Zagadnienie nr 34

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

Podstawa prawna: art. 449¹ - 449¹¹ KC

Definicja produktu: rzecz ruchoma, choćby została połączona z inną rzeczą, a także zwierzęta i energia elektryczna; nie dotyczy dóbr intelektualnych, chyba, że są nośnikami rzeczy ruchome (np. oprogramowanie komputera).

Definicja produktu niebezpiecznego: produkt, który ma cechy niezapewniające bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne jego użycie - należy jednak mieć na uwadze okoliczności w chwili wprowadzenia go do obrotu (np. jeżeli później wprowadzono produkt o wyższych standardach bezpieczeństwa, nie świadczy to o braku bezpieczeństwa wcześniejszego produktu).

Podmiot odpowiedzialny za wyrządzoną szkodę:

1. producent - jeżeli wytwarza go w zakresie swojej działalności gospodarczej - odpowiedzialność następuje z chwilą wprowadzenia go do obrotu;

2. osoby, które nie są producentami, lecz wykorzystują charakterystyczne oznaczenia i sprzedają te produkty jako własne;

3. importerzy produktów zagranicznych (odpowiadają solidarnie z producentem);

4. profesjonalni zbywcy produktów niebezpiecznych (odpowiadają, gdy nie wiemy, kto jest producentem lub importerem) - mogą się od tego uwolnić - w terminie miesiąca mają zawiadomić, od kogo nabyli produkt lub kto jest producentem lub importerem.

Podmiot uprawniony: każdy, kto poniósł szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (osoby fizyczne, jeżeli doznały szkody w mieniu osobistym).

Przesłanki odpowiedzialności: zasada ryzyka, szkoda ma być wyrządzona w ramach adekwatnego związku przyczynowego, nie można w drodze umownej wyłączyć ani ograniczyć na niekorzyść konsumenta tej odpowiedzialności.

Przedawnienie: po upływie 3 lat od momentu, gdy dowiedział się o szkodzie lub przy należytej staranności mógł się o tym dowiedzieć; w każdym przypadku po upływie 10 lat od wprowadzenia produktu do obrotu.

Zagadnienie nr 35

Wykonanie zobowiązań

1. Clausula rebus sic stantibus - art. 357¹ KC

- dotyczy wyłącznie zobowiązań powstałych z umów

- przesłanki (muszą być spełnione łącznie):

a) nastąpi nadzwyczajna zmiana stosunków (obiektywna);

b) zmiana ta pociąga za sobą nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub grozi jednej ze stron rażącą stratą;

c) strony nie przewidywały wpływu nadzwyczajnej zmiany stosunków na zobowiązanie.

- decyzję wydaje sąd wyłącznie na żądanie strony, biorąc pod uwagę interesy obu stron oraz zasady współżycia społecznego. Typy orzeczeń:

- oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania (np. zmiana miejsca, czasu).

- oznaczenie wysokości świadczenia (podwyższy lub obniży);

- rozwiązanie umowy (dodatkowo - rozliczenie stron).

2. Podmioty wykonania zobowiązań:

a) osoby wykonujące:

- osobiste świadczenie dłużnika - art. 356 KC

- ktokolwiek byle działał co najmniej za wiedzą i tym samym za domniemanym przyzwoleniem dłużnika.

b) osoby przyjmujące:

- wierzyciel

- osoby upoważnione przez wierzyciela - zob. art. 452 KC

3. Przedmiot wykonania zobowiązania:

-rzeczy oznaczone co do gatunku - art. 357 KC

- wykonanie w części świadczenia podzielnego: art. 450 KC

- wykonanie kilku świadczeń - zasada zarachowania zapłaty - art. 451 KC

4. Miejsce spełnienia świadczenia:

- miejsce spełnienia świadczenia określa przede wszystkim treść zobowiązania lub jego właściwość, w braku takiego zapisu ma zastosowanie art. 454 KC.

- art. 454 KC:

a) świadczenia pieniężne powinny być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia (tzw. długi oddawcze);

b) w odniesieniu do świadczeń niepieniężnych właściwe jest miejsce zamieszkania lub siedziby dłużnika (tzw. długi odbiorcze);

5. Termin spełnienia świadczenia:

- termin określa treść lub właściwość zobowiązania, w braku zapisu - zob. art. 455 KC

- art. 455 KC:

a) świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

b) jeżeli w umowie zastrzeżono, iż dłużnik będzie spełniał świadczenie częściami, a nie określono ich wielkości i terminów, to wierzyciel o tych kwestiach decyduje - zob. art. 456 KC

c) wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia także przed nadejściem terminu w wyjątkowych sytuacjach, gdy jego interes jest zagrożony - zob. art. 458 KC.

- zastrzeżenie terminu na korzyść dłużnika, w razie braku odpowiedniego zapisu w umowie - art. 457 KC.

