Obrona przeciwchemiczna wersja do podręcznika


Obrona przeciwchemiczna jest jednym z elementów zabezpieczenia bojowego. Jest to zespół przedsięwzięć mających na celu maksymalne osłabienie skutków rażącego działania broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz środków promieniotwórczych i toksycznych środków przemysłowych.

Zadaniem obrony przeciwchemicznej jest stworzenie pododdziałom baterii artylerii warunków niezbędnych do wykonania postawionych zadań w sytuacji skażeń.

  1. BROŃ MASOWEGO RAŻENIA

1.1. Broń jądrowa

Jest to rodzaj broni masowego rażenia o największych możliwościach niszczących, której działanie oparte jest na wykorzystaniu energii wydzielającej się w czasie reakcji rozszczepienia ciężkich jąder - uranu, plutonu lub reakcji syntezy izotopów lekkich - deuteru, trytu. Odmianą broni termojądrowej jest broń neutronowa. Broń jądrowa może być użyta za pomocą rakiet, lotnictwa, artylerii, torped oraz min jądrowych.

Wybuchem jądrowym nazywa się nie kontrolowaną łańcuchową reakcję rozszczepienia lub syntezy jąder, której towarzyszy wydzielenie się olbrzymiej energii w postaci promieniowania jonizującego, energii cieplnej i świetlnej oraz fali uderzeniowej.

Podstawowym parametrem wybuchu jądrowego jest moc wybuchu jądrowego, pod którym to terminem należy rozumieć całkowitą energię wydzieloną podczas wybuchu jądrowego. Określa się ją za pomocą równoważnika trotylowego, tzn. porównuje się ją z energią wydzieloną podczas wybuchu odpowiedniej ilości konwencjonalnego materiału wybuchowego - trotylu (TNT). Energia wybuchu jądrowego o mocy 1 kilotony (1kt) jest równoważna z energią wydzieloną przy wybuchu tysiąca ton trotylu; 1 megatony (1Mt) - miliona ton trotylu.

Zależnie od rodzaju atakowanego obiektu i zadania, wybuch jądrowy może być przeprowadzony w powietrzu, na powierzchni ziemi (wody) lub pod ziemią (wodą). Rozróżnia się więc odpowiednio wybuchy: powietrzny, naziemny (nawodny) i podziemny (podwodny).

1.1.1. Podział energii wybuchu jądrowego

Falę uderzeniową, promieniowanie cieplne, promieniowanie przenikliwe, promieniotwórcze skażenie terenu oraz impuls elektromagnetyczny nazwano czynnikami rażenia wybuchu jądrowego. Podział energii na poszczególne czynniki rażące wybuchu jądrowego w uproszczonym, tradycyjnym ujęciu przedstawia się następująco:

Przy wybuchach naziemnych i podziemnych znacznemu ograniczeniu podlega działanie rażące promieniowania cieplnego. Wzrasta natomiast działanie rażące fali uderzeniowej (fali sejsmicznej). Tworzą się rejony silnych skażeń promieniotwórczych.

1.1.2. Rodzaje wybuchów jądrowych

W zależności od rodzaju i położenia obiektów uderzeń jądrowych, charakteru działań bojowych wojsk oraz innych czynników, wybuchy jądrowe mogą być wykonywane na różnej wysokości w powietrzu, na powierzchni ziemi (wody) lub pod ziemią (wodą). Kierując się tym kryterium, wybuchy jądrowe dzieli się na:

Powietrznym wybuchem jądrowym nazywa się taki wybuch, który został wykonany nad powierzchnią ziemi (wody), na wysokości, przy której kula ognista nie styka się z powierzchnią ziemi (wody). Oznacza to, że wybuch powietrzny wykonuje się na wysokości większej od promienia kuli ognistej, której wymiar zależy przede wszystkim od mocy wybuchu.

Do naziemnych (nawodnych) wybuchów jądrowych zalicza się wybuchy wykonywane na powierzchni ziemi (lub wody) - tzw. wybuchy kontaktowe, lub też w niewielkiej odległości od powierzchni ziemi (wody). Podczas tego rodzaju wybuchu kula ognista styka się z powierzchnią ziemi (wody).

Wybuchy podziemne (podwodne) są to wybuchy wykonywane pod powierzchnią ziemi (wody).

Punktem zerowym wybuchu przyjęto nazywać prostopadły rzut punktu wybuchu na powierzchnię ziemi (wody). Jest to więc punkt na powierzchni ziemi (wody) nad którym, lub pod którym nastąpił wybuch jądrowy.

Od punktu zerowego wybuchu jądrowego określa się m.in. zasięg działania czynników rażących, prognozuje się rejony skażeń promieniotwórczych, określa się strefy rejonu porażeń bronią jądrową.

1.1.3. Działanie rażące fali uderzeniowej na ludzi

Bezpośrednie działanie fali uderzeniowej polega na niezwykle gwałtownym zwiększeniu się ciśnienia w chwili podejścia fali, które odczuwa się jako silne uderzenie. Jest ono podstawową przyczyną powstawania uszkodzeń mechanicznych. Możliwe jest uszkodzenie narządów wewnętrznych, pęknięcie naczyń krwionośnych, wstrząs mózgu, uszkodzenie błon bębenkowych.

Uszkodzenia mechaniczne powstają również na skutek działania miotającego fali uderzeniowej. Np. strumień powietrza przy ciśnieniu 500 hPa może odrzucić człowieka pozbawionego ukrycia na kilkadziesiąt metrów i przy uderzeniu o ziemię spowodować różne obrażenia. Charakter i stopień porażeń zależą w dużej mierze od nadciśnienia w czole fali.

Przy nadciśnieniu 800 - 1000 hPa i większym, nie ukryci ludzie mogą zostać ciężko ranni. Duży procent stanowić będą wypadki śmiertelne.

Przy nadciśnieniu 500 - 800 hPa zmniejsza się stopień porażeń, jednak możliwe są wypadki ciężkie (uszkodzenie mózgu, płuc, narządów jamy brzusznej), przy których konieczne jest leczenie szpitalne.

Przy nadciśnieniu 300 - 500 hPa możliwa jest kontuzja średniego stopnia, podczas której następuje omdlenie, ból głowy. U porażonych często występują zaburzenia mowy i słuchu, krwotoki z nosa i uszu. Przy tego rodzaju porażeniach konieczne jest leczenie szpitalne.

Przy nadciśnieniu 200 - 300 hPa występuje lekka kontuzja, trwająca stosunkowo krótko.

Przy nadciśnieniu 100 - 200 hPa może nastąpić pęknięcie błon bębenkowych w uszach.

Działanie pośrednie fali uderzeniowej polega na miotaniu przez nią różnych przedmiotów. W wielu wypadkach liczba i stopień obrażeń mechanicznych, spowodowanych pośrednio działaniem fali uderzeniowej, na dalszej odległości, mogą być znacznie większe niż na skutek bezpośredniego działania fali uderzeniowej. Przy nadciśnieniu 200 - 300 hPa człowiek może być lekko kontuzjowany. Jednocześnie fala uderzeniowa o takim nadciśnieniu powoduje zniszczenie wszystkich budynków. Człowiekowi znajdującemu się w budynku lub w jego pobliżu grożą ciężkie obrażenia ciała, a nawet śmierć. Odłamki szkła i gruzu mogą ciężko ranić ludzi przy nadciśnieniu 300 - 500 hPa, to jest przy nadciśnieniu powodującym w terenie odkrytym tylko kontuzje średniego stopnia.

1.1.4. Działanie rażące fali uderzeniowej na uzbrojenie,
sprzęt i obiekty obronne

Stopień zniszczenia różnych obiektów naziemnych zależy przede wszystkim od mocy i rodzaju wybuchu jądrowego, odległości, w jakiej znajduje się dany obiekt od punktu zerowego wybuchu, warunków rozmieszczenia obiektów w terenie, wytrzymałości konstrukcyjnej obiektu, warunków atmosferycznych i terenowych. Podczas zetknięcia się fali uderzeniowej z dowolnym obiektem następuje silne uderzenie, w wyniku którego obiekt może zostać całkowicie zniszczony lub tylko uszkodzony. Fala uderzeniowa przewraca, a nawet przenosi na dziesiątki metrów takie przedmioty jak: działa, samoloty, samochody. Obiekty lekkie, o słabej konstrukcji, mające dużą powierzchnię, ulegają zniszczeniu nawet wtedy, gdy fala uderzeniowa jest słaba. Pokrycia dachów, ramy okienne, szyby, ulegają zniszczeniu nawet podczas działania bardzo słabej fali uderzeniowej (10 hPa), która nie zagraża życiu ludzkiemu.

Jeśli chodzi o technikę wojskową, to w zależności od wielkości nadciśnienia w czole fali uderzeniowej, wyróżnia się cztery stopnie zniszczeń i uszkodzeń: całkowite, silne, średnie i lekkie.

1.2. Broń chemiczna

Broń chemiczną stanowią bojowe środki trujące (BST) oraz środki ich przenoszenia.

Bojowe środki trujące są to związki chemiczne, które wykazują wysoką toksyczność w stosunku do organizmów zwierzęcych lub roślin, a ich właściwości fizyczne i chemiczne umożliwiają masowe zastosowanie na polu walki.

Środki przenoszenia BST są to amunicja chemiczna (bomby lotnicze, pociski artyleryjskie, pociski artylerii rakietowej, głowice rakiet), generatory aerozoli, miny chemiczne, wyrzutnie świec i granatów.

1.2.1. Podział bojowych środków trujących

Bojowe środki trujące dzieli się na grupy, przyjmując jako kryterium podziału: działanie toksyczne lub przeznaczenie wojskowe.

Podział toksykologiczny oparty jest na działaniu fizjologicznym bojowych środków trujących. Uwzględnia on następujące grupy środków:

Podział wojskowy uwzględnia dwa kryteria: czas działania środków trujących oraz przeznaczenie taktyczne. Ze względu na czas działania środki trujące dzieli się na trwałe i nietrwałe środki trujące. Ze względu na przeznaczenie taktyczne, środki trujące dzieli się na:

1.2.2. Charakterystyka bojowych środków trujących

Paralityczno - drgawkowe środki trujące (sarin, soman, VX)

Środki te należą do grupy związków fosforoorganicznych i są bezbarwnymi lub żółtobrunatnymi cieczami niskich temperaturach topnienia i wysokich temperaturach wrzenia. Mogą być w związku z tym stosowane w każdych warunkach atmosferycznych. Rozpuszczalność w wodzie jest niewielka, mogą więc skażać wodę na bardzo długo. Związki te przenikają do organizmu przez drogi oddechowe. Po przedostaniu się do krwiobiegu, powodując unieczynnienie enzymów z grupy hydrolaz. Najbardziej brzemienne skutki ma atak związków fosforoorganicznych na acetylocholinę i cholinoesterazę. Przed porażeniem tymi związkami chronią maska przeciwgazowa i odzież ochronna.

Tabela 1.1

Właściwości toksyczne paralityczno-drgawkowych środków trujących

Nazwa środka trującego

Rodzaj dawki

ICt50 0x01 graphic

LCt50 0x01 graphic

LD50 0x01 graphic

Sarin

50 - 55

70 - 100

1500 - 1700

Soman

25

50

100

VX

0,5

10

6

Bojowe środki trujące o działaniu parzącym. (iperyt siarkowy, luizyty)

Pod względem fizykochemicznym są to z reguły substancje ciekłe o stosunkowo wysokich temperaturach wrzenia; z miejsca skażenia odparowują więc niezbyt intensywnie. W związku z tym zachowują rażące działanie w terenie przez okres od kilku godzin (latem) do kilku tygodni (zimą). Związki te są praktycznie nierozpuszczalne w wodzie, opadają na dno zbiorników wodnych i skażają wodę na długi czas. Rozpuszczają się doskonale w tłuszczach, olejach i smarach. Doskonale też wsiąkają w gumę, kauczuk, skórę i wyroby tekstylne. Omawiane środki przenikają do organizmu przez drogi oddechowe, śluzówki i skórę i wywołują w czasie oddziaływania trudno gojące się oparzenia. Początkowym objawem jest zaczerwienienie się skóry, które po kilku godzinach zamienia się w drobne pęcherzyki, zlewające się później w jeden duży pęcherz.

Tabela 1.2

Właściwości toksyczne parzących środków trujących

Nazwa środka trującego

Rodzaj dawki

ICt50 0x01 graphic

LCt50 0x01 graphic

LD50 0x01 graphic

Iperyt siarkowy

150 - 200

1500

4500

Iperyt azotowy

200

1500

_

Luizyt

150

1300

_

Bojowe środki trujące o działaniu ogólnotrującym (cyjanowodór, chlorocyjan).

Związki lotne. Przenikają do organizmu przez drogi oddechowe i śluzówki. Zatrucie objawia się silnymi bólami i zawrotami głowy, przyśpieszeniem oddechu, pojawieniem się metalicznego smaku w ustach i osłabieniem. Środki te wiążą się w organizmie z enzymami oddechowymi, co prowadzi do błyskawicznego uduszenia tkankowego, wywołanego uniemożliwieniem pobierania tlenu przez komórki. Szacowane dawki toksyczne wynoszą: dla cyjanowodoru LCt50 około 5000 0x01 graphic
, dla chlorocyjanu 11000 0x01 graphic
.

Bojowe środki trujące o działaniu duszącym (fosgen, difosgen)

Są to nietrwałe środki trujące nierozpuszczalne w wodzie. Przenikają do organizmu przez drogi oddechowe. Wypełniają pęcherzyki płucne, uniemożliwiając wymianę gazową w organizmie. Śmierć następuje w okresie pierwszej doby po zatruciu.

Bojowe środki trujące o działaniu drażniącym (chloroacetofenon, CS, adamsyt).

Środki te powodują podrażnienie oczu oraz skóry. Towarzyszą temu wymioty, kaszel i kichanie. W większych stężeniach wywołują obrzęk płuc oraz uszkodzenie głębokich warstw gałki ocznej.

Bojowe środki trujące o działaniu psychotoksycznym

Środki trujące o działaniu psychotoksycznym są to substancje, które po dostaniu się do organizmu wywołują psychozy lub stany równoważne psychozom. Psychika człowieka ulega zmianom bez jakichkolwiek widocznych uszkodzeń organizmu. Naturalny odbiór rzeczywistości przez zmysły zostaje zakłócony, przytłumiony, a nawet odwzorowany w całkowicie innej formie. Świadomość zostaje ograniczona, a nawet wyłączona.

