WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA ORGANU - art. 130 §1 Ordynacji podatkowej - instytucja ta jest konsekwencją zasady praworządności oraz zasady pogłębiania zaufania do organów podatkowych
OBLIGATORYJNE, z mocy prawa - od załatwienia spraw, w których :
jest stroną,
pomiędzy nim a stroną zachodzi stosunek pokrewieństwa, powinowactwa lub przysposobienia, opieki czy kurateli, albo jest małżonkiem strony - przyczyna wyłączenia istnieje nawet po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli,
pomiędzy nim a stroną zachodzi stosunek nadrzędności służbowej,
brał udział w postępowaniu w tej sprawie jako świadek, biegły czy przedstawiciel strony albo przedstawicielem strony jest osoba, z którą pracownika organu łączy jeden ze stosunków prawnych, o którym mowa w poprzednim punkcie,
brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,
w sprawie wystąpiły okoliczności, w związku z którymi w stosunku do tego pracownika organu wszczęto postępowanie służbowe, dyscyplinarne lub karne.
NA ŻĄDANIE STRONY LUB NA ŻĄDANIE PRACOWNIKA - art. 130 §3 Ordynacji podatkowej - bezpośredni przełożony jest obowiązany wyłączyć pracownika o udziału w postępowaniu, jeśli zostanie uprawdopodobnione istnienie innych przyczyn, mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika
Wyłączenie pracownika lub odmowa jego wyłączenia następuje w formie postanowienia, na które nie służy zażalenie.
WYŁĄCZENIE ORGANU - art. 131 Ordynacji podatkowej
Następuje wyłącznie OBLIGATORYJNIE w wypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 131 §1 Ordynacji podatkowej.
Organ celny podlega wyłączeniu od załatwiania spraw normowanych przepisami prawa celnego jeśli sprawa dotyczy:
naczelnika urzędu celnego albo jego zastępcy
dyrektora izby celnej albo jego zastępcy
osób, które z osobami wymienionymi w punkcie 1 i 2 łączy stosunek pokrewieństwa (rodzeństwo wstępni, zstępni), powinowactwa lub przysposobienia, opieki, kurateli, albo są małżonkiem ww. osoby
W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia inny wyznaczony przez dyrektora izby celnej lub Ministra Finansów (jeśli przyczyna wyłączenia dotyczyła dyrektora izby celnej) organ celny.
POŁĄCZENIE SPRAW - art. 266 Kodeksu celnego
Organ celny może połączyć toczące się przed nim oddzielne sprawy w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli:
dotyczą tej samej osoby oraz
pozostają ze sobą w związku
Połączenie jest środkiem służącym do realizacji zasady szybkości i prostoty postępowania, ma na celu wyeliminowanie powtarzania czynności w ramach postępowania dowodowego.
Połączenia spraw organ dokonuje w formie postanowienia, na które nie służy zażalenie.
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA - art. 201 - 206 Ordynacji podatkowej
Instytucja ta służy przerwaniu czynności postępowania przy jednoczesnym podtrzymaniu jego toku w sytuacji, gdy z powodu przyczyn o charakterze przejściowym nie można lub nie należy zakończyć postępowania. Wstrzymanie czynności postępowania nie obejmuje jedynie czynności mających na celu podjęcie postępowania lub zabezpieczenie dowodu.
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA WSTRZYMUJE BIEG TERMINÓW PROCESOWYCH
OBLIGATORYJNE ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA W SPRAWACH CELNYCH - art. 201 Ordynacji podatkowej
w razie śmierci strony - o ile postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (kwestia następstwa prawnego),
ZAGADNIENIE WSTĘPNE - inaczej kwestia prejudycjalna - gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
Zgodnie z art. 203 Ordynacji podatkowej, zawieszając postępowanie z tej przyczyny organ równocześnie wzywa stronę do wystąpienia w oznaczonym terminie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie sprawy stanowiącej zagadnienie wstępne, chyba że strona wykaże, że już dokonała takich czynności. Jeśli strona w wyznaczonym terminie nie wystąpi do właściwego organu lub sądu, organ prowadzący postępowanie z urzędu zwróci się do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego,
w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony, nie stosuje się zawieszenia postępowania w razie śmierci pełnomocnika strony
w razie utraty przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych.
FAKULTATYWNE ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA - instytucję taką przewiduje art. 204 §1 Ordynacji podatkowej, prawo strony do występowania z takim wnioskiem ograniczone jest w postępowaniu podatkowym do spraw dotyczących udzielenia ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych (brak jest odpowiednika w prawie celnym), na gruncie postępowania w sprawach celnych instytucja ta praktycznie nie funkcjonuje.
