Tworzenie i likwidacja miejsc pracy, a bezrobocie w powiecie Legnickim

Spis treści :

1 Wstęp

2 Definicja bezrobocia

3 Rodzaje bezrobocia

4 Niektóre czynniki które przyczyniły się do wzrostu bezrobocia

5 Skutki społeczne bezrobocia

6 Dane pobrane z Powiatowego Urzędu Pracy w Legnicy dotyczące stanu bezrobocia na rok 2004 i sposobów jego zwalczania oraz ich interpretacja.

1 Wstęp

Niniejsza praca jest próbą wytłumaczenia zjawiska bezrobocia z podaniem kilku jego definicji wraz z definicja ustawową oraz metod jego zwalczania na terenie powiatu Legnica. Podstawą do jej napisania były informacje teoretyczne oraz informacje z Powiatowego Urzędu Pracy w Legnicy o stanie bezrobocia w roku 2004, niestety informacje zaczerpnięte z PUP nie konkretyzują sposobów przy użyciu których została zmniejszona liczba bezrobotnych, podają one ogólną liczbę osób zatrudnionych w danym okresie.

2 Definicja bezrobocia

Zmiany gospodarcze i polityczne jakie dokonały się w Polsce w latach `89 i `90 doprowadziły do tego, że Polska dołączyła do grupy krajów o gospodarce rynkowej, co z kolei spowodowało ujawnienie się problemu bezrobocia na szeroką skalę. Trwające przemiany ustroju gospodarczego wywołały wiele procesów społecznych mających różnorodny wpływ na polski rynek pracy. Jednym ze zjawisk o negatywnych skutkach stało się bezrobocie. Jest ono definiowane w różnorodny sposób, ale podstawą każdej definicji jest założenie, że zjawisko to charakteryzuje się pewną liczbą osób bez pracy. Jak podaje słownik terminów ekonomiczno prawnych bezrobocie, to zjawisko, które polega na tym, że pewna liczba pracowników zdolnych do pracy oraz gotowych do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Jest to wynik braku równowagi pomiędzy podażą pracy a popytem na pracę.

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym , że pewna liczba pracowników zwalnianych z pracy oraz gotowych do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Najogólniej mówiąc, bezrobocie oznacza brak równowagi pomiędzy stroną podażową a stroną popytową rynku pracy, brak ten wyraża (sprecyzowana co do miejsca i czasu) nadwyżka realnych zasobów pracy nad efektywnym popytem na pracę. Wielkość bezrobocia zależy od aktywności zawodowej i liczby ludzi w wieku produkcyjnym oraz od liczby pracujących (w tym zwłaszcza zatrudnionych). Bezrobocie przedstawione jest procentowo w postaci stopy procentowej. Bezrobocie powoduje stratę produktu narodowego brutto, wywołuje określone obciążenia dla budżetu państwa, obniża standard życiowy bezrobotnych oraz przynosi negatywne skutki pozaekonomiczne. Bezrobocie jest problemem nie tylko indywidualnego bezrobotnego i jego rodziny , ale poważnym problemem społecznym i ekonomicznym

Bezrobocie jest to zjawisko ekonomiczne, stanowiące widoczny dowód niepełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego społeczeństwa. Inaczej można zdefiniować bezrobocie, jako zjawisko gospodarcze polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy i poszukujących jej nie znajduje zatrudnienia. Jego miarą jest stopa bezrobocia, będąca relacją liczby zarejestrowanych bezrobotnych do zasobu siły roboczej lub do liczby ludności w wieku produkcyjnym. Pewien poziom bezrobocia (3-4%) jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb). Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem niekorzystnym.

Bezrobocie wiąże się z pewnymi komplikacjami socjalnymi, ale z punktu widzenia teorii ekonomii jest to zjawisko normalne, podlegające prawom popytu i podaży. Stroną popytową są pracodawcy szukający pracowników, a podażową ludzie szukający pracy.

