1. Definicje ekonomii

1. Ekonomia jest nauką badającą, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać. (Begg)

2. Ekonomia jest nauką o tym, w jaki sposób społeczeństwo używa ograniczonych zasobów dla produkcji dóbr i w jaki sposób dzieli je między różne grupy społeczne. (Caban)

3. Ekonomia, czy też ekonomia polityczna, jest nauką o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokojenia potrzeb ludzkich (PWN-Milewski)

4. Ekonomia jest nauką gromadzącą i porządkującą prawdziwą wiedzę o gospodarowaniu. (Czarny)

5. Ekonomia jest nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania, czyli działalnością gospodarczą ludzi. (Milewski)

6. Ekonomia jest nauką zajmującą się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji. (Nasiłowski)

7. Ekonomia zajmuje się problemem, w jaki sposób społeczeństwo rozdziela (dokonuje alokacji) stosunkowo rzadkie zasoby, posiadające różnorodne zastosowania, w celu produkowania dóbr, oraz w jaki sposób dzieli wytworzone dobra między członków społeczeństwa.

8. Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostki i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów, które mogą mieć także inne, alternatywne zastosowania, w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję: obecną i przyszłą pomiędzy różne osoby i grupy w społeczeństwie (wg wykładu)

9. Ekonomia jest nauką o pieniądzu, stopie procentowej i innych kwestiach pieniężnych.

Czyli ekonomia tłumaczy zachowania ludzi, kładzie nacisk na ograniczoność (rzadkość) zasobów, zadaje 3 podstawowe pytania: co, jak i komu? Pokazuje różne możliwości zastosowania ograniczonych zasobów.

2. Podział ekonomii

1. W zależności od zakresu i szczegółowości badań:

1. Mikroekonomia - bada przede wszystkim poszczególne elementy tworzące gospodarkę, takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie (branże) gospodarki. Analizuje sposób działania oraz zachowania się na rynku poszczególnych producentów i konsumentów, sprzedawców i nabywców. Bada czynniki wpływające na popyt i podaż (oraz produkcję), oraz na wysokość cen. Analiza mikroekonomiczna szczegółowo bada indywidualne decyzje dotyczące pojedynczych towarów. Do badań zachowań producentów wykorzystuje się takie pojęcia jak:

1. zysk

2. koszty

3. stopa procentowa

4. renta

2. Makroekonomia zajmuje się analizą gospodarki jako całości. Bada m.in. czynniki wpływające na poziom i zmianę wielkości takich jak: globalna (łączna) produkcja i konsumpcja w danej gospodarce, globalna podaż produktów i usług, globalny popyt na nie, ogólny (średni) poziom ich cen, globalne zatrudnienie i inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa.

Przedmiotem zainteresowania makroekonomii są także kwestie: struktury materialnej gospodarki narodowej, poziom zdolności produkcyjnych i stopień ich wykorzystania, poziom bezrobocia, dochód narodowy, bilans handlowy i płatniczy, poziom inflacji. Makroekonomia kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości. W swej metodzie celowo upraszcza analizę poszczególnych elementów badanej całości w trosce o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki.

2. Ze względu na podejście do przedmiotu ekonomii:

1. Ekonomia pozytywna (sądy pozytywne) - zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnianiem zasad funkcjonowania gospodarki. Sądy próbują odpowiedzieć na pytania typu: jakie zjawiska, procesy i działania mają istotny wpływ na gospodarkę, jakie są przyczyny, uwarunkowania i następstwa pewnych zjawisk, do jakich skutków prowadzą takie, czy inne działania ludzi itp.

Ekonomia pozytywna dąży do wypracowania uniwersalnych metod i narzędzi analizy ekonomicznej, celem sformułowania obiektywnych wniosków - mówi jak jest.

2. Ekonomia normatywna (sądy normatywne) - dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących.

Z sądami normatywnymi mamy do czynienia, gdy badacz wyraża swe przekonania i formułuje pewne zalecenia oparte na subiektywnym wartościowaniu zjawisk. - mówi jak powinno być.

