesów regulacyjnych) prowadzących do osiągnięcia tych celów, zgodnie z regułami nauk ekonomicznych

• Def. 2 (B. Winiarski) - Polityka gospodarcza oznacza oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową - jej dynamikę i strukturę, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą

SYSTEM GOSPODARCZY - to zbiór mechanizmów i instytucji dla podejmowania i wprowadzania w życie decyzji dotyczących produkcji dochodów i konsumpcji w ramach danego obszaru geograficznego.

POLITYKA GOSPODARCZA- polega na określaniu celów danego systemu gospodarczego oraz stosowaniu metod, środków i sposobów prowadzących do osiągania tych celów zgodnie z regułami nauk ekonomicznych.

POLITYKA GOSPODARCZA - oznacza oddziaływanie władz państw na gospodarkę narodową na jej dynamikę, strukturę na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

1. Funkcje polityki gospodarczej

• Wyróżniamy dwie podstawow płaszczyzny analizy wszystkich kwestii będących przedmiotem polityki gospodarczej:

1. Problemy oddziaływania sektora publicznego (państwa, władz regionalnych i samorządów lokalnych) na tworzenie takiego ładu rynkowego, który gwarantował będzie silny rozwój gospodarczy, umożliwiający długookresowy wzrost dochodów zarówno w wymiarze indywiduanlym jaki i zbiorowym - FUNKCJA STABILIZACYJNA

2. Zagadnienia związane z udziałem sektora publicznego w podziale tych dochodów, które na mocy prawa są traktowane jako wspólne i przeznaczone na finansowanie takich powinności tego sektora jak np. zapewnienie obrony narodowej, zapobieganie degradacji środowiska naturalnego, ochrona zdrowia, oświata itp. - FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA I ALOKACYJNA

• F. stabilizacyjna - istotą tej f. jest zapewnienia takiego ładu ekonomicznego, który będzie gwarantował efektywne funkcjonowanie systemu gospodarczego, a w szczególności długookresowy wzrost dochodów realnych (indywidualnych i zbiorowych). Postulaty w ramach funkcji stabilizacyjnej:

• Stabilność kursów walutowych;

• Względna równowaga bilansu płatniczego i budżetu państwa

• F. redystrybucyjna i alokacyjna - wyróżniamy dwie podstawowe płaszczyzny realizacji tych funkcji przez władze:

• Korygowanie naturalnego (tynkowego) podziału wytworzonych w systemie dochodów

• Kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowę zasobów ogólno dostępnych

Zasada niewyłączności - niemożność odcięcia danej jednostki od szans na korzystanie z dóbr publicznych

Funkcje gospodarcze państwa:

-ochrona ładu

tworzenie niezbędnej instytucjonalnej infrastruktury dla działalności gospodarczej i zapewnienie jej warunków skutecznego działania np. ochrona praw własności i zobowiązań

-ochrona przed szkodliwą działalnością gospodarczą

czyli ochrona zdrowia i środowiska człowieka przed przedsiębiorczością gospodarczą

- organizacja systemu pieniężnego

ustalania reguł i form organizacyjnych działania Banku Centralnego Centralnego innych banków, Ministra Finansów, Giełdy itp.

- gospodarowanie dobrami publicznymi może być realizowana na dwa sposoby:

1) państwo występuje jako producent i sam inwestuje w drogi koleje i nimi zarządza, produkt końcowy zaś oddziela między obywatelami a przedsiębiorców i w ten sposób jest oceniany jako mniej efektywny

2) kupowanie przez państwo tylko dóbr publicznych przez przedsiębiorstwa prywatne a a następnie rozdzielanie ich miedzy obywateli

- polityka stabilizacyjna

głównie pieniężna i fiskalna która rozumiana wąsko oznacza:

dążenie do zbilansowania dochodów i wydatków państwa. Chodzi tu jednak o sprawy o znaczeniu szerszym o wpływ polityki fiskalnej na równowagę ogólną całej gospodarki w tym eliminowanie a przynajmniej hamowanie i obniżanie poziomu inflacji

- polityka pobudzania aktywności gospodarczej

- protekcjonizm socjalny

w krajach kapitalistycznych panuje przekonanie ze zadaniem panstwa jest łagodzenie roznic zamożności obywateli

- polityka w sferze stosunków z zagranicą

Można wyróżnić dwa nurty polityki handlowej:

1)polega na stwarzaniu korzystnych warunków instytucjonalnych dla swobody kontraktów międzynarodowych

2)działanie państwa ograniczające swobodę handlu światowego

- zarządzanie produkcją

czyli utrzymywanie sektora przedsiębiorstw państwowych. Państwo występuje w roli przedsiębiorcy wytwarzającego dobra niepubliczne

1. Polityka makroekonomiczna i polityka mikroekonomiczna

• Politykę makro- i mikroekonomiczną wyróżniamy w ramach f. stabilizacyjnej

• Do efektywnego funkcjonowania systemu gospodarczego najważniejsze znaczenia ma polityka makroekonomiczna, w której skład wchodzą:

1. Polityka monetarna (pieniężna), której istota sprowadza się do regulowania stopy wzrostu podaży pieniądza w systemie gospodarki narodowej;

2. Polityka kursu walutowego

3. Polityka fiskalna, w ramach której stanowione są prawa dotyczące wysokości i rodzajów obciążeń nakładanychna dochody obywateli, przedsiębiorstwa i konsumentów w celu realizacji f. redystrybucyjnej i alokacyjnej

4. Polityka budżetowa, w ramach której określa się reguły redystrybucji i przeznaczenie publicznych środków finansowych - łącznie z określeniem podziału kompetencji w tym zakresie pomiędzy budżet centralny, a budżety samorządów terytorialnych

• Niektóre przejawy polityki mikroekonomicznej mogą polegać na:

1. Państwowej lub komunalnej własności przedsiębiorstw, przy jednoczesnym unikania zachowywania monopolistycznego statusu tych przedsiębiorstw

2. Regulacji struktury gospodarki, co może się wyrażać w prywatyzacji przedsiębiorstw i likwidacji tzw. schyłkowych gałęzi przemysłu

3. Ingerencji władz państwowych w ceny

4. Wspomaganiu finansowym wybranych przez polityków lub urzędników gałęzi gospodarki lub regionów(np. indywidualne ulgi)

5. Finansowaniu publicznych zamówień na opracowania naukowe lub innowacyjne uznane za ważne dla systemu gospodarczego wspieranie finansowe pojedynczych wytwórców

• Cechy ekonomicznej roli współczesnego państwa:

1. Stara się w sposób optymalny koordynować cele krótko - i długookresowe

2. Zdolne jest do metainterwencji ( narzucenie sobie ograniczeń do zakresu oddziaływania na gospodarkę

3. Nie podporządkowywuje polityki ekonomicznej celom politycznym potrafi stworzyć warunki w który wydatki publiczne wspierają sektor prywatny

4. Wykorzystuje w sposób pragmatyczny wyniki badań ekonomicznych

5. Unika decyzji dyskrecjonalnych na rzecz możliwie przejrzystych reguł polityki gospodarczej

2. Podstawowe cele polityki gospodarczej

1. Inflacja i bezrobocie

• Naturalna stopa bezrobocia - nieuchronny poziom bezrobocia występujący w gospodarce rynkowej, w której zawsze pena liczba osób notowana jest w statystykach jako bezrobotni, w związku choćby ze zmianą miejsca pracy bez zmiany kwalifikacji (bezrobocie przejściowe) lub przekwalifikowuje się (bezrobocie strukturalne)

