CHOROBY BAKT:
Areomonas Salmonicida
MAI - postac miejscowa: Wywołuja ja: Areomonas Hydrofile- krotka paleczka, wykazuje ruch na agarze kolonie matowe powodyja hemilize, izoluje się ze skrzelach, skory, p pokarm, szczególnie duzo w okresie zimowania, ryby choruja w przypadku spadku odporności. Bramy wejścia: uszkodzenia skory, bezpośredni kontakt z chorymi. W patogenezie odgrywaja role proteazy, leukocydyny, hemolizyny. W przypadku zaatakowania kolonizyja się miedzy naskorkiem a skora wlasciwa w luźnej tk łącznej.Powoduja stany zapalne objawiające się przekrwieniem i zaczerwienieniem. Pęcherz martwiczy otoczony polem przekrwienia + zwiekszona ilesc pigmentu. Nastepnie odpada naskórek i powstaje wrzód. Choroba wyest wiosna i wczesnym latem.
MAS - postac posocznicowa, uogólniona wyst wiosna. Powiekszenie powłok brzusznych, wytrzeszcz Galek ocznych, nastroszenie łusek, obrzek narządów wew, krwisty płyn. Leczenie: Ichtioxan (oxytetracyklina) mieszamy z karmą 50-80mg/kg m. c. i pozostawiamy na 12 godzin, podajemy polowe mniej karmy. Flumechina (bioflumech) 50-80mg/kg m c. - lek należy podac 5 razy. Imequyl, Streptomycyna.
WRZODZIENICA ŁOSOSIOWATYCH:
Choruja: pstrąg i łososios (potokowy, źródlany, tęczowy).Wywoluje Areomonas Salmonicida- Salmonicida - gram - pałeczka, nie wyst normalnie w środowisku wodnym, gł źródłem zakazenia sa nosiciele, powszechnie u chwastu rybiego, infekcja przenoszona przez wode i sprzet oraz ikre. Przyczyne sprzyjające: duże zageszczenie, spadek tlenu, stres, obniżenie odporności. Bramy wejścia: uszkodzona skóra, skrzela. Choroba może pojawiac się w calym roku.Wyst 2 postacie: a)miejscowa - ropnie, przekrwienia i rozlegle ubytki. B) uogólniona (posocznicowa) uszkodzenie ścian naczyn krwionośnych,wybroczyny, wylewy krwawe. Leczenie: oxytetracyklina(50-100mg/kg przez 10-14 dni), ks oksolinowy(10-15mg/kg), flumechina ( 30-50mg/kg m c, 7 dni), występują szczepionki.
FLAWOBAKTERIOZA:
Flawobakterium Collumnare (karpie), F.Psychlofillum (pstrągi - rozwija się w niskich temp. Poniżej 10 stopni, wyst na powierzchni ikry i wylegów z woreczkiem żółtkowym. Coroba rozpoczyna się od płetw i wyst biala obwodka na płetwie tłuszczowej i ogonowej, skóra i tk miękkie ulegaja martwicy). Wrażliwe sa ryby młode. F. Collumnare: bakterie układają się w kolumny, inaczej zwana choroba bawelniana, atakuje naskórek, proces chorobowy rozpoczyna się od czesci obwodowych i rozwija się w kierunku srodka, dochodzi do zwiekszonej produkcji sluzu o zabarwieniu zółtawo białym, dalej dochodzi do martwicy naskórka i powst bialo szare plamki wyraznie odgraniczone, naskórek ulega złuszczeniu i wyglada jak bawełna.
Flawobakterioza skrzeli: Gł przez Branchiofilum tzw BGD- bakteryjne schorzenie skrzeli, bardzo duza ilość sluzu i on zwija się w kuleczki przypominające ziarna ryzu. Na skutek dzialania bakteri dochodzi do proliferacji Komorek a w nastepnym etapie martwica i uszkodzenie blaszki skrzelowej. Leczenie:oxytetracyklina (50-100mg), siarczan miedzi.
