Ewa Krecipro, gr. 10 L

Definicja i podział nowotworów

Definicja

Nowotwór jest szczególnym rodzajem utworzonej de novo tkanki (ugrupowania jednakowych komórek) żywego, ukształtowanego już organizmu, która zdołała skutecznie wyłamać się spod kontroli rozmaitych mechanizmów regulujących jej funkcje, szczególnie związanych ze wzrostem i różnicowaniem się, zarówno miejscowych - działających na poziomie tkankowym i narządowym, jak i ogólnoustrojowych, zwłaszcza immunologicznych.

Nowotwory na ogół tworzą się na bazie tkanek już istniejących, wcześniej uformowanych i budujących narządy, a więc zróżnicowanych strukturalnie i funkcjonalnie wyspecjalizowanych. Tylko w nielicznych przypadkach są one formowane z komórek najbardziej pierwotnych, wyjściowo omnipotencjalnych, czyli prekursorowych, niewyspecjalizowanych, a więc nie tworzących żadnych określonych jeszcze tkanek ani narządów (np. z pierwotnych komórek hematopoetycznych szpiku)

Istota nowotworu, jego najważniejsza cecha, odróżniająca go od tkanki, z której się wyłania - to niepohamowane rozrastanie się, które jest spowodowane bezustannymi, niekontrolowanymi podziałami komórkowymi.

Nowotwór, jeśli ma do tego odpowiednie warunki, ciągle rośnie. Początkowo rozprzestrzenia się w obrębie tkanki macierzystej, rozpychając jej komórki oraz struktury pozakomórkowe, albo je naciekając i niszcząc. Nadal rosnąc wykracza następnie poza jej granice, niejednokrotnie deformując narząd i upośledzając jego czynność. Niektóre komórki nowotworu mogą odrywać się od głównej jego masy i drogą krwionośną lub limfatyczną przenosić się do innej tkanki wchodzącej w skład innego, czasem bardzo oddalonego narządu. Mogą się tam na trwałe "zakotwiczyć" i nadal dzieląc się, tworzyć ognisko przerzutowe (tzw. przerzut).

Podział

Tradycyjna nazwa „nowotwór" używana jest zarówno dla określenia nowotworów niezłośliwych, jak i nowotworów złośliwych, których główną cechą wspólną jest zdolność do „nowotworzenia" tkanki, czyli tworzenia guza nowotworowego. Znajomość obrazu mikroskopowego nowotworu pozwala na jego ścisłe zaszeregowanie, a następnie pozwala na wysuwanie wniosków dotyczących dynamiki, charakterystyki rozrostu czy też wrażliwości na promieniowanie jonizujące i cytostatyki.

Nowotwory dzielimy na:

• niezłośliwe;

• półzłośliwe (o miejscowej złośliwości);

• złośliwe (raki, mięsaki, inne)

Nowotwór łagodny (niezłośliwy)

Nowotwór łagodny niezłośliwy (łac. neoplasma benignum) utworzony jest z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych a obraz mikroskopowy jest podobny do tkanki z której powstał. Jest dobrze ograniczony, często otorbiony, rośnie powoli, rozprężająco uciskając sąsiadujące tkanki. Komórki nowotworu niezłośliwego nie mają zdolności wnikania do naczyń, dlatego wzrost takiego nowotworu jest zawsze ograniczony do miejsca powstania a w jego przebiegu nigdy nie powstają przerzuty. Usunięcie chirurgiczne guza z niewielkim marginesem otaczającej tkanki a w przypadku wyraźnie otorbionych guzów nawet jego wyłuszczenie prowadzi do całkowietego usunięcia tkanki nowotworowej i wyleczenia chorego. Nowotwory łagodne najczęściej nie stanowią problemu klinicznego, które występują dopiero wówczas, gdy nowotwór niezłośliwy jest jednocześnie stanem przedrakowym (np. polipowatość rodzinna), występuje w narządach ważnych dla życia (np. w centralnym układzie nerwowym, rdzeniu kręgowym, sercu), wydziela hormony, powoduje krwawienia, doprowadza do zamknięciem światła naczynia, uciska nerw.

Nowotwór półzłośliwy (miejscowo złośliwy)

Nowotwór półzłośliwy (łac. neoplasma semimalignum) jest nowotworem o miejscowej złośliwości i charakteryzuje się dużą masą tkankową uciskającą otoczenie, zdolnością naciekania i niszczenia otoczenia i zdolnością wszczepiania. Zasadniczo nie dają przerzutów, ale dają nawroty po zabiegach operacyjnych, nawet uznawanych za radykalne. Dlatego też, nowotwory półzłośliwe wymagają starannego podejścia chirurgicznego z uwzględnieniem szerokich granic wycięcia. Obraz mikroskopowy może być typowy dla nowotworu złośliwego.

