ANTONI MALCZEWSKI MARIA


ANTONI MALCZEWSKI "MARIA"

TRADYCJNE ODCZYTYWANIE "MARII" = chrześcijańska reakcja na rewolucyjną poezję Byrona

1)Prace badawcze (Gramlewicz , Windakiewicz)

-poemat Malczewskiego = dosłowne naśladownictwo Byrona

-lista frazeologicznych i sytuacyjnych zbieżności (współcześnie kwestionowana)

2)Prace badawcze (Dmochowski , Mickiewicz "Literatura słowiańska")

-poemat Malczewskiego = polemika z Byronem (uczucie chrześcijańskie i krytyka obłąkanej dumy)

3)Prace badawcze (Nehring , Chmielowski)

Przeciwstawienie twórczości Byrona i Malczewskiego

a)rozpacz , negacja zaświatów (Byron)

b)łagodna rezygnacja , nadzieja na wolność dusz na tamtym świecie (Malczewski)

-rezygnacja , która szuka pocieszenia w religii (cecha polskiego usposobienia)

-człowiek = ofiara gwałtu i cierpień bez możliwości odwetu

Poemat Malczewskiego = wyraz chrześcijańskiego pesymizmu

-poemat o religijnym pocieszeniu człowieka , poemat o wiecznym cierpieniu ludzi wygnanych z raju

HISTORYCZNE ODCZYTYWANIE "MARII"

-ucieczka od historycznego odczytywania "Marii" = usuwanie wszystkich żywych i trwałych treści utworu

Prace badawcze (Bruckner , Ujejski) = kontynuacja prac Nehringa i Chmielowskiego

-poemat historyczny = tematyka poematu Malczewskiego (dzieje polskie)

-poemat = wyraz chrześcijańskiego egzystencjalizmu (religijność poematu , historyzm)

Każda postać utworu to porte-parole poety (przekonanie współczesnie nieuzasadnione)

-np. Maria wyraża główną idee poematu (światopoglądowy dramat Malczewskiego)

"O poezji romantycznej" A. Mickiewicz = geniusze XIX wiecznej Anglii (Scott , Byron)

-poeta podkreśla rolę , jaką poemat Malczewskiego odegrał w procesie kształtowania się epiki poetyckiej

a)Malczewski nie podjął ideowego sporu ze swoim ulubionym poetą (Byron)

b)Malczewski zmarł z przekonaniem , że Byron wyraził całą ostateczną prawdę o człowieku

POWSTANIE POLSKIEJ POWIEŚCI POETYCKIEJ

Przeniesienie do literatury polskiej bajronicznej formy epiki poetyckiej (Malczewski)

-tzw. powieść poetycka = romantyczny poemat filozoficzno-moralny

a)wyprowadzenie polskiej epiki z dołka (poemat epicki , wiersz bohaterski)

b)zakwestionowanie epopei bohaterskiej (przestarzała forma)

Dyskusja literacka (J. Styczyński , W, Buczyński)

-epopeja narodowa = podstawa , na której należy budować gmach epiki

-spór o treści epopei bohaterskiej = który z 2 utworów realizuje te treści w pełni (Pułtawa , Jagielloniada)

ROZWÓJ EPIKI WIERSZOWANEJ W XIX WIEKU = modyfikacje epopei narodowej

"Żywila" (1818) A. Mickiewicz = powiastka historyczna

-konflikt między osobistym szczęściem a powinnością wobec ojczyzny

-potępienie korzyści jednostki = opis przepędzenia najeźdźców z grodu

-Mickiewicz rozpoczął poszukiwania właściwej formy dla epickiego obrazu historii

"Grażyna" A. Mickiewicz = poemat napisany pod hasłem "żadnej ugody z najeźdźcą"

a)historia = nauczycielka ludzi , którzy sprzeciwiali się ustaleniom Kongresu Wiedeńskiego (1815)

b)historia = aluzja do liberalnej polityki (ostrożna polityka bez przemocy i ofiar)

-historyzm pseudoklasycystyczny = kongres wiedeński (IV rozbiór)

"Grażyna" = modyfikacja epopei narodowej

-wszelkie ulepszanie epopei jest bezcelowe i nie przynosi żadnych rezultatów

-wypowiedzi Mickiewicza = Byron (poeta prawdy o człowieku) + zniechęcenie do "Grażyny"