• Powrotowi do naturalnej stopy bezrobocia towarzyszy „wbudowanie” w proces gospodarczy oczekiwań inflacyjnych

• INFLACJA I BEZROBOCIE - wnioski

1. Wymienność (trade of) między inflacją a bezrobociem może istnieć tylko w krótki okresie

2. W długim okresie wymienność nieistnieje

3. Jedynie przy stopie bezrobocia równej naturalnemu poziomowi możliwy jest stabilny poziom inflacji

1. Wzrost gospodarki a inflacja

• Podstawowym długookresowym źródłem wzrostu gospodarczego mogą być jedynie innowacje technologiczne (produktowe lub produkcyjne) i organizacyjne, których wdrażanie jest możliwe jedynie w warunkach sprzyjającym ich realizacji

• Istotnym celem makroekonomicznej polityki gospodarczej jest zachowanie równowagi bilansu płatniczego i związanej z nim zewnętrznej wiarygodności kredytowej państwa

• Szybki wzrost gospodarczy wiąże się z wysokim poziomem importu:

1. maszyn i urządzeń potrzebnych w modernizowanych obiektach produkcyjnych

2. zaawansowanych technologicznie dóbr trwałej konsumpcji (np. samochód) artykułów gospodarstwa domowego

1. Wzrost gospodarki a dążenie do ograniczenia bezrobocia

• Wzrost gospodarczy występuje praktycznie jako swoisty „produkt uboczny” polityki gospodarczej, a nie jako jej cel

• Wzrost gospodarczy o charakterze długookresowym może wynikać albo z większego zaangażowania czynników produkcji, albo ze zwiększenia ich produktywnością

• Aktywna (dyskrecjonalna) polityka fiskalna - stosowana z reguły w celu zmniejszenia bezrobocia cyklicznego. Polega na tworzeniu warunków do zwiększenia ogólnej kwoty wydatków w gospodarce (zwiększenie wydatków rządu, celowe tworzenie deficytu przez politykę ograniczenia podatków

3. Narzędzia polityki gospodarczej

1. Konsekwencje teorii Keynesa dla polityki gospodarczej

• Negacja teorii, że w gospodarce zawsze działają mechanizmy samoregulacji, uruchamiane przez prawa ekonomiczne i zapewniające osiąganie stanów równowagi w różnych możliwych przekrojach

• Odrzucono twierdzenia, że podarz sama stwarza sobie popyt

1. Sterowanie popytem globalnym

Szkoła keynesowska

• Szkoła keynesowska położyła nacisk na analizę agregatowo ujmowanego popytu globalnego. Jego zwiększenie jest środkiem przyspieszającym tempo wzrostu gospodarczego i likwidującym bezrobocie

• Aby zapewnić stały rozwój gospodarczy należy przez prowadzenia odpowiedniej polityki gospodarczej pobudzać wzrost globalnych wydatków

• Do prawidłowego funkcjonowania gospodarki niezbędna jest interwencja państwa w procesy rynkowe

• Luka PNB występuje na skutek zaistnienie różnicy pomiędzy rzeczywistym poziomem produkcji a potencjalnym, który byłby możliwy do osiągnięcia przy możliwym wykorzystaniu mocy produkcyjnych

1. Polityka fiskalno budżetowa jako narzędzie regulacji popytu

• Sterowanie przez państwo globalnym popytam odbywa się głównie za pomocą środków polityki fiskalno-budżetowej i pieniężnej

• Przy wysokich dochodach wzrost wydatków przeznaczonych na konsumpcje jest niewielki w stosunku do całkowitego wzrostu dochodu. Natomiast przy niskich dochodach krańcowa skłonność do konsumpcji jet duża. Wobec tego keynesiści proponują zwiększenie progresji opodatkowania wysokich dochodów przy jednoczesnym wzroście świadczeń społecznych na rzecz grup najniżej uposażonych

• Preferencje dla działalności inwestycyjnej polegające na obniżce stopy podatkowej od zysków przeznaczonych na inwestycje

• Manipulacja wielkościa globalnych wydatków rządowych, w celu pobudzenia zagregowanego popytu

Keynes propagował politykę fiskalno-budżetową, zanegował prawo że podaż tworzy swój własny popyt. Dopuszczał on interwencje państwa do stymulowania popytu, Postulował zwiększenie popytu aby gospodarka wykorzystała wszystkie swe zasoby.

Zgodnie z teorią keynistowską zanegowano teorie ekonomii klasycznej, że gospodarce, działaja zawsze mechanizmy samoregulacji uwarunkowane przez prawa ekonomiczne i zapewniające osiąganie stanów równowagi w gospodarce. Keyniści położyli główny nacisk na analizę zagregowanego popytu globalnego i w związku z tym uważali ze, aby zapewnić stały rozwój gospodarczy należy prowadzić odpowiednia politykę gospodarcza polegająca na pobudzaniu globalnych wydatków. W związku z tym uważali za niezbędne interwencje państwa w procesy rynkowe

Sterowanie przez państwo globalnych popytem odbywa się głównie za pomocą:

- polityki fiskalno-budzetowej

- polityki pieniężnej (w mniejszym zakresie)

Keynesisci, aby w okresie dekuniuktury państwo podejmowało działania na rzecz zwiększania zasobów pieniądza w społeczeństwie. Zwiększenie ilości pieniądza w obiegu zmniejsza skłonność do przechowywania go w formie płynnej w rezultacie przyczyniając się do obniżenia stopy procentowej ponieważ jej wysokość jest wyznaczona przez ilość pieniądza w połączeniu z preferencja płynności

Niższa stopa procentowa powinna pozytywnie oddziaływać na zwiększenie rozmiarów inwestycji.

Place stanowią w gospodarce rynkowej najważniejszy element kosztów i jedna z głównych metod przeciwdziałania inflacji, staje się polityka dochodowa, która jest forma bezpośredniej ingerencji w proces ustalania negocjacji płacowych

Formy polityki dochodowej:

- dobrowolna

- ustawowa

Jedna z przyczyn inflacji jest dynamiczny wzrost wynagrodzeń.

W nurcie Keynisstowskim zwracano uwage na wpływ polityki pobudzającej polityke globalna na sytuacje handlu zagranicznego zagranicznego przede wszystkim o zaklcoenie bilansu płatniczego pojawiającego się zazwyczaj w wyniku stymulowania popytu wewnętrznego.

1. Polityka dochodowa

• Polityka dochodowa to zespół działań poprzez które państwo dąży do regulowania dochodów i cen w sposób zapewniający realizację celów:

- przeciwdziałanie inflacji

- zapewnienie racjonalnego dynamizmu dochodu

- przeciwdziałanie bezrobociu

• Zakresem P.D. objęte są zarówno dochody indywidualne (fizyczne) i dochody podmiotów gospodarczych oraz regulowanie cen.

• Wpływa prawidłowe funkcjonowanie systemów wynagradzania zapewniające optimum 3 funkcji:

1. Motywacyjnej = bodźcowa - jest przedmiotem P.G. - stymulowanie realizacji zadań gospodarczych w zakresie wzrostu produkcji, oszczędności zużycia czynników, obniżki kosztów, wzrostu jakości.

2. Dochodowej = zapewnienie pracownikom odpowiednich źródeł utrzymania.

3. Kosztowej = wiąże się z rolą ,,pracy żywej" - element kosztów, zajmuje się wpływem tych kosztów na poziom kosztów i wielkość' dochodu firm z uwzg1ędnieniem składek ubezpieczeniowych, obligatoryjne i dobrowolne świadczenia dla pracowników- socjalne, bytowe itp.).

