SUBSTANCJE LECZNICZE-zw czynne mogące służyć zapobieganiu, łagodzeniu, leczeniu, rozpoznawaniu chorób ŚRODEK LECZNICZY-LEK- substancja lecznicza w odpowiedniej postaci przeznaczonej do stosowania u ludzi lub zwierząt LEK- surowiec farmaceutyczny poch roślinnego lub zwierzęcego. Stosuje się go w zapobieganiu i leczeniu chorób TRUCIZNA (substancja szkodliwa)-jest substancja czynną wywołującą działanie szkodliwe nawet w najmniejszych dawkach SIŁA DZIAŁANIA LEKU-od niej zależy dawka lub stężenie potrzebne do wywołania efektu klinicznego, im silniejsza tym dawka mniejsza SKUTECZNOŚĆ LEKU- odnosi się do efektu klinicznego, poprawa wyleczenie. FORMY LEKÓW: tabletki, czopki, krople, roztwory, maści, żele, kremy DZIAŁANIE LEKU-etioterapeutyczne(przyczynowe), symptomatyczne(objawowe),(allopatyczne-przeciwne leczy przeciwne, homeopatyczne-podobne) MECHANIZM DZIAŁANIA LEKU- efekt farmakologiczny, mechanizm fizykochemiczny, mechanizm chemiczny(efekt leczniczy) FARMAKOKINETYKA- wpływ organizmu na lek(losy leku w ustroju w zależności od czasu) FARMAKODYNAMIKA- działanie leku na organizm, mechanizmy działania leku FARMAKOLOGIA KLINICZNA- kinematyczne aspekty stosowania leku, BEZPIECZEŃSTWO LEKÓW- LD50-dawka śmiertelna do 50% ED 50-dawka terapeutyczna Indeks terapeutyczny IT IT=LD50/ED50 Im >IT tym lek bezpieczniejszy INDIOSYNKRAZJA- nadwrażliwość na subst bez powiązania z farmakologiczną toksycznością ALERGIA-uczulenie, nadwrażliwość, patologiczna odpowiedź tkanek na alergen REAKCJA IMMUNOLOGICZNA- powstanie przeciwciał, kt po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia mediatorów stanu zapalnego SYNERGIZM-zgodne jednokierunkowe działanie leków prowadzące do wzmożonego działania, gdy efekt równy sumie działania obu składników- SYNERGIZM ADDYCYJNY, jeżeli jest większy SYNERGIZM HIPERADDYCYJNY POTENCJALIZACJA ANTAGONIZM-przeciwne, różnokierunkowe działanie leków prowadzące do osłabienia lub całkowitego zahamowania działania (fizjologiczny, farmakologiczny) TOLERANCJA LEKU- np. opioidy-kolejna taka sama dawka leku po kilkudniowym leczeniu powoduje coraz < efekt TACHYFILAKSJA-np. efedryna każda kolejna dawka leku daje coraz < efekt, działanie leku zależne od ilości substancji endogennej zmagazynowanej w odpowiednich strukturach biologicznych STANY POURAZOWE (4-5 doba) Stłuczenia, skręcenia, krwiaki, zrosty bliznowce, przykurcze, zespół Sudeka Leki: NLPZ, salicyl, Votaren, Fastum, znieczulajace miejscowo - lignokaina, novokaina, heparyna, lioton 1000, hialuronidaza, jodek potasu, preparaty łączone (p/zapalne, p/bólowe, p/obrzękowe-mobilat, venożel STANY PRZECIĄŻENIOWE - ZBB, łokieć tenisisty, golfisty, zap ścięgien, pochwewk, zespół cieśni i kanału nadgarstka, bóle mm Leki: znieczulające miejscowo, NLPZ, preparaty łączone, preparaty kory nadnerczy - hydrocortison PRZEWLEKŁE PROCESY ZAPALNE I ZWYRODNIENIOWE Zapalenie torebek stawowych, tk. Miekkiic (ścięgna, powięzi), ostrogi piętowe Leki: NLPZ (salicyl, butapirazol, profenid, ketonal, diclofenac, olfen, voltaren), preparaty kory