"Grażyna" = umiejętność poszukiwania w historii wartości rewolucyjnych i politycznych

-poemat zamknięty z punktu widzenia zagadnień moralnych i filozoficznych

-poeta nie zrezygnował z formy wiersza bohaterskiego , lecz odrzucił jedynie zasady estetycznych

NOWATORSTWO MALCZEWSKIEGO = zerwanie z krzątaniną wokół eposu

-podjęcie nowoczesnej formy literackiej (powieść poetycka)

-forma powieści poetyckiej = odrzucenie historyzmu wiersza bohaterskiego (droga Byrona)

HISTORIA = konwencja (maska , pretekst)

-nacisk położony na konwencje literacką = oderwanie się od konkretnego historycznego kształtu życia

-rozmyślania nad dramatem współczesnego człowieka = prawdy wykraczające poza epokę

-obraz historii (powieść poetycka) = ogólnikowy rys (anachroniczny w stosunku do fabuły)

STUDIA NAD OBYCZAJAMI (Malczewski) = poeta pragnął stworzyć ścisłą historycznie wizję Polski w XVII wieku

1)Malczewski podjął przeklęte zagadnienie polskiej literatury

-przeklęte zagadnienie = dramat człowieka uwikłanego w zdarzenia historyczne

-tematyka zmusiła poetę do bardziej realistycznego potraktowania swojej fantazji historycznej

2)Poemat miał dać syntezę , nie zaś obraz historii

-poeta zamierzał oprzeć swoją syntezę o materiał historyczny

-nawiązanie do tradycji W. Scotta = dokładność , realia , koloryt lokalny

3)Sprzeczności w charakterze fabuły poematu

-współczesne zagadnienia moralne oraz umowne traktowanie historii

-zainteresowanie tematyką historyczną (przedmiot sam w sobie godny przemyślenia)

-pomieszanie danych historycznych z pobłażliwością dla prawdopodobieństwa

ROMANTYCZNY POEMAT FILOZOFICZNY

-opowieść o ludziach , którzy bronią swoich przekonań o sensowności ludzkiego bytu

Każdą z 2 pieśni otwiera motyw przemijania ludzkiego losu

-rozmyślania nad sensem człowieczego losu = motyw literatury sentymentalnej i elegijnej (XVIII wiek)

Przeciwko społecznej etyce oświecenia (Malczewski)

-poemat = wyraz poszukiwania nowej etyki (ironia życia burzyła stara moralność)

-przekonanie o potworności świata = pocieszenie boskie nie broniło człowieka przed rozpaczą i nie zmieniało postaci świata

BUNT ROMANTYCZNY

POSTAĆ WACŁAWA = jeden z pierwszych manifestów rozpaczy romantycznej

-dowód , że przeznaczeniem człowieka jest odczucie utraty wszelkich dóbr i prawd

-ludzie zanim dokonają smutnego losu , usiłują bronić się przed pustką

-dlatego Wacław wierzy , że prawdziwa miłość nadaje sens życiu

Wacław i Maria to nie jest klasyczna para kochanków

-romantyczni kochankowie ubóstwiali kobiety sentymentalne (poezja przed 1830)

-np. wybranki Gustawa , Konrada Wallenroda , Jana Bieleckiego

POSTAĆ MARII (tradycja sentymentalna)

-wątki sentymentalne = kochanek jedzie walczyć za ojczyznę (ból , duma , niepokój , religia)

-Maria mówi i czuje pięknie i poetycko

-Maria = osoba religijna (nie jest w stanie zdobyć się na śmierć samobójczą)

Maria nie została postawiona w obliczu dramatycznej decyzji (wybór między buntem a pokorą)

-miłość Marii = uczucie sentymentalne

-miłość Wacława = uczucie romantyczne , które wiedzie do buntu (nie zaś pokory)

POEMAT MALCZEWSKIEGO = opowieść o ojcu , który zamordował żonę swojego syna

-Wacław został wystawiony na próbę = zemsta powinna się obrócić przeciwko ojcu (konkretyzacja dzieła)

-dla Wacława czas nieszczęścia jest jednocześnie czasem moralnych decyzji

1)Krytyka moralności oświeceniowej (Malczewski)

-zgodność interesów jednostki i społeczeństwa , szczęście jako podporządkowanie się społeczeństwu

2)Manifest skrajnego indywidualizmu (Malczewski)