Popyt na pracę ze strony pracodawców uzależniony jest w krótkim okresie (przy braku możliwości zmiany techniki i technologii) od relacji pomiędzy płacą równowagi a krańcową produktywnością pracy. Przedsiębiorcy opłaca się zwiększać zatrudnienie dotąd, dopóki dodatkowy przychód, jaki osiągnie z zatrudnienia kolejnego pracownika, będzie większy niż koszt jego zatrudnienia.

W długim okresie czynnikiem określającym popyt na pracę jest relacja pomiędzy płacą a ceną kapitału. Praca i kapitał w pewnym zakresie zastępują się w procesie produkcji - relatywne podrożenie pracy (np. wzrost płac przy niezmiennych cenach kapitału) może skłonić przedsiębiorcę do zastosowania nowej technologii oszczędzającej pracę, co spowoduje zmniejszenie jego popytu na pracę.

Podaż pracy uzależniona jest od zasobów siły roboczej oraz od relacji pomiędzy ukształtowaną na rynku płacą a "ceną" wolnego czasu. Zmiany popytu na pracę i podaży pracy prowadzą do zmian poziomu płacy równowagi.

Zgodnie z Ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym urzędzie pracy.

Osobie tej przysługuje status bezrobotnego jeżeli:

ukończyła 18 lat z wyjątkiem młodocianych absolwentów,

kobieta nie ukończyła 60, a mężczyzna 65 lat,

nie nabyła prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, lub wychowawczego,

nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej, lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako domownik w gospodarstwie rolnym,

jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie zatrudnienia co najmniej w połowie obowiązującego wymiaru pracy,

nie jest osobą tymczasowo aresztowaną, lub nie odbywa kary pozbawienia wolności,

nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowy najniższego wynagrodzenia.

3 Rodzaje bezrobocia

Bezrobocie Cykliczne (keynesowskie) - występuje podczas kryzysów ekonomicznych, wywołane jest spadkiem koniunktury.

Bezrobocie Utajone - bezrobocie nie objęte statystyką; występuje w postaci nad zatrudnienia (typowe w gospodarce socjalistycznej), przeludnienia agrarnego (typowe dla krajów słabo rozwiniętych), lub bezrobocia wśród ludzi, którzy zrezygnowali z poszukiwań pracy z powodu beznadziejności swych usiłowań (typowe dla krajów rozwiniętych).

Bezrobocie Przejściowe (frykcyjne) - Ten rodzaj bezrobocia związany jest naturalną płynnością siły roboczej, którą umożliwiają mechanizmy rynku pracy oraz pełna swoboda zmiany miejsca i pracy i wyboru stanowiska pracy.

Łączy się z krótkookresową niezgodnością struktury podaży i popytu na rynku pracy. W dynamicznie rozwijającej się gospodarce często pojawiają się niedopasowania (frykcyjne) między wolnymi miejscami pracy a wolną siłą roboczą, gdyż ciągle zachodzą procesy tworzenia i likwidacji miejsc pracy napływu i odpływu siły roboczej z rynku pracy oraz zmiany miejsc pracy przez pracowników. W rezultacie tych procesów zawsze występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych, gdyż informacje posiadane przez pracodawców i pracowników są niedoskonałe i musi upłynąć jakiś czas, zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsce pracy. Bezrobocie frykcyjne ma charakter dobrowolny, tzn. decyzję o zwolnieniu się z pracy w celu znalezieniu innego zajęcia podejmują sami pracownicy a czas poszukiwania pracy jest stosunkowo krótki. Bezrobocie frykcyjne występuje m.in. wtedy gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy do drugiego. Bezrobocie to dotyczy krótkotrwałych przerw w zatrudnieniu wobec poszukiwania lepszych miejsc pracy (w wyniku zmiany zawodu, zainteresowań, przeprowadzki). Uznaje się umiarkowany poziom 2-3% ( ogółu ludności aktywnej zawodowo) bezrobocia frykcyjnego jest wręcz pożądany dla zachowania elastyczności bezrobocia naturalnego

Bezrobocie Strukturalne - Jest rezultatem przekształceń w strukturze gospodarki występuje wówczas, gdy brak równowagi na rynku pracy jest wynikiem niedopasowania struktury podaży pracy i struktury popytu na pracę ze względu na kwalifikacje, wykształcenie, zawód, miejsce zamieszkania. Spowodowane jest niedopasowaniem kwalifikacji pracowników, w związku z innowacjami technologicznymi, brakiem kompetencji i trudności w dostosowaniu się do zmian systemu produkcyjnego ,lub zmianami względnej konkurencyjności danej gałęzi. Bezrobocie strukturalne może mieć charakter dosyć trwały, gdyż jego likwidacja wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy miejsca zamieszkania.