nadnerczy (hydrocortison, solu-medrol), miejscowo znieczulające (lignokaina, novocaina) INNE PRZEWLEKŁE ZAESPOŁY BÓLOWE - neuralgie, bóle korzeniowe Leki: NLPZ, miejscowo znieczulaj,ace, preparaty łączone POBUDZENIE PROCESÓW GOJENIA I REGENERACJI - blizny i zrosty (jod, heparyna, hialuronidaza) Odmrożenia (histamina), owrzodzenia (cynk, hialuronidaza, histamina), zespół Sudeka (wapń-calcium chloratium, Novokaina) INNE - zap mm, porażenia (wapń, hydrocortison), choroby gałki ocznej (jod, wapń, hydrocortison), kostniejące zapalenia mm, zwapnienia (kwas octowy), szczękościsk (jod), sklerodermia (jod, penicylina), obwodowe zab naczynioruchowe (wapń, sadamina), infekcje bakteryjne (antybiotyki), infekcje grzybicze (miedź, cynk), podawanie witamin (wit B1, C) |
BIODOSTĘPNOŚĆ LEKU-ilość leku kt dostaje się do krążenia po podaniu innym niż dożylny (100%) inne 0-100% STOSUNEK MASY CIAŁA DO POW BSA(m2)/1,8xDD ELEKTROOSMOZA-jony Na+ migrują do katody pociągając za sobą wodę i rozpuszczony w niej lek ELEKTROPORACJA-proces zach w błonach kom pod wpływem wysokonapięciowych pól elektrycznych (10-1000V), czas trwania impulsu (milisekundy), powoduje odwracalne zmiany w strukturach błony kom, mogą przenikać substancje o > rozmiarach tzw. makromolekuły JONOFOREZA-wprowadzenie jonów do tk za pomocą prądu stałego w celach leczniczych PRĘDKOŚĆ WNIKANIA JONÓW- kationy mają >, największa jon H+ (równa prędkosci przepływu wody), aniony OH- PRAWO FARADAYA- m=k x I x t ROZTWORY-mieszanian ciekła powstała przez zmieszanie substancji rozpuszczalnej i rozpuszczalnika ROZPUSZCZALNOŚĆ SUBSTANCJI- max liczba gramów substancji, kt można rozpuścić w 100g wody w danej temp, aby otrzymać roztwór nasycony STĘŻENIE ROZTWORU -stężenie procentowe (w procentach masowych) podaje liczbę jednostek masowych substancji zawartych w 100 jednostkach masowych roztworu Cp=ms/mr x 100%=ms/(ms+mrozp) x 100% ROZTWÓR 1% otrzymamy rozpuszczając 10g leku w 100ml wody
NLPZ- grupa leków, kt działanie polega na hamowaniu wytwarzania prostaglandyn co powoduje zahamowanie st zapalnego P/obrzękowe- NLPZ bez paracetamolu P/goraczkowe-salicylany, paracetamol, ibuprofen, naproxen P/bólowe Hamowanie cyklooksygenazyA ZASTOSOWANIE-zmiany zwyrodnieniowe, choroby reumatoidalne, nerwobóle i zespoły korzeniowe, miejscowe st zapalne tk miękkich, torebek stawowych, więzadeł, ścięgien i mm, miejscowe zespoły bólowe-stany przeciążeniowe, entezopatie, stany pourazowe IBUPROFEN - KETOPROFEN - NAPROXEN - DICLOFENAK - NATRIUM SALICYLUM -
LEKI DZIAŁJĄCE MIEJSCOWO - podwyższają odwracalnie i w sposób ograniczony do miejsca podania wrażliwych na ból zakończeń nerwowych oraz próg zdolności przewodzenia czuciowych włókien nerwowych Typu estrowego- kokaina, benzokaina, prokaina Typu\amidowego - lidokaina, bupiwakaina
FONOFOREZA- wprowadzanie związków chemicznych za pomocą energii UD Wynika to z : -podniesienie temp wpływa na wzrost energii kinetycznej cząstek leku oraz cząstek błony kom -rozszerza drogi przenikania (mieszki włosowe, gruczoły) -zwiększa miejscowe ukrwienie FALE O < f penetrują głębiej FALE o > f skuteczniejszy efekt p/bólowy FALA impulsowa ma < efekt termiczny, ogranicza przenikanie leku do krwioobiegu daje > reakcję miejscową