-człowiek otrzymuje pozwolenie na wymierzenie sprawiedliwości ponad normami moralnymi

-bezsilność norm społecznych wobec ironii świata = usprawiedliwienie indywidualizmu

ROMANTYCZNY PESYMIZM

POSTAĆ MIECZNIKA = obrona wiary w sensowność ludzkiego losu

-koncepcja szczęścia = miłość i poświęcenie się dla ojczyzny czyni życie wartościowym

-wartości Wacława (miłość , patriotyzm) są skazane na klęskę w obliczu czasu i przypadku

Zakończenie poematu = patetyczny obraz starca , któremu pozostało już tylko przeżycie ohydy tego świata

-gdy miecznik narażał swoje życie dla ojczyzny , wojewoda dokonał mordu na jego synowej

-szlachetność miecznika została zbeszczeszczona cynizmem zbrodniarza

Poeta nie znajduje żadnego godnego celu dążeń (bezsilność)

-poeta postawił nad wszystkimi ludzkimi usiłowaniami znak zapytania

-wszystkie ludzkie trudy i wysiłki tracą swój sens

PODWÓJNA MOTYWACJA LUDZKICH LOSÓW w poemacie Malczewskiego (Ujejski)

-postępowanie bohaterów tłumaczy się na 2 sposoby

a)realnie = stosunki pomiędzy realnymi postaciami (wojewoda , miecznik)

b)fantastycznie = związki bohaterów z postaciami fantastycznymi (maski , pachole)

POSTACI FANTASTYCZNE (maski , pacholę) = wykładnik pojęcia poety o fatalistycznym tragizmie ludzkim

-postaci fantastyczne działają na 2 płaszczyznach (realna , narzędzie losu)

1)Pacholę (Mazanowski) = personifikacja zgryzoty i niedoli w duchu polskiej poezji gminnej

-pochodzenie postaci = ludowa gawęda ukraińska ("detyna małeńka") - personifikacja biedy

2)Pacholę (Ujejski) = upostaciowany symbol doli ludzkiej

-teza filozoficzna uogólniona w poetyckiej postaci (abstrahowanie od ludowości postaci)

Pachole i Maski śpiewają pieśń o przeznaczeniu człowieka

-maski realizują zbrodniczy zamiar wojewody

-pacholę opowiada Wacławowi o zbrodni (wszechwiedzący symbol bólu istnienia)

DZIEJE WACŁAWA I MARII = wyraz dramatu pokolenia Malczewskiego

-atmosfera po nadziejach wojen napoleońskich = rezygnacja i kapitulacja wobec podłości świata (zanim przystąpiono do powstania)

-twórczość Goszczyńskiego (np. Uczta Zemsty , Pustelnik)

Malczewski rozwinął myśl Byrona = człowiek jako pomyłka natury

-przywołanie obrazu dziejów narodu (wielki dom rozpaczy)

Zagadnienia historyczne zajmują poczesne miejsce w poemacie

-Malczewski ujął historię w aspekcie filozoficznym , nie zaś politycznym (nowatorstwo)

KANWA POETYCKA POWIEŚCI MALCZEWSKIEGO

-tragiczna historia Gertrudy Komorowskiej (przełom XVIII i XIX wieku)

a)poeta przejął z opowieści surowe fakty (1771)

b)poeta zmienił w utworze tło historyczne , stanowiska społeczne , charaktery bohaterów

Kanwa poetycka powieści Malczewskiego

-Gertruda Komorowska (hrabina) , Stanisław Potocki (tchórz bez iskry uczucia) , Komorowski (sługus carski)

-obraz ponurej i cynicznej zbrodni feudalnego magnata (wersja wspólna dla powieści i podania)

ROMANTYCZNA SYNTEZA HISTORII (Malczewski)

-podstawowe wartości ludzkie = miara dziejów (prawo do szczęścia , które dała natura)

-kontynuacja poglądów Niemcewicza = odraza do bezprawia Polski szlacheckiej

Narodowe treści "Marii" = potępienie okrucieństwa zaślepionego magnata

-oskarżycielski dramat społeczny = oskarżenie dziejów o tolerowanie przestępstw przeciwko naturze

-poszukiwanie wartości zgodnych z humanistycznym pojęciem piękna (postać miecznika)

-patriotyzm = najcenniejsza wartość jaka po sobie pozostawiła Rzeczpospolita szlachecka

Postępowa krytyka romantyczna (humanizm)