1. Polityka handlu zagranicznego

4. Narzędzia polityki gospodarczej proponowane przez neoklasyków

1. Monetaryzm

• Kierunek ten wiąże się z dorobkiem Friedmana, Meltzera, Brunnera

• Monetaryści podkreślają 2 cechy mające wpływ na politykę gospodarczą:

1. Gospodarka jest stabilna w długim okresie, nie zakłóca się mechanizmu rynkowego

2. W polityce gospodarczej decydującą rolę odgrywa polityka pieniężna; zrównoważona, bezinflacyjna podaż pieniądza

• 4 cechy aktywności rządu, które można pogodzić z systemem wolnego rynku i które są niezbędne dla funkcjonowania państwa:

1. Ochrona jednostek przed przemocą z zewnątrz

2. Ochrona jednostek przed zagrożeniem ze strony innych współobywateli

3. Ochrona i umacnianie wolnego społeczeństwa

4. Opieka nad tymi członkami społeczeństwa, których nie można uznać za jednostki „odpowiedzialne”

• Wg monetarystów aktywna polityka stabilizacyjna przynosi efekt odwrotny niż zamierzony ( działa destabilizująco na cały system gospodarczy, zakłócając naturalną grę sił rynkowych, czyli powiększając występujące już stany nierównowagi

• Równanie wymiany towarowej Fishera

• M x V = P x Q

M - ilość pieniądza w obiegu (podaż pieniądza w ujęciu nominalnym)

V- szybkość obiegu pieniądza

P - poziom cen towarów

Q - realny dochód narodowy (określa rozmiar dokonywanych transakcji towarowych)

• Zdaniem M. Friedmana jego zwolenników nazywanych MONETARYSTAMI popyt na pieniądz zależy od kilku czynników, a w szczególności od poziomu dochodu i stopy procentowej, oraz od istniejących zwyczajów płatniczych, które są w dłużnym okresie podstawowym czynnikiem determinującym zmiany popytu na pieniądz.

• Ze względu na to , że zwyczaje płatnicze w społeczeństwie zmieniają się powoli monetaryści przyjmują że popyt na pieniądz jest stosunkowo stały i stabilny.

• Monetaryści przyjmują również że podaż pieniądza ma charakter egzogeniczny w stosunku do gospodarki i znajduje się pod kontrolą banku centralnego, który jest w stanie kontrolować podaż pieniądza i w ten sposób wpływać na przebieg procesów gospodarczych.

• Monetaryści wysnuwają tezę o zasadniczej roli zmian pieniądza w kształtowaniu nominalnego dochodu narodowego. Zmiany podaży pieniądza w krótkim okresie powodują zarówno zmiany cen jak i zmiany realnego dochodu narodowego.

• Tempo wzrostu cen zdeterminowane jest tempem wzrostu podaży pieniądza, bo podaż pieniądza znajduje się pod kontrolą banku centralnego. Przyczynę inflacji upatruje się w błędnej polityce pieniężnej tego banku. W polityce tej należy upatrywać również środków ograniczenia inflacji a głównie zmniejszenia dynamiki wzrostu podaży pieniądza.

• Głosi że państwo powinno zrezygnować z polityki krótkookresowego regulowania koniunktury typu kesistowskiego polegającego m.in. na stymulowaniu popytu w celu ograniczenia bezrobocia. Natomiast państwo powinno koncentrować się na realizacji celów długookresowych przez oddziaływanie na wielkości globalne

Nurt neoklasyczny

- nieingerowanie państwa w gospodarke

- przyznanie wynkowi regulatora procesow rynkowych

Jedna z gatunkow nurtu neoklasycznego jest MONETARYZM -Milton Friedman

Wyróżniał 4 sfery działalności rządu:

1. polityka bezpieczeństwa zewnetrzengo

2. polityka bezpieczeństwa wewnętrznego

3. ochrona i umacnanie całego społeczeństwa

4. ochrona jednostek słabszych

polityka stabilizująca panstwa wywoluje odwrotne skutki i destabilizuje na system w gospodarce

Propagowali polityke pieniezna w gospodarce- dazyli do ograniczenia inflacji i stabilizacji cen

1. Nowa ekonomia klasyczna ( szkoła racjonalnych oczekiwań)

• Przedstawiciele tego kierunku uważają, ze wszelkie formy aktywnej polityki stabilizacyjnej SA nieskuteczne, ponieważ:

1. Podmioty gospodarujące podejmują decyzje wyłącznie na podstawie zmian wielkości realnych (zjawisko iluzji pieniądza nie występuje nawet w krótkich okresach

2. Przy formułowaniu oczekiwań dotyczących przyszłych procesów gospodarczych nie popełnia się systematycznych błędów (ludzie uczą się na własnych pomyłkach

• nowa szkoła klasyczna - skrajny monetaryzm stał na stanowisku, że aktywna polityka stabilizacji jest nieskuteczna w okresie zarówno krótkim jak i długim gdyż państwo nie jest w stanie trwale oddziaływać na wielkości realne, takie jak produkcja czy zatrudnienie.

• (skrajnym ujęciem szkoły monetarnej jest nowa ekonomia klasyczna =skrajny monetaryzm)

1. Nowa szkoła austriacka

• Procesy gospodarcze charakteryzują się dużą niepewnością i stałymi zakłóceniami równowagi

• Rynek stanowi najbardziej skuteczny mechanizm porządkowania informacji

• Dla poprawnego działania mechanizmu potrzebna jest swoboda kształtowania się cen, która jest uzależniona od swobodnej konkurencji podmiotów gospodarujących

• Instytucje państwa nigdy nie będą w stanie zastąpić rynku jako mechanizmu alokacji ponieważ będą miały zbyt małe zasoby informacji

• Polityka pieniężna stanowi ważny czynnik oddziałujący na równowagę gospodarki

• Zwalczanie bezrobocia i inflacji uzależnione jest nie tylko od ograniczenia i stabilizowania tempa pieniądza, ale także od skutecznego hamowania ekspansji i roli związków zawodowych

• Emisja pieniądza powinna być nie tylko domeną banku, ale również banków komercyjnych

• Rząd nie może stosować ograniczeń wymiany walut

• Polityka gospodarcza rządu powinna być przede wszystkim skierowana na respektowanie i ochronę wolnego rynk

• Friedrich Hayek Postuluje aby państwo koncentrowało uwagę na ochronie własności prywatnej i konkurencji oraz wspomaganiu systemu obiegu informacji ekonomicznej. Wolny rynek jest w tym ujęciu najlepszych mechanizmem alokacji zasobów i zarazem najlepszym źródłem prawdziwej informacji.

1. Ekonomiczna teoria polityki (teoria wyboru publicznego)

• Dotyczy ekonomicznych analiz nierynkowych procesów decyzyjnych

• Główną przyczyną stałego rozrostu sektora publicznego jest nadmierna ekspansja budżetu

• zgodnie z nią państwo powinno interweniować tylko wtedy gdy istnieją jednoznaczne dowody, że rozwiązania rynkowe są mniej efektywne.