POMOR WEGORZY:
Areomonas Punktaka: Przebieg: bezobjawowy, ryby podpływaja do brzegu i sna. Objawy: spadek sluzu na powierzchni (wyraźny zarys łusek), wrzody:głowa brzuch ogon,czarne plamy które jaśnieją, skora odstaje i ulega martwicy, dookoła zaczerwienienie skóry, zmiany w oczach: zmetnieje rogowki, slepota
PLAMICE:
Choruja: szczupak, sieja , karp, okon, łosoś. Sa to choroby bakteryjne (Areomonas,Pseudomoans, Proteus) Objawy: martwica skory, biale plamy, wysiek zapalny w jamie ciala, przekrwienie, powiekszenie wątroby śledziony nerek. U szczupakow wyst podczas tarla(marzec, kwiecień)
CHOROBA PŁETW:
Mieszana etiologia: Areomonas, Pseudomonas, czesta u ryb akwariowych. Sprzyja: niska temp wody, uszkodzenia mechaniczne, brzeg pletwy bialy, martwica czesci miękkich miedzy promieniami, martwica płetw (najpierw ogona). Leczenie: akwariowe: kapiel w oxtetracyklinie (100mg/4l), hodowlane: profilaktyka karma z witaminami gł A. Pstrągi: zanuzenie w roztworze CuSO4 .
CHOROBY RYB TOWARZYSZACYCH KARPIOM (AMUR TOŁPYKA):
Pseudomonas Dermoalba - bardzo patogenna dla narybku, w okresie maj do sierpnia biale plamy u podstawy pletwy grzbietowej i ogonowej potem na bokach, płyn w jamie ciała, powiekszenie powłok brzusznych, stan zapalny narządów miąższowych.Leczenie: oxytetracyklina (50-75mg/kg m c przez 10 dni), nitrofurazon (przez 4 dni), furazonidol (10mg/kg m c przez 6 dni), sulfamerazyna (170mg/kg mc przez 7 dni).
CHOROBA CZERWONEJ GĘBY - YERINOZA:
Y. Ruckeri: gram - ,ruchliwa, patogenna dla łososiowatych (pstrag teczowy). Źródło:nosiciele, ptaki wodne. Oblawy: pociemnienia skory, niedotlenienie(dziubkowanie), stan zapalny przewodu pokarmowego od jamy gebowej (zaczerwienienie), stan zapalny w skrzelach, powiekszenie nerek, ogniska martwicze,obrzek śledziony, śnięcia do 70%, Leczenie: Przez pierwsze 3 dni sulfamerazyna (200mg/kg mc) kolejne 3 dni oxytetracyklina.
VIBRIOBAKTERIUM - RUMIENICA WĘGORZY:
Atakuja ryby morsie. Vibrio anguillarum (atakuje węgorze) - Zakażenie przez karme, karmiąc pstrągi morskimi rybami. V. slmonicida - choroba pstrągów nawet w temp 1-2 stopnie.Objawy: zwolnione ruchy, wybroczyny na powierzchni ciala, przekrwienie tk skrzelowej, ubytki skóry, stany zapalne narządów wew. powiekszenie wątroby i śledziony.
Zmiany kliniczne wyw przez bakt patogeny słodkowodnych:
*Wykaz.ruch Aeromonas(hydrophila,bestiarum,caviae,veroni,salmonic-mezofilne)-Zm.klin:(czerw.płetw;martw.pł;czerw.odbyt;przekrw.sk;wrzody;wybroczyny;obrzęk brzucha;zap.na skrz.); Zm.anat-pat:(płyn wysięk.w jamie ciała;przekrw,wybrocz.w nerk,wątr.;rozpulchn.narz.wewn); *A.salmonicida: Zm.klin.(A.salmonicida sups.achromogenes):(przekrw,wysięki na sk.;martw.sk.i mm.-otocz.czerw.przekrw.i obwódka pigmentu;postrzęp.płetw;wysadz.g.oczn.;rozdęcie brzuch;)A.salm. sups.salm->p.ostra(sniecia);->p.podostra(osłab;brak rekacji; wybrocz.na sk;postrzęp,przekrw.płetw;obrzeki-ropnie-wrzody na sk;ubytki tkanki);->p.przewl(zaczerw,obrzek odbytu;krw-ropny wyciek z odbytu); Zm.Anat-pat(ogn.martw.w nerk; powiększ,przekrw.