Toksyny bakteryjne

Toksynami nazywa się substancje trujące, wytwarzane przez żywe organizmy (mikroorganizmy, zwierzęta i rośliny) w procesach przemiany materii. Znaczenie militarne posiadają te toksyny, które można otrzymać stosunkowo prostymi metodami i na dużą skalę. Z toksyn bakteryjnych największe znaczenie posiadają: toksyna botulinowa, toksyna tężca i enterotoksyna..

Cechą charakterystyczną wszystkich toksyn jest ich duża toksyczność i zróżnicowanie w sensie przynależności taktycznej. Pod względem szybkości działania na organizm, toksyny zalicza się do środków wolno działających.

Toksyna botulinowa (kod XR) jest toksyna bakteryjną wydzielana przez laseczkę Clostridium botulinum, rozwijającą się w źle wyjałowionych konserwach mięsnych. Określa się ją również mianem jadu kiełbasianego. Cząsteczka toksyny ma budowę białkową. Na polu walki będzie prawdopodobnie użyta w postaci aerozolu.

Działanie XR na organizm nie jest w pełni wyjaśnione; u zatrutych obserwuje się porażenie układu nerwowego. Objawy zatrucia występują po okresie działania utajonego, trwającym do dwóch dób. Początkowo są to wymioty, ból brzucha, zaburzenia widzenia, odrętwienie języka, utrudnienie połykania i ślinotok. Kolejnymi objawami są: osłabienie organizmu, duszności i utrudnione oddychanie, a ostatecznie śmierć. Leczenie polega na podawaniu surowic (szczepionek). Wcześniejsze podanie surowic w znacznym stopniu uodparnia organizm.

Fitotoksyczne (roślinobójcze) środki trujące

Są to związki chemiczne, które wprowadzone do rośliny w odpowiedniej postaci i ilości powodują jej uszkodzenie lub obumieranie. Celem użycia fototoksycznych ST jest niszczenie upraw roślin spożywczych i paszowych oraz utrudnienie przeciwnikowi naturalnego maskowania (niszczenie lasów). Substancje, wykazujące działanie fitotoksyczne są znane i stosowane od dawna w rolnictwie i sadownictwie jako środki chwastobójcze (herbicydy), środki niszczące poszycie lasów, środki powodujące opadanie liście celem ułatwienia ich mechanicznego zbioru. Dzielą się na:

1.2.3. Środki przenoszenia broni chemicznej

Efektywność użycia broni chemicznej zależy nie tylko od właściwości toksycznych bojowych środków trujących, ale również od budowy i zasady działania amunicji chemicznej. Dlatego poszukuje się rozwiązań konstrukcyjnych amunicji zapewniających wytwarzanie optymalnych rozmiarów cząstek środków trujących zapewniających uzyskiwanie pożądanego rozprzestrzeniania się ich w atmosferze.

Do środków przenoszenia broni chemicznej należą:

1.2. Broń biologiczna

Broń biologiczna jest rodzajem BMR wykorzystującym środki biologiczne do rażenia ludzi, zwierząt i roślin. Do broni biologicznej zaliczamy:

1.4. Toksyczne środki przemysłowe (TSP)

Toksyczne środki przemysłowe, to wszelkie związki chemiczne, substancje biologiczne, oraz wszelkie odpady, które w wyniku uwolnienia do atmosfery, termicznego rozkładu lub reakcji z materią otoczenia mogą powodować porażenia ludzi, zwierząt oraz zatruwać bezpośrednio lub pośrednio środowisko naturalne.

1.4.1.Właściwości podstawowych toksycznych środków
przemysłowych

Amoniak (NH3) Nr ONZ 1005 - bezbarwny gaz o ostrym, gryzącym zapachu. W przemyśle i w handlu spotyka się go jako: amoniak gazowy, amoniak skroplony lub wodę amoniakalną. Prawie dwukrotnie lżejszy od powietrza. Dobrze rozpuszcza się w wodzie oraz alkoholu etylowym i eterze etylowym. W zetknięciu z rtęcią, chromem, bromem, jodem, fluorowodorem i podchlorynami następuje samozapłon amoniaku.

Z sodem i wapniem tworzy produkty wybuchowe. Jest silną trucizną, działa drażniąco na błony śluzowe dróg oddechowych, nosa i na skórę. Wywołuje pieczenie w gardle, kaszel, ślinotok, nudności, łzawienie i bóle głowy. Przy dużych stężeniach może powodować uszkodzenia oczu. Zatrucie amoniakiem powoduje z reguły nieodwracalne zmiany w płucach.

Próg wyczuwalności węchowej wynosi 0,5 mg/m3. Stężenie niebezpieczne dla życia (30 minutowa ekspozycja) 1500-3150 mg/m3. Stężenie śmiertelne 3500-7000 mg/m3.

Przy zatruciach przez drogi oddechowe należy: utrzymywać drożność dróg oddechowych poprzez usuwanie śluzu i śliny z jamy ustnej. Przy występowaniu duszności podawać tlen. Nie stosować sztucznego oddychania. Przy zatruciach drogą doustną, gdy jest przytomny podawać rozcieńczony kwas octowy (100 g octu na litr wody), sok z cytryny lub rozpuszczony w wodzie kwasek cytrynowy. Przy skażeniach skóry i ubrania przenieść na świeże powietrze, zdjąć skażone ubranie, oparzoną skórę zmywać obficie wodą.

Osobom, które uległy zatruciu zapewnić spokój oraz ciepło.

Amoniak jest zapalny w każdej temperaturze, samozapłon następuje przy temperaturze 630oC. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe.

Granica wybuchowości amoniaku i powietrza:

Dolna - 15% obj. (106 g/m3)

Górna - 28% obj. (200 g/m3)

Pożary z udziałem amoniaku gasi się wodą, pianą gaśniczą, dwutlenkiem węgla. Nie wolno stosować halonów.

Transport: amoniak może być przewożony cysternami lub przetłaczany rurociągami na małą odległość (na terenie zakładu). Cysterny transportujące amoniak są koloru aluminiowego z pomarańczowym pasem na obwodzie i czarnym napisem „AMONIAK”.

Przewody rurowe do przetłaczania amoniaku powinny posiadać barwę żółtą z czarnymi ukośnymi pasami.

Z jednego kilograma ciekłego amoniaku tworzy się około 1,3 m3 amoniaku gazowego.

Przy wypływie ciekłego amoniaku ze zbiornika lub rurociągu pracującego pod ciśnieniem następuje natychmiastowe odparowanie pewnej jego ilości. Tworzy się trwała chmura aerozolu. Przy wyrzucie w górę od 100 do 300 kg ciekłego amoniaku mgła może osiągnąć wysokość około 30 m, następnie opada tworząc ścielącą się warstwę około 3 m. Obłok ma ostre kontury, zbliżanie się do niego nie wymaga specjalnych zabezpieczeń, jeżeli nie wchodzi się bezpośrednio w powstały obłok.

Chlor (Cl2) Nr ONZ 1017 - niepalny, żółty gaz o ostrym zapachu. Silnie trujący. Znacznie cięższy od powietrza, dobrze rozpuszcza się w wodzie. Temperatura topnienia -101,6oC, temperatura wrzenia
-34oC. Posiada silne właściwości utleniające, może spowodować pożar w obecności substancji organicznych. Podrażnia drogi oddechowe, wywołuje obrzęk płuc. Zmienia skład wolnych aminokwasów we krwi oraz obniża aktywność niektórych tlenków. Przy zatruciach pojawiają się bóle w klatce piersiowej, pieczenie oczu oraz męczący suchy kaszel. W warunkach wysokich stężeń może nastąpić natychmiastowa śmierć, wskutek odruchowego zablokowania płuc. Działa na skórę.

W wypadku zatrucia wynieść porażonego na świeże powietrze. Podawać wilgotny tlen. Przy zatrzymaniu oddechu wykonywać sztuczne oddychanie metodą usta - usta. Zapewnić porażonemu spokój i ciepło. Błony śluzowe i skórę przemywać 2% roztworem sody.

Chlor najczęściej przewożone jest w cysternach lub butlach nisko - ciśnieniowych w postaci skroplonej.

1.5. Oznakowanie rejonów niebezpiecznych

Rejony niebezpieczne, występujące na terytorium własnym lub sojuszników z wyjątkiem rejonów niebezpiecznych na przednim skraju, powinny być oznaczone ze wszystkich stron znakami ostrzegawczymi.

  1. 0x08 graphic
    Pola lub zapory wykonywane przy użyciu min chemicznych.

GAS MINES

0x08 graphic
0x08 graphic

2. Skażenie promieniotwórcze.

0x08 graphic

ATOM

  1. Skażenie biologiczne.

0x08 graphic

BIO

4. Skażenie chemiczne.

0x08 graphic

GAS

Rys. 1.1. Charakterystyka znaków stosowanych do oznaczania rejonów zagrożonych

Do oznaczania rejonów niebezpiecznych stosuje się znaki w kształcie trójkąta równoramiennego. Dłuższy bok trójkąta ma 28 cm a pozostałe boki po 20 cm.

2. ŚRODKI OCHRONY PRZED SKAŻENIAMI

Środki ochrony przed skażeniami stosowane w wojsku dzielą się na indywidualne i zbiorowe.

Do indywidualnych środków ochrony przed skażeniami należą:

Środki ochrony dróg oddechowych, to maski przeciwgazowe filtracyjne (oczyszczające). Stosowane przeciwgazowe maski oczyszczające, to maski o symbolach: MP-4 i MP-5.

Do środków ochrony skóry należą:

2.1. Indywidualne środki ochrony przed skażeniami

2.1.1. Środki ochrony dróg oddechowych

Maska przeciwgazowa MP - 4

Maska przeciwgazowa filtracyjna MP-4 służy do ochrony dróg oddechowych, oczu i twarzy przed działaniem środków trujących, biologicznych oraz substancji promieniotwórczych.

Maska przeciwgazowa wydawana jest żołnierzowi imiennie i może być używana tylko przez niego. Jakakolwiek zmiana i przypadkowość pobierania masek jest zabroniona. Maski uszkodzone wymagające naprawy powinny być przekazane do warsztatu, a w zamian należy wydać żołnierzowi sprawną maskę.

Maska przeciwgazowa MP- 5

Maska przeciwgazowa MP-5 służy do ochrony dróg oddechowych, oczu i twarzy przed działaniem środków trujących, biologicznych oraz substancji promieniotwórczych. Umożliwia również picie płynów i prowadzenie rozmów w nałożonej masce.

2.1.2. Środki ochrony skóry

Ogólnowojskowa odzież ochronna.

Służy do ochrony żołnierza przed działaniem środków trujących, broni biologicznej, substancji promieniotwórczych, promieniowania cieplnego wybuchu jądrowego oraz przed środkami zapalającymi. W ogólnowojskową odzież ochronną są wyposażeni żołnierze wszystkich rodzajów wojsk. W skład ogólnowojskowej odzieży ochronnej wchodzą: ogólnowojskowy płaszcz ochronny, pończochy ochronne, rękawice ochronne i torba nośna.

Płaszcz ochronny OP-1M można wykorzystać jako narzutkę, płaszcz lub kombinezon. Decyzję o sposobie wykorzystania płaszcza podejmuje dowódca pododdziału w zależności od sytuacji bojowej.

2.2. Zbiorowe środki ochrony przed skażeniami

Do środków zbiorowej ochrony przed skażeniami należą schrony i wozy bojowe wyposażone w urządzenia filtrowentylacyjne zapewniające trwałą i pewną ochronę ludzi w warunkach skażeń promieniotwórczych, chemicznych lub biologicznych, bez konieczności nakładania indywidualnych środków ochrony przed skażeniami.

Stopień zabezpieczenia może być różny, w zależności od przeznaczenia, typu schronu lub wozu bojowego, a także od parametrów urządzenia filtrowentylacyjnego. Obiekty fortyfikacyjne wyposażone są w skomplikowane urządzenia filtrowentylacyjne sterowane automatycznie. W schronach polowych stosuje się proste, małogabarytowe urządzenia filtrowentylacyjne, których obsługa nie wymaga wyspecjalizowanego personelu.

Współczesne środki zbiorowej ochrony przed skażeniami powinny zabezpieczać przed:

Obiekty zbiorowej ochrony przed skażeniami dzielimy na:

Obiekty stałe dzielą się na klasy, według odporności na działanie fali uderzeniowej wybuchu jądrowego.

Ze względu na sposób wykonania obiekty te dzielą się na wykopowe i drążone pod ziemią. Do obiektów wykopowych należą przede wszystkim wojskowe schrony polowe i niektóre budowle fortyfikacyjne.

Obiekty drążone pod ziemią zapewniają najwyższy stopień ochrony przed wszystkimi czynnikami rażenia broni jądrowej.

Obiekty ruchome to:

Obiekty wentylowane mogą być wyposażone tylko w wentylator (dmuchawę) do dostarczania powietrza i zgrubnego oczyszczania go z pyłów, lub w urządzenie filtrowentylacyjne zdolne do zatrzymywania wszystkich zanieczyszczeń powietrza (par i aerozoli).

Urządzenie filtrowentylacyjne obiektu zbiorowej ochrony przed skażeniami stanowi jego zasadniczy element zapewniający oczyszczanie powietrza, usuwanie powietrza wydychanego i utrzymywanie nadciśnienia uniemożliwiającego przenikanie skażonego powietrza do wnętrza.

2.2.1. Urządzenie filtrowentylacyjne haubicy samobieżnej
2S1

Haubica samobieżna 2S1 wyposażona jest w dwa urządzenia filtrowentylacyjne (UFW), z których jedno znajduje się w przedziale kierowania, a drugie w przedziale bojowym. Oba urządzenia mogą pracować w systemie wentylacji czystej lub w systemie filtrowentylacji.

Dmuchawa, skrzynka zaworów i filtropochłaniacz są zamontowane w obudowie umieszczonej w niszy, po lewej stronie mechanika-kierowcy. Dmuchawa zasysa powietrze przez otwór w płycie kadłuba wozu, gdzie zamontowana jest czerpnia powietrza zamykana pokrywą. W dmuchawie powietrze zostaje wstępnie oczyszczone z pyłu. Następnie powietrze przechodzi do przedziału kierowania przez filtropochłaniacz lub omijając go. Przepływem powietrza steruje się ręcznie za pomocą zaworu umieszczonego w skrzynce zaworów.