LEKI DO FONOFOREZY -Heparyna żel 1000j/1g -Polisiarczan mukopolisacharydowy żel 25j/100g -Siarczan cynku maść 1% -Kwas salicylowy+polisiarczan mukopolisacharydowy+wyciąg kory nadnerczy żel -Heparyna+alantoina+wyciągi roślinne maść krem -Ibuprofen żel 5%, krem 5% -Ketoprofen żel 2.5% -Naproxen żel 10% -Diklofenak żel 1% -kwas salicylowy żel 10% -Salicylan metylu maść 10-20% -Hydrocortison krem 1%, maść 1-10% -Chlorowodorek lidokainy żel 2%
|
Czas działania Krótsze niż 60 min - prokaina Dłuższe niż 120 min - lidokaina Dłuższe niż 180 min-bupiwokaina Wskazania- bóle miejscowe powierzchowne różnego pochodzenia CHLOWODOREK PROKAINY + LIGNOKAINA + LIDOKAINA +
STEROIDOWE LEKI PRZECIWZAPALNE - CORTSOL HYDROKORTYZON ( - ) glikokortykosteroid- syntetyczny analog hormonu wydzielanego przez korę nadnerczy, działanie p/zapalne, p/alergiczne, p/wstrzasowe, immunosupresyjne, metabolizowany w wątrobie do biologicznie nieaktywnych pochodnych, wydalany przez nerki Wskazania- zapalenia mm, stawów, ścięgien, porażenie n twarzowego (na miejsce wyjścia nerwu), entezopatie Dawka 0,5 - 1 mg w ml Kremy nie nadaja się do jonoforezy
LEKI ZMIĘKCZAJĄCE NASKÓREK - JODEK POTASU - KALIUM JODATUM ( - ) Wskazania - zrosty, blizny bliznowce, sklerodermia, okulistyka-blizny rogówki, wylewy do ciała szklistego Do jonoforezy 1-2% Bliznowce do 3% W przypadku bliznowców lek wprowadzamy przez keloid- otwór nieprzewodzący w folii, natężenie 0,5 mA/cm2, czas 20-30 min CONTRACTUBEX ( + ) Działanie- proliferację (wnikanie w głąb) fibroblastów i nadmierną syntezę kolagenu, wpływa na tworzenie prawidłowej tk łącznej i ogranicza przerastanie blizny, poprawia ukrwienie i nawilżenie tk, zmniejsza uczucie napięcia i świądu, działa zmiękczająco - > elastyczność blizny HEPARINUM ( - ) Działanie - p/zakrzepowe, zmiękczające Wskazania - krwiaki, blizny, bliznowce, stłuczenia, zab krążenia żylnego HIRUDOID żel ( - ) MOBILAT żel ( - ) Zawiera salicyl, wyciąg z kory nadnerczy Działanie - zapobiega powstaniu zakrzepów powierzchniowych, pobudza ich wchłanianie, wykazuje miejscowe działanie p/zapalne, przyśpiesza wchłanianie krwików i obrzęków, powoduje regenerację tk łącznej przez aktywację syntezy kom i normalizację wiązania wody przez istotę międzykom Wskazania - stłuczenia, obrzeki, krwiaki, zab krążęnia żylnego powierzchniowego HIALURONIDAZA ( + ) Działanie - przyśpiesza wchłanianie wynaczynionych płynów, zmiękczanie blizn Wskazania- stany po urazach, przyśpieszanie wchłaniania obrzęków miejscowych, zrosty, blizny, bliznowce, sklerodermia Do zab 250-500 jm należy rozpuścić w 5% glukozie lub 0,5-1% sol. Novocaini
|