3. Funkcje ekonomii

1. Funkcja poznawcza - dostarczanie wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych, o rządzących nimi prawidłowościach, oraz ich przyczynach i skutkach. Analizowanie zjawisk i procesów gospodarczych oraz ich interpretacja ma na celu odsłonienie mechanizmów panujących w danej gospodarce.

2. Funkcja aplikacyjna - polega na tym, że ustalenia i wynikające z nich wnioski dostarczają wskazówek przydatnych w działalności gospodarstwo domowych, przedsiębiorstw, państwa, związków zawodowych itp. Wskazówki te ułatwiają podejmowanie decyzji, a tym samym oddziaływanie na przebieg procesów gospodarczych. Ekonomia formułuje zalecenia terapeutyczne dla gospodarki, wskazuje środki i sposoby osiągania pożądanych celów. Funkcja ta jest teoretyczną podstawą polityki gospodarczej.

4. Zasoby, potrzeby, dobra

Potrzeby:

• są obiektywne

• mają charakter społeczny

• są zmienne historycznie

Do zaspokojenia potrzeb służą dobra. Charakteryzują się one użytecznością i rzadkością, a gospodarka oznacza zatem podejmowanie wyborów odnośnie dóbr rzadkich i użytecznych.

Człowiek jest w społeczeństwie na określonym szczeblu rozwoju i odczuwa różnego rodzaju potrzeby.

Część z potrzeb ma charakter biologiczny. Inne są wynikiem współżycia ludzi w społeczeństwie, są wytworem kultury danego społeczeństwa.

Nawet potrzeby biologiczne mają charakter i postać zależną od kultury społeczeństwa.

Zasoby (czynniki produkcji) służą jako nakłady do produkowania dóbr. Zasób jest ilością dóbr ekonomicznych w danym momencie. Nazywane jest też dobrem produkcyjnym, którego ograniczoność niesie za sobą ograniczoność dóbr konsumpcyjnych. Stanowią tzw. koszt produkcji.

Zasoby dzieli się na trzy podstawowe grupy:

1. zasoby ludzkie - kapitał ludzki - czynnik ludzki - siła robocza - praca - ludzie wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami. Istotną cechą kapitału ludzkiego są zdolności człowieka do uczenia się i w konsekwencji ciągłego rozwijania swojej wiedzy. Ma to wpływ na efektywność produkcji (nowe narzędzia pracy, systemy organizacji pracy) i wykorzystywanie pozostałych czynników; wiedza też elementem rzadkości.

2. zasoby naturalne - surowce naturalne - ziemia - dobra nie będące wytworem pracy człowieka, dane przez naturę. Jest to ziemia, surowce mineralne, drewno. Człowiek wykorzystuje je do wytwarzania towarów i usług. Dzielą się na:

1. odnawialne (np. lasy)

2. nieodnawialne - stałe (np. ropa naftowa, minerały)

3. zasoby kapitałowe - kapitał (rzeczowy, finansowy) - wszelkie rzeczowe składniki procesów wytwórczych, będące wytworem pracy człowieka (półfabrykaty, narzędzia pracy). Kapitał dzieli się na:

1. środki pracy - wszystkie maszyny, narzędzia itp., przy pomocy których człowiek wytwarza produkty i usługi (oddziałując nimi na przedmioty pracy)

2. przedmioty pracy - surowce i półfabrykaty, na które skierowana jest praca, mające na celu wyprodukowanie dobra.

Do zasobów kapitałowych zalicza się również kapitał finansowy - środki pieniężne pod różnymi postaciami (akcje obligacje- charakter dłużny, czeki, weksel, akcja - charakter własnościowy, certyfikat depozytowy - wykupuje się go na określoną sumę, za cenę niższą od nominalnej, od razu znamy odsetki, z reguły krótki okres [90 dni], są na okaziciela, odsetki dostajemy razem z naszymi pieniędzmi odsprzedając z powrotem certyfikat do banku po wygaśnięciu terminu, nie ma prolongowania).