6. Wykonanie świadczeń wzajemnych:

- świadczenie wzajemne - świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony;

- art. 488 KC - winny być spełnione jednocześnie

- jeżeli z określonej decyzji wynika, że jedno świadczenie ma zostać spełnione wcześniej ( np. z umowy, orzeczenie sądowego), to strona zobowiązana do wcześniejszego spełnienia świadczenia może się powstrzymać z jego spełnieniem, gdy narażona jest na ryzyko, iż nie otrzyma świadczenia wzajemnego - por. art. 490 KC.

7. Dowody spełnienia świadczenia:

- na dłużniku spoczywa ciężar udowodnienia, iż spełnił świadczenie;

- dowody:

a) pokwitowanie wystawione przez wierzyciela - art. 462 KC

b) zwrot dokumentu stwierdzającego wierzytelność wierzyciela - art. 465 KC

- w razie odmowy wydania ww. dowodów - dłużnik może powstrzymać się od spełnienia świadczenia lub złożyć je do depozytu sądowego - art. 463 oraz 465 par. 3 KC.

8. Prawo zatrzymania (ius retentionis)

- osoba zobowiązana do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać do czasu zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej - art. 461 par. 1 KC

- nie przysługuje to prawo, gdy wydanie rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych - art. 461 par. 2 KC.

Zagadnienie nr 36

Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

1. Ogólne reguły odpowiedzialności dłużnika:

- system prawa wiąże z tym zagadnieniem instytucję odpowiedzialności kontraktowej;

- przesłanki:

a) zdarzenie, z którym system prawa wiąże czyjąś odpowiedzialność;

b) związek przyczynowy między tym zdarzeniem a

c) powstałą szkodą.

- obejmuje ona tylko szkody majątkowe;

- dłużnik odpowiada zarówno za stratę, jak i utracone przez wierzyciela korzyści - art. 361 par. 2 KC;

- strony mogą w umowie rozszerzyć/złagodzić zakres okoliczności, za które dłużnik nie będzie odpowiadał, za wyjątkiem uchylenia odpowiedzialności dłużnika za winę umyślną - art. 473 KC;

- dłużnik odpowiada za działania i zaniechania osób trzecich na zasadzie ryzyka - art. 474 KC

2. Niemożliwość świadczenia:

- świadczenie jest niemożliwe do spełnienia, gdy nikt nie jest w stanie go wykonać

- pierwotna niemożliwość spełnienia świadczenia - już w chwili powstanie zobowiązania było ono niewykonalne - zobowiązanie w ogóle nie powstało - art. 387 KC.

- następcza niemożliwość spełnienia świadczenia:

a) jeżeli jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada, zobowiązanie wygasa - art. 475 par. 1 KC;

b) jeżeli jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiada - dłużnik jest zobowiązany do naprawienia szkody. W zobowiązaniach wzajemnych wierzyciel ma dwa uprawnienia:

- może żądać od dłużnika odszkodowania

- może on od umowy odstąpić - por. art. 494 KC.

3. Opóźnienie i zwłoka dłużnika:

- niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia ma postać:

a) opóżnienia kwalifikowanego - zwłoki - za które dłużnik ponosi odpowiedzialność

b) opóźnienia zwykłego - za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności;

- opóźnienie zwykłe - przy świadczeniach pieniężnych zobowiązany jest do zapłaty odsetek, nawet gdy wierzyciel nie poniósł szkody - art. 481 KC

- zwłoka:

a) wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia

b) wierzyciel może domagać się naprawienia wynikłej dla niego ze zwłoki szkody - art. 471 KC;

c) naprawienie szkody wynikłe z niewykonania zobowiązania - art. 477 KC;

d) uprawnienie wierzyciela do wykonania zastępczego w razie niewykonania w trzech sytuacjach - zob. art. 479 i 480 KC - dodatkowo przysługuje mu jeszcze odszkodowanie

- zwłoka w umowach wzajemnych:

a) modyfikacja ww. skutków wiąże się z możliwością odstąpienia z wyznaczaniem lub bez wyznaczania terminu do wykonania zobowiązania - zob. 491 i 492 KC.

4. Zwłoka wierzyciela:

- wierzyciel winien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania - art. 354 par. 2 KC

- zwłoka wierzyciela - przesłanki - art. 486 par. 2 KC:

a) uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego faktycznie, a nie słownie, świadczenia;

b) odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione;

c) oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie.

- dłużnik może (art. 486 par. 1 KC):

a) złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego - por. art. 467 par. 4 KC

b) żądać od wierzyciela naprawienia wynikłej stąd szkody

c) uchylenie ujemnych dla dłużnika konsekwencji wynikających zarówno ze zwłoki, jak i z opóźnienia zwykłego.

---