Portret Jurgena Stroopa
K. Moczarski 1907-1975-prawnik dziennikarz onierz AK. Za dziaalno w AK uwiziony skazany mier uwolniony po padzierniku 1956.
W wiezieniu Mokotowskim przebywa w jednej celi przez 225 dni z gen. SS J. Stroopem. „Rozmowy z katem” napisane zostay po wyjciu z wizienia ukazyway si w latach 1972-1974 na amach literackiego miesicznika „Odra”. O motywach skaniajcych Moczarskiego do napisania powieci o hitlerowskim zbrodniarzu tak pisa jej autor „chciaem sobie odpowiedzie na pytanie jaki mechanizm historyczny psychologiczny socjologiczny doprowadzi cz Niemców do uformowania si w zespó ludobójców którzy kierowali Rzesz i usiowali zaprowadzi swój ordnung w Europie i na wiecie”.
yciorys Stroopa jest typowym yciorysem hitlerowskiego oprawcy. Józef Stroop pochodzi z katolickiej rodziny niemieckiej. Urodzi si w Detmoldzie stolicy malekiego ksistwa Lippe. Detmold by niewielk miecin liczc zaledwie kilkanacie ty.mieszkaców. Ojciec Józefa by dowódc picioosobowego oddziau policji. Mody Józef by wychowany w atmosferze niezwykej dyscypliny zarówno matka jak i ojciec byli surowi wymagajcy apodyktyczni. Józef wzrasta w przewiadczeniu e sia jest najwysz wartoci. Ojciec stale zachca go by broni swoich interesów by walczy o swoje by by twardy i bezlitosny. Od dziecistwa wpajano mu kult niemieckoci. Jego ideaem by Hermann der Cherusker legendarny przywódca plemienia Cherusków który w XIX r. n.e pokona legionistów Rzymskich. Miasto Detmold wystawio Cheruskowi ogromny pomnik prawie 60 m. Mit o Cheruskerze wykorzystany póniej przez propagand hitlerowsk symbolizowa germaskie tradycje rycerskie uczy nacjonalizmu chorobliwego poczucia wyszoci rasy germaskiej. J.Stroop by onierzem I wojny wiatowej. Moczarskiemu opowiada w szczegóach o uzbrojeniu oddziaów w których suy o miejscach ich pobytu opisywa zwyciskie bitwy. Nigdy nie mówi o grozie wojny o mierci onierzy o cierpieniu ludnoci cywilnej o zniszczeniach. Ta strona wojny bya dla niego istotna zupenie nie chodzia do jego wiadomoci. Po wojnie sta si za protekcj ksicia Lippe urzdnikiem niskiego stopnia. Ju wtedy stwierdzi e nie nienawidzi tzw. hooty ydów studentów profesorów i uczonych. W czasie wojny przey jedyn prawdziw mio. Zakocha si podczas pobytu na Ukrainie w piknej Polce. Dziewczyna odwzajemniaa uczucie pisali do siebie przez kilka lat pikne miosne listy. Oenek z polk by w jego opinii i w opinii matki nierealny dziewczyna prezentowaa ras niegodn Niemca. Oenek z ni uniemoliwiby mu karier. Jego ona zostaa córka zamonego pastora bya to doskonaa partia maeska zabezpieczya mu realizacj marze o wielkim awansie spoecznym. J. Stroop nienawidzi klasy do której nalea marzy o wielkiej posiadoci i stadninie koni. W roku 1932 wstpi do partii hitlerowskiej. Przyczyniajc si do zwycistwa tej partii w Detmoldzie zaskarbi sobie aski samego Furera od tego momentu zacz byskawicznie rosn. Swoje podstawowe wyksztacenie uzupenia na kursach organizowanych przez parti. Kursy nie rozwijay go intelektualnie bo zdy na nich przeczyta tylko „Mein Kampf” Hitlera. W czasie II wojny wiatowej by oddelegowany do rónych miejsc Europy by w Grecji Czechach na Ukrainie na Zakaukaziu i w Polsce. Wszdzie zachowywa si jak prawdziwy hitlerowiec szowinista. Precyzyjnie wykonywa polecenia swoich przeoonych nie zadawa sobie adnych pyta natury etycznej nie majc obowizku brania udziau w akcjach likwidacyjnych mia rce ubroczone krwi. Sam strzela zabija nie patrzc na dostojestwo swoich generalskich godnoci. W ostatnich dniach wojny zosta