Bezrobocie Sezonowe - spowodowane okresową zmianą warunków klimatycznych i cyklów produkcyjnych w niektórych rodzajach działalności gospodarczej, zwłaszcza w rolnictwie.

Bezrobocie Przymusowe - występuje, gdy siła robocza chce przyjąć pracę za obowiązującą na rynku płacę, ale nie może jej znaleźć.

Bezrobocie Lokalne - spowodowane szczególnym nasileniem braku wolnych miejsc pracy w pewnych miejscowościach lub regionach.

Bezrobocie Klasyczne - występuje, gdy płaca jest utrzymana powyżej poziomu równowagi.

Bezrobocie Dobrowolne - spowodowane tym, że siła robocza nie chce podjąć pracy za płacę równowagi

Długookresowe- rozróżniane ze względu na czas pozostawania bez pracy. Dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12miesięcy. W rezultacie może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe. Bowiem czym dłuższa przerwa w pracy, tym mniejsze szanse na jej ponowne uzyskanie.

Rosnące wymagania pracodawców, zmiany technik i organizacji pracy, konieczność uzupełniania kwalifikacji lub w ogóle zmiany zawodu nie są czynnikami sprzyjającymi skracaniu okresu pozostawania bez pracy. Im dłużej ktoś pozostaje bez pracy, tym mniej staje się interesujący dla ewentualnych pracodawców, ponieważ jego wiadomości i doświadczenia ulegają dezaktualizacji. Dlatego też istotne są formy aktywne przeciwdziałania bezrobociu inicjowane i realizowane przez urzędy pracy na rzecz osób pozostających bez pracy w długim okresie czasu.

Długotrwałe- trwające znacznie dłużej niż 12 miesięcy, zwane chronicznym. Spowodowane jest podobnymi przyczynami co bezrobocie długookresowe. Przynosi w następstwie pauperyzację jednostki lub całej rodziny, często izolację społeczną, a także wpływa na zmiany psychiczne bezrobotnych. Przyczynia się do zagrożenia patologią społeczną , zmniejszenia szans na znalezienie nowej pracy i tym samym ogranicza możliwości jednostki oraz jej rodziny w zakresie wydostania się z ich materialnego i społecznego położenia. Długotrwale bezrobotni stają się często klientami opieki społecznej.

4 Niektóre czynniki które przyczyniły się do wzrostu bezrobocia

-Wprowadzenie z dniem 1 stycznia 1999 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym. W miesiącu tym nastąpił gwałtowny napływ osób bezrobotnych. Przypomnę, że ww. ustawa obliguje powiatowe urzędy pracy do opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od wszystkich osób bezrobotnych zarejestrowanych w danym urzędzie pracy.

-W roku 1999 i 2000 przedsiębiorstwa polskie zaczęły odczuwać tzw. ,,kryzys rosyjski'', który miał miejsce w 1998 roku. W roku tym w Polsce nastąpił spadek wzrostu gospodarczego, zaczęło wzrastać bezrobocie, po raz pierwszy od 1992 roku zmalała produkcja przemysłowa.

-Wprowadzenie jednocześnie czterech wielkich reform, spowodowało niepotrzebny zamęt, wydatki np. zakup sprzętu komputerowego (reforma ZUS), oraz zwolnienia osób (np. służba zdrowia). Wśród przedsiębiorców nastąpiło czekanie co dalej będzie, co raczej nie zachęca do zatrudniania nowych pracowników.