-postać miecznika nawiązuje do pana Podstolego (cnotliwy i rozsądny mieszczanin)

Historia = wielki moloch , który pobawiwszy się człowiekiem , wyrzuca go jak stare ubranie

-miecznik był posłuszny historycznej racji społecznej (szyderstwo)

-człowiek nie otrzymuje od historii nic = niewypłacalność historii

Malczewski zmienia tezę F. Schiller ("w historii mieszka sędzia świata")

-świat jako sędzia dziejów (twórczość Goszczyńskiego , Mochnackiego)

JĘZYK MALCZEWSKIEGO

JĘZYK POETYCKO DOSKONAŁY (dziwności , niegramatyczności)

-pośpiech i trudności (historyczny kształt mowy w XIX wieku)

-oboczności gramatyczne = zderzenie się form staropolskich i form XIX wiecznych

TENDENCJA MALCZEWSKIEGO = oboczności , które klasyk uznałby za niedopuszczalne

-poddanie się żywiołowi języka mówionego (kolokwializmy)

-prowincjonalizmy (Galicja , Francja , rutenizmy) = oskarżenie o skażenie polskiej mowy (opis krajobrazu)

-zwroty staropolskie (wpływ E. Słowackiego) , delikatne archaizowanie

-zwroty ludowe (gminność , wulgarność)

DUŻA SWOBODA JĘZYKOWA = liczne nowotwory

-pierwsze dzieło romantyczne , w którym autor odważył się na eksperyment

-geneza nowotworów = fantazja językowa , potrzeba zmieszczenia się w szeregu fonicznym

-tworzenie nowych słów = ucięcie przedrostka , dodanie głoski (poszukiwanie rymu)

STYLISTYKA POEMATU (Ujejski , Kubacki)

-3 techniki pisarskie (style) = styl pieśni ludowej , styl retoryczny , styl sentymentalno-romantyczny

-liczne powtórzenia (ludowe , retoryczne , uczuciowe) , upersonifikowane abstrakcje (Byron)

WPŁYW POEZJI SENTYMENTALNEJ = pozostałości poetyk nieromantycznych

-duża ilość epitetów i rozbudowanych przenośni używanych w poezji sentymentalnej (pieściwe , wyszukane)

-metafora pseudoklasyczna = technika kojarzenia zjawisk (technika przemijania)

3 rodzaje stylizacji grupują się wokół określonych postaci działających

-stylizacje ludowe (kozak , pachole) , stylizacja retoryczna (miecznik , rycerstwo)

-stylizacja sentymentalno-romantyczna (partie odautorskie)

PRZYKŁADY

-Maria w rozmowie z miecznikiem = ton bohaterki tragedii klasycystycznej

-Maria w rozmowie z Wacławem = ton sentymentalnej Julii

WIERSZ MALCZEWSKIEGO = początkowy etap romantycznego burzenia klasycystycznego wiersza

-przystosowanie poematu do teorii wiersza Felińskiego

-13 zgłoskowiec , czystość rymu , średniówka (7+6) , rozstroje syntaktyczne)

-wyjątkowe odstępstwa = 2 pieśni masek , repryza w finałowym opowiadaniu pacholęcia (8 zgłoskowiec)

1)wykorzystanie pauzy = nasycanie pauzami wersu przed średniówką

2)mówiony tok języka = mało przerzutni

KOMPOZYCJA POWIEŚCI POETYCKIEJ (nowatorstwo w narracji)

BOHATER POWIEŚCI POETYCKIEJ jest pokazany na krótka chwilę

-akcja zatrzymuje się często w najbardziej interesującym momencie

-narracja obejmuje mały fragment życia bohatera

-eliminowanie wszystkiego , co byłoby zbędne z punktu widzenia bohatera

KOMPOZYCYJNE NOWOŚCI są powiązane z prawdą o człowieku (Mickiewicz)

-wyrywanie człowieka z chaosu świata (ukazanie chwili jego cierpienia)

-pogrążanie człowieka na powrót w rzece zjawisk (tzw. maniera literacka)

POETYKA NEOKLASYCYSTYCZNA (Dmochowski)

-po pytaniu "hej ty na szybkim koniu , dokąd pędzisz kozacze" powinna nastąpić odpowiedź a potem opis

Rosyjski recenzent "Zamku kaniowskiego" (W. Żirmunski)