1. Ekonomia strony podażowej (ekonomia podaży)

• Zakłócenia stabilności systemu kapitalistycznego wynikają ze złej polityki gospodarczej instytucji państwowych, głównie rządu

• Artur Loffer. Traktuje ingerencję państwa jako jeden z najważniejszych czynników zewnętrznych zakładających działanie mechanizmu rynkowego

5. Polityka pieniężna i kursu walutowego

1. Istota i cele polityki pieniężnej

• W gospodarce rynkowej pieniądz jest podstawą funkcjonowania gospodarki. Najważniejsza w makroekonomii. Polega na stosowaniu podaży pieniądza jako instrumentu realizacji celów P.E.

• Głównym celem jest zapewnienie stabilnej wartości pieniądza (cen) - przeciwdziałanie inflacji. Głównym podmiotem polityki pieniężnej państwa jest Bank Centralny.

• Spełnia on 3 funkcje:

a) cechuje się emisją pieniądza gotówkowego

b) reguluje funkcjonowanie systemu bankowego

c) Bank Centralny spełnia funkcję banku państwa kontrolując podaż pieniądza oraz (niekiedy) finansując deficyt budżetu państwa.

• Modelowym założeniem usytuowania Banku Centralnego jest. jego niezależność od rządu. Warunkami skuteczności polityki Banku Centralnego jest jej spójność z po1ityką rządu (budżet).

Polityka pieniężna jest jednym z instrumentów polityki gospodarczej posługuje się celami pośrednimi.

Aspekt niezależności Banku Centralnego

1. Niezależność prawna

2. Niezależność rzeczywista składaja się na to:

Osobowość, charakter, poglądy osób piastujących najwyższe stanowiska w BC

Przepisy prawa regulujące niezależności

Funkcjonalne, - na które składaja się:

- uprawnienia BC do samodzielnego kształtowania polityki monetarnej i jej realizacji

czynnikami determinującymi ta niezależność są:

- Konstytucyjne określenie misji BC

- suwerenność w zakresie formułowania celu

- doboru instrumentów polityki monetarnej

- MOŻLIWOŚĆ prowadzenia suwerennej polityki kursowej

Instytucjonalne - związane z umiejscowieniem BC wśród innych organów władzy państwowej. BC powinien być uwolniony od nacisków politycznych oraz wyłączony z zakresu kontroli parlamentarnej. Nie powinna też istnieć inne możliwość wpłuwy na władze monetarne przez inne instytucje i organy za pomocą instrukcji

Osobiste - związane ze sposobem powoływania i odwoływania władz BC, kadencyjność, nieusuwalność w trakcie kadencji, względnie precyzyjne określenie warunków unieważnienia przedterminowego odwołania z funkcji

Finansowe- założenia finansowe budżetu przez BC oraz strategie BC ze środków budżetowych, zasady tworzenia i podziału funduszy centalnych powinny być tak stanowione aby uniemożliwiały wywołanie nacisku finansowego na jego decyzje

1. Pieniądz w systemie gospodarczym

• Funkcje pieniądza:

1) Środek wymiany (cyrkulacji)

- pieniądz może być wykorzystywany jako środek wymiany jeśli jest powszechnie akceptowany

- jest łatwo przenośny

- musi być łatwo podzielny na mniejsze jednostki

- trudny do podrobienia

2) Jednostka obrachunkowa (miernik wartości dóbr i usług)

dzięki temu, że wszystkie towary mają ceny wyrażone w pieniądzu istnieje możliwość sprowadzania ich do wspólnego mianownika i określania ilościowych relacji miedzy nimi

3) Środek płatniczy (realizacji odroczonych płatności)

w miarę rozszerzania i pogłębiania się wymiany towarowej coraz częstszą praktyką stały się transakcje kredytowe. Zamiast przekazywać pieniądze natychmiast odbiorcy zobowiązują się do uregulowania zobowiązań w terminie późniejszym. W momencie zawierania transakcji pieniądz nie występuje realnie. Pełni on jedynie funkcję jednostki rozrachunkowej. Pieniądz realny pojawia się dopiero później gdy odbiorca dokonuje płatności za dostarczone wcześniej produkty albo też reguluje inne zobowiązania. Pieniądz pełni wtedy funkcję środka płatniczego.

4) Środek przechowywania bogactwa (teutaryzacji)

- pieniądz jako środek wszędzie przyjmowany i poszukiwany pozwala przechowywać siłę nabywczą tzn. zdolność do nabywania dóbr o określonej wartości. Wszelkie zaoszczędzone dochody przedsiębiorstw i ludności z chwilą gdy zostaną odłożone w postaci nagromadzonych pieniędzy

- wychodzą z obiegu i stają się środkiem teutaryzacji. Mówimy wtedy, że pieniądz pełni funkcję środka przechowywania wartości (przechowywania bogactwa)

- aby pełnić tę funkcję w sposób optymalny pieniądz musi mieć stabilną siłę nabywczą

Zasoby pieniądza

W Polsce wyodrębnia się dwa agregaty pieniężne:

• Agregat M1 obejmuje pieniądz gotówkowy w obiegu (tj. poza kasami banków) depozyty złotowe ( na żądanie i oszczędnościowe gospodarstw domowych) oraz depozyty złotowe przedsiębiorstw na żądanie

• Agregat M2 obejmuje (poza pozycjami wchodzącymi w skład M1) depozyty terminowe gospodarstw domowych i przedsiębiorstw

Oba agregaty nie obejmują rachunków walutowych.

1. System bankowy

• Koncepcje teoretyczne na podstawie których opisywane są systemy bankowe:

1. Ujęcie instytucjonalne

2. Ujęcie regulacyjne

3. Ujęcie instytucjonalno-regulacyjne

• Pojęcie systemu bankowego obejmuje ład instytucjonalny (instytucje ogólne) i ład podmiotowy (instytucje konkretne), powiązane z szeroko rozumianą bankowością

• Z drugiej strony system bankowy obejmuje mechanizmy regulacji bankowości ( w sferze makro i mikroekonomicznej)

• Zasadnicze modele systemów bankowych:

1. Model angloamerykański - kluczową rolę w mobilności i alokacji kapitału pełni rynek kapitałowy oraz giełdy papierów wartościowych a banki charakteryzują się wysokim stopniem specjalizacji

2. Model kontynentalny - oparty jest na uniwersalności banków prowadzących działalność w sferze bieżącej obsługi klientów i świadczących usługi w segmencie inwestycyjnym. Dwa typy związków pomiędzy podmiotami gospodarczymi:

• Banki przez powiązania kapitałowe pełnią dominującą rolę w zakresie bankowości komercyjnej i inwestycyjnej

• Banki i przedsiębiorstwa mają wzajemnie własne „udziały”

1. Instytucje polityki pieniężnej

• Podmiotem polityki pieniężnej (realizatorem zadań) jest na ogół bank centralny (w Polsce NBP)

• Ustawowym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie naruszy to w/w celu

• Inne zadania NBP:

1. Organizowanie rozliczeń pieniężnych

2. Prowadzenia gospodarki rezerwami dewizowymi

3. Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

4. Prowadzenie bankowej obsługo budżetu państwa

5. Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie

6. Kształtowanie warunków niezbędnych do rozwoju systemu bankowego

• NBP ma wyłączne prawo do emitowania znaków pieniężnych

• Organy NBP:

1. Rada Polityki Pieniężnej (ustala wysokości stóp procentowych NBP, zasady i stopy rezerwy banków komercyjnych, zatwierdza plan finansowy NBP, przyjmuje sprawozdania roczne NBP)

2. Zarząd NBP (prowadzi działania z zakresu polityki kursowej, nadzoruje operacje otwartego rynku,

3. Ocenia funkcjonowanie systemu bankowego)

1. Istota polityki kursowej

• Całokształt działań instytucji publicznych związany z kształtowaniem kursu walutowego oraz warunków działania rynku walutowego nazywany jest polityką kursową