Zjawiska ekonomiczne mierzy się w czasie i wyróżnia:

• strumień - ilość dóbr, pracy, które mierzymy jako przepływ w jakimś okresie czasu w gospodarce, przedsiębiorstwie, gospodarstwie domowym. Ilość podlega pomiarowi na początku i końcu okresu. Świadczy on o aktywności ekonomicznej podmiotu.

• zasób - mierzenie stanu posiadania w danym punkcie czasowym

Dobra można podzielić na:

• komplementarne (jedno nie istnieje bez drugiego)

• substytucyjne (jedno zastępuje drugie)

V. Krzywa transformacji (krzywa możliwości produkcyjnych).

Krzywa możliwości produkcyjnych określa maksymalną z możliwych wielkość produkcji jednego dobra przy danych rozmiarach produkcji dobra drugiego. Obrazuje ona warianty („mapę”) wyborów, jakich społeczeństwo musi dokonać w procesie decydowania o strukturze produkcji.

Ograniczoność zasobów sprawia, że punkty położone na zewnątrz krzywej możliwości produkcyjnych są nieosiągalne. Stąd inna nazwa - granica możliwości produkcyjnych. Produkcja odpowiadająca punktom poniżej krzywej jest nieefektywna. Przesuwając się w kierunku krzywej (z punktu (0,0)) otrzymuje się możliwość zwiększenia wytwarzanej ilości jednego dobra nie tracąc nic z drugiego.

Zatrudnienie		Produkcja
A	B	A	B
0	5	0	15
1	4	5	14
2	3	9	12
3	2	12	9
4	1	14	5
5	0	15	0

Z KMP wiąże się pojęcie kosztu alternatywnego (kosztu utraconych możliwości).

Koszt alternatywny to koszt zaniechanych możliwości. Mierzony jest on wartością tej produkcji, której nie realizujemy lub z której rezygnujemy w tym celu, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub wartości.

KMP reprezentuje na całej swojej długości najlepszą, możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy niezmienionym zasobie czynników wytwarzania. Oznacza to, że jeżeli zasoby czynników produkcji ulegną zmianie, to krzywa przesunie się w stronę początku układu (malejąca ilość zasobów) lub w kierunku przeciwnym (rosnąca ilość zasobów, nowe technologie).

Stopa substytucyjności nie jest stała (byłaby dla linii prostej na wykresie) tzn., że zwiększenie produkcji dobra A o stałą wielkość powoduje zmniejszenie produkcji dobra B o różną (rosnącą) wielkość. Stosunek efektów dodatnich do ujemnych jest coraz mniejszy.

Działa tutaj prawo malejących przychodów (rosnących kosztów), zwane też prawem malejącego przyrostu produkcji zwiększonej.

5. Historia myśli ekonomicznej i główne nurty, geneza nazwy

1. Starożytna Grecja - nazwa pochodzi od słów oikos (dom) i nomos (przepis, prawo)

1. Okres archaiczny - Solon (365-650 p.n.e.) - wielki reformator gospodarki ateńskiej (system miar i wag, handel zamorski, rzemiosło oddzielone od rolnictwa)

2. Okres klasyczny

1. Ksenofont (444-355 p.n.e.) - „Oikonomikos“- pierwszy traktat z ekonomii w kulturze śródziemnomorskiej (przepisy dotyczące spraw domowych, zasady prowadzenia gospodarstwa domowego o typie niewolniczym)

2. Arystoteles (384-322 p.n.e.) oikonomia - nazwa dla określenia umiejętności nabywania, zdobywania dóbr niezbędnych do życia, użytecznych dla domu, państwa.