3. ŚRODKI I SPRZĘT DO ROZPOZNANIA SKAŻEŃ

Wykrywanie skażeń chemicznych i promieniotwórczych jest ważnym przedsięwzięciem mającym na celu zmniejszenie strat oraz zapewnienie danych dla dowódców niezbędnych do podjęcia decyzji. Skażenia wykrywa się za pomocą przyrządów rozpoznania skażeń promieniotwórczych i chemicznych. Na wyposażeniu baterii artylerii znajdują się następujące przyrządy:

Ponadto do prowadzenia kontroli dozymetrycznej są w pododdziale:

3.1. Przeznaczenie, budowa i użytkowanie
rentgenoradiometru DP-66M

Przyrząd przeznaczony jest do:

Przyrząd umożliwia pomiar mocy dawki promieniowania gamma w zakresie: 0 - 14,32 A/kg (0,05 - 200 R/h ) w trzech podzakresach. Zasilany jest za pomocą trzech ogniw R -20 zapewniających pracę w czasie 25 godzin oraz z akumulatorów o napięciu 6, 9 i 12 V, przez gniazdo i przewód zasilania zewnętrznego.

Określanie stopnia skażenia promieniotwórczego:

Pomiar mocy dawki promieniowania gamma:

Ładowanie dozymetrów optycznych DKP-50:

3.2. Przeznaczenie, budowa i użytkowanie
rentgenoradiometru DP-75

Przyrząd przeznaczony jest do:

Przyrząd umożliwia pomiar mocy dawki promieniowania gamma w zakresie: 0 - 35,8 A/kg (0,05 - 500 R/h ) w siedmiu podzakresach. Zasilany jest za pomocą trzech ogniw R -20 zapewniających pracę w czasie 25 godzin oraz z akumulatorów o napięciu 10 - 27 V, przez gniazdo i przewód zasilania zewnętrznego.

Określanie stopnia skażenia promieniotwórczego:

Pomiar mocy dawki promieniowania gamma:

Ładowanie dozymetrów optycznych DKP-50:

3.3. Przeznaczenie, budowa i użytkowanie dozymetru
optycznego DKP-50

Służy do dokonywania indywidualnej i grupowej kontroli dozymetrycznej. Wchodzi w skład kompletu KD-65 (25 dozymetrów) i umożliwia pomiar dawki promieniowania gamma w zakresie od 0 - 3,58 A/kg (0 - 50 R). Wynik pomiaru odczytuje się bezpośrednio na skali dozymetru. Ładowanie dozymetru następuje za pomocą rentgenoradiometru DP - 66M lub DP-75. Samo rozładowanie nie przekracza dwóch działek 0,288 A/kg (4R) na dobę. Zasadniczym elementem dozymetru jest mało wymiarowa komora jonizacyjna, do której równolegle podłączony jest kondensator elektrometr strunowy. Pod wpływem promieniowania gamma zawarte w komorze jonizacyjnej powietrze ulega jonizacji, a powstały prąd jonizacyjny zmniejsza potencjał kondensatora powodując rozładowanie dozymetru, które jest proporcjonalne do wartości pochłoniętej dawki.

3.4. Przeznaczenie, budowa i użytkowanie dozymetru DP-70 i kolorymetru polowego PK-56

Dozymetr DP-70 i kolorymetr PK 56 są to przyrządy służące do indywidualnej kontroli dozymetrycznej. Za pomocą tych przyrządów można mierzyć dawki promieniowania gamma w granicach od 3,58 do 57,28 A/kg (50-800R). Dozymetr DP-70 znajduje się na wyposażeniu każdego żołnierza. Czas maksymalnego zabarwienia roztworu wskaźnikowego dozymetru wynosi 40 - 60 min. od chwili zakończenia oddziaływania promieniowania gamma. Zabarwienie utrzymuje się przez dziesięć dni. Przy oddziaływaniu na dozymetr promieniowania gamma roztwór wskaźnikowy początkowo bezbarwny zmienia się proporcjonalnie do pochłoniętej dawki od jasnoczerwonego do purpurowego. Odczyt wskazań polega na wizualnym porównaniu zabarwienia dwóch pól. Jedno z nich stwarza roztwór wskaźnikowy dozymetru, drugi zaś pochodzi od filtrów świetlnych umieszczonych w dysku pomiarowym kolorymetru. Przez pokręcanie dysku z filtrami świetlnymi zgrywa się obydwa pola aż do uzyskania jednakowej intensywności zabarwienia.

Pomiar dawki promieniowania gamma:

3.5. Przeznaczenie, budowa i użytkowanie przyrządu
rozpoznania chemicznego PChR-54M

Przyrząd służy do wykrywania środków trujących w powietrzu, w dymie, na sprzęcie i w materiałach sypkich.

Środki trujące wykrywa się w powietrzu, na ziemi, uzbrojeniu, sprzęcie bojowym i innych przedmiotach. Do wykrywania par środków trujących służą rurki wskaźnikowe, a do wykrywania ciekłych środków trujących papierki PWCh - 1.

W przyrządzie są następujące rurki wskaźnikowe:

Przeciwnik może stosować środki trujące bez zapachu lub maskować ich zapach innymi substancjami. Dlatego też, mimo braku charakterystycznych oznak ich użycia należy przeprowadzać okresową kontrolę powietrza za pomocą przyrządu rozpoznania chemicznego. Do tego celu służą rurki wskaźnikowe, za pomocą których wykrywa się środek trujący oraz określa jego rodzaj i przypuszczalne stężenie.

Środki trujące w powietrzu wykrywa się za pomocą następujących rurek wskaźnikowych:

4. ŚRODKI I SPRZĘT DO LIKWIDACJI SKAŻEŃ

4.1. Pojęcia ogólne

W warunkach stosowania przez przeciwnika broni masowego rażenia żołnierze oraz uzbrojenie, sprzęt bojowy, wyposażenie, teren, żywność i woda mogą ulec skażeniu substancjami promieniotwórczymi, środkami trującymi lub zakażeniu środkami biologicznymi.

Skuteczną ochronę żołnierzy przed rażącym działaniem substancji promieniotwórczych, środków trujących lub biologicznych zapewnia się poprzez terminowe i umiejętne wykorzystanie indywidualnych i zbiorowych środków ochrony przed skażeniami, właściwości ochronnych sprzętu i terenu oraz przeprowadzenie zabiegów specjalnych i sanitarnych.

Zabiegi specjalne to zespół czynności mających na celu dezaktywację, odkażanie i dezynfekcję uzbrojenia, sprzętu bojowego i środków transportowych oraz umundurowania i oporządzenia. Rozróżnia się zabiegi specjalne częściowe i całkowite.

Przed przystąpieniem do zabiegów specjalnych sprzętu i uzbrojenia określa się (poza terenem skażonym) stopień skażenia promieniotwórczego lub rodzaj użytego środka trującego.

Częściowe zabiegi specjalne polegają na dezaktywacji, odkażaniu i dezynfekcji tych miejsc na uzbrojeniu, sprzęcie bojowym i środkach transportowych, z którymi mogą stykać się żołnierze w czasie wykonywania zadania bojowego. Broń osobistą dezaktywuje (odkaża, dezynfekuje) się całkowicie. Częściowe zabiegi specjalne przeprowadza się na rozkaz dowódcy kompanii. W razie skażenia środkami trującymi zabiegi przeprowadzają natychmiast wszyscy żołnierze.

Całkowite zabiegi specjalne polegają na dezaktywacji, odkażaniu i dezynfekcji całej powierzchni skażonej. Przeprowadza się je po wykonaniu zadania bojowego w zajmowanym lub wyznaczonym rejonie.

Dezaktywacja to usuwanie substancji promieniotwórczych z uzbrojenia, sprzętu bojowego, środków transportowych, żywności, odzieży, wody i terenu. Dezaktywacja może być częściowa lub całkowita.

Odkażanie to usuwanie lub niszczenie środków trujących ze skażonego sprzętu, umundurowania, oporządzenia, uzbrojenia, terenu, wody, żywności, paszy itp. Odkażanie może być częściowe lub całkowite.

Dezynfekcja to niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form przetrwalnikowych w określonym środowisku zewnętrznym. Rozróżnia się dezynfekcję zapobiegawczą i ogniskową.

Zabiegi sanitarne to zespół czynności mających na celu usunięciu z powierzchni ciała, błon śluzowych oczu, nosa i ust żołnierzy substancji promieniotwórczych, środków trujących i biologicznych. Rozróżnia się zabiegi sanitarne częściowe i całkowite.

Częściowe zabiegi sanitarne polegają na usuwaniu substancji promieniotwórczych, środków trujących i biologicznych z odkrytych części ciała. Przeprowadza się je bezpośrednio w ugrupowaniu bojowym wojsk bez przerywania wykonywania zadania bojowego.

Jeżeli w wyniku prowadzenia częściowych zabiegów sanitarnych stopień skażenia żołnierzy substancjami promieniotwórczymi obniży się do wartości dopuszczalnych, wówczas nie przeprowadza się całkowitych zabiegów sanitarnych.

Całkowite zabiegi sanitarne polegają na usuwaniu substancji promieniotwórczych, środków trujących i biologicznych z całej powierzchni ciała. Przeprowadza się je po wykonaniu zadania bojowego, najlepiej przez dokładne umycie całego ciała ciepłą wodą.

Całkowitym zabiegom sanitarnym poddaje się wszystkich żołnierzy skażonych środkami trującymi oraz żołnierzy, którzy znajdowali się w terenie zakażonym środkami biologicznymi, niezależnie od przeprowadzenia częściowych zabiegów sanitarnych.

Całkowite zabiegi specjalne i sanitarne przeprowadza się na zarządzenie dowódcy związku taktycznego (oddziału) w jak najkrótszym czasie po skażeniu (zakażeniu). Przeprowadza się je siłami i środkami etatowymi lub na punktach zabiegów specjalnych (PZS), rozwijanych przez pododdziały przeciwchemiczne przy pomocy specjalistycznego sprzętu.

W wypadku jednoczesnego skażenia (zakażenia) żołnierzy i sprzętu w pierwszej kolejności przeprowadza się częściowe zabiegi sanitarne żołnierzy, następnie częściowe zabiegi specjalne sprzętu i ponownie częściowe zabiegi sanitarne żołnierzy.

Żołnierze wykonujący zadania w oderwaniu od pododdziałów, samodzielnie decydują o przeprowadzeniu częściowych zabiegów sanitarnych oraz specjalnych posiadanego uzbrojenia, sprzętu i wyposażenia. Wykonywanie zabiegów nie zwalnia żołnierzy z dokładnego i terminowego wykonania zadania.

4.2. Środki do zabiegów sanitarnych i specjalnych

4.2.1. Substancje i roztwory do dezaktywacji

Do dezaktywacji uzbrojenia i sprzętu bojowego stosuje się roztwór wodny proszku SF-M o stężeniu 0,15-0,3%. W okresie zimowym do sporządzania roztworu proszku SF-M można użyć wody amoniakalnej.

Ponadto można stosować:

Proszek dezaktywacyjny SF-M jest ciałem stałym, sypkim o zabarwieniu biało kremowym do żółtego, dobrze rozpuszczającym się w wodzie i tworzącym lekko opalizujące roztwory. Proszek zawiera około 25% środków powierzchniowo czynnych i 70% trójpolifosforanu sodowego oraz ok. 5% metakrzemianu sodowego. Roztwór wodny proszku posiada odczyn zasadowy i dobrze się pieni.

Do sporządzania roztworów dezaktywacyjnych stosuje się proszek dezaktywacyjny SF-M dostarczany do wojsk w pakietach SF-M-006 lub SF-M-6/2.

4.2.2. Substancje i roztwory do odkażania

Podstawowymi roztworami stosowanymi do odkażania uzbrojenia i sprzętu są:

Uzbrojenie i sprzęt bojowy odkaża się letnim lub zimowym (jesienno-zimowym) roztworem podchlorynu wapniowego.

Koncentrat P-710 jest cieczą o barwie żółtej lub ciemnobrunatnej. W niskiej temperaturze gęstnieje i przybiera konsystencję pasty. Zmniejsza on korodujące działanie wodnych roztworów odkażających zawierających czynny chlor. Koncentrat jest dostarczany do wojsk w następujących opakowaniach:

Organiczny roztwór odkażający ORO służy do odkażania uzbrojenia i sprzętu bojowego za pomocą zestawu odkażającego ZOd-2. Jest to bezbarwna lub jasnożółta ciecz o słabym zapachu amoniaku, higroskopijna, palna oraz silnie drażniąca skórę i oczy. Niszczy powłoki malarskie, zwłaszcza nitrocelulozowe.

Norma zużycia roztworu ORO wynosi 200 cm3/m2, a minimalny czas ekspozycji na odkażanej powierzchni - 30 min. Roztwór stosuje się w temperaturze od -25oC do 50oC.

Do szkolenia wojsk stosuje się roztwór ORO-C (50% glikolu i 2% amoniaku w wodzie), który nie ma właściwości odkażających.

Podchloryn wapniowy jest białym, sypkim proszkiem o zapachu chloru. W wodzie rozpuszcza się średnio, tworząc stosunkowo stabilne zawiesiny wodne. Klarowny roztwór ma kolor jasnożółty. Podchloryn wapniowy wchodzi w skład pakietów odkażających PChW-012 i
PChW-04. Wojskom dostarcza się go w stanie suchym w pakietach oraz w metalowych bębnach.

Chlorek wapniowy jest ciałem stałym, krystalicznym o zabarwieniu białym. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Przechowywany w nieszczelnych opakowaniach pochłania wilgoć z powietrza i tworzy gęstą masę. Techniczny chlorek wapniowy jest dostarczany do wojsk w pakietach ChW-3, workach foliowych oraz beczkach metalowych.

4.2.3. Substancje i roztwory do dezynfekcji

Do dezynfekcji uzbrojenia i sprzętu bojowego stosuje się substancje odkażające (dichloroaminę, sześciochloroaminę, podchloryn wapniowy, wapno chlorowane) oraz dezynfekcyjne (formaldehyd, fenol i ich pochodne).

Substancje odkażające stosuje się do dezynfekcji w postaci: roztworu odkażającego nr 1, roztworu wodnego podchlorynu wapniowego, zawiesiny wodnej, wapna chlorowanego.