śledziony;wybrocz.pod otrz.;przekrw.otrz.;wybrocz.w mm;zm.zap.w prz.pok); *Flavobacterium columnare: Zm.klin:(ostra-śnięcia;przewl:obrz,zm.martw.w skrz;zwiększ. wydz.śluzu;biało-szare plamy na sk.otocz.przekrw;złuszcz.nask.;martw.płetw); *Pseudomonas anguilliseptica: Zm.klin.:(punkc.wybrocz.na sk.,okol.j.gęb,pokryw skrz,brzuchu); Zm.Anat-pat:(wybrocz.w otrzewn;rozpulchn.narz.wewn); *Ps.fluorescens;putida: Zm.klin:(st.zap,martw.płetw;posocznic;śnięcia;obrzęki wypełn.wysiękiem i owrzodz.na sk;zaczerw. sk.,płetw;zm.martw. w okol.oczu); Zm.anat-pat:(krwawy wysięk w j,.ciała;przekrw.bł.śl.jelita;wybrocz.w narz.wewn.); *Renibacterium salmoninarum: Zm.klin:(pociemn. skóry; wysadz.gałek;obrzęk jamy ciała;punkcik.wybrocz.u nasady płetw pier.;pęcherze na bokach ciała(wypełn.martw,tk.)); Zm.Anat-pat:(obrz.Nerki,pow.śledz;wybrocz. w mm.szkiel;białe patolog.bl.wokól narz.;biało-szare plamki w nerkach,śledz.,wątrobie;ogn.martw.w narz.wewn.); *Mycobacterium,Nocardia: Zm.klin:(słaba kondycja;wychudz;zanik pigmentu; postrzęp,przekrw.płetw;wysadz.gałek;wybrocz.na sk,mm;rozdęcie brzucha;deformacja ciała); Zm.anat-pat:(białe,żółte guzki na pow.wątr,śledz,nerki,serca; płyn surow. w j.ciała); *Yersinia ruckeri: Zm.anat-pat:(wybrocz.w mm.szkiel,tk.tł,przew.pok;żółta ciecz w przew.pok;pow.nerki,śledz.); *Edwardsiella ictaluri: Zm.anat-pat:(obrzęk nerki,śledz;wybrocz, ogn.martw.w wątr;krwisty płyn wysięk.w j.ciała;wybrocz.w mm.); *Edward.tarda: Zm.anat-pat:(pl.wysięk.w j.ciała;punkcik.guzki w nerce,wątr.,śledz,ścianie przew.pok)
STRES:
Pobudzenie kom.chromochłonnych (odpowiednik rdz.nadnerczy, prod.epinefrynę i norepinefrynę) i międzynerkowych/bazofilne(odp.kory nadnerczy,prod. kortyzol)
Katecholaminy-zwęż nacz.krw. skóry,tętniczych,przew.pok.,nerek,mm.gł,zwiększa się pomierzch.czynn.skrzeli blaszek skrzelowych.
Gdy stres: 1.wyrzut eryt. ze śledziony, nie wracają powrotem i ulegają hemolizie>anemia;2.glikogen w kw.mlekowy przekształcany> kwasica met. Po kilku godz. Od zadział. Stresora. 3.Kończy się glikogen, rozkł jest tł. I białka z mm.bocznych.4Prod. rozpadu (amoniak,aminokw,kw.mlek.)dział tox.5.więcej H2O ze skrzeli do krwi,mm > obrzęki powstają bo dużo kw. Mlek.
Kortyzol-zmiany w ukł.odp.zmniejszają obj.narz. limf, nerek, śledz. i gras.Wpływa pobudzająco na nukleazy>limfopenia.Hamuje prod.limfocytów(bardziej limf. T wrażliwe).powrót do normy po 10 dniach.Na wiosnę opd. osłabiona> podatne na choroby grzyb, bakt itd.
Przy transporcie stos anestetyki, np.MS222,benzokaina, fenoksyetanol(p-grzyb,p-bakt,anastetyk),propiscin(anastetyk).
Stresuje temp. W stawie - karp 0—0,5(letalna)> hipotermia,>zwolnienie ruchu wieczek skrzelowych>porażony ośr. Odd, zatrzymana akcja serca,utrata koordynacji ruchowej.
Wys temp 28-29*C przy niskiej zaw. O2 letalna a gdy 7-8 mg/l O2 to temp wytrzymują do 32 *C. Lepiej gdy spadnie niż wzrośnie temp.