-powieść poetycka = męcząca zagadka (ciągłe przerzuty od jednego obrazu do drugiego)

ZASADY ORGANIZUJĄCE NARRACJE MALCZEWSKIEGO

Zarzucenie stopniowych przejść od wątku do wątku i retardacji dla wytchnienia

-brak historycznie powiązanej i ciągłej narracji

-brak pełnego łańcucha zdarzeń (początek-koniec)

-świadome zaciemnianie akcji = tajemniczość fabuły

Poeta wydziela artystycznie efektowne wierzchołki akcji , które zamyka w obrazie lub scenie

-efektowne wierzchołki akcji = momenty największego dramatycznego napięcia

-poeta zostawia czytelnikowi łączący tok zdarzeń , niezbędny dla jedności dramatycznej , ale mniej ważki z estetycznego punktu widzenia

POWIEŚĆ POETYCKA = HISTORIA IDEI

Bohater = wyraziciel idei

-idea determinuje główne cechy kompozycji = rozdzielenie tego , co miał powiedzieć narrator i bohater

a)najistotniejsze sądy ideowe są podzielone między bohatera i obiektywnego narratora epickiego

b)najistotniejsze sądy ideowe = forma monologu lub relacji

Narrator = opis świata (akcja , zdarzenia , myśli bohatera)

Narrator uzupełnia bohatera (relacja , osąd , samodzielna refleksja)

Autor = wtręty powstałe na zasadzie swobodnych skojarzeń (fragmenty luźno lub wcale nie powiązane z akcją)

Tendencja do maksymalnej obiektywizacji wypowiedzi narratora

-pomimo , że wypowiedzi narratora są czasem burzliwe i gwałtowne (relacje stanów duchowych bohatera)

Obiektywny narrator epicki i bohaterowie eliminują niemal zupełnie autora

-poemat = dyskusja między bohaterami poematu a światem , z której ostateczne wnioski wyprowadza autor

STRUKTURY JĘZYKOWE grupują się wokół tych 3 partnerów dyskusji

a)obiektywna narracja = monologi , dialogi , relacje stanów duchowych , opisy i normalny tok wypowiedzi

b)rzadkie lecz wyraźne wstawki od autorskie

-dla poematu są charakterystyczne fragmenty , których nie wiemy komu przypisać

-np. "w tym ciemnym ludzkich uczuć i posępnym lesie"

TENDENCJA MALCZEWSKIEGO

-subiektywizacja wypowiedzi = źródło lirycznego i refleksyjnego tonu powieści poetyckiej

-postacie podporządkowane refleksji

Konsekwencje zasad organizowania narracji w epice poetyckiej sięgały językowych warstw poematu epickiego

-decydująca rola sytuacji = element , pod którego postacią występuje główny materiał fabularny powieści (akcja)

-częste używanie czasu teraźniejszego

-dążenie do opisu o narzuconej strukturze opowiadania

Zwrot romantycznej epiki ku bezpośredniemu wyrazowi

-ucieczka od mowy zależnej (abstrakcyjność , sztywność , nie czuć w niej życia)

-zwrot ku mowie niezależnej = wyrazistość , bezpośredniość ujawnienia stanów duszy mówiącego

Malczewski wprowadza tzw. romantyczny rodzaj posłańca (dramat klasyczny)

-postać epizodyczna stworzona w celu realizacji mowy niezależnej

-relacjonuje on fakty (relacja naoczna , żywa , 1 osoba)

Sztuczna konwencja = bohaterowie wyrażają swojej uczucia w formach pieśni

Bajronizm obejmuje najbardziej ideowe elementy powieści (M. Grabowski)

-poszczególne postaci (problem bohatera literackiego)

-indywidualne oblicze bohatera (myśli , głos) , umowna maska zza której przemawia autor

"MARIA" ANTONI MALCZEWSKI

TRADYCJNE ODCZYTYWANIE "MARII" = chrześcijańska reakcja na rewolucyjną poezję Byrona

-dosłowne naśladownictwo Byrona (Gramlewicz , Windakiewicz) = lista frazeologicznych i sytuacyjnych zbieżności

-polemika z Byronem i krytyka jego obłąkanej dumy (Dmochowski , Mickiewicz "Literatura słowiańska")

-wyraz chrześcijańskiego pesymizmu (Nehring , Chmielowski) = poemat o religijnym pocieszeniu człowieka (cecha polskiego usposobienia)