• Polityka kursowa nie stanowi części polityki pieniężnej, jest odrębnym narzędziem polityki gospodarczej

• Od zasad polityki kursu walutowego uzależniony jest system walutowy określonego obszaru a w konsekwencji reguły obrotu i wymienialności walut

1. Rodzaje walut i teorie walutowe

• Waluta - system pieniężny danego obszaru walutowego, składającego się przeważnie z jednego terytorium państwowego, a czasem z terytorium państw połączonych unią walutową

• Klasyfikacja walut:

1. Waluty twarde - cechuje je wymienialnośc, onaczająca możliwość wymiany waluty w dowolnym czasnie i dowolnym punkcie globu na inna

2. Waluty słabe - nie można ich wymieniać swobodnie na inne

• Teoria walutowa - w gospodarce występuje nieograniczony popyt na pieniądz, dlatego dla zapobieżenia inflacji należy skutecznie ograniczać ilość pieniądza

• Teoria bankowa - gospodarka zgłasza taki popyt na ilość pieniądza, która faktycznie jest niezbędna do finansowania obrotu towarowego

6. Polityka budżetowa

• Stanowi 2 element polityki finansowej państwa,

• podstawowym narzędziem jest budżet -roczny plan dochodów i wydatków; przychodów i rozchodów: Organów władzy państwowej, kontroli i sadów i trybunałów oraz administracji rządowej.

• Budżet Państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres 1 roku kalendarzowego.

• Budżet stanowi plan działania rządu.

• Budżet Państwa jest zespołem narzędzi i środków służących realizacji określonych zadań społeczno - gospodarczych państwa. Relacja między budżetem państwa a PKB.

• Budżet państwa spełnia 3 funkcje: alokacyjna redystrybucyjna stabilizacyjna

1. Funkcja alokacyjna

• Polega na kształtowaniu struktury wytwarzanego produktu społecznego (gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków);

• działania alokacyjne to dokonywanie przez rząd między sektorem publicznym i prywatnym.

• W sektorze publicznym proces alokacji -określenie wielkości środków które mogą być przeznaczone na konkretne zadania. Budżet przesądza o zakresie i formie wytwarzania dóbr i usług przez poszczególne jednostki publiczne.

• W sektorze prywatnym - proces alokacji jest realizowany pośrednio przez działania na ukierunkowanie celu dóbr, usług i czynników produkcji przy pomocy dotacji, subsydiów i podatków.

• Alokacja odzwierciedlana jest w stronie wydatkowej, która określa rozmiary i zakres sektora publicznego.

• Wydatki publiczne obejmują wydatki o charakterze inwestycyjnym i przeznaczone na działalność służb społecznych i ekonomicznych.

• Polityka alokacji może być realizowana przez instrumenty dochodowe.

1. Funkcja redystrybucyjna

• Polega na oddziaływaniu przez państwo na ostateczny podział dochodów indywidualnych w drodze korygowania dochodów pierwotnych poprzez redukowanie przy zastosowaniu podatków.

• Dotyczy kształtowania ostatecznego budżetu w 3 płaszczyznach:

a) bezpośredniej redystrybucji - realizowana za pomocą podatków i transferów pieniężnych socjalnych (np. zasiłki dla bezrobotnych).

b) bezpłatny lub częściowo płatne zaspokajanie potrzeb społecznych w drodze wykonywania świadczeń przez odpowiednie jednostki sektora publicznego.

3. Oddziaływanie na warunki w jakich dokonuje się pierwotna redystrybucja dochodu -oddziaływanie na warunki w jakich się kształtuje i uzyskuje dochody pierwotne.

• Podstawowym instrumentem polityki budżetowej jest podatek. Jest to przymusowe świadczenie w celu pokrycia obciążeń publicznych, pobierane przez państwo.

• Podatki wpływają na strukturę konsumpcji, przyczyniają się do ochrony środowiska naturalnego.

• Założeniem polityki podatkowej - warunki rynkowe powodują nadmierne zróżnicowanie dochodów - instrumenty wpływają na korektę zróżnicowań.

• Mechanizm opodatkowania:

1) podatek stały w formie ryczałtowej

2) mechanizm liniowy - dostosowanie współczynnika

3) progresywny mechanizm - stawki opodatkowania

4) agresywny - stawki opodatkowania szybciej rosną niż poziom dochodów

• 4 grupy podatkowe:

1) podatki od dochodów wewnętrznych (od dochodów osobistych ludności i od dochodów przedsiębiorstw)

2) podatki bezpośrednie - np. ubezpieczenia społeczne a także formy opodatkowania własności

3) podatki wewnętrzne pośrednie np. akcyza, VAT, (obrotowy)

4) podatki z handlu zagranicznego - np. opłaty, podatki importowe i eksportowe.

1. Funkcja stabilizacyjna

• Stabilizacja procesów gospodarczych - zapewnienie wysokiego stopnia wykorzystania potencjału, stabilności cen, przeciwdziałanie inflacji, równe tempo wzrostu gospodarczego i bilansu płatniczego.

• Realizowane przez regulowanie popytu. Gdy popyt niedostateczny - ograniczenia działalności gospodarczej, niski potencjał gospodarczy - stymulacja wzrostu poprzez obniżkę podatków i wydatków budżetowych aż do deficytu budżetowego. Wzrost wydatków - zwiększenie proporcjonalne wzrostu dochodu narodowego - efekt mnożnikowy. Gdy zbyt duży popyt - czynnik przegrzewania koniunktury.

• - inflacja - P.B. - przeciwdziała temu przez zwiększenie przychodów budżetu i ograniczanie wydatków - zmniejszenie konsumpcji, inwestycji, hamuje ceny, produkcją, obniża poziom zatrudnienia. Niesie ze sobą problem bezrobocia

• Najlepsze narzędzia P.B. to obciążenia podatkowe.

• P.B. dostosowuje instrumenty podatkowe do koniunktury. Reaguje na wzrost gospodarczy np. przez odliczanie podatku od VAT od zakupów inwestycyjnych, kosztów inwestycji od podstawy opodatkowania, ulgi proeksportowe. Nadwyżki na rynku krajowym i za granicą.

• Ponadto wielkość popytu - podatki bezpośrednie i pośrednie. Stwierdzono występowanie prawidłowości dla P.B.

- zbyt niski poziom opodatkowania - nie sprzyja koniunkturze - zbyta mały budżet, nie dostarcza ludziom dóbr publicznych (brak pobudzenia produkcji).

- Wzrost opodatkowania - wzrost podaży, dóbr publicznych, korzystne warunki dla gospodarki.

- zbyt wysoki poziom podatków - osłabienie bodźców do pracy, oszczędzania i inwestowania.

