RYSZARD KRYNICKI WIERSZE

-ur. 28 czerwca 1943 w Sankt Valentin; polski poeta, tłumacz oraz wydawca;

-we wczesnych latach 70. pracował w redakcji dwutygodnika "Student", pisma wokół którego w dużej mierze formowała się generacja Nowej Fali;

-w roku 1975 został sygnatariuszem "Memoriału 59", protestującego przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji PRL, w wyniku czego w latach 1976-80 objęty był oficjalnym zakazem druku;

-członek opozycji, związany z działalnością podziemną. W 1976 roku otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich;

-w 1988 założył wydawnictwo a5 publikujące przede wszystkim współczesną polską poezję, w tym także Wisławy Szymborskiej;

-autor przekładów z języka niemieckiego - m.in. Brechta, Gotfrieda Benna, Paula Celana, Reinera Kunze;

-poeta zaliczany do tzw. Pokolenia 68 (bądź Nowej Fali), czyli twórców debiutujących w drugiej połowie lat 60., dla których pokoleniowym przeżyciem stały się polityczne wydarzenia Marca'68 oraz Grudnia'70;

-debiutował wierszami posługującymi się obfitością środków, piętrzącymi obrazy;

-ukazywały one świat wrogi, postrzegany jako zagrożenie, rzeczywistość koszmaru, chaosu, pustki, nicości;

-życie bohatera wierszy naznaczone było niewiedzą, poczuciem "wrzucenia" w niezrozumiałą rzeczywistość, spazmatycznymi ucieczkami;

-tę opresywną wizję można było interpretować zarówno w kategoriach politycznych, jak i etycznych, czy metafizycznych;

-ważnym elementem poezji Krynickiego było wtedy jej skoncentrowanie na języku, obserwacja fałszerstw, jakich w jego obrębie dokonuje totalitarna ideologia;

-celem - wyzwolenie się z zakłamanej nowomowy;

-z czasem twórczość autora Organizmu zbiorowego zaczęła ulegać spektakularnym przemianom;

-miejsce gęstych, barokowych poematów zajęły ascetyczne, kilkuwierszowe formy; miejsce ucieczek - jak odczytuje to jeden z krytyków - zajęło uporczywe dążenie do celu, duchowe pielgrzymowanie;

-poetycka działalność Krynickiego rozwijała się zgodnie z imperatywem wewnętrznego doskonalenia się, oczyszczenia z kłamstwa świata, niepodlegania - różnie rozumianej - nicości;

-miniaturowe wiersze miały stać się nie tyle może zaskakującym czytelnika dziełem sztuki, co wehikułem, przestrzenią kontemplacji, współodczuwania ze światem;

-jedną z charakterystycznych cech stało się zresztą dopełnianie przez artystę wcześniejszych wersji utworów, przedrukowywanie ich w kolejnych, nieraz bardzo licznych, wersjach, za czym kryje się założenie, iż wiersz nigdy nie jest czymś domkniętym, pozostawionym samemu sobie, ale raczej głosem ciągle podejmowanym na nowo, ewoluującym, etapem drogi do największej zrozumiałości, prostoty;

-naczelnym gestem stało się wyciszenie, Norwidowskie przemilczenie.

-tomiki poezji:

*Pęd pogoni, pęd ucieczki, 1968

*Akt urodzenia, 1969

*Organizm zbiorowy, 1975

*Nasze życie rośnie, 1978 (Londyn)

*Niewiele więcej, 1981

*Niepodlegli nicości, 1988

*Magnetyczny punkt, 1996

*Kamień, szron, 2005

-cechy twórczości:

-gra językiem;

-obnażanie totalitaryzmu;

-analiza języka;

-opis uwikłań jednostki:

-w historię

-w politykę

-w cywilizację

-podmiot liryczny:

-jest "głosem publicznym";

-kryje się za cytatami cudzej skonwencjonalizowanej mowy;

-stracił swą odrębność;

-stał się cząstką tłumu;

-odbudowa znaczenie osobowości człowieka / p.l.

-Człowiek:

-jest osaczony;

-wytrwale broni swych prawd;

-jest wierny sobie;

-poszukuje ładu moralnego;

-jest samotny;

-musi przekraczać nieustannie tę osobność;

-poczucie wspólnoty losu;

-samotność pośród samotnych;

-niemożność zjednoczenia się:

-ze światem;

-z drugim człowiekiem;

-świat jest:

-chaotyczny;

-groźny;

-niszczy psychikę człowieka;

-egzystencjalizm;

-przestrzeń ludzka mieści się między:

-buntem;

-rezygnacją;

-obowiązek świadczenia prawdy;

-obowiązek współuczestnictwa;

-posługuje się cytatami z poezji Herberta;

-poezja broni człowieka przed samotnością;

-gra językiem mass mediów: przekraczanie go i odrzucanie;

-wiersz wolny, postawangardowy, przerzutnia, ironia;

-nawiązuje do:

-nadrealizmu;

-antyestetyzmu (turpizmu).

