10.04.2006

KRAS

H₂O + CO₂ = H⁺ + HCO₃^-

Kras jest bardziej aktywny w wyższej temperaturze.

Velebit(Słowenie)- kraina geograficzna w której najpierw odkryto kras.

Kras- rozpuszczanie wodonośna(CaCO₃ , czasami gips( w Polsce- Pondzie), lub halit(wieliczka).

Kras zachodzi szczególnie w miejscach miejscach których zrobiły się spękania ciosowe, lub innej genezy pęknięcia.

Formy krasu powierzchniowego i podziemnego: 1 - dolina, 2 - otwór jaskini (czarno zaznaczone są korytarze, poziomym szrafem korytarze wypełnione wodą, pionowym - wypełnione osadami), 3 - lejki krasowe, 4 - otwarty lejek krasowy, 5 - studnia krasowa, 6 - ślepa dolina z ponoremmiejsce gdzie płynąca na powierzchni rzeka lub strumień wpada pod ziemię, by dalej płynąć jaskinią.), 7 - wywierzysko(źródło krasowe).

1 - nacieki rurkowe
2 - stalaktyty
3 - stalaktyty sferolityczne
4 - heliktyty
5 - kulumna naciekowa
6 - stalagmity
7 - misy naciekowe

8 - draperie, zasłony
9 - żebra
10 - polewy
11 - pola ryżowe
12 - nacieki piaszczyste
13 - nacieki grzybkowe
14 - nacieki lodowe

Źródła krasowe:

Wypływ

Leje krasowe:

-zapadliskowe (kolapsujne)

-korozyjne (gładkie ściany)

Gdy leje się łączą mamy uwał.

Gdy jest jakieś zagłębienie, nawet minimalne, w CaCO₃, to gromadzi się woda i zaczyna się korozja.

Pseudokras- na wyżynie Lubelskiej, wymywanie Ca CO₃

Ałasy- na Syberii

Termokras- Wytapianie śniegu i lodu gdy słońce mocniej przygrzeje.

Żebra krasowe

Eluwium - terra rosa( w Polsce zazwyczaj terra bruna) glina rezidualna.

Ona jest pomiędzy blokami na rumowiskach krasowych( rozwijające się żebra krasowe)

Żebra na Madagaskarze - Tsingi, one są podcinanne przy odpływie torencjalnym.

Większość jaskiń powstawała gdy był przepływ hydrotermiczny-turbulentyny(? myślę, że tak), dowodem na to jest obecność kotłów eworsyjnych eworsyjnych stropie(jakis okruch drążył strop).

(Terminy freatyczny i wadyczny oznaczają kolejne stadia tworzenia się jaskiń - freatyczny to wtedy, gdy woda zalega w jaskini, a wadyczny wtedy, gdy woda z niej ustępuje)

Przepływ wadyczny(?), gdy jest mało wody i cieknie jak strumykiem.

Stadium wadyczne- gdy już ta woda opadnie i wtedy rosną stalagmity i stalaktyty.

Piętrowy system jaskiń- od zlodowaceń, czyli zmiany powierzchni wód gruntowych (przykładem są właśnie mogoty).

CO₂

Powietrze- 0,03%

U wylotu jaskiń - 0,3-1,3%

Gdy był kontakt z powietrzem CO₂ uciekał i się CaCO₃ osadzało bo równowaga reakcji przesuwała się w stronę osadzania się CaCO₃.

Perły jaskiniowe- Cave pearls

Mogą potem zarastać CaCO₃

gdy u góry pojawia się jakieś jądro koncentracji to na nim tworzą się makarony(sodastraw) długie puste rurki z CaCO₃ gdy to się zatka to tworzy się stalagmit. Stalagmit wisi na podstawie z tego makaronu, który był na początku.

1896- odkryta została Postojna co dało początek speleologii.

W jaskiniach są znajdywane w dużych ilościach odchody nietoperzy(guano - chiropteryt), wykorzystywane powszechnie jako nawóz.

Polja:

1. jądra synklin

2. rowy tektoniczne

3. czasami gdy jest jakaś łatwiejsza do wymycia warstwa

Polja zabierają wodę więc obniża się wokół poziom wód gruntowych.

Polja- etap starczy:

Vinales- poje na Kubie tam są ostańce a powierzchnia terenu jest płaska, ostaniec ma płaskie pionowe ściany.

Kras tropikalny:

Migot sam w sobie ma system jaskiń ułożonych poziomo.

Obecnie u podstawy tworzy się polodowcowy poziom jaskiń.

Jaskinie tworzyły się w interglacjałach.

Kras kopiasty(starczy)- polja + formy pozytywne do 400m. Dominują w krajobrazie równiny polji. To polja są punktem wyjściowym dla nowego krasu

Hum- resztka migotu, ( gdy się rozpadnie), kras zgrzybiały - koniec krasu (etap starczy)

Kras stożkowy- migoty stożkowe

Kras kopalny

Wieluń- kości zachowane w lejach krasowych

Bonebed- gdy w jakimś miejscu jest zachowane tak wiele kości

Koło Olkusza jest migot- tam występował kiedyś kras tropikalny.

(Wyróżniamy też kras hydrotermalny - wg Klimaszewskiego - rozprowadzane rozwtory hydrotermalne zawierające rudy cynku i ołowiu, tworzą na terenie naszego Olkusza pokłady sfalerytowo galenowe - gdzie wspomniane minerały tworzą spoiwo).

---