Choroby środowiskowe przebiegają bezobjawowo, wyst tylko śnięcia. W ciągu 24h możemy podejrzewać zatrucia (toksyczne ścieki, rozkładające się subst organ) śmiertelność narasta powoli w ciągu 5-7 dni powtarzający się deficyt tlenu lub choroby wirusowe bakteryjne. Śnięcia kapiące- nieznaczne pogorszenie warunków np. eutrofizacja, pasożyty zewn, bakt o małej patogenności, ścieki do stawów. Śnięcia gwałtowne- przy zatruciach sną ryby w najlepszej kondycji. Brak zooplanktonu a są glony- insektycydy. Obumarłe glony żywy zooplankton- herbicydy. Brak zooplanktonu i fitoplanktonu- metale ciężkie.
Przyducha- Letnia i zimowa. Stan niedotlenienia org przy małym stęż tlenu w wodzie. Zbyt intensywne zagęszczenie ryb oraz karmienie, masowe zaleganie w stawie subst organ, brak wiatru i falowania wody, spadek ciś atmosferycznego powoduje zmniejszenie rozpuszczalności gazów w wodzie, susza, wyprowadzanie wody. W stawach karpiowych źródło tlenu w wodzie- falowanie dopływ wody, fitoplankton. Karp małe zapotrzebowanie na tlen a pstrąg ma duże.
Objawy: niechęć pobierania karmy, dziubkowanie (łykanie powietrza), wyskakiwanie z wody, przekrwione skrzela zwiększony przepływ krwi przez blaszki skrzelowe, pociemnienie skrzeli blednięcie i rozjaśnienie skrzeli. Na początku zwiększenie wydzielania śluzu reak obronna wzrost pow. oddechowej. Następnie zmniejszenie wydzielania śluzu. Zwiększamy ilość tlenu w wodzie: buduje się kaskady, zmniejsza się zarybienie. Przy karpiach zwiększamy przepływ wody, stawiamy fontanny, sprawdzamy czy nie napływają subst organiczne, zmiatanie śniegu, robienie przerębli. W zimie nie zwiększamy przepływu wody bo ryby mogą się przeziębić.
Choroba gazowa gaz dostaje się do krwi pod skórę pojawiają się pęcherzyki powietrza w ciele. U łososiowatych gdy przebywają w rzekach przepływających przez zaporę, narażone wędrujące łososiowate. Karpiowate przebywają w ciepłej wodzie zrzutowej z elektrowni. Pęcherzyki gazu dostają się pod skórę, w płetwy, krew jest pienista, zmienia się konsystencja narządów. Śnięcia na skutek zatorów. Ryby w wodzie przetlenionej- zaniepokojenie, skurcze całego ciała, zmniejszenie ruchów oddechowych, drżenie płetw, poprawa warunków brak śnięć. Po wyjęciu ręki ze stawu są pęcherzyki na dłoni- dużo gazu. Brak żerowania, sną z otwartą jamą gębową z objawami przyduchy- wyskakują nad pow. wody, tracą równowagę, poruszają się bez celowo, pływają na bok ciała.
Branchionekroza wieloczynnikowa, złe pH wody, temperatura, zwiększona ilość amoniaku w wodzie, amoniak nie wydostaje się na zew. przy pH 9-11 i mamy zwiększenie we krwi. Choroba skrzeli przez nie wydalany amoniak. Przy zakwitach, po nawożeniu mineralnymi organicznym, przy rozkładzie karmy i odchodach ryb. Węglan wapnia zapobiega wahaniom pH. Autointoksykacja ryb amoniakiem. Objawy w czerwcu i lipcu gdy tem. wody do 20. Postać ostra 10-15 dni straty do 80% Postać przewlekła 2-4 miesiące straty 10-15%. 2-7mg/l amoniaku śnięcia ryb, badamy poziom amoniaku we krwi 3,5mg/l pojawiają się objawy choroby. Ryby poszukują miejsc gdzie jest dużo co2 np. rowy dno stawowe, przestają żerować, podpływają pod dopływ, gromadzą się w duże gromady, pojedyncze osobniki objawy nerwowe, zmniejszona pobudliwość, brak wyraźnych zmian w skrzelach, rozjaśnienia obwodowych części płetw- ogonowa, postrzępienie płetw, ubytki, pociemnienie u nasady płetw. Postrzępienie i martwica listków skrzelowych spadek wydzielania śluzu. Mały ucisk na skrzela wylewy krwawe ,krwawe wybroczyny, marmurkowatość skrzeli miejsca blade i czerwone. Długo trwa regeneracja blaszki skrzelowej, osłabione żerowanie, chudnięcie. Badamy regularnie pH wody. Rozpad limfocytów, granulocytów, wzrost młodocianych erytrocytów, niska zawartość hemoglobiny, leukopenia, spadek limfocytów i monocytów.