HISTORYCZNE ODCZYTYWANIE "MARII"

"O poezji romantycznej" A. Mickiewicz

-geniusze XIX wiecznej literatury angielskiej (Scott , Byron)

-podkreślenie roli , jaką poemat odegrał w procesie kształtowania się epiki poetyckiej

-Malczewski nie podjął ideowego sporu ze swoim ulubionym poetą (Byron wyraził całą ostateczną prawdę o człowieku)

Prace badawcze (Bruckner , Ujejski)

-poemat historyczny = wyraz chrześcijańskiego egzystencjalizmu (religijność poematu) + dzieje polskie (historyzm)

-poemat światopoglądowy = bohaterowie poematu są porte-parole poety (np. Maria wyraża główną idee poematu)

POWSTANIE POLSKIEJ POWIEŚCI POETYCKIEJ

-przeniesienie do literatury polskiej bajronicznej formy epiki poetyckiej (Malczewski)

-tzw. powieść poetycka = romantyczny poemat filozoficzno-moralny

NOWATORSTWO MALCZEWSKIEGO = zerwanie z krzątaniną wokół eposu

1)wyprowadzenie polskiej epiki z dołka (poemat epicki , wiersz bohaterski) = zakwestionowanie epopei bohaterskiej (przestarzała forma)

2)podjęcie nowoczesnej formy literackiej (powieść poetycka)

-forma powieści poetyckiej = odrzucenie historyzmu wiersza bohaterskiego (podążanie drogą Byrona)

Historia (powieść poetycka) = konwencja (maska , pretekst)

-oderwanie się od konkretnego historycznego kształtu życia

-rozmyślania nad dramatem współczesnego człowieka (prawdy wykraczające poza epokę)

ROZWÓJ EPIKI WIERSZOWANEJ W XIX WIEKU = modyfikacje epopei narodowej

-dyskusja literacka (J. Styczyński , W, Buczyński) = który utwór realizuje treści epopei w pełni (Pułtawa , Jagielloniada)

-epopeja narodowa = podstawa , na której należy budować gmach epiki (spór o treści epopei bohaterskiej)

"Żywila" (1818) A. Mickiewicz = powiastka historyczna (poeta rozpoczął poszukiwania właściwej formy dla epickiego obrazu historii)

"Grażyna" (1823) A. Mickiewicz = modyfikacja epopei narodowej (wszelkie ulepszanie epopei jest bezcelowe i nie przynosi rezultatów)

-wypowiedzi Mickiewicza = Byron (poeta prawdy o człowieku) , krytyka "Grażyny"

STUDIA NAD OBYCZAJAMI (Malczewski) = poeta pragnął stworzyć ścisłą historycznie wizję Polski w XVII wieku

-poeta podjął przeklęte zagadnienie polskiej literatury = dramat człowieka uwikłanego w zdarzenia historyczne

-tematyka zmusiła poetę do bardziej realistycznego potraktowania swojej fantazji historycznej

ROMANTYCZNY POEMAT FILOZOFICZNY = opowieść o ludziach , którzy bronią swoich przekonań o sensowności ludzkiego bytu

-rozmyślania nad sensem człowieczego losu = motyw literatury sentymentalnej i elegijnej (XVIII wiek)

1)Krytyka moralności oświeceniowej = zgodność interesów jednostki i społeczeństwa , szczęście jako podporządkowanie się społeczeństwu

2)Manifest skrajnego indywidualizmu = człowiek otrzymuje pozwolenie na wymierzenie sprawiedliwości ponad normami moralnymi

-bezsilność norm społecznych wobec ironii świata = usprawiedliwienie indywidualizmu

-przekonanie o potworności świata = pocieszenie boskie nie broniło człowieka przed rozpaczą i nie zmieniało postaci świata

-poszukiwanie nowej etyki = ironia życia burzyła stara moralność

BUNT ROMANTYCZNY (postać Wacława) = jeden z pierwszych manifestów buntu romantycznego

-przeznaczenie człowieka = odczucie utraty wszelkich dóbr i prawd

-wiara w prawdziwą miłość , która nadaje sens życiu

a)miłość Wacława = uczucie romantyczne , które wiedzie do buntu (nie zaś pokory)

b)miłość Marii = uczucie sentymentalne (osoba religijna , która mówi i czuje pięknie i poetycko)