Z tomu Organizm zbiorowy

Kto wybiera samotność

-wiersz dedykowany jest pamięci Tadeusza Peipera

- pod. lir twierdzi, że ten kto wybiera samotność, nigdy sam nie będzie, a kto wybiera bezdomność, nie będzie bezdomny, będzie miał opiekę świata

-pod. lir daje do zrozumienia, że człowiek nigdy nie jest sam, nawet jeśli wybierze życie odosobnione to na świecie, wśród ludzi znajdzie wsparcie

- kto wybierze śmierć, nie przestaje jednak „żyć”,

-ten kto zostanie wybrany przez śmierć, umiera zaledwie

Jeżeli miłość

-tematyka wiersza dotyczy trudu bycia w związku

-jeśli ludzi miłość przerasta, rozstanie staje się czymś oczywisty, jest pewnego rodzaju darem, jest jak „język ojczysty usłyszany nagle na nieznanych stacjach”

-pozostaje tylko uczycie zdziwienia, gdy przypominamy sobie niedawne uczycie

- jednak także rozłąka nas przerasta, rodzi się ona z nienawiści, z powodu której odchodzimy i jednocześnie wracamy

Z tomu Nasze życie rośnie

Jak sen

- pod. lir. wyraża swoje spostrzeżenia dotyczące życia

- życie jest krótkie, jest jak podróż pociągiem i przechadzka ocalała aleją

-trwa chwilę, i nawet nie wiadomo kiedy się zmienia, byt życia jest ledwie dostrzegalny

- życie biegnie według własnego schematu, mknie tylko sobie znanymi drogami

-życie steruje losem człowieka, to ono decyduje w jakim momencie lub gdzie człowiek się pojawi

Cios

-tematyka wiersza dotyczy tego jak mogłaby rozpoczynać się relacja o pojawieniu się i rozpoczęciu życia na ziemi

- „ cios spadł z najmniej oczekiwanej strony”- od takich właśnie słów można by zacząć relację

-równie dobrze takimi samymi słowami mogłaby rozpoczynać się każda inna relacja o jakimś nieodwracalnym wydarzeniu

- poza oczywistym stwierdzeniem, że pojawienie się życia na ziemi jest nieodwracalnym wydarzeniem, można odnieść wrażenie, że życie ludzkie jest ciosem dla ziemi, którego nikt by się nie spodziewał

Najwyższy czas

- tematyka wiersza poświęcona jest osobą, którym spokoju nie daje to czy wyłączył wszystkie urządzenia w domu oraz czy zamknęły drzwi

- pod. lir. Stwierdza, że taki ktoś kilkakrotnie wraca do domu sprawdzić czy na pewno zamknął drzwi

- nie zapomina także o sprawdzeniu okien, kranów, kurków oraz zaworów gazowych, które powinny wydawać zaświadczenia o swojej szczelności, które mogłyby świadczyć, że na pewno można opuścić dom

- nie mówiąc już o „przypominających się nagle w pociągu elektrycznych żelazkach”

Istnieją

-krótki wiersz dotyczący chorób, które pod. lir. nazywa „utajonymi wojnami światowymi”

- zapalenia płuc i zawały serca dotyczą ludzi we wszystkich państwach świata

-między ludźmi a chorobami trwa nieustająca wojna

Z tomu Niewiele więcej

Niewiele

-pod. lir. zauważa, że zmarli na nas patrzą, obserwują nas, wiedzą co nas spotka, jednak nie mogą nas ostrzec

-nawet zmarli nie mogą ludziom pomóc, kiedy ani wojna, ani pokój nie nauczyły niczego ludzi

- ludzie nie wyciągnęli wniosków z tego co już im się przydarzyło

Lęk wysokości

- wiersz dotyczy władzy

- pod. lir. mówi o nieustającej chęci posiadania coraz większej władzy i o strachu, że można ją utracić

-władza ma lęk wysokości, im stoi się na wyższym szczeblu, tym większa niechęć do „zejścia na ziemię”

Niech już tak pozostaną

- tematyka wiersza dotyczy poezji napisanej w niesłusznej sprawie

-pod. lir. chce, aby wiersze na cześć Stalina pozostały na zawsze zapomniane

-pod. lir wierzy w poezję, jednak tamte wiersze uznaje za błąd

- choćbyśmy my nie mieli tego błędu popełnić, należy strzec się ludzkich słów, które są gotowe na wszystko

- ludzka ręka nie będzie w stanie ich już wymazać

Z tomu Wiersze, głosy

Kiedy

- kiedy pajac obejmuje władzę, nie przestaje śmieszyć

-wtedy jednak społeczeństwu nie jest już do śmiechu

- nieodpowiedni ludzie u władzy nie mogą społeczeństwu dać tego, czego od nich się oczekuje

Uwielbia mundury

- ludzie, którzy nie przestrzegają prawa najczęściej noszą mundury i szaty prawa

-bezprawie stosują ci, którzy powinni prawa przestrzegać.

1

---