3. Platon - społeczny podział pracy - jednostki wybitne na stanowiska kierownicze

2. Starożytny Rzym

1. Okres królewski - Serwiusz Tuliusz - prawny podział ludności

2. Okres republiki - Kato (Katon) (234-149 p.n.e.) - obowiązki włodarza, bodźce do pracy

3. Okres cesarski

3. Średniowiecze

1. (II-XI) - kształtowanie się feudalizmu

2. (XII-XV) rozkwit feudalizmu

Tomasz z Akwinu - myśl kanonistyczna:

• zgoda na własność prywatną ale obowiązek jałmużniczy

• teoria słusznej płacy (wyższy stan musi zarobić więcej, bo ma większe potrzeby)

• teoria zysku kupieckiego (zysk dobry tylko jeśli kupiec dodał coś od siebie - przewóz, skład)

• pieniądz

• teoria kruszcowa - siła nabywcza zależy od kruszcu

• teoria nominalistyczna - znak umowny

• początek ogólnych zasad księgowości

• wprowadzenie renty z ziemi, lokat kapitałowych (pod koniec średniowiecza)

4. Merkantylizm - pierwszy samodzielny kierunek - nazwa od włoskiego mercante - kupiec

1. Wczesny - monetaryzm, bulionizm - kruszec był wartościotwórczy

1. zakaz wywozu kruszców z kraju

2. eksport przynosi koszty utrzymania pracownika

3. import utrzymuje obcych pracowników

4. kraj rolniczy nie będzie bogaty

5. samowystarczalność gospodarki

2. Właściwy - system manufakturowy

1. aktywizacja bilansu handlowego

2. rola reeksportu

3. protekcjonizm i interwencjonizm

4. większa podaż siły roboczej = niższa cena pracy = niższa płaca

5. polityka chroniła pracodawców

6. wprowadzono płacę maksymalną

7. „kto nie pracuje ten nie je”

Stworzenie podstaw rozwoju gospodarki kapitalistycznej przez przyspieszenie akumulacji kapitału; akumulacja pierwotna: grabież kolonii, nieekwiwalentna wymiana w handlu zagranicznym, cła, podatki, dług publiczny, konfiskata ziemi kościelnej, rugi chłopskie.

Wynalazki ekonomiczne: weksle, przekazy, akredytywy, akcje, giełda, towarzystwa ubezpieczeniowe, lombardy i system bankowy.

1562 - Elżbieta I - „Prawo o pracy” - regulacja dnia roboczego i poziomu płac”

Przedstawiciele:

• Jean Baptist Colbert - Francja- twórca systemu polityki gospodarczej (colbertyzm)

• Rozwinął podatki pośrednie, obciążające ludność miejską

• Wprowadził wiele barier celnych i zakazów importowych

• Zwiększył flotę handlową z 30 do 200 statków

• John Hales

• Thomas Mun - dyrektor Komisji do Handlu z Indiami Wschodnimi. Mówi, że opłacalny jest wywóz kruszyw za granicę gdyż można za nie nabywać towary niezbędne dla exportu, które zapewniają krajowi jeszcze większy przypływ kruszyw - śr. przyspieszenia rozwoju gospod. i stosowania dodatkowego bilansu handlowego to rozwój przem. poprzez politykę protekcjonalizmu celnego, tworzenie manufaktur, budowa i usprawnianie szlaków komunikacyjnych, rozbudowa infrastruktury gospod., zwiększenie prod. krajowej, - stwarza teorię bilansu handlowego.

Merkantyliści uznali inflację za koniec świata.

5. Fizjokratyzm - położył duży nacisk na rolnictwo

1. Piere le Pesant de Bousguillabert - prekursor i przeciwnik Colberta

2. Francois Quensay - lekarz - mistrz i twórca szkoły - uważał, że porządek normatywny (odwieczny idealny plan świata) i porządek pozytywny (dzieło ludzi, ustrój) powinny być zbieżne.

Ten system się nie sprawdził, bo właściciele więcej wydawali w jałowej na luksusy niż na jedzenie w produkcyjnej i zachwiali równowagę.

Uważał, że tylko właściciele powinni płacić podatek - koncepcja podatku jedynego.

Wartościotwórczą stała się sfera produkcji.

Praca źródłem dochodu netto.

Pieniądz niewolnikiem handlu a nie tyranem. We Francji manufaktury miała tylko szlachta, produkty były ekskluzywne i drogie.

