Politechnika Wrocławska

Wydział Górniczy

Projekt nr 4.

Zagospodarowanie terenów pogórniczych.

Zagospodarowanie wyrobiska po kopalni bazaltu w kierunku rekreacyjno-turystycznym.

Wykonał:

Daniel Grzegorzewski

Rok akademicki 1998/99 V - GO

1. Sytuacja terenowa i stan środowiska.

Wyeksploatowana kopalnia granitu „Graniczna” położona jest na terenie województwa wałbrzyskiego w odległości 2,5 km na północ od Strzegomia. Położona jest na masywie granitoidów Strzegom - Sobótka, który jest częścią dużego zalesionego pasma wzgórz w okolicach Strzegomia (rys.1). Zasoby przemysłowe złoża wynosiły ponad 87 mln ton, w tym 33 mln ton granitów kategorii B+C1 oraz 47 mln ton granitów (kategoria C2). Surowcem wydobywanym w „Granicznej” był granit biotytowy średnioziarnisty, wyraźnie jednolity w gatunku oraz mineralogii. Jakość surowca była uważana za dobrą, a nawet bardzo dobrą. Szata roślinna otaczająca kopalnię jest bogata i mało zanieczyszczona.

W pobliżu byłej kopalni znajduje się miejscowość Strzegom, z kilkoma zabytkowymi budynkami oraz niezłym zapleczem sportowo-rekreacyjnym.

Nieopodal przepływa rzeczka Strzegomka. Stan wód w tym cieku jest bardzo dobry. Dla Strzegomia jest ona jednym ze źródeł wody pitnej i gospodarczej.

Zarówno las jak i pozostałe otaczające teren wyrobiska tereny zielone nie wykazują oznak spowodowanych zanieczyszczeniami chemicznymi

2. Charakterystyka terenów pogórniczych.

W wyniku eksploatacji powstało rozległe wyrobisko wgłębne, którego powierzchnia wynosi 22,5 ha, a głębokość sięga do 45 m (rzędna wierzchowiny około 215 m n.p.m., rzędna spągu wyrobiska około 168 m n.p.m.). Wydobycie granitu prowadzono kilkoma poziomami eksploatacyjnymi (w ostatnim czasie czterema). Kamieniołom zlikwidowano ze względu na likwidację Strzegomskich Zakładów Granitowych, które były głównym odbiorcą wydobywanego surowca, oraz na dużą uciążliwość kamieniołomu dla otoczenia (sąsiedztwo z zabudowaniami mieszkalnymi).

3. Warianty koncepcji zagospodarowania terenu.

• Wariant pierwszy

Parkowo-wodny sposób zagospodarowania i utworzenie na tym terenie kompleksu rekreacyjno-sportowego. Warunkiem przyjęcia tego projektu jest stworzenie odpowiedniego zabezpieczenia górnej krawędzi skarpy. Plan tego projektu przedstawiony został na rysunku 2.

• Wariant drugi

Wprowadzenie pewnych dodatkowych elementów w zagospodarowanie obiektu, a mianowicie nie zalesianie całej powierzchni wyrobiska, lecz pozostawienie jego części na biwakowisko. Do tego celu najlepiej nadaje się północno-zachodnia część wyrobiska tworząca platformę, na której znajduje się studnia i budynek socjalny. Prowadząc zagospodarowanie tego terenu jako biwakowisko, należałoby zwrócić uwagę na harmonijne skomponowanie wnętrz krajobrazowych przez odpowiednie zadrzewienie, wprowadzenie murawy z drobnymi zakrzewieniami.

4. Wariant docelowy.

Jako wariant docelowy przyjęty został wariant pierwszy. Ośrodek rekreacyjno-sportowy nie naruszy delikatnej struktury przyrody, dając przy tym zarobek i zatrudnienie mieszkańcom okolicznych osiedli mieszkalnych.

Teren przekształcony przez działalność górniczą, tj. wyrobisko, skarpy i ściany eksploatacyjne, tereny zajęte przez zwałowisko i odpady przeróbcze, stanowią przedmiot zabiegów rekultywacyjnych. Ściany i skarpy w części zachodniej, północnej i południowej wyrobiska wznoszą się kilkadziesiąt metrów ponad powstający zbiornik wodny. Ich wysokość, urwistość poszarpana linia krawędzi wyrobiska nadaje temu miejscu specyficzny „górski” charakter. Od zachodu kopalnia graniczy z zalesionym obszarem Parku Skałki Mickiewicza. Północno-wschodnią część obszaru górniczego stanowi nieczynny kamieniołom „Zbyszko”, porośnięty trawą oraz pojedynczymi drzewami. Pełni on ważną funkcję rekreacyjną. Stał się miejscem treningowym wałbrzyskich wspinaczy. Wschodnia część wyrobiska „Graniczna” w największym stopniu wymaga rekultywacji. Chodzi tu głównie o splantowanie terenu, będącego niegdyś miejscem składowania odpadów przeróbczych, i przygotowania go do rekultywacji biologicznej. W części obszaru górniczego projektowana jest lokalizacja zespołu boisk sportowych, parkingów, kawiarni i restauracji.

Najważniejszym składnikiem zagospodarowania tego obiektu jest zbiornik wodny, który będzie tworzony na dnie wyrobiska. Konfiguracja terenu, a przede wszystkim ukształtowanie ścian decyduje o tym, że zbiornik dostępny będzie jedynie w dwóch miejscach: od strony wschodniej (dawna droga technologiczna schodząca na spąg wyrobiska) oraz od południowego wschodu. W tym miejscu przewiduje się lokalizację basenów kąpielowych i plaż.

Woda dopływająca do kamieniołomu „Graniczna” w świetle analiz chemicznych została uznana za nadającą się do kąpieli. Przewiduje się napełnienie zbiornika do rzędnej 204 m n.p.m. Mogą pojawić się negatywne skutki wypełnienia zbiornika do tej wysokości w postaci podtopienia przyległych nieczynnych odkrywek. Kolejnym negatywnym skutkiem może być nadmierny rozwój organizmów i roślinności w stagnującej wodzie w okresie letnim. „Graniczna” usytuowana jest w strefie będącej lokalnym wododziałem - wody opadowe będą głównie zasilały zbiornik, wobec czego kąpielisko może zarastać. Zaradzić temu może obniżenie i utrzymanie poziomu wody poniżej stanu maksymalnego, co wymusi wymianę wód w zalanej odkrywce.

Szczególny nacisk powinien zostać położony na zagospodarowanie tego obiektu pod względem architektoniczno-krajobrazowym. Umiejętne zaprojektowanie ścieżek spacerowych, punktów widokowych, zaplanowanie ciągów zadrzewień, skomponowanie tych elementów z niespokojną linia granitowych ścian wyrobiska i zbiornika wodnego, może stworzyć wspaniałą malowniczą całość.

5. Podsumowanie.

Jak widać wykorzystanie dawnych wyrobisk górniczych do celów turystyki i wypoczynku jest możliwe i pożądane.

Wykorzystanie możliwości utworzenia zbiornika wodnego uatrakcyjnia dane wyrobisko, a ponadto można go wykorzystać jako miejsce do rekreacji, rezerwuar wody dla miasta; wzbogaca on ekosystem o organizmy, których środowiskiem życia jest woda.

Babiuchy

Samiutka

Wygódki

„Bazalt”

Chłapcie

Rys nr 1

Rys. nr 2

BIWAK

---