-Następuje ciągły wzrost wydajności pracy.

-Postępujące unowocześnianie parku maszynowego.

-Rozpoczęły się procesy restrukturyzacji. np. PKP

-Kończyły się okresy ochronne wynegocjowane przez związki zawodowe przy przekształcaniu przedsiębiorstw państwowych w spółki akcyjne, co spowodowało wzrost zwolnień grupowych.

5 Skutki społeczne bezrobocia

Bez względu na to, jak wysokie są ekonomiczne skutki bezrobocia, rachunek strat w złotówkach nie odzwierciedla właściwie i w pełni szkód ludzkich, społecznych i psychicznych, jakie niosą za sobą okresy trwale utrzymującego się bezrobocia przymusowego.

Z nowoczesnych badań wynika, że bezrobocie prowadzi do deterioracji zdrowia zarówno psychicznego, jak i fizycznego: do wyższego poziomu zachorowań na choroby serca, przypadków alkoholizmu, samobójstw. Jeden z najważniejszych badaczy tego przedmiotu, dr Hawey Breuner, szacuje, że utrzymujący się w ciągu sześciu lat wzrost stopy bezrobocia o jeden procent prowadziłby do liczby przedwczesnych zgonów wynoszącej 37000. Badania dowodzą, że niedobrowolne pozostawanie bez pracy to dla wielu ludzi sytuacja o wysokim oddziaływaniu traumatycznym.

Jako problem społeczny wiąże się z obniżeniem statusu społecznego osób, które nie mogą znaleźć zatrudnienia. Najczęściej również oznacza zubożenie tych osób i ich rodzin.

Rosnące bezrobocie wywołuje również niezadowolenie społeczne tej pracującej części społeczeństwa, ponieważ oznacza to ich wzrost obciążeń kosztami zasiłków dla bezrobotnych i kosztami zwalczania bezrobocia.

Bezrobocie może przyjmować tak duże rozmiary, że grozi to całkowitą destabilizacją w sytuacji politycznej i społecznej kraju.

6 Dane pobrane z PUP Legnica dotyczące stanu bezrobocia na rok 2004

i sposobów jego zwalczania oraz ich interpretacja.

Poziom bezrobocia

M-C	Liczba bezrobotnych na koniec m-ca ogółem	W tym filia Chojnów	% do ogółu	Miasto Legnica	% do ogółu
XII 2003	16597	3324	20,0	10367	62,5
I 2003 I 2004	17627 17169	3548 3466	20,1 21,2	11006 10650	62,4 62,0
II 2003 II 2004	17615 16995	3457 3340	19,6 19,7	11051 10636	62,7 62,6
III 2003 III 2004	17578 16688	3382 3270	19,2 19,6	11103 10445	63,2 62,6
IV 2003 IV 2004	17165 16252	3305 3110	19,2 19,1	10914 10276	63,6 63,2
V 2003 V 2004	16985 15860	3386 3039	19,9 19,2	10748 10049	63,3 63,4
VI 2003 VI 2004	16799 15640	3384 3076	20,1 19,7	10604 9690	63,2 63,0
VII 2003 VII 2004	16664 15379	3321 3030	19,9 19,7	10529 9690	63,2 63,0
VIII 2003 VIII 2004	16645 15192	3262 2973	19,6 19,6	10570 9616	35,5 63,3
IX 2003 IX 2004	16421 14751	3241 2855	19,7 19,4	10423 9368	63,5 63,5
X 2003 X 2004	16254 14992	3132 2913	19,3 19,4	10346 9612	63,4 63,4
XI 2003 XI 2004	16341 1492	3193 2913	19,5 19,5	10330 8412	63,2 63,1
XI 2003 XII 2004	16597 15202	3324 3037	20,0 20,0	10367 9631	625 63,35

W okresie od stycznia do grudnia 2004 r liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 1967 osób. Na koniec grudnia w powiecie Legnickim zarejestrowanych było 15202 bezrobotnych..