6. Ekonomia klasyczna

1. William Petty - prekursor

1. wprowadził statystykę

2. teoria czynników produkcji

3. rachunek dochodu narodowego

4. pieniądz papierowy

5. 3 warianty mierników wartości

1. przeciętna dzienna racja utrzymania robotnika

2. konwersja renty naturalnej w pieniądz

3. „prosty naturalny procent”

2. Adam Smith (1713-1790) - 1776 „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”

1. homo economicus - człowiek ekonomiczny, reagujący tylko na bodźce finansowe, dążący do pomnażania kapitału; egoistyczne cechy homo economicusa prowadzą do specjalizacji, a zatem do większej wydajności

2. bogactwo narodów to dochód narodowy - źródłem bogactwa jest praca

3. liberalizm ekonomiczny - „niewidzialna ręka rynku” - nieingerowanie państwa w sprawy gospodarcze

4. koncepcje wartości:

1. wartościowa - o wartości towaru decyduje ilość pracy wydatkowanej na jego wytworzenie

2. ilościowa - o wartości towarów decyduje ilość innych towarów i pieniądza na rynku

3. kosztowa - o wartości towaru decydują koszty produkcji wartość =koszty produkcji = cena

5. podział rodzajów ceny

1. naturalna = wartość = koszty produkcji

2. rzeczywista

3. rynkowa - tak jak rzeczywista, zależna od stosunku między ilością towaru na rynku (podaż) a popytu gotowych zapłacić cenę naturalną

6. pieniądz jest zwykłym środkiem ułatwiającym wymianę

1. funkcja miernika wartości

2. funkcja środka cyrkulacji

7. prawo obiegu pieniądza - nie ilość pieniądza określa poziom cen, ale poziom cen określa ilość pieniądza w obiegu.

8. teoria pracy

1. produkcyjnej - opłacanej z kapitału - materializującej się

2. nieprodukcyjnej - opłacanej z dochodu - nie materializującej się

3. David Ricardo „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania”

1. zwalczanie ustaw zbożowych

2. liberalizm ekonomiczny

3. stosunki kapitalistyczne uważał za naturalne i wieczne

4. oczyścił teorię Smitha z niekonsekwencji

5. globalny fundusz płac - wartość stała

6. konkurencja bodźcem do akumulacji i rozwoju sił wytwórczych

7. teoria wzrostu gospodarczego (pesymistyczna) - widział granice wzrostu

1. prawo malejącej stopy zysku

2. malejącej wydajności gleby

8. teoria kompensacji - bezrobocie jest trwałe ale duża fluktuacja - zwalniani, zastępowani przez maszyny znajdą pracę przy ich produkcji.

9. wyznawał szkołę pieniężną - ilość banknotów w obiegu powinna odpowiadać ilości kruszcu znajdującego się w banku.

4. William Nassau Senior - praca (robotnik daje czas - nagrodzony płacą) + abstynencja (kapitalista ogranicza konsumpcję - nagrodzony zyskiem) = dobra. Twierdzenia Seniora:

1. działalność człowieka powinna kierować się zasadą gospodarności

2. działalność człowieka powinna uwzględniać wzrost ludności - wydajniej pracować

3. produkcja rolnicza - malejąca wydajność ziemi

4. produkcja przemysłowa - rosnąca wydajność produkcji

5. Jean Baptiste Say (Francja) - traktat o ekonomii politycznej” - prawo rynków

1. wymiana produkt za produkt

2. praca sama sobie stwarza rynki zbytu

3. pieniądz jest tylko środkiem wymiany

7. Szkoła niemiecka (historyczna) - ekonomii nie można oderwać od reszty historii

1. Wilhelm Roscher - ekonomia powinna uwzględniać historyczny przebieg zjawisk

2. Bruno Hildebrand - życie społeczne jest całością - izolowania jakiejkolwiek części (np. procesu gospodarczego) jest sztuczne i fałszujące

