PRZYSPIESZENIA I SIŁY BEZWŁADNOŚCI

1. Przyśpieszenia - są przyczyną zmian biologicznych związanych z ruchem, występują w układach nieinercyjnych (zarówno ze znakiem dodatnim, jak i ujemnym - opóźnienia). Pojawiają się wówczas w tych układach w następstwie przyspieszeń siły bezwładności, są zależne od masy ciała m i od przyspieszenia a, o zwrocie przeciwnym do przyspieszenia układu.

• Fb = -ma

2. Siły bezwładności - powodują w organizmach żywych przemieszczanie się płynów ustrojowych (zwłaszcza krwi), narządów i tkanek, co prowadzi do różnorodnych zmian.

Jednostką przyspieszenia stosowaną w medycynie lotniczej i kosmicznej jest 1 g = 9,81 mIs2 (np. przyspieszenie 7 g oznacza, że jego wartość jest 7 razy większa od przyspieszenia ziemskiego).

3. Wpływ przyspieszeń na organizm zależy od ich czasu działania:

• przyspieszenia o długim czasie trwania (np. przyspieszenie ziemskie) wywiera wpływ na układ krążenia (różnice ciśnień w naczyniach krwionośnych zależne od pozycji) powodując żylaki, omdlenia ortostatyczne, które są związane z pozycją pionową

• przyspieszenia o średnim czasie działania rzędu sekund i minut występują głównie w lotnictwie i kosmonautyce.

• przyspieszenia krótkotrwałe mają czas działania poniżej l sekundy, występują np. w sporcie i komunikacji, nie wywołują większych zmian w organizmie

• niebezpieczne są przyspieszenia, które są spotykane w wypadkach komunikacyjnych i upadkach z dużej wysokości na ziemię, tzw. opóźnienia

• powstające wówczas siły bezwładności zmieniają wzajemne położenie narządów z powodu ich różnej budowy i właściwości mechanicznych

• gdy przyspieszenia przekroczą granice wytrzymałości tkanek, dochodzi do uszkodzenia struktury np. do pęknięcia śledziony, wątroby, złamań kości

• człowiek może znieść przyspieszenia nawet ok. 100 g, gdy czas ich działania jest krótszy niż 1/4 sekundy i gdy organizm jest odpowiednio zabezpieczony

• dla zapobieżenia uszkodzeniom ciała, np. w zderzeniach samochodowych konieczne jest odpowiednie unieruchomienie go w stosunku do pojazdu (pasy bezpieczeństwa, poduszka powietrzna), w przeciwnym razie nadal poruszające się (po nagłym zatrzymaniu pojazdu) bezwładnie ciało może doznać niebezpiecznych urazów na skutek wtórnych zderzeń z otaczającymi przedmiotami

---