PESYMIZM ROMANTYCZNY (postać miecznika) = człowiek jako pomyłka natury (Byron)

-obrona wiary w sensowność ludzkiego losu = miłość i poświęcenie się dla ojczyzny czyni życie wartościowym

Zakończenie poematu = patetyczny obraz starca , któremu pozostało już tylko przeżycie ohydy tego świata

-gdy miecznik narażał swoje życie dla ojczyzny , wojewoda dokonał mordu na jego synowej

-poeta postawił nad wszystkimi ludzkimi usiłowaniami znak zapytania (bezsilność , bezsens)

PODWÓJNA MOTYWACJA LUDZKICH LOSÓW (Ujejski)

1)realna = stosunki pomiędzy realnymi postaciami (wojewoda , miecznik)

2)fantastyczna = związki bohaterów z postaciami fantastycznymi (maski , pachole)

POSTACI FANTASTYCZNE (maski , pacholę) = wykładnik pojęcia poety o fatalistycznym tragizmie ludzkim

-postaci fantastyczne działają na 2 płaszczyznach (realna , narzędzie losu)

1)Maski śpiewają pieśń o przeznaczeniu człowieka i realizują zbrodniczy zamiar wojewody

2)Pacholę (Ujejski) = teza filozoficzna uogólniona w poetyckiej postaci (abstrahowanie od ludowości postaci)

-Pacholę (Mazanowski) = personifikacja zgryzoty i biedy (polska poezja gminna)

-pochodzenie postaci = ludowa gawęda ukraińska ("detyna małeńka")

KANWA POETYCKA POWIEŚCI MALCZEWSKIEGO

Tragiczna historia Gertrudy Komorowskiej (przełom XVIII i XIX wieku)

-poeta przejął z opowieści surowe fakty (1771) , lecz zmienił tło historyczne , stanowiska społeczne , charaktery bohaterów

-obraz ponurej i cynicznej zbrodni feudalnego magnata (wersja wspólna dla powieści i podania)

-Gertruda Komorowska (hrabina) , Stanisław Potocki (tchórz bez iskry uczucia) , Komorowski (sługus carski)

ROMANTYCZNA SYNTEZA HISTORII (Malczewski)

-kontynuacja poglądów Niemcewicza = odraza do bezprawia Polski szlacheckiej (potępienie okrucieństwa zaślepionego magnata)

-patriotyzm = najcenniejsza wartość jaka po sobie pozostawiła Rzeczpospolita szlachecka (postać miecznika)

KOMPOZYCJA POWIEŚCI POETYCKIEJ (nowatorstwo w narracji)

POWIEŚĆ POETYCKA

1)Zerwanie z łańcuchem przyczynowo-skutkowym = epizodyczność budowy

-kolejna scena nie musi być logicznym następstwem sceny ją poprzedzającej

Zarzucenie stopniowych przejść od wątku do wątku i retardacji dla wytchnienia

-brak historycznie powiązanej i ciągłej narracji = brak pełnego łańcucha zdarzeń (początek-koniec)

-świadome zaciemnianie akcji = tajemniczość fabuły

2)Achronologiczność = poeta dowolnie pokazuje różne sceny

-inwersja czasowa fabuły = liczne retrospekcje do wydarzeń , które miały miejsce dawniej niż , niż już opisane

Poeta wydziela artystycznie efektowne wierzchołki akcji , które zamyka w obrazie lub scenie

-efektowne wierzchołki akcji = momenty największego dramatycznego napięcia

-poeta zostawia czytelnikowi łączący tok zdarzeń , niezbędny dla jedności dramatycznej , ale mniej ważki z estetycznego punktu widzenia

3)Synkretyzm rodzajowy = mieszanie różnych elementów literackich

-synkretyzm gatunkowych = współistnienie w utworze różnych gatunków literackich (np. powieść , pieśń , ballada)

4)Umieszczenie akcji w przeszłości historycznej (kostium historyczny , poetyka maski)

5)Bohater powieści poetyckiej jest pokazany na krótka chwilę

-akcja zatrzymuje się często w najbardziej interesującym momencie

-narracja obejmuje mały fragment życia bohatera

-eliminowanie wszystkiego , co byłoby zbędne z punktu widzenia bohatera

6)Kompozycyjne nowości są powiązane z prawdą o człowieku

-wyrywanie człowieka z chaosu świata (ukazanie chwili jego cierpienia)