Do dezynfekcji można również wykorzystać roztwory środków myjących i rozpuszczalniki. Nie niszczą one jednak bakterii chorobotwórczych lecz tylko zmywają je z zakażonych powierzchni.

4.2.4. Środki podręczne używane do zabiegów

W razie braku etatowych odkażalników, roztworów dezaktywacyjnych lub dezynfekcyjnych do częściowych zabiegów specjalnych uzbrojenia i sprzętu bojowego można stosować środki podręczne, takie jak: trawa, słoma, ziemia, woda, śnieg itp.

Do częściowych zabiegów specjalnych uzbrojenia i sprzętu bojowego można również wykorzystywać środki powierzchniowo czynne (detergenty) używane w gospodarstwie domowym. Zastosowanie ich w postaci wodnych roztworów w dużym stopniu zmniejsza, a niekiedy całkowicie likwiduje skażenie (zakażenie) zmywanych powierzchni. Roztwory ogrzane zwiększają skuteczność likwidacji środków trujących.

Do niszczenia środków trujących typu sarinu, mogą służyć wszystkie środki o właściwościach alkalicznych stosowane w gospodarstwie domowym, także jak: ługi, soda amoniakalna, bielidło itp. Środki te używane w postaci wodnych roztworów w znacznym stopniu niszczą środki trujące typu sarinu i zmniejszają gęstość skażenia innymi środkami trującymi (iperytem, V-gazami).

Roztwory te można również wykorzystywać do zmywania substancji promieniotwórczych i środków biologicznych ze skażonych (zakażonych) powierzchni.

4.2.5. Pakiety do likwidacji skażeń

Indywidualny pakiet przeciwchemiczny IPP służy do przeprowadzania częściowych zabiegów sanitarnych oraz specjalnych niewielkich powierzchni umundurowania, oporządzenia i broni żołnierza.

W skład indywidualnego pakietu przeciwchemicznego wchodzą: dwa naczynka (małe i duże) z płynnym odkażalnikiem, cztery fiolki i cztery serwetki z gazy. Całość umieszczona jest w pudełku z tworzywa sztucznego. Pudełko ma dwie przegródki na małe i duże naczynko oraz dwa gniazda na fiolki. Serwetki są umieszczone w pokrywce. Na pokrywce znajduje się przebijak do przekłuwania naczyniek. Roztwór odkażający w małym naczyńku służy do odkażania środków trujących typu sarinu, a w dużym naczyńku do odkażania iperytu i luizytu oraz ich mieszanin.

Roztworu odkażającego z małego naczynka można używać natychmiast, a z dużego dopiero po zgnieceniu szklanej ampułki znajdującej się w naczynku i zmieszaniu składników.

Indywidualny pakiet odkażający PChW-012 służy do odkażania broni osobistej i oporządzenia o powierzchni nie przekraczającej 1 m2. Może być również wykorzystany do częściowego odkażania ręcznych, ciężkich i wielkokalibrowych karabinów maszynowych, granatników przeciwpancernych i innego sprzętu. Pakiet składa się ze słoika z podchlorynem wapniowym, pakietu ogrzewczego, woreczka z folii oraz pięciu serwetek. Całość znajduje się w opakowaniu z folii polietylenowej.

Pakiet silikażelowy PS służy do indywidualnego odkażania umundurowania żołnierzy, którzy przebywali w powietrzu skażonym parami (aerozolami) środków trujących. Pakiet składa się z szczelnie zaspawanej zewnętrznej torebki polietylenowej. wewnątrz której znajduje się torebka papierowa zawierająca woreczek tkaninowy z 75 g aktywnego proszku silikażelowego. Żołnierz po wyjściu z atmosfery skażonej przeciera (pudruje) umundurowanie pakietem (woreczkiem tkaninowym), zwracając uwagę na miejsca stykania się munduru z ciałem (kołnierz, mankiety itp.). Po wykonaniu tej czynności proszek strzepuje się z odkażanego umundurowania.

Pakiet silikażelowy, po rozerwaniu torebki polietylenowej, powinien być zużyty w jak najkrótszym czasie, gdyż proszek silikakażelowy silnie pochłania wilgoć z powietrza, zmniejszając zdolność adsorpcji par (aerozolu) środków trujących z powierzchni umundurowania.

Pakiet odkażający PChW-04 służy do sporządzania roztworu odkażającego w indywidualnych oraz eżektorowych zestawach samochodowych (czołgowych). Pakiet składa się z opakowania tekturowego, wewnątrz którego znajduje się słoik z podchlorynem wapniowym oraz koncentrat P-710. W celu sporządzenia roztworu odkażającego w indywidualnym zestawie samochodowym należy:

a) w temperaturze powietrza powyżej 6oC:

b) w temperaturze powietrza od 6oC do -12oC:

W celu sporządzenia roztworu w zestawach eżektorowych należy worek gumowy napełnić wodą w ilości ok. 40 dm3 wsypać zawartość 3 pakietów PChW-04 i wymieszać. Pakiet ChW-3 stosuje się z pakietem PChW-04 w temperaturze od 6oC do -25oC. Zawiera on chlorek wapniowy w opakowaniu z folii.

4.3. Sprzęt do likwidacji skażeń

Sprzęt do likwidacji skażeń zwany zestawami stanowią proste urządzenia o niewielkiej liczbie podzespołów, wąskim zakresie zastosowania i małej wydajności. Do ich napędu wykorzystuje się najczęściej zewnętrzne źródła energii, rzadziej siłę mięśni ludzkich. Znajdują się w wyposażeniu pododdziałów artylerii i z reguły służą do przeprowadzenia częściowych zabiegów specjalnych.

4.3.1. Zestaw odkażający ZOd-2

Zestaw odkażający ZOd-2 służy do odkażania wozów bojowych (pojazdów gąsienicowych oraz samochodowych) za pomocą odkażalników organicznych z wykorzystaniem sprężonego powietrza lub sprężonego gazu z:

Zestaw może być eksploatowany w temperaturze od -40oC do 50oC we wszystkich warunkach klimatycznych.

Przygotowanie zestawu do odkażania polega na napełnieniu zbiornika rozpylacza odkażalnikiem organicznym i wytworzeniu w nim ciśnienia roboczego.

4.3.2. Indywidualny zestaw samochodowy IZS

Indywidualny zestaw samochodowy IZS służy do przeprowadzenia zabiegów specjalnych uzbrojenia oraz pojazdów mechanicznych.

Indywidualny zestaw samochodowy może być zasilany sprężonym powietrzem po podłączeniu do:

4.3.3. Eżektorowy zestaw samochodowy EZS

Eżektorowy zestaw samochodowy EZS służy do przeprowadzenia zabiegów specjalnych pojazdów mechanicznych z silnikiem gaźnikowym. Eżektorowy zestaw samochodowy w zależności od sposobu montażu może być użyty do:

4.3.4. Eżektorowy zestaw samochodowy DK-4

Eżektorowy zestaw samochodowy DK - 4 służy do przeprowadzenia zabiegów specjalnych pojazdów importowanych z zabudową specjalną następujących marek: GAZ, ZIŁ, URAL - 375, BRDM oraz na różnych odmianach tych pojazdów i opartych na ich konstrukcjach ciągników. Eżektorowy zestaw samochodowy DK - 4 w zależności od sposobu montażu może być użyty do:

5. ŚRODKI ZAPALAJĄCE

5.1. Charakterystyka środków zapalających

Środki zapalające to związki chemiczne lub ich mieszaniny zdolne do wydzielania w czasie spalania dużej ilości ciepła i wytwarzania wysokiej temperatury, mogące dzięki swym właściwościom zapalać inne materiały i przedmioty oraz razić ludzi i zwierzęta.

Podstawowym czynnikiem rażącym środków zapalających jest energia cieplna. Ciepło wytwarzane w procesie spalania jest przekazywane do otoczenia, przy czym na nagrzanie rażonego obiektu zużywana jest tylko niewielka jego część. Stąd też temperatura wytwarzana przez środek zapalający powinna być 2 - 3 razy większa niż temperatura zapłonu rażonego obiektu. Ponieważ liczba łatwo palnych obiektów na przyszłym polu walki będzie ograniczona (ze względu na opancerzenie sprzętu, występowanie budowli ziemnych, betonowych itp.), konieczne jest przygotowanie takich środków zapalających, których temperatura spalania wynosi 1300 K i więcej.

Środki zapalające muszą się charakteryzować również wysoką wartością ciepła spalania, dostatecznie długim czasie spalania i stosunkowo łatwą zapalnością, lecz nie mogą zapalać się samorzutnie przed ich bojowym zastosowaniem. Powinny mieć również własności maksymalnie utrudniające ich gaszenie.

Z bardzo dużej ilości substancji i mieszanin, będących paliwami i mieszaninami palnymi, tylko niektóre mają właściwości odpowiadające wyżej wymienionym wymaganiom i mogą być używane jako bojowe środki zapalające. Mogą one być klasyfikowane w oparciu o takie kryteria, jak: stan fizyczny, skład chemiczny, szybkość spalania, ciepło spalania i inne.

Do celów wojskowych środki zapalające dzieli się najczęściej według ich stanu fizycznego i składu chemicznego.

Ze względu na skład chemiczny środki zapalające dzielą się na dwie grupy. Pierwszą tworzą środki nie zawierające w swoim składzie utleniaczy (sód, potas, magnez i glin oraz mieszaniny chemiczne, zawierające ropę naftową i produkty pochodne, a także fosfor oraz związki metaloorganiczne). Dla spalania charakterystyczne jest wydzielanie się dużej ilości rozgrzanych do wysokiej temperatury gazów oraz intensywny płomień powiększający efekt zapalny. Gaszenie możliwe jest przez odcięcie dopływu powietrza.

Do drugiej grupy należą mieszaniny metali i tlenków metali oraz soli bogatych w tlen. Gaszenie tych środków jest bardzo trudne, ponieważ odcięcie dopływu powietrza nie przerywa procesy spalania.

Ze względu na stan fizyczny, w jakim środki zapalające są używane do rażenia ludzi i sprzętu, dzielą się na stałe i ciekłe.

5.2. Charakterystyka stałych środków zapalających

5.2.1. Sód i potas

Sodu i potasu samodzielnie jako środków zapalających nie stosuje się, natomiast używa się jako składników różnego rodzaju mieszanin. Zaletą mieszanin zapalających, zawierających sód i potas, jest to, że nie można ich gasić wodą. Przechowywane są w szczelnych i trwałych naczyniach napełnionych naftą lub benzyną, pozbawioną zanieczyszczeń i śladów wilgoci.

5.2.2. Magnez

Magnez to srebrzystobiały, lekki metal, bardzo aktywny chemicznie. Ogrzany do temperatury topnienia (923 K) zapala się, a spalanie przebiega z wydzieleniem jaskrawego światła oraz znacznej ilości energii cieplnej. Temperatura płonącego magnezu szybko wzrasta, zaczyna on wrzeć i zmieniać w parę (1373 K), która pali się niezwykle jasnym płomieniem. Temperatura płomienia sięga 2750 - 3250 K. Magnezu nie można gasić wodą, gdyż w tej temperaturze ulega ona rozkładowi, a wydzielający się wodór wzmaga palenie.

5.2.3. Glin

Glin w powietrzu zapala się z trudem, a do jego zapalenia potrzebny jest silny impuls cieplny. W procesie spalania przechodzi w tlenek glinu, a w toku reakcji wydziela się duża ilość ciepła.

Czysty glin nie znajduje zastosowania jako środek zapalający. Szerokie zastosowanie w procesie produkcji środków zapalających mają natomiast jego mieszaniny z innymi substancjami.

5.2.4. Termit

Termit jest mieszaniną sproszkowanego lub ziarnistego glinu z tlenkami metali ciężkich (żelaza, niklu, kobaltu, chromu). Najbardziej rozpowszechniony jest termit składający się z proszkowanego glinu (25%) i tlenku żelaza (III) Fe2O3 (75%).

Charakterystyczną cechą palącego się termitu jest wydzielanie się oślepiającego płomienia i powstawanie ciekłego tlenku glinu (40%) i roztopionego metalu. Płonący termit nie rozlewa się, lecz działa praktycznie tylko w miejscu bezpośredniej styczności z rażonym celem, wytwarzając temperaturę rzędu 2300 - 3700 K. Utleniacze wchodzące w skład termitu i jego mieszanin umożliwiają palenie się bez dostępu powietrza i pod wodą.

Termit i jego mieszanki są używane do napełniania bomb lotniczych, pocisków artyleryjskich, min i granatów zapalających.

5.2.5. Elektron

Elektron jest lekkim stopem składającym się z magnezu (90%), glinu i innych metali (cynk, mangan, żelazo).

Elektron pali się jaskrawo-białym płomieniem, a paleniu towarzyszy wydzielanie dużej ilości białego dymu, osiadającego w postaci nalotu w miejscu spalania. W połączeniu z termitem stanowi masę zapalającą o bardzo niebezpiecznym działaniu. Jest szeroko stosowany w pociskach artyleryjskich i bombach lotniczych.

5.3. Charakterystyka ciekłych środków zapalających

5.3.1. Niezagęszczone mieszanki zapalające

Niezagęszczone środki zapalające to przede wszystkim różnego rodzaju węglowodory alifatyczne (ropa naftowa, olej napędowy, benzyna, benzol, mieszaniny benzyny i nafty z mazutem i ropą naftową). Środki te palą się silnym płomieniem na dużych powierzchniach, co powiększa zasięg działania. Mogą być stosowane do tworzenia zapór ogniowych.

5.3.2. Zagęszczone mieszanki zapalające (napalmy)

Zagęszczone mieszanki zapalające to żele powstałe w wyniku rozpuszczenia soli glinowych kwasu naftenowego i palmitynowego w benzynie. Nazywane są potocznie napalmami.

Napalm pod wieloma względami przewyższa inne środki zapalające, pomimo niskiej temperatury palenia się i niewielkiej zdolności przepalania. Wyeliminowanie tych wad doprowadziło do powstania nowych mieszanek napalmowych.

Napalm zwykły pali się w temperaturze około 800 - 900 K. Podczas palenia wydziela się bardzo dużo dymu. Płonący napalm przylepia się do powierzchni pionowych oraz wnika do szczelin. Gasić go można przez odcięcie dopływu powietrza kocami, odzieżą ochronną lub umundurowaniem. Duże powierzchnie palącego się napalmu gasi się za pomocą piasku, a zimą nawet śniegu.