• Politykę budżetową w jej stabilnym działaniu możemy podzielić na aktywną i pasywna:

• Aktywna polityka budżetowa - polega na stosowaniu przez rząd wybranych środków w celu przeciwdziałania fluktuacją wzrostu oraz ograniczenia bezrobocia i stabilizacji ogólnego poziomu cen. Cecha tej polityki jest dążenie do regulowania przez państwo procesów gospodarczych w granicach nie wykluczających działania mechanizmu rynkowego, a zapewniających ogólny wzrost gospodarczy. Polega ona na oddziaływaniu na globalny popyt poprzez kształtowanie rozmiarów globalnych wydatków, a więc wydatków sektora publicznego oraz sektora prywatnego. Głównymi narzędziami aktywnej polityki budżetowej są zmiany w poziomie opodatkowania (zmiany stawek i struktury podatków) i zmiany wydatków budżetowych, zwłaszcza inwestycyjnych

• Pasywna polityka budżetowa - zwolennicy jej także przywiązują bardzo duże znaczenia do stabilizacji gospodarki w długim czasie. Największą wartość ma dla nich stabilizowanie przewidywań właścicieli przedsiębiorstw, którzy decydując się na inwestowanie, muszą być pewni, że warunki makroekonomiczne nie zmienią się nagle

• Koncepcja automatycznych stabilizatorów koniunktury - są nimi elementy przychodów i wydatków budżetowych, które mają właściwości automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej w kierunku wyzwalania przeciwstawnych, kompensujących wahania popytu impulsu. Do najważniejszych stabilizatorów zalicza się:

1. Podatki dochodowe

2. Podatki pośrednie

3. Zasiłki z tytułu bezrobocia i inne świadczenia społeczne

4. Programy pomocy dla rolnictwa

Wady i zalety nadzoru finansowego

+ łatwiejszy nadzór nad finansowymi konglomeratami

+ lepsze monitorowanie zdarzeń wpływających na funkcjonowanie całego systemu finansowego finansowego szybkie podejmowanie działan

+ pozwala na rozwinięcie i interpelacje integrowanego podejścia regulacjego i nadzorczego nadzorczego całym systemie

+ eliminacja arbitrażu regulacyjnego tzn. zjawiska polegającego na tym, że podmioty oceniają systemy prawne który zamierzają podjąc działalność i wybierają najdogodniejsze dla siebie środowisko

+ zwiększa odpowiedzialność nadzorców

+ maksymalizują oszczędności skali poprzez lepsze wykorzystywanie środków

- może skutkować mniejszą efektywnością nadzorczą w okresie dostosowania i ktorko po tym procesie

- może wpłynąć negatywnie na cały proces nadzorczy poprzez niedostrzeganie wyjątkowych różnic charakteryzujących działalność bankową, ubezpieczeniową, kapitałową

- niebezpieczeństwo dla właściwej wymiany informacji z współpracownikami

- przyjmuje się, żę tego rodzaju rozwiązania zasadne są dla państwo o dobrze rozwiniętym systemie finansowym- oszczędności skali nie muszą być tak duże jak to się powszechnie wydaje

1. Deficyt budżetowy

• Idea keynesowska oznacza odrzucenie tradycyjnej koncepcji budżetu zrównoważonego, który zgodnie z zasadą równowagi dochodów i wydatków pozostaje neutralny w stosunku do gospodarki

• Zgodnie z koncepcjami keynesowskimi, zrównoważony budżet nie oznacza jeszcze zrównoważonej gospodarki, której właściwym wyznacznikiem jest zgodność globalnego popytu z globalną podażą

• Deficyt budżetowy nie zależy wyłącznie od decyzji podejmowanych w ramach polityki budżetowej. W znaczniej mierze stanowi rezultat automatycznej reakcji dochodów i wydatków budżetowych na zmiany sytuacji gospodarczej. Przy danym poziomie wydatków państwa i wysokości podatków oczekiwać można, że budżet będzie wykazywał większy deficyt w okresie recesji niż w okresie ożywienia, gdy poziom dochodów i produktu społecznego jest wysoki

• Proponuje się przyjęcie za miernik oddziaływania polityki budżetowej wskaźnik strukturalnego deficytu budżetowego ( nie rzeczywistego)wyznaczonego dla celów analitycznych na podstawie budżetu pełnego zatrudnienia

• Negatywny wpływ, jaki deficyt wywiera na gospodarkę jest wg monetarystów i zwolenników orientacji podażowej wynikiem ubocznych skutków realizacji polityki stabilizacyjnej ukierunkowanej na krótkookresowe kompensowanie popytu przez deficytowe finansowanie wydatków publicznych i obniżkę podatków

• Finansowanie deficytu budżetowego za pomocą zadłużenia wewnętrznego obciąża inwestycje prywatne, podczas gdy finansowanie ze źródeł podatkowych, obniżając dyspozycyjnie dochody podmiotów prywatnych, obciąża konsumpcję prywatną

• Stosunkowo najbardziej neutralne źródło finansowania deficytu budżetowego uznać należy emisję obligacji oferowanych na wolnym rynku

• Na możliwości finansowania deficytu budżetowego wpływa poziom rezerw dewizowych określający możliwości dodatkowej kreacji pieniądza

1. Zadłużenie publiczne we współczesnych gospodarkach rynkowych

D_b =(G+H+r*B)-T

D_{b -} deficyt budżetowy

G - wydatki państwa na dobra i wydatki

H- transfery

r - stopa oprocentowania długu publicznego

B - wielkość długu publicznego

T - podatki

• Dług publiczny - zobowiązania Skarbu państwa, wynikające z zaciągnięci kredytów w krajowych i zagranicznych instytucjach finansowych, pozostających do wykupienia papierów wartościowych oraz innych tytułów np. bieżących i długo terminowych rozliczeń z bankami,

• Dług publiczny jest jednym z czynników decydujących nie tylko o rozmiarach aktualnych wydatków państwa, ale także jest on czynnikiem determinującym długofalową politykę fiskalno budżetową oraz stopień redystrybucji dochodów przez budżet

• Narastanie długu jest często powodowane rosnącymi deficytami w kolejnych okresach budżetowych

• Ratting kredytowy - obiektywna i niezależna opinia o kondycji kredytowej emitenta zaciągającego dług

7. Polityka mikroekonomiczna ( ingerencje państwa w sferę wytwarzania i wymiany)

• Polityka strukturalna - obejmuje wszystkie przedsięwzięcia, które instancje państwowe podejmują w celu wzmocnienia ( polityka dostosowań pozytywnych) lub osłabienia (polityka dostosowań negatywnych)zmian strukturalnych, jak również w celu pośredniego lub bezpośredniego kształtowania struktury działowej, gałęziowej, i regionalnej gospodarki

• Polityka sektorowa - oddziaływanie państwa na procesy gospodarki zachodzące w poszczególnych działach i gałęziach gospodarki

• Polityka strukturalna może umożliwiać rozwiązywanie wielu problemów, m.in. :

1. Poprawa efektywności ekonomicznej gospodarki jako rezultat przesuwania zasobów z dziedzin charakteryzujących się niską efektywnością do dziedzin wysoko rentownych;

2. Zwiększenie konkurencyjności na rynkach światowych przez kształtowanie nowoczesnej struktury gospodarczej oraz jej prospektową orientacje;

3. Przezwyciężanie barier i ograniczeń rozwojowych

4. Unowocześnianie gospodarki przez szybszy rozwój dziedzin charakteryzujących się wyższym postępem technicznym, technologicznym i organizacyjnym

5. Przyspieszenie wzrostu gospodarczego

• Polityka restrukturyzacji - jest najbardziej dojrzałą formą polityki strukturalnej. Restrukturyzacja w nowoczesnym ujęciu oznacza zespół oddziaływań państwa za pomocą wykształconych mechanizmów ekonomicznych, mających na celu przyspieszenia procesu przemieszczania zasobów z gałęzi przestarzałych do gałęzi nowoczesnych, bardziej rentownych i konkurencyjnych na rynkach światowych. Jest to proces polegający na przebudowie istniejących struktur gospodarczych, prowadzący do zwiększenia roli tych elementów struktury, które reprezentują nowoczesność i wyższą efektywność ekonomiczną od dotychczasowych