-pogrążanie człowieka na powrót w rzece zjawisk (tzw. maniera literacka)

7)Subiektywizacja wypowiedzi = źródło lirycznego i refleksyjnego tonu powieści poetyckiej

-postacie podporządkowane refleksji

8)Zwrot romantycznej epiki ku bezpośredniemu wyrazowi

-ucieczka od mowy zależnej (abstrakcyjność) = zwrot ku mowie niezależnej (konkretność)

-poeta wprowadza romantyczny rodzaj posłańca (naoczna relacja) = postać epizodyczna stworzona w celu realizacji mowy niezależnej

POETYKA NEOKLASYCYSTYCZNA (Dmochowski)

-po pytaniu "hej ty na szybkim koniu , dokąd pędzisz kozacze" powinna nastąpić odpowiedź a potem opis

-rosyjski recenzent poematu (W. Żirmunski) = męcząca zagadka (ciągłe przerzuty od jednego obrazu do drugiego)

POWIEŚĆ POETYCKA "MARIA" (dedykacja Niemcewiczowi)

-motto (pieśń I-II) = fragment pieśni Kochanowskiego ("wszystko się dziwnie plecie na tym biednym, świecie") + fragment "Korsarza"

Kozak leci na spienionym koniu z wiadomością od wojewody do miecznika

-konflikt wojewody i syna , wojewoda nie może zasnąć (pycha , pochlebstwo) , wymarsz wojsk z Wacławem

Opis Miecznika i Marii (żałoba po śmierci żony)

-rozmowa o Wacławie , którego Miecznik akceptuje , Miecznik obawia się o pychę wojewody

Kozak oddaje list Miecznikowi (treść listu)

-wojewoda pragnie zapomnieć o sporach i proponuje zgodę , wojewoda żałuje za grzechy (zgoda na ślub)

-niebezpieczeństwo Tatarów (wojewoda przysyła wojska z Wacławem)

Powitanie (Maria , Miecznik , Wacław) = rozmowa o uczuciu i ślubie

PIEŚŃ II

Wacław i Miecznik wyruszają na walkę z Tatarami

-Maria pozostaje samotna

Młode pacholę pełne rozpaczy ucieka od tej rozpaczy = śmierć mu pozostawiła czarne blizny na piersiach

Maski = pieśń o weneckich zapustach (stary sługa wpuszcza przebierańców)

-"Ach na tym świecie , śmierć wszystko zmiecie , robak się lęgnie i w bujnym kwiecie" (refren)

Opis walki z Tatarami

Wacław dostrzega nagle swoją sławę spłakaną łzami Marii (niepokój) = zwycięstwo Polaków nad Tatarami

Wacław żegna się z Miecznikiem i podąża do Marii

-Wacław przybywa do stanicy = dworzec ograbiony , nieżywa Maria leży na łożu

-Wacław chce ją cucić wodą , lecz pacholę go powstrzymuje

Opowieść pacholęcia (opowieść szeptana Wacławowi do ucha)

-nie trzeba już zmarłej wody , ponieważ maski utopiły Marię w wodzie

Wacław wpada w rozpacz i wściekłość

-reakcja Wacława = Wacław zamierza zostać ojcobójcą (wzgarda , gniew)

-Wacław wyrzuca sobie , że zaufał ludziom i porzucił Marię , Wacław wraz z pacholęciem siadają na koń (zemsta)

Pogrzeb Marii (Wacław , Miecznik) = Miecznik wkrótce umiera nad grobem żony i córki

-"i pusto , smutno , tęskno w bujnej Ukrainie"



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Antoni Malczewski Maria Powieść Ukraińska
Antoni Malczewski Maria Powieść ukraińska
Antoni Malczewski Maria
Antoni Malczewski Maria
Antoni Malczewski Maria
Antoni Malczewski Maria (BN) oprac R Przybylski
Antoni Malczewski maria poeme d ukraine
ANTONI MALCZEWSKI, MARIA BN
Antoni Malczewski Maria
Antoni Malczewski Maria (BN) oprac R Przybylski 2
Antoni Malczewski Maria (BN) oprac R Przybylski
ANTONI MALCZEWSKI MARIA 2
Antoni Malczewski Maria (BN) oprac R Przybylski
Antoni Malczewski Maria
Antoni Malczewski Maria
Antoni Malczewski Maria powieść Ukraińska

więcej podobnych podstron