Na koniec grudnia 2004 r zarejestrowanych było o 1395 bezrobotnych mniej niż na koniec grudnia roku 2003. Znaczny wpływ na zmniejszenie liczby bezrobotnych miał wzrost wyłączeń z ewidencji z powodu rozpoczęcia szkolenia, stażu i przygotowania zawodowego. W 2004 r z tych form aktywizacji zawodowej skorzystało 2406 bezrobotnych a w 2003 r 629 osób. Liczba bezrobotnych na przestrzeni 12 miesięcy 2004 roku była niższa od stanów w analogicznych miesiącach poprzedniego roku.

Powiatowy Urząd Pracy podjął działania związane z organizacją staży absolwenckich i przygotowania zawodowego , które umożliwiają osobą wkraczającym na rynek pracy zdobycie pierwszych doświadczeń zawodowych , nabycie lub poszerzenie umiejętności praktycznych, przydatnych przy ubieganiu się o pracę, stwarzają możliwości praktycznej nauki wyuczonego zawodu, a przede wszystkim aktywności na rynku pracy. Dla młodych ludzi staż jest okazją do zaistnienia na rynku pracy, zwiększenia swojej szansy na otrzymanie stałego zatrudnienia.

Największym zainteresowaniem cieszyły się staże na stanowisku referentów biurowych i takich ofert było najwięcej. Drugim pod względem liczebności zawodem, w którym młodzi ludzie mogli odbyć starz, był zawód sprzedawcy.

Pozostałe oferty stażowe dotyczyły, między innymi następujących zawodów :

pracownik budowlany, kucharz, piekarz, barman, fryzjer, robotnik gospodarczy, konserwator budynków, szwaczka, pokojowa, recepcjonista, archiwista, animator kultury, asystentka stomatologiczna, technik farmacji, prezenter telewizyjny, dziennikarz, laborant chemiczny, administrator sieci komputerowej, inżynier elektronik, mikrobiolog, inżynier inżynierii środowiska.

Widać wyraźnie że oferty stażowe były urozmaicone , a dzieje się tak dlatego aby młodzi ludzie mogli zdobyć doświadczenie zawodowe w dziedzinach zgodnych ze swoim wykształceniem i predyspozycjami.

Przy realizacji wyżej wymienionych zadań mających na celu zmniejszenie bezrobocia PUP w Legnicy podpisał z Dolnośląskim Wojewódzkim Urzędem Pracy w Wałbrzychu w dniu 28.05.2004 dwa porozumienia w sprawie wspólnej realizacji projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekty te realizowane będą w ramach działań Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich w okresie od 01.06.2004 r. do 30.06.2005 r.

Celem ich jest udzielenie wsparcia na rzecz rozwoju sfery zatrudnienia poprzez promowanie zachowań przyczyniających się do zwiększenia szans zatrudnienia (employability), warunków dla przedsiębiorczości wyrównywania szans oraz inwestowania w zasoby ludzkie.

PUP w Legnicy wdrażać będzie dwa projekty w ramach tych działań:

• 1.2 Perspektywy dla młodzieży - Młodzi na Start(młodzież do 25 roku życia w tym absolwenci)

• 1.3 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia - Dać im szansę(długotrwale bezrobotni)

W roku 2004 r na realizacje projektu Młodzi na Start przeznaczono łączną kwotę w wysokości 2 397 800 zł. Znaczną część tej kwoty przeznaczono na organizacje staży i szkoleń zawodowych ale obejmuje ona również dotacje na rozpoczęcie działalności

Na realizacje programu Dać im szanse w 2004 r przeznaczono 304 800 zł. Kwotę ta przeznaczono na Przygotowanie do wykonywania zawodu w miejscu pracy, dotacje na rozpoczęcie działalności i szkolenia.

Na realizacje projektu Młodzi Start w 2005 r przeznaczono 1 081 400 zł, na realizacje projektu Dać im szanse przeznaczono 97 780 zł

Ogólna kwota na realizacje projektu Młodzi start w latach 2004-2005 wynosi 3 479 200 zł, a kwota na realizacje projektu Dać im szanse w latach 2004-2005 wynosi 402 600 zł

---