3. Gustaw Schmoller - odrzucił homo economicus - nie uważał ekonomii za osobną dyscyplinę naukową

4. Werner Sombart - koncepcja ducha kapitalizmu, którego znalazł u Żydów i uznał ich za siłę nośną kapitalizmu:

1. pracowitość

2. oszczędność

3. inteligencja

4. gospodarność

5. solidarność

6. zdolności organizacyjne

5. Max Weber - ducha kapitalizmu znalazł w etyce protestanckiej; Typ - obiekt lub konstrukcja pojęciowa, spełnia rolę wzorca służącego systematyzacji, podporządkowaniu i opisowi pewnej rzeczywistości. Typ idealny - konstrukcja pojęciowa złożona z zespołu cech nie będących uogólnieniem cech danego zjawiska. Odpowiada integracji zjawiska społecznego, uogólnieniem natury geometrycznej. Idealny typ społeczny może urzeczywistnić się w konkretnym historycznym procesie gospod., może być skonstruowany na podstawie badań historycznych stosunków gospod., społecznych norm prawnych i ideologii danej epoki

8. Ekonomia Karola Marksa

1. Na gruncie angielskiej ekonomii klasycznej

2. Chciał znieść kapitalizm drogą rewolucji proletariatu (ale tylko w krajach rozwiniętych)

3. Motorem postępu ciągły rozwój sił wytwórczych

4. Koncepcja „rezerwowej armii pracy”

9. Ekonomia neoklasyczna

1. Szkoła austriacka psychologiczna - tradycja rozumowania przyczynowego (a nie przyczynowo - skutkowego)

1. 
   Karl Menger - twórca - „zasady ekonomii politycznej”

Stworzył tzw. „Trójką Mengera” obrazujący działanie jednostki gospodarującej - trójkąt ten obrazował skalę potrzeb i stopień ich zaspokojenia. Cyfry rzymskie I do X oznaczały grupy towarowe, gdzie klasa I była najważniejsza, a X najmniej ważna, cyfry arabskie 1 do 10 ilustrują użyteczność (znaczenie potrzeb) towarów w miarę, jak rosła wielkość ich konsumpcji.

Zaspokajanie potrzeb następowało od najsilniejszych, mających najwyższą rangę dla podmiotu gospodarującego, do najmniej cenionych tak, że w miarę zaspokajania potrzeb w każdej klasie konsument uzyskiwał mniejszą porcję zadowolenia (tzw. mengerowska teoria nasycalności potrzeb - późniejsze I prawo Gossena, malejącej użyteczności krańcowej.

Mengerowska teoria wartości wyjaśniała tzw. paradoksu wartości nierozwiązywalnego na gruncie klasycznej teorii ekonomii (woda i diament - I i VIII)

II prawo Gossena wyrównywania użyteczności krańcowej - człowiek dąży do maksymalizacji zadowolenia, tak dzieląc dobra, aby krańcowe korzyści były równe.

2. Friedrich Wieser - rozwinął myśl, że struktura podziału bogactw wywiera wpływ na wartość, jaka by istniała przy egalitarnym podziale, nie popierał polityki liberalnej; Wprowadził termin granicznej (najniższej) użyteczności decydującej o wartości dobra --"„Grenznutzen”. Inaczej niż Bahm - B. uważał, że o wartości danego dobra decyduje ograniczona użyteczność, więc wartość zapasów dóbr = iloczynowi dóbr przez ograniczoną użyteczność. Wartość przedmiotowa wymierna jest tylko stosunkiem wymiennym dóbr, zaś cena tą wartością wyrażoną w pieniądzu. Rachunek wartości można traktować jako uproszczony rachunek użyteczności. Wieser sformułował prawo wyrównywania się użyteczności. Zastrzeżenie: równość wszystkich użyteczności nie istnieje (np. nie można zrównać użyteczności samochodu i chleba). Przy rozrachunku wartości produktu między czynniki produkcji, praca i ziemia dostają udział równy ich dochodowi, gdyż nie ponoszą żadnych kosztów. Przychód kapitału, prócz zwrotu kosztów, mieści w sobie dochód, czyli procent. Jego istnienie tłumaczy jedynie produkcyjność kapitału. Pieniądz posiada podmiotową wartość wymienną (opartą na użyteczności granicznej), nie ma wartości użytkowej. Społeczno - gospodarcza subiektywna wartość pieniądza - stosunek przeciętnego poziomu cen do przeciętnego pokrycia zapotrzebowania.