Methemoglobinemia przy wpływaniu ścieków z fabryk azotowych, mineralnych. Azotyny działają na organizm ryby, powstaje mathemoglobina- brak przenoszenia tlenu, krew ma barwę czekoladową (brązową) objawy przyduchy, na pow. zmniejszona ilość śluzu, zmiany w wątrobie- krucha koloru gliniastego, śledziona= duża ilość pigmentu w nerkach oraz w wątrobie.
Siarkowodorowa zatrucie ryb siarkowodorem, źródło białka martwych organizmów roślinnych i zwierzęcych, gruba warstwa osadów dennych aby powstały warunki beztlenowe. Gdy jest dużo Fe powstaje siarczek żelaza- czarne zabarwienie. Lód na kolor zielony od spodu, działa trująco na ryby, po wniknięciu do organizmu unieczynnia enzymy z żelazem- łańcucha oddechowego ryby się duszą, zahamowanie oddychania tlenowego. Przebieg szybki i ostry.
ĆWICZENIA:
Parametry hematologiczne zal: wiek, pora roku (sezonowość), populacji ryb. Najniższe są w zimie. Narz krwiotwór- nerka głowowa odpow szpikowi u ssaków.
Erytrocyty- dostają się do krwiobiegu jako niedojrzałe, dojrzewają w nacz krw. Mają jądro, kształt zal od gat ryby (karp-owalne, karaś-okrągłe, szczupak-podłużne), młodociane erytr są zawsze okrągłe z luźną chromatyną, cytoplazma- ciemno nieb. We krwi znajd się ok 20% niedojrzałych erytr. W stresie jest >20%. Liczba erytr 1,1-1,8 mln/1uL krwi
Leukocyty-ilość jest zmienna zal od wieku, pory roku. W st zapal, chorobach, infekcjach ilośc wzrasta. Licza leukocytów 20-80 tys (średnio 40-60 tys). Należą tu granulocyty- neutro-,bazo- i eozynofile, agranulocyty-monocyty (makrofagi) i limfocyty. Dominują formy niedojrzałe leukocytów.
Neutrofile: promielocyty- duża, okrągła kom z jądrem obwodowo, przylega do ściany kom, cytoplazma lekko różowa; metamielocyty- duże kom, okrągłe z jądrem obwodowo, przylega do ściany z niewielkim wpukleniem, neyutrofil pałeczkowaty- jądro nie przylega do ściany ma kszt biszkoptu, neutrofil segmentowany-jądro wewn kom ma 2 płaty połączone łącznikiem. Neutrofile dojrzałe posiadają enzymy np. peroksydaza.
Eozyfofile i bazofile- postaci niedojrzałe to pseudoeozynofile i pseudobazofile-różnią się kolorem ziarnistości
Monocyty (krew) makrofagi (tkanki-nerka, śledziona, skóra, przew pok, j otrzewnowa) stanowią linię obrony, kom fagocytujące, duże kom z dużym jądrem, jasnonieb cytoplazma. Mają enzymy- peroksydaza, lizozym, kwaśna i zasadowa fosfataza m.in. do niszczenia drobnustrojów. Melanomakrofagi- kom osiadłe w nerkach, wątrobie, zaw barwniki-hemosyderynę, lipofuscynę i melaninę, wyst pojedynczo lub w skupiskach tw centra melanomakrofagowe; magazynują cząst obce, produkty przem materii i cząst egzogenne- antygeny
Trombocyty- postaci: okrągłe, owalne, wydłużone, pałeczkowate- uczestniczą w fagocytozie, w ukł krzepnięcia. W zimie pełnią funkcję obronną- otaczają bakt i nie pozwalają się jej rozprzestrzeniać w org.