FORMA ZAWIESZENIA POSTĘPOWANIA - art. 201 § 2 i 3 Ordynacji podatkowej - POSTANOWIENIE, na które służy stronie zażalenie. W określonych sytuacjach dopuszczalna będzie również skarga do NSA na bezczynność organu.
Na organie prowadzącym postępowanie ciąży obowiązek podjęcia czynności zmierzających do usunięcia przeszkód w prowadzeniu postępowania.
PODJĘCIE ZAWIESZONEGO POSTĘPOWANIA -Z URZĘDU oraz NA WNIOSEK STRONY, o ile ustąpiły przyczyny uzasadniające jego zawieszenie.
Przyczynami uzasadniającymi podjęcie postępowania z urzędu są w szczególności:
w przypadku zawieszenia z powodu konieczności rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd- powzięcie przez organ prowadzący postępowanie wiadomości o uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego to postępowanie
w razie utraty zdolności do czynności prawnych - po ustanowieniu kuratora
Podjęcie zawieszonego postępowania lub odmowa podjęcia dokonywane jest w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania służy stronie zażalenie.
ROZSTRZYGNIĘCIE SPRAWY - DECYZJA art. 207 - 215 Ordynacji podatkowej
Organ celny co do zasady orzeka w sprawie w drodze decyzji.
Decyzja rozstrzyga sprawę co do istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w danej instancji.
Decyzja jest indywidualnym aktem jurysdykcyjnym, który zamyka czynności procesowe w określonej instancji administracyjnej.
Odróżnia się tym od postanowień, że odnosi się do przedmiotu postępowania (czyli konkretnej sprawy indywidualnego podmiotu, w której na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa dany organ orzeka o prawach lub obowiązkach tego podmiotu), a nie do niektórych tylko czynności procesowych.
W teorii prawa administracyjnego odróżnia się decyzje:
określające (deklaratoryjne) - które dotyczą prawa lub obowiązku istniejącego z mocy samego prawa, np. dług celny ciąży na towarze z mocy prawa już od momentu wprowadzenia tego towaru na polski obszar celny; wydanie takiej decyzji jest jednak konieczne z punktu widzenia postępowania egzekucyjnego, którym prawomocna decyzja określająca wysokość należności pełni rolę tytułu egzekucyjnego,
ustalające (konstytutywne) - na mocy których prawo lub obowiązek dopiero powstaje.
Podział ten jest istotny z uwagi na zasady obliczania odsetek od zaległych należności celnych i podatkowych.
Należy zwrócić uwagę, że o istocie aktu prawnego powinna przesądzać jego treść, a nie forma.
Pismo nie mające formy decyzji jest decyzją administracyjną, jeżeli pochodzi od organu administracji, skierowane jest na zewnątrz i w sposób władczy rozstrzyga o obowiązkach prawnych osoby w indywidualnej sprawie, chociażby rozstrzygnięcie w nim zawarte nie posiadało podstawy prawnej.
SKŁADNIKI TREŚCI DECYZJI - art. 210 Ordynacji podatkowej
oznaczenie organu, który ją wydał - ma przede wszystkim funkcję informacyjną, z prawnego punktu widzenia służy również do weryfikacji właściwości miejscowej i rzeczowej organu; brak oznaczenia organu powoduje, że wydanego aktu w ogóle nie należy uznać za decyzję, wydanie decyzji przez organ niewłaściwy w sprawie jest przesłanką do stwierdzenia jej nieważności;
data wydania decyzji, pełni funkcję informacyjną, gdyż skutki procesowe związane są dopiero z datą doręczenia decyzji, brak tego elementu jest nieistotny w zakresie skutków prawnych decyzji,
określenie strony - brak oznaczenia strony wyłącza możliwość uznania danego dokumentu za decyzję, jednak o ile z uzasadnienia wynika w sposób niewątpliwy, kto jest adresatem rozstrzygnięcia, nie ma podstaw do uchylenia decyzji,
powołanie podstawy prawnej - powinna być podana w sposób precyzyjny, z powołaniem odpowiedniego artykułu, paragrafu, ustępu, punktu czy innej jednostki systematyzacyjnej aktu prawnego, od świadomości tego, jakie przepisy powołuje się w podstawie prawnej wprost zależna jest możliwość stworzenia prawidłowego uzasadnienia,
rozstrzygnięcie - inaczej zwane osnową decyzji, powinno być jednoznaczne, jasne i pełne.
uzasadnienie faktyczne i prawne
uzasadnienie faktyczne - zawiera wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności,
uzasadnienie prawne -przytoczenie przepisów prawa wraz z wyjaśnieniem podstawy prawnej rozstrzygnięcia
Odstąpienie od wymogu uzasadnienia decyzji - art. 210 §5 Ordynacji podatkowej - jest dopuszczalne, jeśli decyzja uwzględnia żądanie strony w całości. Nie dotyczy to jednak decyzji wydanej po rozpatrzeniu odwołania.