Kombinowana mieszanka o nazwie standard-napalm, to zwykły napalm zmieszany z asfaltem, fosforem i sproszkowanym glinem o temperaturze palenia przewyższającej 2000 K.

Supernapalm to mieszanka używana głównie w miotaczach ognia. Zapala się dopiero po zetknięciu z ziemią lub rażonym przedmiotem.

Deszcz napalmowy to samozapalna mieszanina, którą można rozlewać z samolotów. Przyczyną samoczynnego zapalenia się jest zmieszanie napalmu ze stężonym natlenkiem wodoru, rozkładającym się przy zetknięciu z ziemią i przedmiotami.

5.4. Amunicja zapalająca

Środki zapalające mogą być używane na polu walki przez wszystkie rodzaje wojsk. Wojska lądowe mogą je stosować za pomocą amunicja zapalającej broni piechoty, ręcznych i nasadkowych granatów zapalających, fugasów (pułapek) ogniowych i zapalających pocisków artyleryjskich i moździerzowych oraz pocisków artylerii rakietowej i miotaczy ognia.

5.4.1. Granaty zapalające

Granaty zapalające przeznaczone są przede wszystkim do niszczenia sprzętu i wyposażenia. Dzielą się na miotane ręcznie i wystrzeliwane z karabinków-granatników. Wykonane są najczęściej z blachy stalowej i wypełnione mieszanką termitową (np. amerykański AN-M14) lub białym fosforem (np. niemiecki DM-19). Ręczne granaty zapalające mogą być rzucane do celu lub położone na przedmiocie (sprzęcie), który ma być zniszczony. W czasie palenia powstaje wysoka temperatura dochodząca do 3000 K, co powoduje przepalenie pancerza do 15 mm (np. polski RGZ).

5.4.2. Fugasy zapalające

Fugasy ogniowe to pułapki ogniowe wykonane najczęściej z materiałów podręcznych, wypełnione mieszanką zapalającą, uruchamiane zdalnie lub pod wpływem nacisku (naciągu). Fugasy mogą być wykonane z różnych materiałów podręcznych (beczki metalowe, łuski po amunicji artyleryjskiej, pojemniki, worki foliowe itp.). w momencie wybuchu pojedynczej pułapki następuje wyrzucenie zapalonej mieszanki z pojemnika na powierzchnie o średnicy kilkudziesięciu metrów.

Fugasy ustawia się pojedynczo, liniowo lub powierzchniowo w ścisłym powiązaniu z systemem ognia oraz zapór i niszczeń.

5.4.3. Amunicja artyleryjska i rakietowa

Artyleryjska i rakietowa amunicja zapalająca przeznaczona jest do podpalania budowli drewnianych, składów z materiałami pędnymi i smarami, składów z amunicją i innych obiektów na terytorium zajętym przez przeciwnika.

Amunicję artyleryjską wypełnia się białym fosforem, termitem, jak również płynną mieszanką złożoną z ropy, benzyny i oleju napędowego.

5.4.5. Amunicja lotnicza

Bomby lotnicze są przeznaczone do niszczenia różnych obiektów, znajdujących się zarówno na froncie, jak i na zapleczu, przez powodowanie pożarów oraz rażenie ludzi i sprzętu. Współczesne bomby zapalające wypełnione są termitem, elektronem, fosforem lub zagęszczonymi mieszankami zapalającymi. Działają miejscowo i powierzchniowo.

Jeden samolot myśliwsko-bombowy z 10-15 kasetami może wywołać 7000 - 8000 ognisk pożarów na powierzchni 1 - 3 km2.

5.4.6. Miotacze ognia

Miotacze ognia, to broń przeznaczona do rażenia wojsk, obiektów obronnych oraz sprzętu strumieniem ognia płonącego paliwa, wyrzucanego pod ciśnieniem gazów sprężonych w butli lub uzyskanych ze spalenia ładunku prochowego.

Typowymi przedstawicielami lekkich, plecakowych miotaczy ognia są miotacze rosyjskie LPO-50 (napalm, zasięg 70-90 m), amerykańskie M9A1-7 (napalm, zasięg 45-55 m), szwajcarskie Sifrag (napalm, zasięg do 80 m) oraz francuskie ETVS (napalm, zasięg 50 m).

W wyniku doskonalenia miotaczy strumieniowych i plecakowych w niektórych armiach znalazły się miotacze rakietowe (amerykański M-202 - trójetyloaluminium, zasięg 200-700 m), bezodrzutowe wielokrotnego użytku (rosyjski RPO - napalm, zasięg do 400 m), bezodrzutowe jednorazowego użytku (niemiecki MAUSER - napalm + fosfor + proszek metaliczny, zasięg 50 - 70 m).

W wyposażeniu niektórych armii znajdują się ciężkie tłokowe miotacze ognia (np. rosyjski TPO - napalm, zasięg 180 - 200 m) o zaplonie mechanicznym oraz czołgowe miotacze ognia (amerykański M132A1, napalm, zasięg 150 -180 m, 30 strzałów; rosyjski OT-T-55, napalm, zasięg do 200 m, wielostrzałowy) o różnej przydatności na polu walki.

6. ŚRODKI DYMNE

6.1. Ogólna charakterystyka dymów

Środki dymne - granaty, świece dymne i amunicją dymna. Sprzęt do zadymiania - instalacje generatory i przyrządy. Umożliwiają one wprowadzenie do powietrza niezbędnej ilości substancji dymotwórczej w postaci aerozolu. Do aerozoli występujących w przyrodzie zalicza się mgły i obłoki naturalne, sztucznie otrzymane dymy maskujące i trujące, czyli wszystko co określa się pyłem, dymem, mgłą, obłokiem itp. We wszystkich tych układach powietrze jest czynnikiem rozpraszającym, a cząstki tworzą fazę rozproszoną.

Procesy umożliwiające działanie środków dymnych i sprzętu do zadymiania:

6.2. Właściwości maskujące dymów

Dymy stosuje się w celu pogorszenia widoczności i wyrazistości obserwacji. Widoczność i wyrazistość obserwacji zależy kontrastu w blasku oraz barwie danego przedmiotu i otaczającego go tła.

Niejednorodność optyczna i zjawiska optyczne zachodzące na granicy cząstek dymu i powietrza powodują zmniejszenie kontrastu w barwie przedmiotu i tła. Wskutek tego pogarsza się wyrazistość obserwacji wzrokowej.

Zjawiska optyczne w dymach to rozpraszanie i pochłanianie światła. Rozpraszanie polega na odchyleniu przez cząsteczki promieniowania świetlnego przechodzącego przez obłok dymny. Przyczyną tego zjawiska jest niejednorodność dymu. Zasadniczą rolę odgrywa tu współczynnik załamania światła, wskazujący jak zmieni się szybkość rozchodzenia światła w danym ośrodku. Przechodząc z jednego ośrodka do drugiego światło wskutek zmiany prędkości zmienia kierunek. Rozproszenie energii promienistej zależy od stosunku wymiarów cząstek dymu do długości fali światła. Gdy wymiary cząstek dymu są większe od długości fali światła, wtedy na granicy nieprzezroczystych cząstek dymu występuje tylko odbicie. Przy cząstkach przezroczystych przyczyną rozpraszania jest wielokrotne odbicie i załamanie światła. Jeśli wymiary cząstek są tego samego rzędu co długość fali świetlnej to przyczyną rozpraszania jest dyfrakcja, polegająca na ugięciu promieniowania na cząstkach. Natomiast gdy wymiary cząstek są dużo mniejsze od długości fali, rozproszenie następuje w wyniku pobudzenia elektronów, które drgając emitują energię promienistą. Energia ta ulega rozproszeniu padając na inne cząstki. Przy dostatecznie dużym stężeniu wagowym dymu energia promienista rozprasza się wielokrotnie.

0x08 graphic
Pochłanianie (absorpcja) światła to zjawisko polegające na przemianie energii promienistej w energię chemiczną lub cieplną. Gdy występuje silna absorpcja energii promienistej w szerokim zakresie widma, obłok dymu jest czarny. Przy selektywnej absorpcji obłok dymu ma barwę dopełniającą do zaabsorbowanej. W mgłach kwasu siarkowego i fosforowego oraz dymach białych na absorpcję przypada 10 - 30% energii promienistej, natomiast w czarnych około 80%. Ilość zaabsorbowanego światła zależy też od wielkości cząstek, długości fali światła oraz współczynników załamania światła fazy rozproszonej i środowiska rozpraszającego. Dobre własności maskujące mają dymy białe, które w przeciwieństwie do dymów czarnych silnie odbijają światło. Reasumując, rozpraszanie i pochłanianie energii promienistej powoduje stopniowe zmniejszanie się natężenia światła przechodzącego przez dym lub mgłę.

Zjawiska optyczne powodują, że obłok dymu jest jasno świecącą przestrzenią. Jego obecność między przedmiotem a obserwatorem powoduje zmniejszenie się kontrastu jasności. Im grubsza jest warstwa dymu tym mniejszy kontrast. Przy niewielkich odległościach, gdy kontrast jasności przewyższa próg kontrastowej czułości, obserwator widzi przedmiot. Zasięg widoczności zależy od własności optycznych obłoku dymnego i zdolności odbijania powierzchni przedmiotu.

6.3. Rodzaje zasłon dymnych

Zasłona dymna - sztuczne wytworzony obłok dymu lub mgły, mający własności maskujące i przemieszczający się z prądami powietrza. Elementami zasłony dymnej (rys. 6.1) są: rubież zadymiania, długość, szerokość, głębokość i czoło zasłony dymnej.

Rubież zadymiania - linia w terenie, na której rozmieszczone są stanowiska zadymiania. Rubież może być podzielona na odcinki. Przy pierścieniowym sposobie zadymiania powierzchnię z wyznaczonymi rubieżami dzieli się na sektory.

Długość rubieży - odległość między skrajnymi stanowiskami. Powinna być 2-3 razy większa niż odcinek maskowania działań. Czoło zasłony dymnej - poprzednia granica zasłony dymnej. Głębokość zasłony - odległość od rubieży do czoła zasłony.

Zasłony dymne dzielą się w zależności od przeznaczenia, skali zastosowania, miejsca w ugrupowaniu i sposobu wykonania. Według skali zastosowania zasłony dzieli się na:

W zależności od przeznaczenia zasłony dymne dzieli się na oślepiające, maskujące i pozorne.

Oślepiającą zasłonę wytwarza się w rejonie rozmieszczenia stanowiskach dowodzenia przeciwnika, punktów obserwacyjnych, środków ogniowych lub ugrupowania bojowego w celu uniemożliwienia prowadzenia obserwacji, skutecznego ognia oraz dezorganizacji działań. Wojska własne działają poza strefą dymu. Zasłony można stosować przy dowolnym kierunku wiatru. Do ich wykonania wykorzystuje się środki artylerii i lotnictwa oraz czołgowe wyrzutnie granatów dymnych.

Maskującą zasłonę wykonuje się w rejonie własnych wojsk i obiektów lub między ugrupowaniem wojsk własnych i przeciwnika w celu ukrycia wojsk i obiektów przed jego obserwacją i ogniem. Zasłony stawia się za pomocą granatów i świec dymnych, termicznej aparatury dymnej czołgów i bojowych wozów piechoty, czołgowych wyrzutni granatów dymnych i lotniczych wyrzutni dymnych.

Pozorną zasłonę stawia się w rejonach pozornych działań wojsk własnych - między przeciwnikiem, a wojskami własnymi lub w rejonie ich rozmieszczenia oraz znajdowania się obiektów - w celu wprowadzenia przeciwnika w błąd co do kierunku działań, ugrupowania bojowego, położenia i funkcjonowania ważnych obiektów. Wykonuje się ją jednocześnie z zasłonami maskującą i oślepiającą, stosując ta same normy zużycia środków. Do wykonywania zasłon pozornych wykorzystuje się granaty i świece dymne oraz termiczną aparaturę dymną, a także środki podręczne.

6.4. Granaty i świece dymne

6.4.1. Ręczne granaty dymne RGD-2

Są dwa rodzaje granatów dymnych: wytwarzające biały dym i wytwarzające czarny dym. Granatów dymu białego używa się do krótkotrwałego maskowanie pojedynczych żołnierzy i małych grup (pododdziałów) we wszystkich rodzajach walki oraz do oślepienia punktów ogniowych przeciwnika. Mogą być użyte do wypełniania luk w zasłonach i wzmacniania zasłon dymnych. Granaty dymu czarnego stosowane są do pozorowania pożarów (np. czołgów). Ręczny granat dymny składa się z: kadłuba, górnej i dolnej diafragmy, zapłonnika i mieszanki dymotwórczej.

Cylindryczny kadłub granatu ze specjalnej tektury chroni mieszankę dymotwórczą przed wpływami zewnętrznymi, a przede wszystkim przed wilgocią. Diafragmy zapobiegają wysypaniu się mieszanki dymotwórczej z kadłuba. Otwory umożliwiają umieszczenie zapłonnika i wydzielanie się dymu. Pokrywka chroni zapłonnik przed wilgocią i uszkodzeniami mechanicznymi.

Taśma potarki pozwala zdjąć pokrywkę podczas przygotowania granatu do użycia. Dno ma taśmę, która umożliwia wyjęcie go i przygotowanie granatu do użycia. Zapłonnik jest w kształcie rurki pokrytej mieszanką podpałową. Potarka jest w postaci krążka z naniesioną mieszaniną tarciową.

W skład mieszanki dymotwórczej wchodzą: antracen, chlorek amonowy i chloran potasowy. Mieszanki dymotwórcze w granatach wytwarzających czarny dym nie zawierają chlorku amonowego. Gazy powstające przy spalaniu mieszanki dymotwórczej są wyrzucane z kadłuba pod ciśnieniem przez otwory w diafragmach. W powietrzu kondensują i tworzą obłok dymu o żółtawym zabarwieniu. Czarny dym powstaje na skutek niecałkowitego spalenia antracenu i wydzielenia dużych ilości sadzy.

6.4.2. Świeca dymna DM-11

Służy do stawiania zasłon dymnych (białych) przez wszystkie rodzaje wojsk, w tym też zasłon długotrwałych i na szerokim froncie.

W diafragmie z cienkiej blachy znajduje się 10 otworków. W otworze centralnym umieszcza się zapłonnik. Przez dziewięć otworków, rozmieszczonych symetrycznie dookoła diafragmy, wychodzi dym podczas dymienia świecy.