3. Eugen Böhm-Bawerk - „Kapitał i zysk z kapitału” - zwany burżuazyjnym Marksem; Teoria procentu: Dowodzi, że istnieje prawo psychologiczne, które polega na wyższym wartościowaniu dóbr teraźniejszych do dóbr przyszłych. Rezygnacja z natychmiastowego użycia dóbr na cele konsumpcyjne i przeznaczenie ich na cele produkcyjne wymaga rekompensaty, która stanowi zysk od kapitału ( wg teorii Bawerka - procent). Bohm - Bawerek w teorii procentu nawiązuje do teorii wstrzemięźliwości, wg której nabywa się tytuł do zysku przez wstrzymywanie się od konsumpcji, zysk jest więc wynagrodzeniem za wstrzemięźliwość. Wyjaśnia zysk jako zjawisko wtórne. % - samodzielne wynagrodzenie kapitału, wynikające z preferencji w czasie lub faktu ponoszenia ryzyka. Nie można tego odnosić do całości układu gospodarczego. Teoria ceny - cena rynkowa danego dobra to wyprodukowanie różnych indywidualnych, subiektywnych ocen jego wartości dokonanych przez nabywców i sprzedawców.

2. Szkoła lozańska - matematyczna - próba przedstawienia obrazu systemu gospodarczego w formie układu równań - szkoła ta bada warunki równowagi danego systemu gospodarczego, ujmuje procesy ekonom. od strony ilościowej i funkcjonalnej współzależności. Wg tej szkoły produkcja jest swoistą wymianą usług produkcyjnych, a czynnikiem determinującym jest popyt. Cena to proporcja wymiany dóbr, jej miernikiem może być dowolne dobro. Kapitał to zasób trwałego użytkowania, który przynosi dochód do kapitału zalicza się też zdolności osobiste (Walras, Pareto).

1. dzielili ekonomię na czystą i stosowaną

2. wyłączali psychologię z ekonomii

3. stosowali skomplikowane formuły

4. dali podstawy ekonometrii

5. teoria wyboru konsumenta - ograniczenie budżetowe tworzy różne koszyki dóbr dostępnych dla konsumenta, są jednak wyjątki, mierzalność zachowań konsumenta jest więc trudna

Teoria równowagi ogólnej Walrasa

Teoria ta jest odpowiedzią na pytanie jakie zadał Walras: jaka wymiana będzie sprawiedliwa? Taka w procesie której wartości wymieniane będą sobie równe, tzn. gdy: 1)dobro ma jedną cenę w danej gospodarce, 2)cena dobra jest równa kosztom jego wytworzenia. Walras utrzymywał, że oba warunki będą spełnione w przypadku wolnej konkurencji. W tym celu skonstruował model równowagi ogólnej. Uważał on jednocześnie, że model ten przyczynia się do ustanowienia spokoju społecznego. Założenia: 1)każda z gospodarujących jednostek max swoją użyteczność, 2)istnieje wolna konkurencja, 3)w gospodarce istnieje mnogość jednostek gospodarujących, 4)występuje powszechna współzależność zjawisk (proces tworzenia następuje w wyniku spotkania się na rynku konsumentów i producentów). Przykład rozumowania Walrasa: co się stanie, gdy dana grupa konsumentów zmieni swoje preferencje? (więcej X). Cena x rośnie => wzrost zysków producentów robiących x => rośnie popyt na czynniki potrzebna do produkcji x => cena tych czynników produkcji rośnie => rośnie podaż czynnika potrzebnego do produkcji x. Występuje tu analiza cząstkowa. Analizujemy zmiany zachodzące w ramach jednego rynku. W systemie proponowanym przez Walrasa jest porządek, bowiem jest on koordynowany przez system cen (istnieje taki wektor cen, który umożliwia powstanie równowagi ogólnej). 1)na każdym rynku popyt = podaż, 2)każdy wymieniający musi osiągnąć max satysfakcji. 1 i 2 muszą być spełnione aby zaistniała równowaga ogólna. Formalne warunki równowagi: konsument optymalizuje użyteczność, gdy MU1/P1 = MUn/Pn producent optymalizuje użyteczność, gdy MD1/P1 = MDn/Pn.