pouczenie o trybie odwoławczym - jeżeli od decyzji służy odwołanie; jeśli w stosunku do decyzji służy stronie możliwość wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego, decyzje powinna zawierać odrębna pouczenie w tym zakresie. Brak pouczenia o środku odwoławczym albo błędne pouczenie nie mogą szkodzić stronie
podpis osoby upoważnionej, z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego - organy administracji mogą w formie pisemnej upoważnić swoich pracowników do załatwiania spraw, w tym do wydawania decyzji administracyjnych, brak podpisu osoby upoważnionej jest wadą powodująca nieważność decyzji.
Minimum elementów koniecznych do zakwalifikowania danego aktu jako decyzji : oznaczenie organu, który wydal akt, wskazanie adresata takiego aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy oraz podpis osoby upoważnionej.
DORĘCZENIE DECYZJI I JEGO SKUTKI - art. 211 i 212 Ordynacji podatkowej
Decyzję należy doręczyć stronie (lub pełnomocnikowi strony) na piśmie.
Od chwili doręczenia decyzja wiąże organ celny, który ja wydał. Związanie organu wydana decyzja trwa do czasu jej zmiany w sposób przewidziany przepisami prawa.
UZUPEŁNIENIE LUB SPROSTOWANIE DECYZJI - art. 213 Ordynacji podatkowej
Jest dopuszczalne zarówno z urzędu jak i na wniosek strony, z tym że organ może dokonać uzupełnienia lub sprostowania decyzji w każdym czasie, zaś strona może wystąpić z żądaniem w tej kwestii w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji.
Uzupełnienie lub sprostowanie może polegać na:
uzupełnieniu pierwotnej decyzji co do rozstrzygnięcia,
uzupełnieniu pierwotnej decyzji co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego
sprostowania zamieszczonego w pierwotnej decyzji pouczenia co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego
Uzupełnienie lub sprostowanie decyzji dokonywane jest w drodze decyzji, natomiast odmowa sprostowania lub uzupełnienia dokonywana jest w formie postanowienia, na które służy zażalenie.
Od dnia doręczenia decyzji o sprostowaniu lub uzupełnieniu na nowo biegnie termin do wniesienia odwołania lub skargi.
PROSTOWANIE OCZYWISTYCH OMYŁEK, BŁĘDÓW RACHUNKOWYCH ORAZ WYJAŚNIANIE WĄTPLIWOŚCI - art. 215 Ordynacji podatkowej
Organ, z urzędu lub na żądanie strony może prostować w drodze postanowienia błędy rachunkowe, pisarskie i inne oczywiste omyłki w wydanej przez siebie decyzji. Możliwe jest również wyjaśnienie w drodze postanowienia wątpliwości co do treści wydanej decyzji.
Sprostowanie omyłki nie może prowadzić do ponownego, odmiennego rozstrzygnięcia sprawy.
Na postanowienie w tym zakresie przysługuje zażalenie.
UMORZENIE POSTĘPOWANIA - art. 208 Ordynacji podatkowej.
Jest wyjątkiem od zasady, która stanowi, że organ rozpatruje sprawę co do istoty.
1. OBLIGATORYJNE - jeśli postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe organ celny wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.
Bezprzedmiotowość postępowania zachodzi, jeśli organ stwierdzi w sposób oczywisty brak przesłanek do merytorycznego rozpatrzenia sprawy.
Ma to miejsce w szczególności w przypadku, gdy żądanie strony dotyczy sytuacji nie podlegającej rozstrzygnięciu co do istoty przez organ administracji. Powodem umorzenia postępowania jest również upływ terminu prawa materialnego (np. określonego w art. 65 §5 Kodeksu celnego 3-letni termin na wydanie decyzji uznającej zgłoszenie celne za prawidłowe lub nieprawidłowe). Ponieważ termin taki nie może być przywrócony, postępowanie w sprawie, której rozstrzygnięcie zależy od dochowania terminu, podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. W postępowaniu w sprawach celnych śmierć osoby będącej strona również jest przyczyną umorzenia postępowania.
Od bezprzedmiotowości żądania należy odróżnić jego bezzasadność, czyli sytuację, gdy nie jest spełniona jedna lub więcej ustawowych przesłanek koniecznych do uwzględnienia żądania strony.
Gdy żądanie strony jest bezzasadne organ powinien wydąć decyzję odmowną.
2. FAKULTATYWNE - organ może umorzyć postępowanie, gdy wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, jeżeli:
nie sprzeciwiają się temu pozostałe strony postępowania
nie zagraża to interesowi publicznemu.