• Istotę polityki strukturalnej stanowi system preferencji i innych narzędzi ekonomicznych, które zmieniając istniejące w poszczególnych dziedzinach relacje opłacalności, skłaniać mają do pożądanych zmian struktury produkcji. Relacjami tymi są relacje cen i kosztów, które można modyfikować za pomocą instrumentów mikroekonomicznych

• Polityka strukturalna jest realizowana za pomocą szerokiej gamy środków zakresu interwencji państwa oraz regulacji zasad działania podmiotów gospodarczych, a ich wybór zależy od wielu czynników dotyczących relacji między rządem a sektorem prywatnym, jest też uwarunkowany charakterem realizowanej strategii dostosowań strukturalnych, która może przybierać formę :

1. Polityki zapobiegawczej - bazuje na mechanizmie rynkowym i ograniczającej funkcje rządu do tworzenia warunków właściwego funkcjonowania autoregulacyjnego mechanizmu rynkowego

2. Polityki interwencyjnej - w jej ramach rząd ingeruje bezpośrednio w procesy gospodarcze w celu osiągnięcia zamierzonych przekształceń strukturalnych, redukując rolę mechanizmu rynkowego

3. Polityki defensywnej - chroni i wspomaga gałęzie przeżywające trudności strukturalne

4. Polityki ofensywnej (antycypacyjnej) - ułatwia dostosowanie się do nowych warunków, promuje nowe przyszłościowe gałęzie

1. Polityka przemysłowa

• Polityka przemysłowa to całokształt środków i działań państwa mających na celu:

1. Zwiększenie zdolności konkurencyjnej przemysłu na rynkach zagranicznych

2. Stymulowanie zmian strukturalnych w przemyśle

3. Poprawę efektywności wykorzystania zasobów przez właściwą ich alokację

4. Pobudzanie aktywności innowacyjnej w przemyśle

• Jej realizacja pozwana na osiąganie korzyści efektywnościowych, jakie z danej strony mogą być wynikiem przesuwania zasobów do dziedzin o wyższej produktywności, z drugiej strony natomiast na ograniczenie kosztów dostosowań strukturalnych przez pomoc w rozwiązywaniu problemów gałęzi zagrożonych upadniem i łagodzeniu skutków społecznych z tym związanych

• Zazwyczaj polityka przemysłowa jest połączeniem przedsięwzięć makroekonomicznych, oddziaływujących na ogólne mechanizmy alokacji i związanych z popieraniem konkurencji oraz innych specyficznych oddziaływań w odniesieniu do poszczególnych sektorów, wpływających na faktyczną alokacje produkcji i zasobów

• Praktyka polityki przemysłowej pokazuje, ze obecnie na świecie realizowana jest :

1. Polityka przemysłowa oparta na preferencjach strukturalnych, nazywana sektorową (selektywna, interwencjonalistyczną)

2. Polityka przemysłowa polegająca na promowaniu rozwoju przemysłu przy pomocy środków polityki makroekonomicznej, nazywana polityką ogólną (liberalna)

• Koncepcja polityki przemysłowej Wspólnoty Europejsiej opiera się na 3 filarach:

1. Tworzenie stabilnych w długim okresie warunków efektywnego funkcjonowania gospodarki rynkowej, czyli warunkach wstępnych uruchamiania dostosowań strukturalnych

2. Dostarczaniu katalizatorów dostosowań strukturalnych

3. Uruchamianiu instrumentów przyspieszających dostosowania strukturalne, czyli akceleratorów dostosowań strukturalnych

• Warunki wstępne obejmują czynniki determinujące wzrost konkurencyjności tj. konkurencyjne otoczenie, stabilne środowisko ekonomiczne, kontrola i ograniczanie finansowego wspierania przemysłu ze środków publicznych, ochrona środowiska naturalnego

• Do katalizatorów zmian strukturalnych zalicza się m.in. europejskie standardy wyrobów, zamówienia rządowe i swobodny dostęp do przetargów publicznych, otwieranie rynków na konkurencje zagraniczną

• Funkcje akceleratorów pełnio polityki i działania ukierunkowane na wspieranie badań naukowych i rozwoju technologicznego, racjonalne wykorzystywanie energii, lepsze wykorzystanie zasobów ludzkich, umacnianie systemu inwestowania w kapitał ludzki i podwyższanie kwalifikacji, polityka wspierania małych i średnich przedsiębiorstw, pobudzanie aktywności innowacyjnej, programy usług informacyjnych i doradczych

• Realizacji polityki przemysłowej służy obszerny zestaw instrumentów które dzieli się na :

• Tradycyjne

1. narzędzia sektorowe- stanowią selektywną formę działań adresowanych do wybranych sfer działalności gospodarczej i oddziałują w sposób bezpośredni na ich rozwój. Wiążą się najczęściej z procesami restrukturyzacji ściśle określonych gałęzi i branż)

2. narzędzia horyzontalne- narzędzi o szerokim zakresie oddziaływania i powszechnym charakterze (w przeciwieństwie do narzędzi selektywnych). Uruchamiane są dla realizacji takich celów jak: promocja nowych technologii, poprawa ochrony środowiska, rozwój małych średnich przedsiębiorstw, edukacji, kształcenia narodowego i w sposób ogólny oddziałują na rozwój przemysłu

• instrumenty wspierania konkurencyjności przemysłowej - maja wspomagać działania efektywnościowe, umożliwiające osiąganie wyskocz przychodów i wysokiego tempa tworzenia nowych miejsc pracy, tj wzmacnianie inwestycji niematerialnych, infrastruktury, tworzenie przyjaznego dla biznesu otocznia ekonomicznego i prawnego, oddziaływanie na redukcje kosztów, internacjonalizacja działalności gospodarczej

• narzędzia wewnętrzne - oddziałujące w zakresie rynku krajowego (sensu stricto)

• narzędzia zewnętrzne - stosowane wobec partnerów handlowych, promujące produkty oraz firmy krajowe na rynku zagranicznym(sensu largo)

• narzędzia pasywne - obejmują działania pomocowe, z którymi wiąże się transfer ze środków publicznych i którego beneficjentami są wyłącznie adresaci działań publicznych

• narzędzia aktywne - uruchamiane są, by przygotować firmy i sektory do samodzielnego radzenia sobie w przyszłości i mogą, ale nie muszą wiązać się z transferami finansowymi

Cele polityki przemysłowej

1. P.P. oznacza skierowane do całej gospodarki lub poszczególnych jej części oddziaływania administracji którym zadaniem jest ułatwienie i usprawnienie funkcjonowania samoczynnych oddolnych procesów dostosowawczych w przemyśle

2. wyróznia się także nieselektywną ponadsektorową lub horyzontalna politykę przemysłową która koncentruje się na takich dziedzinach jak badania i rozwój, edukacja, szkolenie oraz planistyczne informowanie firm przemysłowych

3. w praktyce oddziaływanie makroekonomiczne mogą dawać się niewystarczające sprawności w samoczynnym przemianom strukturalnym. Zasadą jest więc podejmowanie poza rynkowych ingerencji w odniesieniu do określonych sektorów przemysłowych. przemysłowych ramach tak rozumianej polityki przemysłowej rząd/państwo okresla rzeczowe priorytety. Przyjmuje ona forme określenia listy celów aktywnej formy ingerencji alokacji zasobów. W tym przypadku mowi się o polityce sektorowej lub wertykalnej

4. Podobne powody przemawiaja za wprowadzeniem selektywnej polityki przemysłowej adresowanej do grup przemysłowych bądź nawet do konkretnych firm.