Mieszanka dymotwórcza składa się z dwóch warstw: masy dymnej inicjującej i podstawowej. Pierwsza znajduje się w górnej części kadłuba i służy do wytwarzania dymu oraz przyspiesza zapalenie mieszanki podstawowej i tłumi płomień. Druga znajduje się w dolnej części kadłuba i służy tylko do wytwarzania dymu. W skład obu mieszanek wchodzą jednakowe składniki, użyte w różnych proporcjach: chlorek amonowy, antracen, chloran potasowy oraz niewielka ilość mocznika.

Zapłonnik zbudowany jest taki jak w dymnych granatach ręcznych.

Świece dymne można przewozić w drewnianych skrzyniach, przenosić w tornistrach, workach lub w rękach. Przed użyciem należy sprawdzić czy nie mają uszkodzeń mechanicznych. Uszkodzonych świec nie można używać. Aby zapalić świecę należy wyjąć ją z worka foliowego, umieścić zapłonnik w otworze centralnym i potrzeć jego główkę potarką.

6.4.3. Świeca dymna BDSz-5

Przeznaczona jest do stawiania zasłon dymnych przez czołgi i inne rodzaje wojsk.

Kadłub świecy wykonany jest z blachy w kształcie cylindra. W bocznej jego ściance jest otwór, przykryty z zewnętrznej strony ściśle przylegającą metalową klapą, przyciskaną płaską sprężyną. W celu ochrony mieszanki dymotwórczej przed wilgocią otwór jest zaklejony folią.

W cylindrze wykonanym z blachy perforowanej, umieszcza się mieszankę dymotwórczą. Między cylindrem a kadłubem jest wolna przestrzeń, przez którą dym przechodzi do otworu w kadłubie. Ekscentryczne położenie cylindra ułatwia wychodzenie dymu oraz ustawienie świecy otworem do góry. Do krawędzi cylindra jest przyspawane górne i dolne dno. Na ich środku są umocowane rączki służące do przenoszenia świecy lub jej przetaczania.

Do górnego dna jest umocowany metalowy klucz, za pomocą którego zdejmuje się pokrywkę ochronną oraz wkręca i wykręca wkrętki z otworu na zapłonnik.

Urządzenie zapłonowe może mieć położenie zabezpieczone lub bojowe.

Do górnego dna jest umocowany metalowy klucz, za pomocą którego zdejmuje się pokrywkę ochronną oraz wkręca i wykręca wkrętki z otworu na zapłonnik.

Do górnego dna, od strony wewnętrznej, jest umocowana komora na zapłonnik, przylegająca bezpośrednio do mieszanki dymotwórczej. Z zewnątrz komora jest zakryta wkrętką z otworem na iglicę i pokrywką ochronną.

Przy zapłonie elektrycznym można użyć akumulatorów, ogniw, baterii lub zapalarek elektrycznych. Przepływ prądu powoduje zapalenie zapłonów elektrycznych, a następnie gwiazdki. Płomienie wychodząc przez otwory komory na zapłonnik zapalają mieszankę dymotwórczą.

6.5. Przyrządy i instalacje do zadymiania

6.5.1. Nasadkowe granaty dymne NGD

Przeznaczone są do stawiania krótkotrwałych zasłon dymnych podczas działań pododdziałów. Wystrzeliwuje się je z 7,62 mm karabinka-granatnika wz. 1960 lub 1960/72 na odległość do 150 m.

Nasadkowy granat dymny składa się z ręcznego granatu dymnego RGD-2 oraz nasadki.

Nasadka ma komorę na granat i stabilizator. Granat wkłada się do komory, po uprzednim wyjęciu dna górnego i dolnego, zapłonnikiem do dołu. Po odpaleniu naboju UNM ciśnienie gazów prochowych działając na powierzchnię łącznika i tulejki gwintowanej powoduje wyrzucenie granatu, a płomień przez otwór ogniowy w łączniku zapala zapłonnik granatu i mieszankę dymotwórczą.

6.6. Amunicja dymna.

Artyleryjskie pociski dymne stosuje się do wykonania zasłon dymnych poza ugrupowaniem wojsk własnych. Pocisk dymny składa się z kadłuba, ładunku wybuchowego, substancji dymotwórczej (białego fosforu) i zapalnika. Zapalnik powoduje rozerwanie się pocisku bezpośrednio po zetknięciu z ziemią, co zapobiega przeniknięciu do niej substancji dymotwórczej. Należy pamiętać, że wybuch pocisku dymnego napełnionego fosforem może spowodować zapalenie materiałów łatwo palnych, znajdujących się w pobliżu miejsca wybuchu.

6.7. Środki podręczne

Do długotrwałego zadymiania oraz na rubieżach pozornych mogą być wykorzystywane podręczne środki dymne: gałęzie sosnowe, liście brzozy lub olszyny, drewno brzozowe i świerkowe, wilgotna słoma lub siano, różne odpady przemysłowe (rozpuszczalniki, kauczuk, guma, opony itp).

Do spalania środków podręcznych przygotowuje się paleniska.

Spalanie 0,8 m środków podręcznych pozwala wytwarzać zasłonę dymną przez godzinę.

7.OBRONA PRZECIWCHEMICZNA W PODODDZIALE
ARTYLERII W DZIAŁANIACH TAKTYCZNYCH

Obrona przeciwchemiczna to zespół przedsięwzięć mających na celu maksymalne osłabienie skutków rażącego działania broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz środków promieniotwórczych i toksycznych środków przemysłowych.

Obrona przeciwchemiczna w pododdziale obejmuje:

Przedsięwzięcia dotyczące obrony przeciwchemicznej realizuje się we wszystkich rodzajach walki, w zakresie niezbędnym do zapewnienia wykonania decyzji dowódcy w warunkach skażeń promieniotwórczych, chemicznych i zakażeń biologicznych oraz użycia przez przeciwnika środków zapalających.

Bezpośrednim organizatorem obrony przeciwchemicznej w baterii artylerii jest dowódca pododdziału, a wykonawcą Nieetatowy Zespół Kierowania Obroną Przeciwchemiczną.

Zespół kierowania obroną przeciwchemiczną jest organem pomocniczym dowódcy baterii w zakresie planowania i organizowania obrony przeciwchemicznej w toku działań bojowych. W skład zespołu wchodzą: oficer (chorąży) oraz jeden lub dwóch podoficerów. Zespół ten koordynuje działania dwóch zespołów: zespołu wykrywania i monitorowania skażeń oraz zespołu likwidacji skażeń.

Na organizację obrony przeciwchemicznej w pododdziale artylerii decydujący wpływ mają:

Obronę przeciwchemiczną organizuje się i realizuje jej przedsięwzięcia przestrzegając zasad powszechności, ciągłości, trwałości i ekonomii sił i środków.

Zasada powszechności oznacza, iż obrona przeciwchemiczna obejmuje swym zakresem wszystkie szczeble organizacyjne wojsk i służb we wszystkich rodzajach działań bojowych.

Ciągłość obrony przeciwchemicznej oznacza utrzymanie gotowości do realizacji przedsięwzięć, jakie zapewniają ochronę żołnierzy w sytuacji skażeń, niezależnie od pory roku i doby.

Trwałość obrony przeciwchemicznej, to zdolność pododdziałów wojsk artylerii do zachowania zdolności do działań bojowych w warunkach stosowania przez przeciwnika tak konwencjonalnych środków walki, jak i broni masowego rażenia.

Ekonomia sił i środków obrony przeciwchemicznej polega na takim ich wykorzystaniu, zależnie od rodzaju i skali zagrożenia, by w możliwie krótkim czasie osiągnąć pełne zabezpieczenie pododdziałów artylerii w różnych rodzajach działań bojowych.

Skutecznej obrony przed rażącym działaniem broni masowego rażenia nie zapewni wzorowe wykonanie tylko niektórych przedsięwzięć. Jedynie wykonanie wszystkich przedsięwzięć w sposób zorganizowany i w zakresie odpowiadającym potrzebom pododdziału gwarantuje zachowanie zdolności bojowej.

Tabela 1.3

Siły i środki pododdziału artylerii do realizacji
zadań obrony przeciwchemicznej

Szczebel organizacyjny

Siły i środki

Nazwa przedsięwzięcia, w którego ramach są wykorzystywane siły i środki

Żołnierz

MP-4 (MP-5), odzież ochronna OP-1M

Wykorzystanie indywidualnych środków ochrony

Pakiety indywidualne IPP-56, IPR, PCHW-012, PS-075

Likwidacja skażeń

Dawkomierze DP-70 M, DI-77, DKP-50

Kontrola radiologiczna

Drużyna (działon)

Wyposażenie indywidualne żołnierzy, urządzenie filtrowentylacyjne

Wykorzystanie środków ochrony

Sprzęt i środki do zabiegów specjalnych IZS, EZS, ZOd-2, DK-4

Likwidacja skażeń

Pluton

Siły i środki drużyn (działonów)

Przyrządy rozpoznania chemicznego i promieniotwórczego

Rozpoznanie rejonów porażeń

Bateria

Nieetatowy zespół kierowania obroną przeciwchemiczną w składzie:

Wykrywanie i monitorowanie skażeń oraz likwidacja skażeń

Zespół wykrywania i monitorowania skażeń (2 operatorów przyrządów rozpoznania skażeń + 2 pomocników)

DP-75 (DP-66M), PChR-54M, zestaw znaków ostrzegawczych, tabliczki oznaczające strony świata, środki do sygnalizacji dźwiękowej, środki łączności, etatowy sprzęt optyczno-mierniczy

Rozpoznanie skażeń

Zespół likwidacji skażeń (dowódca - chorąży oraz kierowcy wozów bojowych i pojazdów samochodowych)

Sprzęt i środki do zabiegów specjalnych IZS, EZS, ZOd-2, DK-4

Likwidacja skażeń

Dywizjon

Siły i środki baterii

Wykrywanie i monitorowanie skażeń oraz likwidacja skażeń

7.1. Wykrywanie uderzeń bronią jądrową i chemiczną

Wykrywanie uderzeń bronią jądrową i chemiczną organizuje się w celu uzyskania danych o miejscu i czasie jej użycia oraz określenia stopnia zagrożenia wojsk czynnikami rażącego działania tych broni. Przedsięwzięcie to jest realizowane we wszystkich rodzajach działań bojowych z wykorzystaniem Zespołu wykrywania i monitorowania skażeń.

Zespół wykrywania i monitorowania skażeń jest przeznaczony do prowadzenia obserwacji i wykrywania uderzeń bronią masowego rażenia, rozpoznania i monitorowania skażeń promieniotwórczych i chemicznych, a także do prowadzenia kontroli radiologicznej i chemicznej. W toku działań bojowych wykorzystywany jest do organizacji posterunków obserwacyjnych w dywizjonie oraz działania w roli obserwatorów w baterii.

W skład Zespołu wchodzi dwóch operatorów rentgenoradiometrów i przyrządów rozpoznania skażeń chemicznych (PChR-54M) oraz dwóch pomocników, którzy tworzą zespół podstawowy i zamienny (I operator i jego pomocnik - zespół podstawowy, II operator i jego pomocnik - zespół zamienny).

Zespół wyposażony jest w:

  • rentgenoradiometr DP-75 (DP66M)

- 1 kpl.

  • przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-54M

- 1 kpl.

  • zestaw znaków ostrzegawczych

- 1 kpl.

  • zestaw do pobierania próbek skażonych materiałów

- 1 kpl.

  • tabliczki oznaczające strony świata

- 1 kpl.

  • środki do sygnalizacji dźwiękowej

- 1 kpl.

  • środki sygnalizacji wizualnej (pistolet sygnałowy)

- 1 szt.

  • kompas

- 1 szt.

  • niezbędną dokumentację (blok meldunkowy, dziennik posterunku obserwacyjnego, wzory meldunków)

- 1 kpl.

  • środki łączności (telefon, radiostacja UKF, itp.)

- 1 kpl.

  • etatowy sprzęt optyczno-mierniczy pododdziału

- 1 kpl.

Żołnierze wchodzący w skład Zespołu wykrywania i monitorowania skażeń powinni być przygotowani do:

Żołnierz z Zespołu wyznaczony do prowadzenia obserwacji zajmuje stanowisko w wyznaczonym miejscu, przygotowuje przyrządy do pracy oraz nakłada indywidualne środki ochrony przed skażeniami do położenia „POGOTOWIE”. Po zauważeniu wybuchu jądrowego kładzie się na dnie okopu twarzą do ziemi i czeka do chwili usłyszenia huku. Po przejściu fali uderzeniowej ustala:

Wynik obserwacji melduje przełożonemu. Następnie włącza rentgenoradiometr. Po wykryciu mocy dawki 0,5 R/h lub większej melduje dowódcy. Na jego rozkaz ogłasza alarm o skażeniu.

Jeśli obserwator na podstawie obserwacji wzrokowej (obłok dymu w miejscu wybuchu amunicji, oleiste plamy, krople w terenie i w lejach po wybuchach, smugi za przelatującymi samolotami) stwierdzi, że przeciwnik dokonał napadu środkami trującymi ogłasza alarm o skażeniach, nakłada maskę przeciwgazową i melduje przełożonemu.

7.2. Monitoring (rozpoznanie) skażeń

Monitoring (rozpoznanie) skażeń organizuje się i prowadzi w celu ciągłej kontroli rzeczywistej sytuacji skażeń w rejonach faktycznego i planowanego działania lub rozmieszczenia pododdziału oraz ustalenia możliwości i sposobów prowadzenia działań bojowych w strefach skażeń.

Po stwierdzeniu użycia broni masowego rażenia, na rozkaz przełożonego, obserwator rozpoznaje rejon pododdziału pod względem skażeń. W przypadku stwierdzenia skażeń, rejon skażony powinien zostać oznakowany i opisany (moc dawki, rodzaj środka trującego). W strefie skażeń promieniotwórczych oznacza się znakami ostrzegawczymi (środkami podręcznymi) granice skażeń o mocy dawki 0,5 R/h.

7.3. Ostrzeganie o zagrożeniu i alarmowanie o skażeniach

Ostrzeganie o zagrożeniu i alarmowanie o skażeniach to przekazywanie, poza wszelką kolejnością i we wszystkich relacjach łączności, ustalonych sygnałów (komunikatów), które nakazują zagrożonym pododdziałom wykonanie czynności ograniczających lub wykluczających skutki rażącego działania skażeń. Ogłaszają je pododdziały na podstawie zaakceptowanych przez dowódcę wniosków wynikających z oceny meldunków z obserwacji i rozpoznania skażeń.

