Amortyzacja rzeczowego majątku trwałego
Elementy środka trwałego amortyzujesz oddzielnie MSR 16 wskazuje, że jednostka alokuje początkową wartość pozycji rzeczowych aktywów trwałych na jej istotne części składowe i amortyzuje osobno każdą część. W ten sposób elementy środka trwałego amortyzujesz oddzielnie, stosownie do rozkładu ich zużycia. Musisz tak robić oczywiście wtedy, gdy wyodrębnione części zużywają się nierównomiernie. W innym przypadku nie miałoby to sensu. Rozwiązanie takie nie obowiązuje według polskich przepisów, ze względu na definicję środków trwałych. Ponadto, w myśl MSR 16, możesz osobno amortyzować część pozycji, których wartość nie jest istotna w porównaniu z całkowitą ceną nabycia lub kosztem wytworzenia danej pozycji.
Rozpoczęcie i zakończenie amortyzacji
Zgodnie z polskimi przepisami, rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu do używania składnika majątku trwałego (zgodnie z prawem bilansowym), a w miesiącu następującym po miesiącu wpisania do ewidencji (zgodnie z prawem podatkowym), natomiast zakończenie - w momencie zrównania odpisów umorzeniowych z wartością początkową lub postawieniem składnika w stan likwidacji, sprzedaży, uznaniem go za trwale nieczynny lub stwierdzeniem niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości składnika.
MSR 16 wskazuje, że amortyzację składnika rzeczowych aktywów trwałych rozpoczynasz w momencie dostosowania składnika aktywów do miejsca i warunków potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniami. Zakończenie procesu amortyzacji ma miejsce wówczas, gdy przeznaczysz dany składnik do sprzedaży zgodnie z MSSF 5 lub składnik został usunięty z bilansu, choćby został wyłączony z użytkowania.
Aktualizacja okresów i stawek amortyzacyjnych
Ustawa o rachunkowości wymaga, abyś aktualizował okresy i stawki amortyzacyjne okresowo, podczas gdy zgodnie z MSR weryfikujesz je przynajmniej raz, na koniec każdego roku obrotowego, a na pewno w sytuacji utraty wartości środka trwałego. Także i tutaj nie ma w praktyce różnic między rozwiązaniami polskimi i MSR.
Amortyzacja jednorazowa, odpisy zbiorcze i metody uproszczone
Ustawa o rachunkowości dopuszcza, abyś do środków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej zastosował amortyzację jednorazową lub dokonał odpisów zbiorczych dla podobnych grup środków trwałych. MSR 16 nie zawiera przepisu odnoszącego się wprost do tej kwestii, jednak standardy międzynarodowe dopuszczają, abyś stosował uproszczone metody amortyzacji zgodnie z kryterium istotności.
Amortyzacja gruntów
Zgodnie z uor nie podlegają amortyzacji grunty niesłużące wydobyciu kopalin metodą odkrywkową. MSR 16 uwzględnia jednak możliwość, aby grunt miał ograniczony okres użytkowania i wtedy jest on amortyzowany w sposób odzwierciedlający uzyskiwanie z niego korzyści.
Składnik przeznaczony do sprzedaży przestaje być amortyzowany
Zagadnieniem, które nie znajduje uregulowania w uor, jest kwestia zakwalifikowania składnika środków trwałych jako przeznaczonego do sprzedaży. Zgodnie z MSSF 5 składnik taki z dniem zakwalifikowania jako przeznaczonego do sprzedaży przestaje być amortyzowany. W ustawie o rachunkowości mówi się z kolei o stanie bezczynności. Jeśli więc ta wiąże się z zamiarem późniejszej sprzedaży środka, to może w praktyce oznaczać podobne konsekwencje z punktu widzenia amortyzacji.
Prawo bilansowe a prawo podatkowe
Ustalając metody i stawki amortyzacji, musisz brać pod uwagę prawo bilansowe oraz prawo podatkowe. Prawo bilansowe dopuszcza stosowanie takich metod amortyzacji, jak: liniowa, degresywna, progresywna, naturalna, marży przychodów, szacunkowa oraz grupowa. Polskie prawo podatkowe przewiduje przede wszystkim stosowanie metody liniowej, określając stawki w wykazie stawek amortyzacyjnych oraz metody degresywno-liniowej. Wszelkie rozbieżności pomiędzy wybraną przez Ciebie metodą amortyzacji lub stawki amortyzacji a zapisami ustawy o podatku dochodowym będą wiązały się z powstawaniem różnic przejściowych i naliczaniem podatku dochodowego odroczonego.
Podstawa prawna
art. 31 pkt 2 oraz 32, pkt 1, 2, 3, 6 uor;
§ 6, 43, 44, 47, 48, 51, 52, 54, 55, 58, 60, 61;
MSR 16, MSSF 5;
art. 16i, 16k updop.
Ewa Gąsiorowska
Wydział Zarządzania UŁ