aresztowany przez amerykanów i przekazany jako zbrodniarz wojenny Polakom. Przez polski sd zosta skazany na kar mierci. Stroopa powieszono w 1952. Portret psychologiczny Stroopa jest tyle odraajcych co i interesujcy. Jego wiadomo bya produktem wychowania domowego. Niemieckiej obyczajowoci wasnych ambicji i faszystowskiej propagandy. Stroop by prymitywn umysowoci umia wypenia tylko wol przeoonych by zdyscyplinowanym i systematycznym. W rozmowach z Moczarskim powtarza e rozkaz jest rozkazem a porzdek porzdkiem. Nie zdawa sobie nigdy pyta o sens wasnego postpowania o jego skutki. Hitlerowska propaganda wmówia mu e jest ubermenschen i on w to gboko uwierzy. Filozofia ta odpowiadaa jego yciowemu programowi pozwalaa mu na zrobienie awansu urzeczywistnia jego marzenia z yciu w luksusie pikny dom ze sub samochodzie z kierowc uywania doskonaych perfum noszenie najlepszej bielizny wietnie skrojonych mundurów. Stroop czu si spadkobierc starogermaskich tradycji. W stosunku do innych nacji czu lep nienawi i pogard. Opisujc likwidacj getta tak mówi o ydach „ydzi nie maj nie s w stanie mie poczucia honoru i godnoci. Przecie yd nie jest penym czowiekiem. ydzi to podludzie maj inn krew inne tkanki inne koci inne myli ni my nordycy”. Ta absurdalna teoria pozwalaa mu z zimn krwi obserwowa dantejskie sceny rozgrywajce si w likwidowanym getcie. Stroop z rozbawieniem opowiada Moczarskiemu o widoku ulic getta na których leay tysice trupów z wylewajcym si mózgiem z czaszek. mia si z relacji ydów którzy uratowani z pomieni na widok Niemców z powrotem w nie wskakiwali. Nie wstydzi si opisa swojej reakcji wywoanej zachowaniem si modego yda wzitego do niewoli który znienacka zacz strzela do Niemców. Stroop do posiekanego zmarego chopca odda kilkanacie strzaów wyadowujc sw wcieko. Psychika Stroopa bya poszufladkowana. Kada z jego reakcji jest oddzielona od siebie nie tworz one harmonicznej caoci. Stroop mówic o mierci i cierpieniu ludzi zachowuje si jak automat nie zdradza adnych uczu. Natomiast nie ukrywa swojej wraliwoci na pikno przyrody. Niezwyk uwag powica swojemu wygldowi zawsze jest pedantycznie ubrany schludny wiey. Nawet po najbardziej wyczerpujcej akcji gdy jest wród walczcych po przybyciu na kwater nie zapomina o wykpaniu si przebraniu w wiey mundur i zjedzeniu eleganckiej kolacji. Bez zmruenia oka wykonuje nawet najbardziej zwariowane polecenia partii. Na rozkaz przeoonych jest bywalcem burdeli w których umieszczano z caej Europy kobiety o nordyckim wygldzie. Miay one by matkami prawdziwych aryjczyków. Stroop za swój obowizek uwaa bywanie w tych miejscach. Zmiana imienia z Józef na Jurgen wiadczy o jego zaraeniu hitleryzmem. Zmieni swoje imi dlatego by przypochlebi si partyjnym przeoonym i zatrze lady swojej katolickoci. Imi Jurgen byo imieniem starogermaskim i wspógrao z szowinistyczn postaw Stroopa. Stroop do koca swoich dni pozosta hitlerowcem i zbrodniarzem nie czu winy nie okazywa skruch nie przyzna si do zbrodni. Swój pobyt w wizieniu traktowa jako skutek przegranej wojny a nie dokonanych przez niego zbrodni. Zawsze z entuzjazmem odnosi si do Hitlera. Na pytanie Moczarskiego dlaczego uczestniczy w zbrodni odpowiada e by onierzem i musia wypenia rozkazy. Ksika Moczarskiego która ma charakter pamitnika-wywiadu jest wstrzsajcym dokumentem pogbiajcym wiedz o II wojnie wiatowej. Jest ostatnim ogniwem w literackiej dokumentacji wojennej. Literatura stworzya ju bowiem portret bohatera portret ofiary hitleryzmu a Moczarski uzupeni j o portret zbrodniarza.