1. Polityka rolna

• Polityka rolna - zespól środków, regulacji i działań państwa mających na celu kształtowanie rozmiarów produkcji rolnej i utrzymanie jej opłacalności, kreowanie przeobrażeń agrarnych zmierzających do koncentracji i specjalizacji w rolnictwie, przyspieszenia postępu technicznego i agrotechnicznego warunkującego efektywność rolnictwa oraz wpływanie na procesy demograficzne na wsi

• Funkcje polityki rolnej to :f. ochronna i stymulująca rozwój

• Stosowanie na rynku rolnym interwencji podzielić można na interwencje przez konkurencją zewnętrzną i interwencje przed konkurencją wewnętrzną. W praktyce obie formy interwencji występują równocześnie, wzajemnie się uzupełniając

• Interwencja zew realizowana jest głównie przez cła nakładane na importowane towary, opłaty wyrównawcze, regulacje ilościowe przewozu oraz dotacje do eksportu

• Najpowszechniejszym sposobem interwencji wew jest stosowanie cen gwarantowanych, mających zapewnić producentom stosowny poziom dochodu

• Instrumentem interwencji wew połączonym z ceną gwarantowaną są limitu wielkości produkcji, wprowadzane dla kontroli produkcji nadwyżkowych artykułów rolnych w sytuacji, gdy ceny wew są wyższe od cen światowych, a ilośc produkcji wew przewyższa wew popyt

Metodą stosowaną dla stabilizowania podaży artykułów rolnych jest tworzenie zapasów „buforowych”. Zapasy te gromadzone są w okresach wysokiego urodzaju, będące swego rodzaju pulą interwencyjną na wypadek nieurodzaju, zapobiegać mają zwyżce cen produktów rolnych. Tworząca zapasy buforowe państwo oddziałuje również na stabilizację przeciętnych dochodów w rolnictwie.

8. Regionalna polityka gospodarcza

• Dla lokalnej działalności gospodarczej zasadnicze znaczenia zawsze będą mieć przesłanki wynikające z polityki makroekonomicznej przede wszystkim pieniężnej, ale w poszczególnych podsystemach regionalnych, czy komunalnych istnieje możliwość, a nawet konieczność zajmowania się przynajmniej 2 grupami zagadnień: zaopatrywanie mieszkańców regionu i gmin w dobra i usługi publiczne wytwarzane „na miejscu” oraz podejmowaniem działań na rzecz regionalnego rozwoju gospodarczego

8.1 Dobra i usługi publiczne na poziomie lokalnym

• Użyteczność publiczna kojarzy się z produkcją i świadczeniem usług w zakresie:

1. Inżynierii sanitarnej

2. Komunikacji miejskiej

3. Zaopatrzeniu ludności w energię elektryczną, gazową, cieplną

4. Zarządu zasobami lokalowymi

5. Zarządu terenami zielonymi, usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń elementarnych

8.2 Polityka regionalnego rozwoju gospodarczego

• Polityka regionalnego rozwoju gospodarczego zwana jest powszechnie polityką regionalna

• W okrsie od zakończenia wojny po czasy obecne polityka regionalna przybierała następujące formy:

1. Wspieranie finansowe regionów najbardziej upośledzonych gospodarczo (przeciwdziałanie bezrobociu lub ekspansywnemu zatrudnieniu w przestarzałych dziedzinach gospodarowania)

2. Wspieranie finansowe tych regionów, które w opinii polityków i urzędników oraz ich ekspertów miały szczególnie korzystne warunki do tego aby stać się tzw. „biegunami wzrostu” lub „lokomotywami postępu” dla całego systemu gospodarki narodowej

3. Ponoszenia nakładów finansowych na restrukturyzację profilu gospodarczego regionów charakteryzujących się przewagą przestarzałych, nieefektywnych i zatruwających środowisko gałęzi przemysłu, monokulturą jednej, schyłkowej gałęzi gospodarki i brakiem alternatywnych miejsc pracy,

4. inwestycje publiczne w zakresie wyposażenia w infrastrukturę techniczno-ekonomiczną np. układy komunikacji drogowej, kanalizację, ciepłownictwo, oczyszczalnie ścieków. Inwestycje te mają służyć przede wszystkim dostarczaniu bóbr i usług publicznych, ale mają też zasadnicze znaczenia dla tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi gospodarczemu

5. Planowanie przestrzenne - zespól reguł prawidłowego (racjonalnego) gospodarowania przestrzenią, będącą dobrem ograniczonym i niepomnażalnym. Planowanie to postrzeganie w dwóch płaszczyznach:

1. Planowania w skali ponadlokalnej, będącego instrumentem przestrzennej polityki państwa i odnoszącego się do takich spraw jak przestrzenna koncepcja rozwoju regionów, krajowe programy ochrony środowiska

2. Planowania w skali lokalnej, pozostającego w gestii samorządów

• Planowanie - określenie przestrzennych warunków inwestowania, a w szczególności ogólnych sposobów zagospodarowania przestrzeni, które nie powinny znaleźć zastosowania ze względu na :

1. Niebezpieczeństwo skażenia środowiska naturalnego

2. Zagrożenia w zakresie nadmiernego zużycia zasobów naturalnych

3. Ograniczenia infrastrukturalne

4. Wymogi w zakresie ochrony dziedzictwa historycznego

5. Względy krajobrazowe

6.Łączenia kapitału publicznego w prywatnym w podejmowaniu inwestycji ważnych w regionie

7. Współfinansowanie zakładania pozarządowych instytucji publicznych służących rozwojowi lokalnemu

8. Finansowanie programów edukacji, szkoleń i kursów zawodowych, mających na celu umożliwienie potrzebującemu zdobycia poszukiwanego zawodu

9. udział w przedsięwzięciach promujących region w środowiskach kapitału krajowego i zagranicznego

• Z w/w przedstawienia form polityki regionalnej może ona polegać na działaniach władz centralnych (polityka interregionalna)i działaniach władz regionalnych(polityka intrareginalna)

• Istnieje tendencja, która polega na coraz mniejszej ingerencji władz centralnych w lokalną politykę gospodarczą

• Zadaniem organów publicznych powinno być ułatwianie i inicjowanie przedsiębiorczości prywatnej, a nie jej zastępowanie

• Poszczególne programy restrukturyzacyjne mają kilka typowych elementów, są to:

1. Identyfikacja zalet i wad regionu jako miejsca lokalizacji działalności gospodarczej

2. Szczegółowa diagnoza stanu finansowego i rynkowego przedsiębiorstw w regionie

3. Wybranie firm dla których pomoc po zakończeniu restrukturyzacji spowoduje ich rozwój

4. Uzyskanie zgody właścicieli wybranych firm i próba diagnozy (ile będą warte za np. 5 lat)

5. Przedstawienie programu restrukturyzacji i decyzja jakich inwestorów poszukiwać (przemysłowych, marketingowych, zarządzających finansami)

Źródła dochodów budżetowych są podatki państwa, Podatki bezpośrednio podnosza wartość danego dobra.

Aspekt polityki podatkowej

Podatek ma charakter ekonomiczny i prawny

Funkcje pozafiskalne podatków:

- redystrybucyjna

- na cele inwestycyjne

- stymulacyjna

- ulgi inwestycje

- stabilizacyjna

-polityczna

związana z prywatyzacją

- lokacyjna

- informacyjna

---