Następstwa wojny trzydziestoletniej dla środowiska międzynarodowego:

Wojna trzydziestoletnia spustoszyła Europę. Uczestniczące w niej armie plądrowały środkową Europę. Traktat kończący ten konflikt wywarł głęboki wpływ na praktykę stosunków międzynarodowych:

1. Przyjmował pojęcie suwerenności.

• Wszystkie małe państwa Europy środkowej uzyskały niepodległość.

• Święte Cesarstwo Rzymskie było martwe.

• Zachodni monarchowie w imię katolicyzmu zakończyli walki, ale każdy z nich uzyskał prawo do wyboru jednej z chrześcijańskich religii dla swojego ludu.

• Koncepcja państwa terytorialnego. Papież i cesarz zostali pozbawieni władzy

• Państwa same mogą określać kierunek swojej polityki wewnętrznej- wolne od zewn. presji, z pełna jurysdykcja w obrębie własnego obszaru geograficznego.

• Zasada nieingerencji w sprawy innych państw.

2. Władcy dostrzegli niszczące skutki wojen toczonych przez armie zaciężne

• Po zawarciu traktatu starali się utworzyć własne, stałe, narodowe siły zbrojne

• Ich rozwój doprowadził do centralizacji władzy- państwo musiało ściągać podatki aby je opłacić, władcy przejmowali całkowitą kontrolę nad wojskiem

3. Traktat ukształtował podstawową grupę państw dominujących w świecie aż do początków XIX w.: Austria, Rosja, Prusy, Anglia, Francja, Republika Zjednoczonych Prowincji( dzisiejsza Holandia i Belgia)

• Państwa zachodnie( Anglia, Francja, RZP) przeżywały ożywienie gospodarcze w ramach kapitalizmu, zaś wschód( Rosja, Prusy) powróciły do praktyk feudalnych.

• W obu regionach dominowały państwa absolutystyczne

• Aż do końca XVIII w. polityka europejska była zdominowana wieloraką rywalizacją i zmiennymi sojuszami;

Wojnę zakończył pokój westfalski w 1648r. Traktat ten wyznaczał koniec rządów religijnych w Europie i powstanie władz świeckich. Wraz z nimi pojawiła się zasada, która okazała się odtąd podstawą stosunków międzynarodowych: pojęcie integralności terytorialnej państw- równych i suwerennych pod względem prawnym uczestników każdego systemu międzynarodowego.

• Liczne kraje Europy Środkowej i Zachodniej legły w gruzach, doszło do wyludnienia wsi i miast, co doprowadziło do poważnego kryzysu gospodarczego( upadek handlu, rzemiosła i rolnictwa)

• Wojna trzydziestoletnia zakończyła dominację Hiszpanii i dynastii Habsburgów w Europie- rozpoczął się wzrost znaczenia Francji i Szwecji, które stały się mocarstwami

• Usankcjonowano rozbicie Rzeszy - od tej pory mówimy o Cesarstwie Habsburgów ( Austria, Styria, Kraina, Czechy, Słowacja, Węgry, Tyrol) jako o samodzielnym państwie. Idea Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego przestaje istnieć.

• Nastąpił upadek kultury i oświaty, zwłaszcza czeskiej, wskutek wymordowania szlachty czeskiej w bitwie pod Białą Górą(1620)

podpisano wówczas traktaty pokojowe między Francją i Cesarstwem oraz między Szwecją a Rzeszą Niemicką:

1. Pokój między Francją a Cesarstwem w Munster 24.10.1648:

• Uznano prawa Francji do 3 biskupstw( Metz, Toul, Verdun)

• Habsburgowie zrzekali się na rzecz króla Francji praw patrymonialnych do swych posiadłości w Alzacji,

• Habsburgowie uznali prawa Francji do miejscowości Pignerol we Włoszech

Pokój w Osnabruck:

1. Szwecja-Brandenburgia

• Podział Pomorza: Szwecja uzyskała ujście Odry ze Szczecinem oraz wysp: Uznam, Wolin i Rugię. Szwedzi uzyskali również biskupstwa w Bremie i Verdun oraz port w Wismarze

• Elektorowi brandenburskiemu przypadła wschodnia część Pomorza z Kołobrzegiem oraz biskupstwa w Minden i Halberstadt oraz arcybiskupstwo w Magdeburgu

2. Sprawy wewnętrzne Cesarstwa i Rzeszy

• Książęta uzyskali niemal pełną suwerenność- posiadali prawo zawierania sojuszy i traktatów bez zgody cesarza

• Wszystkie zmiany stanu posiadania, które nastąpiły na skutek reformacji(do 1624r) będą utrzymane w mocy

• Zapewniono ludności swobodę uznania, pod warunkiem wypełniania obowiązków wobec władcy( dotyczy: katolicy, luteranie, kalwini)

• Cesarz ogłosił amnestię i przywrócił posiadłości tym, którzy je utracili wskutek wojny

3. Pokój w Hadze między Hiszpanią a Holandią 30.01. 1648- ratyfikowany w Munster

• Król Hiszpanii formalnie uznał niepodległość Zjednoczonych Prowincji

• Zjednoczone Prowincje uznały nowe terytoria zdobyte podczas wojny: Brabant, Flandria, Limburgia

• Ujście Skaldy pozostało zamknięte dla żeglugi- skazanie Antwerpii na upadek

Uznano niezależność Konfederacji Szwajcarskiej

---