CHLOWODOREK SODU NaCl ( - ) Działanie - zmiękczające naskórek i bliznowce Wskazania -zrosty, blizny, bliznowce Do zab 2% roztwór CALCIUM CHLORATUM chlowodorek wapniowy CaCl2 ( + ) Działanie - p/zapalne, uszczelniające naczynia, p/alergiczne Wskazania - zab naczynioruchowe, miejscowe obrzeki, zespół Sudeka, laryngologia (nieżyt nosa, zapalenia zatok) SADAMINA ( + ) Działanie - rozszerzenie naczyn obwodowych, poprawa ukrwienia Wskazania - zab krążenia obwodowego (w angiopatii cukrzycowej, choroba Reynauda, Burergera, zmianach zarostowych, zakrzepowych na tle miażdzycowym, jako lek wspomagający w leczeniu owrzodzeń podudzi, stanów poudarowych, odleżyn i trudno gojacych się ran, okulistyka-lek poprawiający krążenie naczyniowo-siatkówkowe HISTAMINA ( + ) ACETYLOCHOLINA ( + ) SIARCZAN CYNKU ( + ) Działanie - p/zapalne, ściągające i wysuszające, pobudzenie gojenia i regeneracji tkanek Wskazania - zapalenia skóry, trudno gojące się owrzodzenia Do zab 0,5-1%, natężenia 0,5-1 mA/cm2, czas 3-5 min KWAS OCTOWY CH3COOH ( - ) Działanie - rozpuszczanie złogów wapnia poprzez zmianę nierozpuszczalnych węglanów na rozpuszczalne octany Wskazania -zwapnienia okołostawowe, kostniejące zapalenia mm Poniżej 17* tworzy lodopochodne ciała stałe Do zab 0,5-1%
WITAMINY WITAMINA B1 ( + ) kokarboksylaza, tiamina, rozpuszczalna w wodzie Działanie - przyśpiszanie gojenia się ran, wykazuje działanie uśmierzajace ból Wskazania - zanik n wzrokowego, zab neurotroficzne w obrębie plamki żółtej, po zatorach w tętnicy siatkówki, niedosłuch po leczeniu streptomycyną, nerwobóle, zmiany zniekształcające kręgów, dyskopatia Do zab 1-5mg w 1 ml wody WITAMINA C kwas askorbinowy C6H8O6 ( - ) Działanie - uelastyczniajace ściany naczyń krwionośnych, p/zapalne, wzmaga działanie ciał odpornościowych organizmu Wskazania - zab naczynioruchowe, trądzik różowaty, pospolity, odmrożenia, zwiotczenia skóry, przebarwienia skóry
REPARIL ( - ) preparat złożony Działanie - p/obrzękowe, p/zapalne, p/bólowe, uszczelniające naczynia żylne, wzmaga ukrwienie, zapobiega zastojowi krwi w żyłach, > wchłaniania krwiaków i obrzęków pourazowych, pooperacyjnych i chroni przed ich powstawaniem Wskazania - zapobieganie i leczenie obrzeków, krwiaków pourazowych (stłuczenia, skręcenia i pooperacyjnych, zab krążenia żylnego w kkd, bóle kręgosłupa u chorych z objawami ucisku korzeni nn rdzeniowych AESCIN preparat złożony ( - ) jw VENOŻEL preparat złożony ( - ) Zawiera Diclofenac-p/zapalne, Escynę-uszczelnia naczynia Wskazania - choroby żył kkd, obrzęki pourazowe i pooperacyjne, zastoinowe kkd, zespoły bólowe-choroby kręgosłupa, bóle mm i stawów po urazach (stłuczenia, zwichnięcia, naderwania), zmiany zwyrodnieniowe stawów BOROWINA (torf) ( - ) Produkt humifakcji (butwienia) substancji roślinnych w środowisku wodnym Działanie -drażniąco i ściągajace i p/zapalne na skórę i błony śluzowe, termiczne, mechaniczne Wskazania - cchoroby ukł ruchu ortopedyczno-urazowe, reumatologiczne-zwyrodnienia kręgosłupa i stawów, ZZSK, choroby laryngologiczne-przewlekły nieżyt krtani, zapalenia zatok Do zab temp 38-40* czas 20 min, grubość warstwy ok. 3 cm WODA Wskazania - leczenie nadpotliwości Do zab 10 zab, 30 min, codziennie, potem 1-2 x w tyg , w połowie zab zmiana polaryzacju |