Narz ukł odpornościowego: centralne-grasica i nerka głowowa; obwodowe- śledziona, kom limfoidalne w jelicie, skrzelach i skórze. Grasica leży w jamie skrzelowej na ścianie grzbietowo-bocznej, powst z 3 kieszonki skrzelowej. Jest to narz parzysty, rozwija się u pstrągów 5-6 dni przed wylęgiem a w pełni rozw jest 6 dniu po wykluciu. U karpia rozw się w 2 dniu po wykluciu i w pełni rozw jest do 14 dnia. Początkowo pokryta jest nabł jednowarstwowym zaw otworki przez które przedostają się prekursory tymocytów( u pstrągów pochodzą z wątroby potem z nerki głowowej, u karpia tylko z nerki głowowej) Część rdzenna grasicy-luźno ułożone kom limfoblasty, cz korowa-intensywna proliferacja, kom po podziałach nabywają tu kompetencji i opuszczają grasicę. Przez otworki w nabł pokrywającym grasicę mogą przedostawać się drobnoustroje które mogą wywołać tolerancję immunologiczną bo ukł immunolog jest jeszcze niedojrzały, chronią przed tym makrofagi znajd się w skrzelach i fagocytują obce cząstki. Po miesiącu grasica posiada już nabł wielowarstwowy bez otworków ale zaw gr śluzowe, wrastaja do niej nacz krw. Ulega inwolucji wraz z wiekiem w 9 mies życia u karpi, 15-17 mies u pstrągów. Limf T po opuszczeniu grasicy wędrują do śledziony i nerki glowowej. Grasica wydziela hormony niezbędne do różnicowania się i dojrzewania limfocytów- Interleukiny, czynn stymulujący granulocyty, TNF
Nerka głowowa- narz krwiotwórczy, zaw kom chromochłonne i bazofilne. Produkuje katecholaminy. Rozw się w 18020 dnia po wykluciu, limfocyty 2-3 dzień po wykluciu. Wytw są tu limfocyty B i dostają się do krwiobiegu. Po kontakcie z antygenem limf B ulegają rearanżacji, następuje przegrupowanie DNA i będą one produkowały swoiste p-ciała. Są to kom plazmatyczne większe od limf z dużym jądrem i luźną chromatyną, mają piankowatą cytoplame- jasnonieb. Nie mają zdolności podziałów, po kontakcie z antygenem pojawiają się po 12 h i w pierwszej dobie ich poziom jest najwyższy, później spada.Przy kolejnym kontakcie dłużej się utrzymuje.
Kom limfoidalne ułozone są wzdłuż nacz krw w postaci gron lub powrozów lub tez układają się pomiędzy zatokami krwionośnymi. Nerka tułowiowa pełni podobne funkcje do nerki głowowej ale w mniejszym stopniu. W przew pok ich ilośc wzrasta z wiekiem u 20 tyg ryb 20-30 na 100kom.nabł, u 1 rocznych 90-100 na 100kom.nabł, Są w skórze, skrzelach i produk naturalne p-ciała obecne w śluzie.
Śledziona- miazga czerwona, miazga biała słabo rozwinięta, niewielkie skupiska limf T i B, gromadzą się wokół zatok. Bierze udział głównie w odpow wtórnej, limf B- rola w syntezie przeciwciał
Śluz- zewn płaszcz immunologiczny, wydzielina kom śluzowych, ma dużą lepkośc i gęstość co utrudnia osiadanie mikroorg. W śluzie i we krwi - IgE.
Ukł dopełniacza-w zwalczaniu dronoustrojów uczestniczą składowe C1-C9, aktywacja drogą kaskadową. W ikrze ryb znajd się większa zaw lizozymu niż w surowicy krwi. Precypityna- zbliżona do białka C-reaktywnego, aglutyniny podobne do lektyn i lizozymu
Granulocyty- uczestniczą w procesie zapal, pojawiają się szybko wchodzą w skład nacieku kom, później makrofagi i limfocyty. Granulocyty uwalniane są z krezki, zatok śledzieony, nerki i serca. Na aktywność ukł immun wpływają: temp, wiek i masa ciała ryb :
-Temp wpływa na aktywność fagocytów, w niskich