Nowotwór złośliwy

Nowotwór złośliwy (łac. neoplasma malignum) charakteryzuje się dużym stopniem zaburzeń zróżnicowania, dojrzewania i budowy tkankowej oraz komórkowej. Nie posiada torebki, rośnie szybko, nacieka i niszczy zaatakowane tkanki. Cechą charakterystyczną komórek nowotworów złośliwych jest ich zdolność wnikania do szczelin tkankowych oraz do światła drobnych naczyń limfatycznych i krwionośnych co sprzyja rozsiewowi komórek nowotworowych daleko poza główna masę guza. Rozsiane komórki zagnieżdzjąc się w odległych narządach lub tkanach, mnożą się i tworzą nowe guzy nowotworowe zwane przerzutami (metastasis). Komórki nowotworów złośliwych szerzą się również drogą płynu mózgowo-rdzeniowego a także wszczepiają się do błon surowiczych. Po chirurgicznym zwłaszcza niezbyt rozległym usunięciu guza złośliwego utkanie nowotworowe stsunkowo często odrasta w obrębie blizny poperacyjnej lub w jej otoczeni co określa się nawrotem lub wznową (recidiva). Nawrót następuje wówczas, gdy w czasie operacji nie udało się usunąć całego nowotworwu i pozostawiono komórki nowotworowe.

Podział histologiczny

Nowotwory można również dzielić wg ich postaci histopatologicznej. Najczęstszymi nowotworami są raki (ponad 90%) czyli nowotwory złośliwe wywodzące się z tkanki nabłonkowej. Pozostałe nowotwory złośliwe to mięsaki, wywodzące się z odmiennych tkanek niż nabłonkowa oraz inne choroby nowotworowe.

Nowotwory łagodne
Określenie	Przykład
nowotwór	- mięśniaki - nowotwór z komórek mięsni gładkich (leiomyoma) - tłuszczaki- nowotwór z komórek tłuszczowych (lipoma)
Nowotwory złośliwe
rak	- rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale) powstający z nabłonka płaskiego - rak gruczołowy (adenocarcinoma) powstający z nabłonka gruczołowego
mięsak	- tłuszczakomięsak (liposarcoma) powstający z tkanki tłuszczowej - włókniakomięsak (fibrosarcoma) powstający z tkanki włóknistej
inne nowotwory	- białaczka (leucemia) powstająca z tkanki szpikowej - ziarnica złośliwa (lymphogranulomatosis maligna) powstająca z tkanki limfatycznej - glejak (glioblastoma) powstający z tkanki nerwowej - rozrodczak (dysgerminoma) powstający z komórek zarodkowych - struniak (chordoma) powstający z zawiązków narządowych - czerniak złośliwy (melanoma malignum) powstający z tkanki barwnikotwórczej

Niektóre nowotwory zbudowane są z komórek przypominających komórki zupełnie prymitywne, określa się je wówczas nowotworami niezróżnicowanymi, nisko dojrzałymi lub anaplastycznymi. Ogólna reguła mówi, że im struktura nowotworu jest bardziej zbliżona do tkanki prawidłowej tym nowotwór jest zwykle mniej złośliwy.

Klasyfikacja kliniczna nowotworów wprowadzona została przez Międzynarodową Unię Walki z rakiem (UICC) i ma na celu zarejestrowanie obiektywnych danych dla potrzeb statystyczno-epidemiologicznych. Klasyfikację oznacza się symbolem TNM od słów:

• Tumor (guz)

• Nodules (regionalne węzły chłonne)

• Metastases (przerzuty odległe)

W obrębie każdej z tych cech istnieje po kilka stoopni (np T1,T2, N1,N2, M1) określających dokładny stopień zaawansowania a różniący się między różnymi nowotworami.

Klasyfikacja TNM w odniesieniu do procesu diagnostyczno-leczniczego:

• cTNM - klasyfikacja kliniczna (na podstawie badań, przed podjęciem leczenia)

• sTNM - klasyfikacja śródoperacyjna (na podstawie badań i oceny w trakcie zabiegu operacyjnego)

• pTNM - klasyfikacja pooperacyjna (na podstawie badań przed leczeniem operacyjnym, oceny śródoperacyjnej i badania histopatologicznego)

• rTNM - klasyfikacja ponownego leczenia - ocena rozwoju choroby w różnych etapach przebiegu w trakcie leczenia za pomocą różnych metod terapeutycznych

1

---