Prawo Pareta - statystycznie wyeliminowano tendencje rozkładu dochodu. Ujmuje procesy ekonomiczne od strony ilościowej i funkcjonalnej współzależności. Zastępuje pojęcie użyteczności konstrukcją nowych obojętności w odniesieniu do określonego dobra. Krzywe te razem z krzywymi preferencji i ścieżkami cen mają pomóc w znalezieniu ceny równowagi konsumenta. Rozwinął prawo zmniejszających się przychodów z rolnictwa, uważał że bardziej intensywne użycia jednostki ziemi powyżej pewnego punktu to przyczyna zmniejszającego się przychodu. Wprowadził pojęcia preferencji - systemu subiektywnego ocen, które odzwierciedlają potrzeby (gusty) odczuwane, na podstawie których konsument dokonuje wyboru. Przedstawił rozwiniętą teorię równowagi gospodarczej (jako przedstawiciel szkoły lozańskiej). Autor „Wykładu ekonomii politycznej” i „Podręcznika ekonomii politycznej”. W teoriach socjalistycznych i politycznych zbliżył się do włoskiego faszyzmu. Próbuje tworzyć ekonomię „czystą” tzw. naukę na wzór nauk przyrodniczych, miała to być ekonomia ścisła, obiektywna, ponadklasowa i powszechna. Zajmował się czynnikami określającymi podaż (tj. kosztami prod.).

3. Szkoła anglo-amerykańska (neoklasyczna) - rozbudowali mikroekonomię, podstawy teorii ekonomicznej. Widzą współzależność pomiędzy czynnikami gospodarki. Zależności sformułowane na szczeblu mikroekonomicznym przenoszą się na szczebel makroekonomiczny

1. Alfred Marshall - największy wkład - „Zasady ekonomiki” - analiza podażowo -popytowa. Zjawiska ekonomii ujmował w sposób subiektywny, nie odcinając się od tradycji klasycznych starał się połączyć je z nowym, subiektywistycznym punktem widzenia. Związki między zjawiskiem i wielkościami ekonomicznymi mają charakter związków funkcjonalnych, np. cena to funkcja popytu, a popyt to funkcja ceny. Uważa, że wartość i cenę w równym stopniu określają popyt i podaż jak i podaż oraz koszty produkcji. Prowadził analizę procesów rynkowych przy założeniu konkurencji doskonałej, jest twórcą teorii wartości ceny, metody równowag cząstkowych, teorii popytu, pojęcie ceny popytu oraz elastyczny popyt, podaż i renta konsumenta. Wg Marshalla główną treść ekonomii stanowi stosunek człowieka do rzeczy, a nie ekonomiczny stosunek między ludźmi. Zajmował się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi, uważał że wywody muszą być zrozumiałe dla całego społeczeństwa, badał także historię pojęć. Ekonomia to nauka jak ludzie żyją, w codziennym życiu.

Teoria pieniądza - za pieniądz uważa Marshall pieniądz kruszcowy, banknoty wymienialne i niewymienialne oraz bilety państwowe, czyli prawne śr. płatnicze (czeki i weksle inne). Popyt na pieniądz kształtuje się w zależności od siły kupna pieniądza. Wartością pieniądza jest wartość wymienna wykazująca się w ogólnym poziomie cen. K*R P=M. O<K<1, P - Wartość jednostki pieniądza, R - realny dochód społeczny, M - ilość pieniądza, K - ułamek realny dochodu społeczeństwa trzymanego w postaci rezerw kasowych.

MIKROEKONOMIA - Definicja i podział ekonomii - konspekt

Str. 1

Potrzeby ludzkie dzielą się na:

- Konsumpcyjne - odnoszą się do zaopatrzenia osób i społeczeństwa

- Gospodarcze - do zaopatrzenia gospodarki w surowce, materiały, narzędzia

Podziały potrzeb:

- podstawowe i wyższego rzędu

- indywidualne i zbiorowe

- teraźniejsze i przyszłe

- nieograniczone co do jakości i ograniczone co do pojemności

---