Alarmowanie o skażeniach to natychmiastowe doprowadzenie do wojsk sygnałów nakazujących bezzwłoczne wykonanie czynności ograniczających skutki działań bojowych w rejonie skażonym.

Sygnały alarmowe i czynności, jakie należy wykonać po ich ogłoszeniu, muszą dokładnie znać wszyscy żołnierze. Najbardziej skutecznym środkiem informowania pododdziałów o istniejącym zagrożeniu są sygnały przekazywane głosem. Do przekazywania dźwiękowych sygnałów alarmowych wykorzystuje się syreny, gongi, gwizdki, trąbki, sygnały dźwiękowe pojazdów, itp. Wizualne sygnały alarmowe stosuje się przede wszystkim w celu ostrzeżenia żołnierzy przybywających do określonego rejonu, w którym istnieje zagrożenie atakiem. Mają one również charakter uzupełniający i powinny być stosowane w sytuacjach gdy sygnał dźwiękowy może ulegać zagłuszeniu z powodu występowania hałasu. Sygnały te mogą zastępować dźwiękowe sygnały alarmowe wówczas gdy sytuacja taktyczna nie zezwala na ich stosowanie.

Tabela 1.4

Sygnały alarmowe

Rodzaj zagrożenia

Dźwiękowy sygnał alarmowy

Wizualny

sygnał alarmowy

Atak powietrzny

Ciągły modulowany dźwięk syreny przez 1 minutę;

Następujące po sobie sekwencje długich przerywanych dźwięków: sygnałów pojazdów mechanicznych, gwizdków, trąbek i innych przyrządów dętych w stosunku 3:1;

Głosem: Alarm powietrzny, a przypadku gdy sygnał jest adresowany do żołnierzy różnych narodowości Air Attack

Czerwony w kształcie kwadratu.

Bezpośrednie zbliżanie się lub obecność bojowych środków chemicznych lub biologicznych, czy też zagrożenie skażeniem promieniotwórczym.

Przerywany modulowany dźwięk syreny;

Sekwencje krótkich dźwięków: sygnałów pojazdów mechanicznych, gwizdków, trąbek i innych przyrządów dętych albo gongu w stosunku 1:1;

Głosem: Gaz, Gaz, Gaz. W przypadku skażenia promieniotwórczego - Opad promieniotwórczy, a jeżeli sygnał jest adresowany do żołnierzy różnych narodowości Fallout, Fallout, Fallout.

  1. Czarny, najlepiej o kształcie trójkąta.

  2. Nakładanie indywidualnych środków ochrony przed skażeniami.

Odwołanie alarmów

Głosem: Odwołanie alarmu lub All clear gdy sygnał jest adresowany do żołnierzy różnych narodowości.

Nie modulowany dźwięk syreny.

Usunięcie sygnału ostrzegawczego

7.4. Udział w przedsięwzięciach ratunkowo-ewakuacyjnych

Udział w przedsięwzięciach ratunkowo-ewakuacyjnych, to działania, jakie wykonuje się w celu ograniczenia strat w ludziach, sprzęcie bojowym i technicznym, materiałach oraz środowisku naturalnym, powodowanych przez skutki wywołane uderzeniami broni jądrowej, chemicznej i innymi środkami rażenia oraz uwolnieniami toksycznych środków przemysłowych. Udział w przedsięwzięciach ratunkowo-ewakuacyjnych oraz ograniczających emisję i rozprzestrzenianie skażeń polega na realizacji niektórych przedsięwzięć obrony przeciwchemicznej:

7.5. Kontrola radiologiczna i chemiczna

Kontrolę radiologiczną i chemiczną organizuje się dla oceny stanu zdolności bojowej utrzymania możliwości bojowej pododdziałów wykonujących zadania w rejonach skażeń oraz kontroli skażenia sprzętu bojowego i środków materiałowych, a także dla ustalenia zakresu i skuteczności likwidacji skażeń.

Kontrola radiologiczna obejmuje zespół czynności związany z wyposażeniem wszystkich żołnierzy w środki kontroli napromienienia, ładowaniem dozymetrów, pomiarem i ewidencją otrzymanych dawek oraz określeniem dawki biologicznie czynnej. Kontrola może być indywidualna lub grupowa. Indywidualną kontrolę prowadzi się okresowo w celu ustalenia wielkości dawek otrzymanych przez pojedynczych żołnierzy w ciągu określonego czasu. Kontrola grupowa polega na określeniu na podstawie odczytu jednego-dwóch dozymetrów wielkości dawek dla grupy żołnierzy (drużyny, obsługi itp.) działających w takich samych warunkach skażeń promieniotwórczych i w ciągu tego samego czasu.

Kontrolę stopnia skażenia chemicznego przeprowadza się tak samo, jak skażenia promieniotwórczego. Jeżeli pododdział prowadził działania w terenie skażonym substancjami promieniotwórczymi i chemicznymi, to jednocześnie przeprowadza się obydwa przedsięwzięcia. Kontrolę stopnia skażenia chemicznego należy prowadzić bardzo wnikliwie, zwłaszcza wtedy, gdy pododdział został skażony wysokotoksycznymi substancjami trującymi oraz po odkażeniu. Kontrola powinna poprzedzić decyzję o zdjęciu masek przeciwgazowych.

7.6. Indywidualna i zbiorowa ochrona przed skażeniami
oraz wykorzystanie właściwości ochronnych terenu i
jego infrastruktury

Indywidualną i zbiorową ochronę przed skażeniami oraz wykorzystanie właściwości ochronnych terenu i jego infrastruktury organizuje się w celu zmniejszenia wpływu skutków rażącego działania broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz ochronę pododdziałów wykonujących zadania w rejonach skażonych (strefach skażeń). Skuteczność indywidualnych środków ochrony przed skażeniami zależy od ich sprawności technicznej i dopasowania oraz od właściwego wykorzystania. Nakładane są one na rozkaz przełożonego lub po ogłoszeniu alarmu o skażeniach oraz samodzielnie po zauważeniu oznak użycia broni masowego rażenia, zdejmuje się je po wyjściu z rejonów niebezpiecznych (stref skażeń) i przeprowadzeniu czynności likwidacji skażeń.

Zbiorowa ochrona przed skażeniami obejmuje wykorzystanie właściwości ochronnych sprzętu bojowego i środków transportowych wojsk oraz wszelkiego rodzaju ukryć, schronów i budowli stałych, wyposażonych w urządzenia filtrowentylacyjne. Wykorzystanie terenu i jego infrastruktury do ochrony przed skutkami użycia broni masowego rażenia dotyczy ukryć naturalnych, odpowiednio ukształtowanego terenu, jego pokrycia naturalnego oraz wszelkiego rodzaju budowli w obszarze pola walki. Współczynniki osłabienia promieniowania gamma i neutronowego przez zbiorowe środki ochrony przedstawia tabela 1.5.

Tabela 1.5

Współczynniki osłabienia promieniowania gamma i neutronowego przez zbiorowe środki ochrony

Lp.

Rodzaj sprzętu
(obiektu fortyfikacyjnego)

Promieniowanie

Gamma

Neutronowe

Transporter opancerzony

4

1,1 - 1,2

Bojowy wóz piechoty

8

1,5

Rowy łączące, szczeliny

3

1,5 - 3

Szczeliny przykryte

50

10

Schrony przedpiersiowe

500

200

Schrony ciężkie

ponad 500

500

Wykorzystanie indywidualnych i zbiorowych środków ochrony przed skażeniami obejmuje:

Maski przeciwgazowe żołnierze stale noszą „p r z y s o b i e” - w położeniu marszowym (w wozach bojowych - w wyznaczonych miejscach). Odzież ochronną przewozi się w wozach bojowych lub środkach transportowych. Podczas wykonywania zadań poza wozami bojowymi (środkami transportowymi) odzież ochronna powinna znajdować się w miejscu umożliwiającym jej natychmiastowe użycie.

W czasie organizowania indywidualnej ochrony przed skażeniami należy bezwzględnie wziąć pod uwagę dopuszczalny czas przebywania w maskach przeciwgazowych i odzieży ochronnej. Czas przebywania w ISOPS (indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami) jest ograniczony i zależy od:

Po upływie tego czasu wojska należy wyprowadzić z rejonu skażeń i umożliwić odpoczynek, w razie konieczności wykonywania zadań w strefach skażeń umożliwić odpoczynek w wozach bojowych lub ukryciach (budowlach inżynieryjnych) przystosowanych do ochrony przed skażeniami. W przypadkach szczególnych - okresowe ochładzanie ciała przez polewanie wodą.

Normy przebywania w indywidualnych środkach ochrony przed skażeniami przedstawiają tabele 1.6 i 1.7.

Tabela 1.6

Normy przebywania w ISOPS przy dodatniej
temperaturze powietrza

Wykorzystane umundurowanie i środki ochronne

Dopuszczalny czas pracy (w min) przy wysiłku fizycznym i temperaturze powietrza

lekkim

średnim

Ciężkim

10oC

20oC

30oC

40oC

10oC

20oC

30oC

40oC

10oC

20oC

30oC

40oC

Komplet umundurowania impregnowanego, pończochy, rękawice maska przeciwgazowa

∞

∞

∞

∞

∞

∞

240

120

∞

∞

60

35

Komplet umundurowania impregnowanego, ogólnowojskowa odzież ochronna, maska przeciwgazowa.

360

120

60

40

240

35

30

25

180

25

25

20

UWAGI:

  1. Przy t = 0oC czas pracy jest nieograniczony dla wszystkich rodzajów wysiłku fizycznego.

  2. Ilość przegrzań organizmu nie może być większa niż raz na dobę w przypadku działań taktycznych przez 5 - 7 dób, lub trzy razy w przypadku wykonywania zadań w ciągu jednej doby.

  3. Czas regeneracji stanu cieplnego po zakończeniu prac nie powinien być krótszy niż 1 godzina. Czas trwania następnego cyklu pracy zmniejsza się o 1/3.

Tabela 1.7

Normy przebywania w ISOPS przy ujemnej temperaturze powietrza

Wykorzystane umundurowanie
i środki ochronne

Dopuszczalny czas pracy (w min) przy wysiłku fizycznym i temperaturze powietrza

lekkim

średnim

ciężkim

-40oC

-30oC

-20oC

-10oC

-40oC

-30oC

-20oC

-10oC

-40oC

-30oC

-20oC

-10oC

Komplet umundurowania zimowego, pończochy, rękawice maska przeciwgazowa.

30

35

50

90

40

70

∞

∞

90

180

∞

∞

Komplet umundurowania zimowego, ogólnowojskowa odzież ochronna, maska przeciwgazowa.

35

50

70

170

90

240

∞

∞

240

∞

∞

∞

Komplet umundurowania zimowego, ogólnowojskowa odzież ochronna jako płaszcz, maska przeciwgazowa.

60

100

170

∞

420

∞

∞

∞

∞

∞

∞

∞

7.6.1. Wykorzystanie indywidualnych i zbiorowych
środków ochrony przed skażeniami podczas
wykonywania zadań taktycznych

Przekraczanie terenu skażonego wymaga stosowania indywidualnych lub zbiorowych środków ochrony przed skażeniami. Sposoby ich wykorzystania przedstawiono w tabeli 1.8.

Tabela 1.8

Wykorzystanie środków ochrony przed skażeniami

Sposób

działania wojsk

Teren skażony

środkami trującymi lub zakażonymi środkami biologicznymi

Teren skażony

substancjami promieniotwórczymi

pył promieniotwórczy w czasie opadania (pogoda sucha i wietrzna)

po opadnięciu pyłu promieniotwórczego (po opadach deszczu)

A. Przekraczanie terenu skażonego

W pojazdach opancerzonych z urządzeniami filtrowentylacyjnymi.

Włączone urządzenia filtrowentylacyjne. Żołnierze bez masek przeciwgazowych i ogólnowojskowej odzieży ochronnej. W razie rozhermetyzowania (otwarcia drzwi lub luków) albo awarii urządzenia filtrowentylacyjnego żołnierze w maskach przeciwgazowych, bez odzieży ochronnej.

W pojazdach opancerzonych z urządzeniami filtrowentylacyjnymi i kolektorowym rozprowadzeniem powietrza.

Włączone urządzenia filtrowentylacyjne. Żołnierze bez masek przeciwgazowych i ogólnowojskowej odzieży ochronnej. W razie awarii urządzenia filtrowentylacyjnego żołnierze w maskach przeciwgazowych, bez odzieży ochronnej.

W pojazdach opancerzonych bez urządzenia filtrowentylacyjnego.

Żołnierze w maskach przeciwgazowych, ogólnowojskowej odzieży ochronnej jako płaszcz lub kombinezon.

Żołnierze bez masek przeciwgazowych i ogólnowojskowej odzieży ochronnej.

W pojazdach opancerzonych z urządzeniami filtrowentylacyjnymi.

Żołnierze bez masek przeciwgazowych i odzieży ochronnej.

Maski przeciwgazowe w położeniu pogotowia.

A. Przekraczanie terenu skażonego

W samochodach o nadbudowie zamkniętej (WD, wozy sztabowe).

Żołnierze w maskach przeciwgazowych, ogólnowojskowej odzieży ochronnej jako płaszcz lub kombinezon.

Żołnierze bez masek przeciwgazowych i ogólnowojskowej dzieży ochronnej.

W samochodach otwartych z kabiną kierowcy wyposażoną w kolektorowe urządzenie filtrowentylacyjne.

Włączone urządzenie filtrowentylacyjne. Kierowca i dowódca pojazdu w maskach przeciwgazowych podłączonych do kolektorowego urządzenia filtrowentylacyjnego, bez odzieży ochronnej.

Kierowca i dowódca pojazdu bez masek przeciwgazowych i ogólnowojskowej odzieży ochronnej.

Jako desant na lub skrzyniach ładunkowych.

Żołnierze w maskach przeciwgazowych i ogólnowojskowej odzieży ochronnej nałożonych do położenia bojowego.

Pieszo

Żołnierze w maskach przeciwgazowych, ogólnowojskowej odzieży ochronnej jako płaszcz lub kombinezon.

B. Długotrwałe przebywanie i działanie w terenie skażonym

Poza ukryciami, schronami, na zewnątrz pojazdów opancerzonych, transporterów lub samochodów.

Żołnierze w maskach przeciwgazowych i ogólnowojskowej odzieży ochronnej nałożonych do położenia bojowego.

7.7. Likwidacja skażeń

Likwidację skażeń organizuje się i wykonuje, by usunąć (bądź zneutralizować) środki promieniotwórcze i toksyczne substancje chemiczne z powierzchni ciała, umundurowania, sprzętu, budowli i terenu.

Obejmuje:

Celem jest:

Realizuje się ją siłami Zespołu likwidacji skażeń.

Zespół likwidacji skażeń jest przeznaczony do likwidowania (usuwania, neutralizacji, itp.) skażeń na sprzęcie bojowym i pojazdach samochodowych przy pomocy etatowych zestawów (przyrządów) do likwidacji skażeń znajdujących się na ich wyposażeniu.

W skład zespołu wchodzą: dowódca zespołu (chorąży lub podoficer zawodowy) oraz kierowcy wozów bojowych i pojazdów samochodowych. W skład Zespołu mogą być również wyznaczeni inni żołnierze, którzy obsługują zestawy (przyrządy) do likwidacji skażeń będące na wyposażeniu sprzętu bojowego lub na wyposażeniu baterii. Na dowódcę zespołu zaleca się wyznaczyć technika baterii.

Wyposażenie Zespołu stanowią zestawy (przyrządy) do likwidacji skażeń znajdujące się przy wozach bojowych i pojazdach samochodowych oraz pakiety i środki do likwidacji skażeń przewidziane dla danego rodzaj zestawu (przyrządu).

Żołnierze wchodzący w skład Zespołu likwidacji skażeń powinni być przygotowani do:

Zakres zadań w zakresie likwidacji skażeń przedstawia tabela 1.9.

Tabela 1.9

Zakres zadań likwidacji skażeń

0x08 graphic
Rodzaj skażenia

Skażenie promieniotwórcze

Skażenie trwałym środkiem trującym

Skażenie środkami biologicznymi

Obiekt
skażenia

Sucho

Mokro

Stan
osobowy

Częściowe zabiegi specjalne po opadnięciu pyłu promieniotwórczego i wyjściu ze strefy.

Częściowe zabiegi specjalne po opadnięciu pyłu promieniotwórczego. Całkowite zabiegi sanitarne po wyjściu ze strefy.

Częściowe zabiegi specjalne natychmiast. Całkowite zabiegi specjalne po wykonaniu zadania bojowego.

Częściowe zabiegi specjalne natychmiast. Całkowite zabiegi specjalne po wykonaniu zadania bojowego.

Umundurowanie

Dezaktywacja przez wytrzepanie lub wymiana.

Wymiana.

Wymiana w czasie 1 godz. Wymaga odkażenia.

Częściowe zabiegi specjalne po wyjściu ze strefy. Wymaga dezynfekcji.

Uzbrojenie i sprzęt bojowy

Częściowa dezaktywacja po opadnięciu pyłu. Całkowite zabiegi po wyjściu ze strefy.

Częściowe zabiegi specjalne po opadnięciu pyłu. Całkowite zabiegi po wyjściu ze strefy.

Częściowe zabiegi specjalne po skażeniu. Całkowite zabiegi specjalne w czasie do 6 godzin.

Częściowe zabiegi specjalne po wyjściu ze strefy. Całkowite zabiegi specjalne w czasie 6-8 godzin.

7.8. Ogólne zasady organizacji ochrony wojsk przed
środkami zapalającymi

Ochronę wojsk przed środkami zapalającymi organizuje się w celu niedopuszczenia lub maksymalnego zmniejszenia porażenia wojsk i obiektów oraz zapobieżenia rozprzestrzenianiu się pożarów.

Obejmuje ona:

7.8.1. Wykrywanie przygotowań przeciwnika do użycia
środków zapalających

Wykrywanie przygotowań przeciwnika do użycia środków zapalających ma na celu wykluczenie ich użycia przez zaskoczenie, zniszczenie wykrytych środków przenoszenia do celu oraz udokładnienie przedsięwzięć realizowanych w celu ochrony przed nimi.

Przygotowanie przeciwnika do użycia środków zapalających wykrywa się na podstawie tak charakterystycznych oznak, jak:

Wykrycie przygotowań przeciwnika do użycia środków zapalających - prowadzone wszelkimi dostępnymi metodami - pozwala na czas ostrzec wojska o niebezpieczeństwie oraz wydać niezbędne zarządzenia dotyczące ich ochrony i likwidacji skutków użycia środków zapalających.

7.8.2. Obserwacja i rozpoznanie pożarów

Prowadzenie ciągłej obserwacji, w celu natychmiastowego wykrycia początku użycia przez przeciwnika środków zapalających i powstawania pożarów, ustalenia ich rozmiarów oraz kierunku i prędkości rozprzestrzeniania się, nabiera szczególnego znaczenia. Wykrycie pożaru w chwili jego powstania stwarza możliwości przeciwdziałania jego następstwom.

Zadanie to wykonują wszystkie posterunki obserwacyjne (obserwatorzy). W warunkach masowego użycia środków zapalających celowe jest posiadanie sił i środków do prowadzenia obserwacji i rozpoznawania pożarów.

Po wykryciu pożarów i wstępnej ocenie ich wpływu na wykonanie zadań, prowadzi się rozpoznanie ognisk pożarów. Organizuje się je w celu dostarczenia danych potrzebnych do podjęcia decyzji o gaszeniu pożarów, a także o przekraczaniu lub obejściu rozległych stref pożarów. W czasie rozpoznania ustala się najbardziej zagrożone rejony rozmieszczenia wojsk i sprzętu bojowego, określa granice ognisk pożarów, prędkość i kierunek ich rozprzestrzeniania się, czynniki ułatwiające lokalizację i gaszenie pożarów (drogi, przesieki, zbiorniki wodne) oraz utrudniające lokalizację i gaszenie (zawały, skażenia terenu itp.).

7.8.3. Wykorzystanie właściwości ochronnych obiektów

Obiekty fortyfikacyjne zapewniają efektywną ochronę żołnierzy, techniki i innych środków materiałowych przed rażącym działaniem środków zapalających, choć ich właściwości ochronne są zróżnicowane.

Najlepsze właściwości ochronne mają obiekty fortyfikacyjne przykryte: schrony typu ciężkiego, lekkiego oraz schrony typu przeciwodłamkowego.

W toku budowy obiektów fortyfikacyjnych należy pamiętać, że broń zapalająca może również je niszczyć. Stąd też w celu zapewnienia niezawodnej ochrony wojsk, przy ich rozmieszczeniu w rejonie, obiekty fortyfikacyjne powinny być zaopatrzone w dodatkowe elementy, takie jak osłony, daszki itp. Przykrycia ochronne wykonuje się z nie palnych lub trudno palnych materiałów i w miarę możliwości zwiększa się grubość obsypki, zachowując minimum w okryciach 60 cm i schronach 90 cm.

Przykryte obiekty fortyfikacyjne powinny być przygotowane do pracy w warunkach izolacji. Uniemożliwi to przedostawanie się do wnętrza obiektu powietrza z dużą zawartością tlenku węgla, w przypadku spalania się w pobliżu dużej ilości napalmu.

Nad ukryciami dla sprzętu technicznego celowe jest umieszczenie daszków wykonanych z materiałów podręcznych, obsypanych następnie ziemią, a w tych przypadkach gdy wykonanie daszków nie jest możliwe, sprzęt i uzbrojenie powinno być okryte brezentem lub workami z piaskiem ułożonymi na konstrukcji.

Również teren może posiadać dobre właściwości ochronne. Nierówności terenu, jary, wąwozy, roślinność i przedmioty terenowe w dużym stopniu lub nawet całkowicie, chronią żołnierzy, sprzęt bojowy i zapasy środków materiałowych przed rażącym działaniem środków zapalających. Ochronę ludzi stanowią również pojazdy opancerzone, transportery, kryte samochody. Na krótki czas chroni przed temperaturą maska przeciwgazowa, peleryna i odzież ochronna.

7.8.4. Profilaktyczne przedsięwzięcia przeciwpożarowe

Profilaktyczne przedsięwzięcia przeciwpożarowe obejmują:

Pododdziały artylerii wyposaża się w sprzęt przeciwpożarowy zgodnie z tabelami należności, a niezależnie od tego w elementach ugrupowania bojowego gromadzie się środki podręczne do gaszenia pożarów (wodę, piasek, glinę).

W celu zmniejszenia zagrożenia pożarami, teren zajmowany przez pododdziały artylerii oczyszcza się z materiałów łatwopalnych, a jeśli pozwala na to czas, wykonuje się dodatkowo pasy przeciwpożarowe.

7.8.5. Likwidacja skutków użycia środków zapalających

Likwidacja skutków użycia środków zapalających obejmuje:

Bezpośrednio po użyciu przez przeciwnika środków zapalających rozpoczyna się prace ratownicze siłami pododdziałów, na które wykonano uderzenie. W wypadku zmasowanych uderzeń środkami zapalającymi z reguły akcję ratowniczą prowadzą grupy ratunkowo-ewakuacyjne oddziałów.

W ogniskach porażeń wyszukuje się osoby, które uległy poparzeniom, gasi się na nich ogień, wynosi się je w bezpieczne miejsca, udziela pierwszej pomocy i ewakuuje na punkty medyczne. Na oparzone miejsca nakłada się opatrunki zmoczone wodą lub 5% wodnym roztworem siarczanu miedzi.

Ratowanie sprzętu bojowego, uzbrojenia i zapasów środków materiałowych polega na ich ewakuacji po ugaszeniu ognia.

W przypadku powstania pożarów wewnątrz wozów bojowych, nie przystosowanych do automatycznego gaszenia ognia, załogi powinny opuścić pojazd, a do wnętrza wrzucić 2 - 3 gaśnice po uprzednim otwarciu ich zaworów.

W przypadku odcięcia dróg ewakuacji wykonuje się przejścia w zawałach.

LITERATURA

  1. Zakres wiedzy i umiejętności z obrony przeciwchemicznej. Instrukcja (projekt). OPChem 386/2000, Warszawa 2000.

  2. Koncepcja szkolenia zespołów obrony przeciwchemicznej kompanii (równorzędnej). Warszawa 1999.

  3. STANAG 2002 NBC Warning signs for the marking of contaminated or dangerous land areas. Complete equipements, supplies and stores. [Znaki ostrzegawcze do oznaczania obszarów skażonych lub niebezpiecznych. Kompletne wyposażenie, dostawy i przechowywanie].

  4. STANAG 2047 NBC Emergency alarms of hazard or attack (NBC and air attack only). [Sygnały o zagrożeniu atakiem lub ataku (jedynie na wypadek ataku bronią masowego rażenia i na wypadek ataku lotniczego)]

  5. STANAG 2083 NBC Commanders guide on nuclear radiation exposure of groups. [Poradnik dowódcy z zakresu napromienienia jądrowego grup].

  6. STANAG 2104 NBC Friendly nuclear strike warnings. [Ostrzeganie o uderzeniach jądrowych wojsk własnych].

  7. STANAG 2112 NBC Nuclear, biological and chemical reconnaissance. [Rozpoznanie skażeń promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych].

  8. STANAG 2133 NBC Vulnerability assesment of chemical and biological hazards. [Ocena podatności na zagrożenia atakiem chemicznym
    i biologicznym].

  9. STANAG 2352 NBC Nuclear, biological and chemical (NBC) defence equipment - operational guidelines. [Sprzęt obrony przed bronią NBC - instrukcje operacyjne].

  10. STANAG 2353 NBC Evaluation NBC defence capability. [Ocena zdolności obrony NBC].

  11. STANAG 2103 NBC Reporting nuclear detonations, biological and chemical attacks and predicting and warning of associated hazards and hazard areas - ATP-45 (A). [Meldowanie o wybuchach jądrowych i atakach biologicznych i chemicznych oraz prognozowanie i ostrzeganie dotyczące towarzyszących zagrożeń].

W literaturze spotyka się również inne podziały środków trujących, np. dzieli się je na ofensywne i defensywne, skażające atmosferę i skażające teren, środki trujące pola walki, środki dywersyjne i in. Przyp. aut.

Substancja występująca w organizmach. Ma charakter silnej zasady i jest niezbędna w procesie pobudzania i przenoszenia impulsów nerwowych. Zmniejszenie lub zwiększenie stężenia acetylocholiny w stosunku do poziomu normalnego powoduje ciężkie zatrucie lub śmierć organizmu. [w:] 1000 słów o chemii i broni chemicznej. MON. Warszawa 1987, s. 10.

Enzym z grupy hydrolaz. Jest odpowiedzialny za poziom acetylocholiny w organizmie. Przyp. aut.

Krauze M., Nowak I., Broń chemiczna, MON, Warszawa 1984, s. 76.

Tamże, s. 84.

W pakiet wyposaża służba zdrowia. Przyp. aut.

Z chwilą wprowadzenia zestawu na wyposażenie pododdziałów. Przyp. aut.

75


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
norton internet security 2006 pl podręcznik użytkownika wersja do druku GDNLZL2NUCRI23G3GCMPE66CPV
C Wersja do druku Wikibooks, biblioteka wolnych podręczników
wersja do nauki, Studia - inżynieria & ochrona środowiska (inż. mgr.), Technologie wody i ścieków, P
SCIAGI PRAWO BUDOWLANE - wersja do wydruku, 1. Semestr V, Prawo Budowlane, Ściągi
warzywa kolo- wersja do nauki, Studia, III rok, III rok, V semestr, pomoce naukowe, do egzaminu
Przebicie LT wersja do druku i Nieznany
SCIAGI PRAWO BUDOWLANE - wersja do wydruku szary, 1. Semestr V, Prawo Budowlane, Ściągi
przeciwwskazania wskazania do zabiegów kosmetycznych, Kosmetyka
wersja do poprawki
POST¦POWANIE EGZEKUCYJNE W?MINISTRACJI wersja DO WYDRUKU!!!
wersja do wydruku na egz z ozdobnych
moja prezentacja wersja do nauki
OBRONA PRZECIWCHEMICZNA, Akademia Morska Szczecin, Wojsko, WOJSKO-IV semestr
Wersja do oddania, Rozdzial 5 - Drzewa decyzyjne, Rozdział III

więcej podobnych podstron